Monosaccharide
(đường đơn)
Từ các polyalcol có từ 3C đến 7C
bị khử hyđro sẽ tạo ra các phân tử
đường đơn tương ứng. Tuỳ theo vị
trí khử H
2
sẽ tạo ra 2 dạng đường:
- Nếu khử H
2
tại C1 sẽ cho đường
dạng aldose.
- Nếu khử H
2
tại C2 sẽ cho đường
dạng catose.
Trong nguyên tử đường đơn có
chứa các nguyên tử C bất đối nên
có các dạng đồng phân lập thể. Số
lượng đồng phân lập thể được tính
bằng công thức A = 2n . Trong đó:
A là số đồng phân, n là số lượng
nguyên tử C bất đối có trong phân
tử.
Người ta qui định lấy vị trí nhóm
OH của nguyên tử C bất đối ở xa
nhóm định chức nhất để phân thành
2 nhóm đồng phân:
- Nếu tại C bất đối đó nhóm OH
quay phía phải thì phân tử đó thuộc
đồng phân D.
- Nếu tại C bất đối đó nhóm OH
quay phía trái thì phân tử đó thuộc
đồng phân L.
Đa số các phân tử đường có 5C
trở lên ở trong dung dịch đều
có cấu trúc dạng vòng. Có 2 loại
vòng: vòng 5 cạnh và vòng 6 cạnh.
Khi hình thành cấu trúc dạng vòng
làm xuất hiện thêm một nguyên tử
C bất đối mới sẽ xuất hiện dạng
đồng phân mới. Nhóm OH tạo ra
này gọi là nhóm OH - glucozid.
Nếu nhóm OH - glucozid quay lên
trên thì có dạng đồng phân b, nếu
nhóm OH - glucozid quay xuống
dưới thì tạo ra dạng đồng phân a.
Trong tế bào có nhiều loại
monosaccharide khác nhau, trong
đó có một số loại khá phổ biến:
- Triose: aldehyl - glyceric,
dioxiaceton.
- Tetraose: erytrose
- Pentose: ribose, ribulose, xilulose
- Cetose: cedoheptulose.