Bài: THƯỜNG BIẾN
A. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt được các mục tiêu sau:
- Giúp hs trình bày được khái niệm thường biến. Phân biệt sự khác nhau
giữa thường biến và đột biến về hai phương diện khả năng di truyền và sự
biểu hiện kiểu hình. Trình bày được khái niệm mứu phản ứng và ý nghĩa của
nó trong chăn nuôi và trồng trọt, ảnh hưởng của môi trường đối với tính
trạng số lượng và mức phản ứng của chúng trong việc nâng cao năng suất
vật nuôi và cây trồng.
- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình, hoạt động nhóm.
- Giáo dục cho hs ý thức tìm hiểu khoa học, giải thích hiện tượng tự nhiên.
B. Phương tiện, chuẩn bị:
1. GV: Tranh thường biến.
2. HS: Phiếu học tập: Tìm hiểu sự biến đổi kiểu hình.
C. Tiến trình lên lớp:
I. Ổn định tổ chức:
II. Kiểm tra bài cũ:
III. Bài mới:
1. Đặt vấn đề: (1’) Chúng ta đã biết kiểu gen qui định tính trạng. Trong thực
tế người ta gặp hiện tượng 1 kiểu gen cho nhiều kiểu hình khác nhau khi
sống trong nhiều điều kiện khác nhau.
Hoạt động của thầy và trò.
HĐ 1: (20’)
- GV y/c hs quan sát tranh 25 sgk( T72)
tìm hiểu các ví dụ hoàn thành phiếu
học tập.
- GV y/c đại diện các nhóm lên hoàn
thành phiếu.
- GV chốt lại đáp án đúng .
Đối
tượng qs
ĐK môi
trường
Mô tả kiểu
hình tương
ứng.
H25: Lá
cây mác
- Mọc
trong nước
- Trên mặt
nước
- Lá hình dải
tránh sống
ngầm.
- Phiến rộng
nổi trên mặt
nước
VD1:
Cây rau
dừa
- Mọc trên
bờ
- Mọc ven
- Thân: đk nhỏ,
chắc, lá nhỏ.
- Thân và lá
Nội dung kiến thức
I. Sự biến đổi kiểu hình do tác
động của môi trường.
nước bờ
- Mọc trên
mặt nước
lớn hơn(mtbờ)
- Thân có đk
lớn, mỗi đốt 1
phần rễ
phao.
VD2:
Luống
xu hào
- Trồng
đúng qui
trình
- Trồng
không
đúng qui
trình
- Củ to, đều
- Củ nhỏ,
không đều
- ở phần: Lá cây mác: ? nhận kiểu gen
của cây rau mác mọc trong 3 môi
trường.(hs: kiểu gen giống nhau)
? Tại sao lá cây mác có sự biến đổi kiểu
hình
( hs: sự biến đổi kiểu hình dễ thích nghi
với điều kiện sống)
- GV y/c hs thảo luận:
? Sự biến đổi kiểu hình trong các ví dụ
trên do nguyên nhân nào.( hs: do tác
động của môi trường)
? Thường biến là gì.
HĐ 2: ( 11’)
- GV y/c hs nghiên cứu thông tin sgk
thảo luận:
? Sự biểu hiện ra kiểu hình của 1 gen
phụ thuộc những yếu tố nào.( hs: do
tương tác giữa kiểu gen với môi trường)
? Nhận xét mối quan hệ giữa kiểu gen,
môi trường và kiểu hình.(hs:ki
ểu gen
mtrường kiểu hình)
? Những tính trạng loại nào chịu ảnh
hưởng của môi trường. ( HS: tính trạng
số lượng chịu ảnh hưởng của môi
trường)
- GVgọi đại diện nhóm phát biểu.
? Tính dễ biến dị của tính trạng số lượng
liên quan đến năng suất có lợi và tác
- Thường biến: Là những biến
đổi kiểu hình phát sinh trong đời
cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp
của môi trường.
II. Mối quan hệ kiểu gen, môi
trường và kiểu hình.
- Kiểu hình là kết quả tương tác
giữa kiểu gen và môi trường.
- Các tính trạng chất lượng phụ
thuộc chủ yếu vào kiểu gen.
- Các tính trạng số lượng chịu
ảnh hưởng của môi trường.
hại gì trong sản xuất. ( hs: đúng qui trình
tăng năng suất; sai qui trình thì năng
suất giãm)
HĐ 3: (5’)
- GV thông báo: Mức phản ứng đề cập
đến giới hạn thường biến của tính trạng
số lượng.
- GV y/c hs tìm hiểu ví dụ sgk.
? Sự khác nhau giữa năng suất bình quân
và năng suất tối đa của giống DR
2
do
đâu và câu hỏi lệnh sgk ( T73).(hs: do kĩ
thuật chăm sóc, do kiểu gen qui định)
- HS tự rút ra kết luận.
III. Mức phản ứng.
- Mức phản ứng là giới hạn
thường biến của 1 gen trước môi
trường khác nhau.
- Mức phản ứng do kiểu gen qui
định.
3. Kết luận chung, tóm tắt: (1’) Gọi hs đọc kết luận sgk
IV. Kiểm tra, đánh giá: (5’) Hoàn thành bảng sau: So sánh thường biến và
đột biến.
- Ông cha ta tổng kết: “ Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” Theo em
tổng kết trên đúng hay sai. Tại sao?
V. Dặn dò: - Học bài theo câu hỏi sgk
- Làm bt câu hỏi 1, 3 vào vở BT và sưu tầm tranh, ảnh về các đột biến ở vật
nuôi, cây trồng.