Bài giảng dịch bệnh côn trùng
- Ứng dụng quản lý côn trùng
gây hại
Ứngdụngquảnlýcôntrùng
gâyhại
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
I. Sảnxuấtchế phẩmtrừ sâutừnấm
•Sảnxuấtchế phẩmtrừ sâucầnphảitính đếnhiệuquả,
khả năngtồntrữ, sử dụngan toàn, nghiêncứuthực
nghiệm ⇒ sảnxuấtthử ⇒ sảnxuấtthươngmại
• Đasốnấmgâybệnhcôntrùngpháttriển ở nhiệt độ
thấp, không ảnhhưởng đến độngvậtmáunóng
•Ngừngpháttriển ở 35
0
C, mấtkhả năngsốngsau28
ngày ⇒ an toànchongười
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
• Đốivớinấmmốc
-nhiệt độ thíchhợp27-36
0
C, làbộnấmduy
nhấtgâybệnhcho độngvậtmáunóng
VD: Nấm Aspergillusflavus tiết độctố
aspergillin, aflatoxingâybệnhungthư → cần
chúý khisửdụng
- Aspergillusfumigalus gâybệnhhạchphổicho
người, chim, chuột

•NấmBeauveriabassiana (nấmbạchcương)
- độđộcthấp ⇒ an tòanchongườivà độngvật
máunóng
(ngườisảnxuấtchế phẩm: nhức đầu, chóng
mặt, ho, dịứng ⇒ xảyratrongthờigianngắn)
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
-Cơchế tác động:
→ protein củabàotửkíchthíchcơthể sinhrasứcđề
kháng, hìnhthànhchấtmiễndịch → protein nàycóhại
chocơthể → gâyviêm phổi
⇒ dichuyểnxahiệntrườngtrongthờigianngắn ⇒
phụchồisứckhỏe/ nồng độ bàotửdưới1mg/m
3
không
khí ⇒ tránh đượcdịứng.
• Nomuraea, Hirsutella ⇒ an tòan
•Khônggâyô nhiễmmôitrườngsinhthái, tự phângiải
sauthờigiantồntại
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Qui trìnhsảnxuấtchế phẩnnấmtrừ sâuhại
• PP lên men chìm
Các bước lên men chìm trải qua 6 giai đọan
+ Giai đoạn 1: bào tử nảy mầm, tạo thành ống mầm
+ Giai đoạn 2: các sợi nấm phân nhánh
+ Giai đoạn 3: tạo thành bào tử chồi (blastospores) lần 1
+ Giai đoạn 4: bào tử chồi phát triển tạo thành sợi nấm
+ Giai đoạn 5: sợi nấm phát triển tạo bào tử chồi lần 2
+ Giai đoạn 6: tạo thành bào tử chồi lần 2, nếu tiếp tục
nuôi cấy sẽ xảy ra sự phân ly hòan tòan của sợi nấm.
lượng bào tử chồi lần 2 ổn định một thời gian sau đó

giảm đi.
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
• Ưu điểm
-dễthu nhận sinh khối, bào tử, tinh thể độc vàcác sản
phẩm khác (chất kháng sinh, độc tố) với hiệu suất lên
men thu sản phẩm cao
-dễáp dụng cơ khí, tự động hoá, ít tốn nhân công, diện
tích, bên cạnh những ưu việt
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Hạn chế
- đòi hỏi trang thiết bị phức tạp, tốn nhiều kinh phícho
việc khử trùngtoàn bộ hệ thống, khuấy đảo, sục khí
-bào tử thu được ở dạng bào tử chồi cóthời gian sống
ngắn, cấu trúc không bền vững, dễ bị mất hoạt tính
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
PP lên men bề mặt không vô trùng
•5 nguyêntắcchủ yếupháttriểnhiệuquả lênmen không
vôtrùngcácnấmdiệtsâunhư sau:
+Bàotửnấmđượccấyphủ kínkhắpbềmặtmôitrường
dịch đã đunsôi1000C/20 phút.
+Lượngbàotửtrênmộtđơnvịbềmặtmôitrườnglớn
đủđể áp đảosựpháttriểncủavi sinhvậtlạ(1-2 tỷ bào
tử/cm2).
+Saukhinảymầm, bàotửnấmdiệtsâusẽtiếtracác
chấttrao đổigiốngnhư chấtkhángsinh ứcchế sự phát
triểncủavi khuẩnvànấmlạ
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
+ TạomôitrườngcópH thấp5-5,5 thuậnlợichonấm
diệtsâupháttriển, ứcchế chế sự pháttriểncủavi
khuẩn.

+Dụngcụ, thiếtbịvàphòngnuôicấyphảisạchsẽ, hạn
chế tốithiểusựnhiễmcủacácnấmnuôi.
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
• Ưu điểm:
-thaotácdễlàm, cóhiệuquả, giáthànhthấp, kỹ thuật
đơngiản, thíchhợpchoviệcsảnxuấtchế phẩmsinh
họcdiệtsâu ở nhữngnơithiếu điềukiệnthiếtbịsảnxuất
•Hạnchế
-dễbịnhiễmtạpcácvi sinhvậtlạtrongquátrìnhnuôi
cấy
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
PP lênmen haigiai đoạn
•Cácnấmđượcnhângiốngcấp1 vànhângiốngcấp2
trênmôitrườngdịchtrongcácbìnhtam giác250ml trên
máylắc2000v/phút, sau đóchuyểnsang giai đoạn2
nuôibềmặt(7 ngày). Thu họachmàngsợinấmcóbào
tửđính, thêmchấtphụ gia, nghiềnnhỏ sấykhô.
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
•LiênXô (cũ) ứngdụng để sảnxuấtchế phẩmBoverin
trênmôitrườngrỉđường, bộtngô, sacchrosevàmuối
khóang
•Bàotửnấmthu đượclàbàotửđính(conidiospore) có
cấutrúcbềnvững, thờigiansốnglâucókhả nănggiữ
hoạttínhdiệtsâuhạibềnhơnso vớibàotửchồi.
•Cầnphảichúý tạo điềukiệnnhiệt độ và ẩm độ tương
đối, khôngkhítốiưuđể thu đượcchế phẩm đạtnồng độ
bàotửđínhcao
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
PP lênmen xốp
Môitrường dịch

thể
200v/phút -72 giờ
T
0
28-30
0
C
Môitrường xốp trong
bình 250ml, 4-5 ngày
T
0
28-32
0
C
Môitrườngxốptrongchậu
thủytinhkhử trùng100
0
C/30-
40 phút+ 10% giống, T
0
: 28-
32
0
C, RH 95%, nuôi10 ngày
Làmkhô ở nhiệt độ phòng
cóquạt, hàm ẩm<10% hoặcsấyở
40
0
C
Nghiềnnhỏ, vôbao,

bảoquản5-10
0
C trongtối
Ốnggiống(5-7 ngày)
hoặc
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
-tạomộtsốlượnglớnđínhbàotửổnđịnhvàbềnvững
phùhợpvớichứcnăngdiệtsâucủachế phẩm.
-quytrìnhkỹthuậttương đối đơngiản, thíchhợpứng
dụngchocácloàinấmBeauveriabassiana, Metarhizium
anisopliae
-cácloạicơchất: bột đậunành, bã đậuphụ, cám, lúa,
gạo, bộtbắp ⇒chế phẩmdạngbột
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Thu hồisảnphẩm
•thu hồisảnphẩmcóý nghĩaquyết định đốivớitínhkinh
tế củaquytrìnhsảnxuất, nóphải đượctínhtoántừkhi
chọngiống, chọnnguyênliệu, chọnmôitrườngdinh
dưỡng.
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
⇒ Phương pháplênmen chìm, lênmen bề mặt
khôngvôtrùng:
khiquátrìnhlênmen kếtthúc, phảitáchtếbào
vi sinhvậtrakhỏidung dịchbằngcácphương
pháplọc, vớthay lytâm ⇒ tuỳ vàosảnphẩm
chọn phươngphápxửlýthíchhợpnhư phương
phápchiếtrút, hấpphụ, kếttủa, kếttinh, sắckhí,
điệnly, phântíchquangphổ hấpphụ
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
⇒ phương pháplênmen xốp, lênmen haigiai đoạn:

dùngchổiquétlớpbàotửnấmtrênbềmặtcơchất/ hoặc
nghiềnnát
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Tìnhhìnhsảnxuấtthuốctrừ sâusinhhọctừnấmgây
bệnhchocôntrùng
•Năm1988 chế phẩm“Metaquino”từnấmMetarhizium
anisopliae đượcsảnxuấthàngloạttạiBraxin
→ phòng trừ rệp đen Mahanarvapostica trêncâymía
[34]; trừ Otiorrhynchussulcatus trongnhàkínhvàtrên
đồngruộng
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
•Hãng Bayer AG sảnxuấtchế phẩm Bio 1020 dạnghạt,
chế phẩm “Boverol”CSRF, “Boverin” trừ bọ cánhcứng
Colorado (Leptinotarsadecemlineata), rầytrắng
(Trialeurodesvaporariorum), bướm đêmhạitáovàbọ
cánhcứng(Otiorrhynchussulcatus) trêncâynho
•TrungQuốcsảnxuấtchế phẩmtừnấmBeauveria
bassiana để phòngtrừ sâubướmtrêncâythông, vesầu
nhảytrênlánon vàsâu đụcthântrêncâybắp
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Các lọai chế phẩm sản xuất từ nấm gây bệnh côn trùng
trên thế giới
+BotaniGard ES dùng để kiểm sóat rầy trắng, bọ trĩ,
rệp trên rau, cây ăn trái, dâu tây, cỏ vàcây gia vị, cây
cảnh vàcây rừng (Mỹ).
+BotaniGard 22WP : dùng để kiểm sóat rầy bông trắng,
bọ trĩ, rầy nhảy, mọt hại kho trên cây cảnh, rau, kho bảo
quản, nhàkính và đồng cỏ (Mỹ).
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
+ Naturalis TNO phòng trừ nhện, bị trĩ, rầy trắng, sâu

bướm, bọ phấn, ruồi trong nhàkính vàtrên cây cảnh
(Mỹ).
+ Betel : phòng trừấu trùng bọ cánh cứng trên cây mía
(Reunion)
+ Engelingspilz, Beauveria Schweizer sản xuất từ nấm
B.brongniartii phòng trừấu trùng bọ cánh cứng hại trên
đồng cỏ (Swizeland)
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
+Ostrinol trừ sâu đục thân cây bắp (Pháp)
+Bioblast (M.anisopliae) trừ mối nhà(Mỹ).
+Green Muscle (M.anisopliae) trừ châu chấu rừng tự
nhiên (Nam Mỹ) (Richard J.M. 2000)[46].
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
Ở Việt Nam
+ Beauveria (B. bassiana Vuill.) trừ sâu tơ bắp cải, sâu
đục quả xòai (Công ty TNHHTM-DV Thanh Sơn Hóa
Nông)
+Biovip (B.bassiana Vuill) trừ rầy, bọ xít hại lúa (Viện
Lúa đồng bằng sông Cửu Long)
+ Boverit (B.bassiana Vuill.) trừ rầy nâu, sâu đo xanh hại
đay, sâu róm thông, sâu kèn hại keo tai tượng (Viện
BVTV).
PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version
+Muskardin trừ sâu đục thân lúa, ngô (công ty CP TST
Cần Thơ)
+Bemetent
(Beauveria+Metarhizium+Entomophthorales) trừ bọ
cánh cứng hại dừa, sâu đục thân, rệp sáp, rầy đen hại
mía (Công ty hợp danh sinh học nông nghiệp Sinh
Thành, tp.HCM).

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version