+12V: chủ yếu sử dụng cho các động cơ (motor) trong các thiết bị lưu trữ, ổ quang
, quạt, các hệ thống giải nhiệt và hầu hết các thiết bị đời mới hiện nay đều sử dụng
đường điện 12V CPU PIV, Althlon 64, dual core AMD, Pentium D, VGA ATI,
NVIDIA SLI, ATI Crossfire

+5VSB (5V Standby): là nguồn điện được bộ nguồn cấp trước, dùng phục vụ cho
việc khởi động máy tính, nguồn điện này có lập tức khi ta nối bộ nguồn vào nguồn
điện nhà (AC). Đường điện này thường có dòng cung cấp nhỏ dưới 3A.

IV. CÔNG SUẤT GIỮA CÁC ĐƯỜNG 3.3V, 5V, 12V LIÊN QUAN GÌ
NHAU?

Các bộ nguồn chuẩn AT thường có công suất các đường 3.3V và 12V thấp. Hiện
nay với các bộ nguồn sử dụng chuẩn ATX, các đường này có công suất khá cao và
tương đương nhau. Hệ số công suất của ba đường chính này được mô tả trong
hướng dẫn thiết kế chuẩn ATX12V phiên bản 2.2. Hiện nay, bộ nguồn có công
suất cao là nhờ chủ yếu dựa vào đường 12V có dòng ra cao hơn các bộ nguồn cũ
nhằm đáp ứng nhu cầu “ngốn”điện của các CPU mới. Tuy nhiên công suất trên các
đường điện 3.3V, 5V và 12V có sự liên quan với nhau.

Ví dụ với một bộ nguồn có tổng công suất danh định là 430W, thoạt nhìn ta sẽ thấy
có sự bất hợp lý vì khi công suất tính dựa vào bảng mô tả của nhà sản suất thì tổng
công suất phải là 666.9W. Nếu chú ý một chút, ta sẽ thấy công suất tối đa của
đường 3.3V và 5V bằng 230W, 12V bằng 336W. Sự thật ở đây là khi hai đường
công suất 3.3V và 5V đạt 230W thì đường 12V chỉ đạt được công suất 172W hoặc
ngược lại nếu đường 12V đạt công suất 336W thì hai đường còn lại chỉ còn 66W !
. Quy luật bù trù công suất trên là do phụ thuộc vào khả năng cung cấp công suất
tối đa của biến áp xung và do ba đường điện chính này có sự liên hệ mật thiết với
nhau. Nên hiện nay, đối với các giá trị công suất được in trên các nhãn của bộ
nguồn thường có hai dạng là công suất tối đa (maximum) hay công suất đỉnh

(peak) là công suất tối đa mà bộ nguồn có thể đáp ứng được trong một khoảng thời
gian nhất định và công suất hiệu dụng total power) hay công suất liên tục
(continuous) là công suất mà bộ nguồn có thể hoạt động liên tục an toàn.

Lời khuyên: bạn chỉ nên tin khoảng 90% những gì ghi trên bộ nguồn và các thông
số trên chỉ áp dụng cho các bộ nguồn có chất lượng tốt.

V. VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG SUẤT BỘ NGUỒN

Hiện nay, một cấu hình trung bình cần phải có một bộ nguồn có công suất hiệu
dụng tối thiểu là 300W. Xin được nói rõ ở đây, công suất hiệu dụng là công suất
mà bộ nguồn có thể cung cấp liên tục và ổn định cho hệ thống. Còn công suất
ghi trên vỏ được gọi là công suất danh định. Thường thì công suất này chỉ
mang tính chất quảng cáo (các thông số này nếu đạt được như quảng cáo của
nhà sản xuất thông thường được thử nghiệm trong các điều kiện phi thực
tế ??? ).

Bạn nên biết hệ thống của bạn có công suất tiêu thụ là bao nhiêu cho các linh kiện
phần cứng trong máy tính của bạn:

Tham khảo tại website:




Ở các trang web này, bạn chọn các thiết bị của mình hiện có (hoặc sẽ có) và
website sẽ tự động tính ra tổng công suất cho bạn. Dựa vào kết quả này, bạn có thể
yên tâm chọn một bộ nguồn công suất hiệu dụng thích hợp rồi cộng thêm một hệ
số an toàn dưới đây:


+Với các bộ nguồn noname TQ giá siêu rẻ: cộng thêm 30% đến 50% tổng công
suất.

+Với các bộ nguồn đã có tên tuổi và đắt tiền hơn nhưng bạn không chắc chắn
tin tưởng vào công suất đỉnh của bộ nguồn: cộng thêm 15% đến 25% tổng công
suất

+Các bộ nguồn làm việc 24/7 với thời gian sử dụng quá 1 năm: bạn cũng nên
cộng thêm ít nhất từ 15% đến 30% tổng công suất

Lưu ý: khi lắp các bộ nguồn không đáp ứng được các yêu cầu công suất trên, hệ
thống của bạn vẫn có thể hoạt động được nhưng hệ số an toàn và ổn định đạt được
là rất thấp. Đối với các hệ thống sử dụng các ứng dụng bình thường (ứng dụng văn
phòng,duyệt web…ít khi chạy toàn tải hiệu năng của máy) bạn vẫn có thể duy trì
sử dụng các bộ nguồn này với lý do tiết kiệm. Nhưng khi hệ thống của bạn luôn
phải làm việc với áp lực lớn và liên tục (các ứng dụng trò chơi, đồ hoạ,
multimeadia yêu cầu chạy toàn tải vắt kiệt hiệu năng của cả hệ thống) thì vấn đề
công suất nguồn không đáp ứng nổi hệ thống trở thành vấn đề hết sức quan trọng
đối với hệ thống của bạn. Hiện tượng “lâm sàng” dễ dàng nhận biết của bộ nguồn
chạy quá công suất: có mùi lạ, vỏ của bộ nguồn nóng bất thường và tất nhiên là các
hiện tượng hệ thống làm việc không ổn định (nhanh chậm thất thường, treo, khởi
động lại, báo lỗi màn hình xanh )

Các bộ nguồn noname bán kèm theo thùng máy (case) hiện nay thường có chất
lượng thấp. Với các bộ nguồn hàng hiệu có chất lượng tốt như Thermaltake,
Enermax, Antec, CoolerMaster, AcBel, SilverStone… công suất hiệu dụng
thường bằng hoặc lớn hơn công suất định danh.

VI. ĐIỆN THẾ


Trong máy tính, các thiết bị thường không sử dụng trực tiếp điện áp từ bộ nguồn
mà phải qua các mạch ổn áp của riêng thiết bị đó. Cho nên, một bộ nguồn cấp đủ
điện thế và điện thế ấy ổn định sẽ mang lại tuổi thọ cao cho các thiết bị. Một bộ
nguồn tốt thường có các đường điện chính (5Vsb, 3.3V, 5V và 12V) có mức điện
thế nằm trong khoảng +/- 5% điện thế chuẩn và rất ít dao động. Để xem được điện
thế này, ngoài các thiết bị đo chuyên dùng như đồng hồ đo điện (VOM- Volt Ohm
Milliemmeter hay DMM - DigitalMultimeter), bạn có thể xem qua phần mềm tiện
ích hiển thị thông số hệ thống kèm theo mainboard hoặc các phần mềm miễn phí
như Speedfan hay Sisoft Sandra. Do phần mềm đọc số đo qua sensor của bios, nên
giá trị đọc thường thấp hơn giá trị thực từ 0.1V ~ 0.6V.

VII. CÁC CHẾ ĐỘ BẢO VỆ

Bộ nguồn là một thiết bị công suất hoạt động liên tục trong môi trường khắc
nghiệt, với dòng chịu tải cao nên hai chế độ bảo vệ căn bản nhất cần phải có là bảo
vệ quá áp và bảo vệ chạm tải. Chúng giúp bộ nguồn bảo vệ thiết bị và tự bảo vệ
mình khỏi các sự cố xảy ra khi vận hành.

Bảo vệ quá áp: vì một lý do nào đó mà mạch nắn điện và ổn áp của bộ nguồn có
sự cố, làm cho điện thế ở các đường cấp điện tăng cao. Bộ nguồn sẽ tự ngưng hoạt
động để không gây thiệt hại cho các thíết bị khác. Ngưỡng điện thế cắt của bộ
nguồn còn tuỳ thuộc vào nhà sản suất. Mỗi bộ nguồn khác nhau sẽ có mức cắt khác
nhau.

Bảo vệ chạm tải: chế độ này khá quan trọng vì nó sẽ bảo vệ cho bộ nguồn khi các
đường điện bị chạm (đoản mạch). Bộ nguồn sẽ ngưng hoạt động để tự bảo vệ và
hoạt động trở lại khi đã hết đoản mạch. Nếu có đủ can đảm, bạn có thể thử tính
năng này bằng cách dùng dây chung (dây có màu đen) lần lượt chạm nhanh vào
các đường điện của bộ nguồn. Nếu bộ nguồn có chế độ bảo vệ này thì nó sẽ ngưng
chạy ngay lập tức. Đối với một bộ nguồn có chất lượng tốt, chế độ bảo vệ chạm tải

có trên tất cả các đường điện chính. Còn với các bộ nguồn rẻ tiền, chế độ bảo vệ
này thường chỉ có trên một hoặc hai đường điện chính (thậm chí không có).

Các chế độ bảo vệ khác: các bộ nguồn cao cấp còn có thêm một số chế độ bảo vệ
khác như: quá dòng, quá tải, quá nhiệt cho bộ nguồn, quá nhiệt cho hệ thống… Các
chế độ bảo vệ này làm tăng độ an toàn, giá trị cho bộ nguồn và cho cả hệ thống.

VIII. VẤN ĐỀ HIỆU SUẤT CỦA CÁC BỘ NGUỒN

Hiệu suất của một bộ nguồn được thể hiện qua tỉ lệ năng lượng tiêu thụ đầu vào
(AC in) và năng lượng tạo ra (DC out) cho hệ thống. Giá trị thường dùng để tính là
Watts. Bất cứ một vật gì sinh ra công đều không thể đạt được hiệu suất tối đa
100% do một phần công năng bị tiêu tốn dưới dạng nhiệt. Bộ nguồn cũng vậy,
chưa có và cũng sẽ không có bộ nguồn nào đạt được hiệu suất lý tưởng 100%.
Nhưng chúng ta cố gắng không sử dụng các bộ nguồn có hiệu suất quá thấp vì lý
do kinh tế là chính. Nếu bộ nguồn tiêu thụ một lượng điện là 400W (AC in) để cho
ra một công suất 320W (DC out) thì ta có thể nói bộ nguồn này có hiệu suất bằng
80% và 20% (80 W) còn lại bị mất đi dưới dạng nhiệt. Có một điều bạn cần lưu ý
là 80W này thực sự không mất đi hoàn toàn, mà nó sẽ “thể hiện” trong…hoá đơn
tiền điện hằng tháng của bạn. Không những vậy, nó còn khiến môi trường làm việc
cùa bạn nóng hơn. Và bạn lại phải tốn thêm một khoảng năng lượng để làm mát
cho chính mình. Như vậy, sở hữu một bộ nguồn có hiệu suất cao đồng nghĩa với
việc tiết kiệm năng lượng điện. Bộ nguồn sẽ hoạt động êm hơn do có nhiệt độ thấp
hơn và vấn đề nhiệt độ hệ thống không còn là nỗi lo hằng ngày của bạn.

IX. CÁC ĐẦU CẮM PHỔ BIẾN CỦA BỘ NGUỒN

Số lượng đầu cắm quyết định khả năng gắn thêm thiết bị (ổ cứng, các loại ổ
quang,…) cho hệ thống của bạn. Ngoài các đầu cấp nguồn chính (ATX 20 chân
hoặc 24 chân), 12V (4 chân) thì các đầu cấp nguồn cho thiết bị ngoại vi càng nhiều

càng tốt. Một số bộ nguồn cao cấp còn được trang bị thêm các đầu cắm 12V (6
chân) cho card đồ hoạ PCI Express, các đầu cắp nguồn dành riêng cho các ổ cứng
chuẩn SATA,…


X. HỆ THỐNG THOÁT NHIỆT CHO NGUỒN

Để giải quyết vấn đề nhiệt độ cho các linh kiện công suất trong bộ nguồn, tất cả
các bộ nguồn hiện nay đều dùng phương pháp tản nhiệt bằng không khí là chính
(dùng quạt để làm mát). Quạt thông dụng nhất có kích thước 80mm hoặc 120mm