Trung Tâm GDTX Dầu Tiếng Tổ: Tự Nhiên
GV: Nguyễn Phi Trường Môn: Sinh Học 12
Ngày soạn:
Ngày dạy:
Tiết
BÀI 19 : TẠO GIỐNG MỚI BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN
VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
I. Mục tiêu
- Giải thích được quy trình tạo giống mới bằng phương pháp gây đột biến
- Nêu được 1 số thành tựu tạo giống ở việt nam
- Trình bày được 1 số quy trình và thành tựu tạo giống thực vật bằng công nghệ tế bào
- Trình bày được kỹ thuật nhân bản vô tính ở động vật và nêu ý nghĩa thực tiễn của
phương pháp này
- Phát triển kỹ năng phân tích kênh hình, kỹ năng so sánh khái quát tổng hợp, làm
việc độc lập với sgk
- Nâng cao kỹ năng pt hiện tượng qua chọn tạo giống mới từ nguồn biến dị đột
biến và công nghệ tế bào
- Xây dựng niềm tin vào khoa học về công tác tạo giống
II. Phương tiện dạy học:
- Hình 19, tranh ảnh giới thiệu về các thành tựu chọn giống ĐTV
III. Tiến trình tổ chức dạy học
1) Bài cũ:
- Nêu nguyên tắc của PP tạo giống? Phương pháp tạo giống TC dựa trên
BDTH.
- Thế nào la ưu thế lai? tại sao ưu thế lai biểu hiện cao nhất ở F1 sau đó
giảm dần qua các thế hệ?
2) Bài mới: Để chủ động tạo biến dị (từ những năm 20/XX) con người đã chủ
động gây đột biến nhân tạo
Hoạt động của GV và HS Nội dung
* Hoạt động 1: tìm hiểu tạo giống mới bằng pp
gây đột biến

I. Tạo giống mới bằng phương pháp gây
đột biến
Trung Tâm GDTX Dầu Tiếng Tổ: Tự Nhiên
GV: Nguyễn Phi Trường Môn: Sinh Học 12
Hoạt động của GV và HS Nội dung
? Gây đột biến tạo giống mới có thể dựa trên cơ
sở KH nào ?
(KH tức là các tính trạng do KG qui định, do đó
muốn thay đổi các tính trạng để NSPC tốt hơn
cần biến đổi vật chất di truyền)
? Nêu qui trình tạo giống đbiến?
? Tác nhân nào có thể gây ra các đột biến? Ngtắc
sử dụng?
(Cường độ, liều lượng thích hợp: Tia pxạ:tia X,
α, β, chùm nơtron; tia TN; các hóa chất)
? Tại sao sau khi gây đột biến nhân tạo cần phải
chọn lọc ( có phải cứ gây ĐB ta sẽ thu dc kết quả
mong muốn ?)
? PP gây đột biến chủ yếu phù hợp với đối tượng
nào ? tại sao?
? Tại sao pp ở đv bậc cao người ta ko hoặc rất ít
gây đột biến
( cơ quan ss nằm sâu trong cơ thể,rất nhạy
cảm,cơ chế tác động phức tạp và đễ chết )
* Gv chiếu một số hình ảnh thành tựu tạo giống
bằng pp gây đột biến
* Pênicilin (1940)->1% pênicilin giống đb
(100đv/ml=>40000đv/ml)
* 300kg bò chăm sóc tốt: tăng trọng 1,1-
1,2kg/ngày, 120g prôtêin

-300 kg nấm men: Tăng trọng 25-30 tấn/ngày,
12-13 tấn prôtêin
* Ngô M
1
đb->12 dòng
→
Lai
DT
6
(chín
1. Quy trình: gồm 3 bước
+ B1- Xử lí mẫu vật bằng tác nhân đột
biến

+ B2- Chọn lọc các cá thể đột biến có kiểu
hình mong muốn
+ B3- Tạo dòng thuần chủng
* Lưu ý : phương pháp này đặc biệt có
hiệu quả với vi sinh vật
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam
- Xử lí các tác nhân lí hoá thu được nhiều
chủng vsv , lúa, đậu tương ….có nhiều đặc
tính quý
*Btử nấm Pênicilium
 →
TiaPX
chủng đb
có hoạt tính pênicilin gấp 200 (400)lần
dạng gốc
*Nấm men,vk

 →
TiaPX
chủng đb ST
mạnh=>NS sinh khối cao, tạo chủng VSV
đóng vai trò kháng nguyên gây
mdịch=>SX vacxin cho người, gia súc
- Táo Gia Lộc :
 →
NMU
táo “má hồng”
(q.to, tròn, ngọt, dòn , thơm, 2vụ/năm )
* Lúa Mộc tuyền:
→
γ
MT1(Thấp, cứng
Trung Tâm GDTX Dầu Tiếng Tổ: Tự Nhiên
GV: Nguyễn Phi Trường Môn: Sinh Học 12
Hoạt động của GV và HS Nội dung
sớm,Nscao, Pr tăng 1,5%, Tbột giảm 4% )
*Gây đột biến thể đa bội: đ/v cây lấy
lá,thân,gỗ,sợi
- Dâu tằm(số11&34): 3n=42 lá to, dày
- Dương liễu 3n=57 lớn nhanh,gỗ tốt
- Dưa hấu 3n=33:to, ngọt ,không hạt
- Rau muống 4n: thân lá đều to, nsuất gấp đôi
(300tạ/ha)
*Hoạt đông 2 : tìm hiểu tạo giống bằng công
nghệ tế bào
▼Nghiên cứu mục II.1 và chỉ ra các lĩnh vực của
CNTBTV.

? Cách tiến hành, cơ sở, ứng dụng của các lĩnh
vực?
*mt có hoocmôn sinh trưởng như: auxin,
giberilin, xitokinin
*mô sẹo: nhiều tế bào chưa biệt hoá, có khả năng
sinh trưởng mạnh từ đó điều khiển cho tế bào biệt
hoá thành các mô khác nhau (rễ, thân, lá ) và tái
sinh thành cây mới.
VD: 1ĐST cây phong lan
→
4 triệu cây con.
? Ưu điểm?
? Các bước dung hợp tb trần?
MT có tác nhân kích thích: Vinus Xenđê giảm
hoạt tính,xung điện cao áp,pôlietylelglycon
Auxin/xitokinin: mt nghiêng về auxin-> ra rễ,
nghiên về xitokinin ->phân hóa chồi
cây, chịu mặn, phèn, Năng suất tăng 15-
20% )
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào
1) Công nghệ tế bào thực vật
a- Nuôi cấy mô ,tế bào :
- Nuôi TB, mô/mt thích hợp→ tạo mô sẹo
→ tái sinh thành mới
=> nhân nhanh các giống cây trồng từ 1
cây ban đầu.
b- Dung hợp TB trần:
+Tạo tế bào trần: loại màng xenlulo.
+Dung hợp tế bào: nuôi TB trần 2 loài
trong môi trường đặc biệt để chúng kết

dính nhau tạo TB lai
+ Kích thích TB lai phát triển thành cây
lai.
=> giống mới mang đặc điểm của cả hai
loài mà bằng cách lai hữu tính không thể
thực hiện được. Cây lai được nhân lên bằng
nuôi cấy TB.
c - Nuôi cấy hạt phấn,noãn:
Nuôi phấn, noãn trên môi trờng nuôi nhân
tạo thành dòng tế bào đơn bội(n) . Tiếp đến
dùng cônxixin để lưỡng bội(2n) rồi phát
triển thành cây lưỡng bội .
=> Các cây tạo ra ĐHT về tất cả các gen
(TC)Chọn được dòng TB có gen đơn bội
khác nhau .
Trung Tâm GDTX Dầu Tiếng Tổ: Tự Nhiên
GV: Nguyễn Phi Trường Môn: Sinh Học 12
Hoạt động của GV và HS Nội dung
? Ưu điểm?
? Các bước nuôi cấy hạt phấn, noãn? Ưu điểm
Sự đa dạng của các giao tử do giảm phân tạo ra
cho phép chọn lọc được các dòng tế bào có bộ
gen đơn bội khác nhau dựa vào sự biểu hiện
thành kiểu hình của các alen lặn
d- chọn dòng tế bào xôma có biến dị:
Nuôi cấy tế bào có 2n NST trên môi trường nhân
tạo ->chọn biến dị số lượng nhiễm sắc thể kiểu dị
bội, chúng sinh sản thành nhiều dòng tế bào có
các tổ hợp nhiễm sắc thể khác nhau
=>tạo ra các giống cây trồng mới có các kiểu gen

khác nhau của cùng một giống ban đầu
▼nếu bạn có 1 con chó có KG quý hiếm, làm thế
nào để bạn có thể tạo ra nhiều con chó có KG y
hệt con chó của bạn→ thành tựu công nghệ
TBĐV
Quan sát hình 19 mô tả các bước trong nhân bản
vô tính cừu đôli
- Lấy nhân TB xôma chuyển vào nhân tế bào
trứng (TB trứng đã loại bỏ nhân). Nuôi TB trứng
này ở môi trường thích hợp sẽ phát triển thành
phôi, chuyển phôi vào tử cung của cthể mẹ.
* ý nghĩa thực tiễn của nhân bản vô tính ĐV?
? Cấy truyền phôi là gì
? ý nghĩa của cấy truyền phôi
2.Công nghệ tế bào động vật
a. Nhân bản vô tính động vật
- TBC của trứng + nhân TB xôma=>TB
mới
 →
mtddnuôi /
phôi
 →
−− TCvaocay
cthể mới
Ví dụ: Nhân bản ở Cừu
* ý nghĩa:
- Nhân nhanh giống vật nuôi quý hiếm
- Tạo ra các giới ĐV mang gen người
nhằm cung cấp cơ quan nội tạng cho người
bệnh (không bị hệ miễn dịch đào thải)

b. Cấy truyền phôi
Phôi được tách thành nhiều phần riêng
biệt, mỗi phần sau đó sẽ phát triển thành
một phôi riêng biệt => nhiều ct có kiểu gen
giống nhau.
Trung Tâm GDTX Dầu Tiếng Tổ: Tự Nhiên
GV: Nguyễn Phi Trường Môn: Sinh Học 12
3. Củng cố
- Đọc phần tổng kết.
- Trả lời câu hỏi SGK
4. Dặn dò: - Trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Tìm hiểu các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen.
RÚT KINH NGHIỆM




Ngày , tháng , 2009
Tổ trưởng kí duyệt