Bệnh panama hại chuối
Câu hỏi: Vườn chuối xiêm ở vùng chúng tôi gần đây thường hay bị
một chứng bệnh như sau (nhất là vào mùa mưa, hoặc ở những vườn dưới
thấp bị đọng nước) lá bị vàng dần từ mép lá vàng vào bên trong . Thường
những lá dưới thấp bị vàng trước sau đó cứ lan dần lên những lá phía trên.
Cuống lá bị gẫy gập, sau một thời gian thì lá bị chết khô, nếu nặng thì cả bộ
lá bị chết hết làm cho cây chuối bị khô, thốivà bị gẫy gập xuống. Những cây
con ra sau này lớn lên cũng bị hiện tượng tương tự như cây mẹ của chúng,
làm cho bụi chuối cứ chết dần, xơ xác Xin cho biết đó là chứng bệnh gì, có
cách nào để phòng trị chúng?
Trả lời: Qua mô tả của các bạn chúng tôi cho rằng, có thể cây chuối
chỗ các bạn đã mắc bệnh héo rũ PANAMA do nấm Fusarium oxysporum
gây ra. Đây là một bệnh khá nguy hiểm trên cây chuối, nhất là vào mùa mưa
có điều kiện thời tiết rất phù hợp cho bệnh.
Ban đầu bệnh xuất hiện trên những lá già ở phía dưới, biểu hiện của
bệnh là lá bị vàng dần từ bìa lá trở vào gân chính, sau đó lan dần lên các lá
phía trên (ảnh III-44a). Đồng thời với qúa trình này thì cuống lá bị gẫy gập
xuống, rồi cả phiến lá bị chết khô. Lúc đầu vẫn còn một số lá phía trên ngọn
sống sót, mọc thẳng, nhưng đã chuyển dần sang mầu xanh lạt hơi vàng hoặc
bị méo mó và cuối cùng cũng bị héo úa, gẫy gập và bị chết khô như các lá
phía dưới. Sau khi lá bị chết, tuy cây chưa bị thối, bị đổ ngã nhưng các bẹ lá
phía ngòai đã bị nứt, sau này cả cây bị thối, khô và gẫy gập xuống. Những
cây con mới ra chưa có biểu hiện bị bệnh ngay, nhưng về sau lá cũng bị
vàng dần héo rụi và chết dần, khiến cho cả bụi chuối bị chết khô, nhìn xơ
xac, xấu bẩn. Nếu cây bị bệnh sớm thì cây có thể bị chết hoặc không cho
buồng, nhưng nếu bị bệnh tấn công trễ (khi cây đã trưởng thành) thì vẫn cho
buồng nhưng trái nhỏ.
Có lẽ do các bạn chưa biết hoặc chưa quan sát kỹ chứ thực ra với
những cây đã bị bệnh khi chẻ dọc thân cây bệnh các bạn sẽ thấy chúng có
mùi hôi, các bẹ phía ngòai có sọc mầu nâu, các bẹ non bên trong có sọc mầu
vàng (ảnh III-44b, III-44c). Cắt củ chuối ra các bạn sẽ thấy các bó mạch bị
hư tạo thành các đốm vàng, đỏ, nâu.
Nấm gây bệnh có thể tồn tại trong đất và trong tàn dư của cây bị
bệnh. Bệnh lây lan chủ yếu qua cây con làm giống, đất có mang sẵn mầm
bệnh, qua nước tưới, dụng cụ làm đất có mang sẵn mầm bệnh. Bệnh xâm
nhập vào trong cây qua chóp rễ con hay qua các vết thương cơ giới do tuyến
trùng hoặc các nguyên nhân khác gây ra ở rễ.
Qua quan sát thực tế vườn cây chúng tôi thấy bệnh thường gây hại
nhiều trên các giống chuối xiêm, chuối già hương, còn các giống chuối khác
bị bệnh ít hơn. Vào mùa mưa bệnh thường phát sinh, phát triển và gây hại
nhiều hơn trong mùa khô. Những vườn đất trũng, ẩm thấp, những vườn có
khả năng đầu tư thâm canh cao, bón nhiều phân (nhất là phân đạm), những
vườn đất bị phèn cũng thường bị bệnh gây hại nhiều hơn.
Để hạn chế bệnh các bạn phải áp dụng kết hợp nhiều biện pháp ngay
từ khi mới lập vườn. Cụ thể là:
-Lên liếp cao, hình mai rùa để thóat nước tốt mỗi khi có mưa, tạo
cho vườn luôn khô ráo. Những vườn nằm ở chỗ trũng nên có hệ thống
mương rãnh sâu, để rút bớt nước trong vùng rễ của cây xuống mương.
-Tuyết đối không được lấy cây con ỡ những bụi chuối, vườn
chuối đã bị bệnh làm giống cho vụ sau.
-Những vườn hay bị bệnh, những vườn thường bị ẩm ướt không
nên trồng những giống dễ bị nhiễm bệnh như giống chuối xiêm, chuối già
hương.
-Không nên bón qúa nhiều phân đam, phải bón cân đối giữa đạm,
lân và kali, tăng cường bón thêm phân chuồng đã được ủ mục, bón thêm vôi
bột để nâng cao độ pH cho những vườn đất bị chua phèn.
-Có thể dùng một vài lọai thuốc như Ridomil, Benomyl,
Rovral, pha nồng độ 0,1-0,2% tưới vào gốc trước khi bứng cây con làm
giống và nhúng gốc cây giống trước khi trồng.
-Trong qúa trình chăm sóc cố gắng đừng làm đứt rễ chuối. Vài
tháng một lần rại thuốc Furadan hoặc Basudin hột vào xung quanh gốc chuối
để diệt tuyến trùng, hạn chế vết thương cơ giới do tuyến trùng gây ra, từ đó
hạn chế bớt “cửa ngõ” xâm nhập của nấm bệnh vào trong cây.
-Khi cây đã bị bệnh phải chặt bỏ cả cây, bứng bỏ cả gốc đem ra
khỏi vườn tiêu hủy, sau đó rải vôi bột hoặc tưới dung dịch của những lọai
thuốc nước vừa nêu trên để khử trùng trước khi trồng chuối trở lại.
-Với những vườn đã áp dụng nhiều biện pháp mà bệnh vẫn còn
nhiều , nên luân canh với những lọai cây trồng khác trong vài năm.