PHẦN BA
PHẦN BA
LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI
LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI
CHƯƠNG I
CHƯƠNG I
CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN
CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN
(TỪ GIỮA THẾ KỶ XVI ĐẾN CUỐI THẾ KỶ
(TỪ GIỮA THẾ KỶ XVI ĐẾN CUỐI THẾ KỶ
XVIII)
XVIII)
Bài 29
Bài 29
CÁCH MẠNG HÀ LAN VÀ CÁCH MẠNG ANH
CÁCH MẠNG HÀ LAN VÀ CÁCH MẠNG ANH
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần nắm được:
1. Kiến thức
- Bài học giúp HS hiểu rằng, cuộc đấu tranh của nhân
dân hà Lan lật đổ vương triều Tây Ban Nha từ giữa thế kỷ
XVI là một cuộc cách mạng tư sản đầu tiên của thời kỳ
Lịch sử cận đại thế giới. Cách mạng tư sản Anh (thế kỷ
XVIII) là sự tiếp tục cuộc tấn công vào chế độ phong
kiến châu Âu, mở đường cho lực lượng sản xuất tư bản
phát triển.
2. Tư tưởng, tình cảm, thái độ
- Cách mạng tư sản trong buổi đầu thời cận đại thể
hiện mặt tích cực ở việc loại bỏ chế độ phong kiến ở một
số quốc gia châu âu, song chỉ là sự thay đổi hình thức bóc

lột này bằng hình thức bóc lột khác mà thôi. Một chế độ
bóc lột mới, tinh vi và tàn bạo đang hình thành.
3. Kỹ năng
- Rèn luyện kỹ năng phân tích, khái quát, tổng hợp,
đánh giá sự kiện.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
- Bản đồ thế giới: bản đồ các vùng Tây Âu.
- Anh Ô-li-vơ Crôm-oen.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC
1. Giới thiệu bài mới
GV khái quát: Giai đoạn hậu kỳ trung đại (thế kỷ XV
– XVII), chế độ phong kiến khủng hoảng, suy vong. Giai
cấp tư sản tuy mới ra đời nhưng đã nhanh chóng khẳng
định thế lực kinh tế ngày càng lớn mạnh của mình. Cuộc
đấu tranh của giai cấp tư sản chống chế độ phong kiến thể
hiện trước hết trên lĩnh vực tôn giáo, văn hoá, nghệ
thuật… là bước dọn đường cho những cuộc cách mạng tư
sản không thể tránh khỏi ở tây Âu. Nhưng vì sao, những
cuộc cách mạng tư sản sớm nổ ra ở “vùng đất thấp” và xứ
sở “sương mù” Ý nghĩa của những sự kiện đó đối với tiến
trình của Lịch sử nhân loại ra sao? Chúng ta sẽ nghiên
cứu làm sáng tỏ vấn đề này trong bài học hôm nay.
2. Tổ chức dạy học bài mới
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần
nắm vững
Hoạt động 1:
- GV giới thiệu trên bản đồ vị

trí của Hà Lan trước Cách mạng
(Gồm lãnh thổ các nước Hà
Lan, Bỉ, Luyxămbua và một số
vùng Đông Bắc Pháp) và giải
thích vì sao vùng đất này có tên
gọi là “Nêđéclan” (Vùng đất
thấp).
- GV: Dựa vào đâu để nói
rằng, đầu thế kỷ XVI Nêđéclan
là một trong những vùng kinh
tế TBCN phát triển nhất Châu
Âu? HS có thể tìm thấy câu trả
lời qua kiến thức trong SGK.
- GV dẫn dắt: Sự phát triển
kinh tế TBCN có ảnh hưởng thế
nào đến tình hình xã hội
Nêđéclan? Sau khi trình bày
tình hình kinh tế, xã hội của
Nêđéclan dưới thời cai trị của
chính quyền phong kiến Tây
Ban Nha, GV hướng dẫn HS
nhận thức:
+ Vì sao tư tưởng cải cách tôn
giáo của Canvanh nhanh chóng
 Cách mạng Hà Lan
- Từ đầu thế kỷ XVI
Nêđéclan là một trong
những vùng kinh tế
TBCN phát triển nhất
châu Âu.

- Giai cấp tư sản
Nêđéclan ra đời, thế lực
kinh tế ngày càng lớn
mạnh.
- Tháng 8 / 1566 nhân dân
miền Bắc Nêđéclan khởi
nghĩa, lực lượng phát
triển mạnh, làm chủ nhiều
nơi.
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần
nắm vững
được nơi này chấp nhận.
+ Tư tưởng cải cách đó là sự
dọn đường cho một cuộc cách
mạng.
Hoạt động 2:
- HS đọc SGK tóm tắt những
thành quả chủ yếu của quá trình
đấu tranh kéo dài suốt 4 thập kỹ
cuối thế kỷ XVI như:
+ Giải phóng các tỉnh miền
Bắc.
+ Phân hoá lực lượng kẻ thù.
+ Hội nghị các tỉnh miền Bắc
(U – trếch) với nhiều quyết sách
quan trọng.
+ Chính quyền phong kiến
Tây ban Nha sụp đổ.
+ Nước cộng hoà tư sản (Hà

Lan) ra đời …
- GV gợi ý để HS nhận thức:
Cách mạng tư sản chỉ thay thế
hình thức bóc lột này bằng hình
thức bóc lột khác, giai cấp bóc
lột này bằng giai cấp bóc lột
khác, chế độ không thay đổi.
- Năm 1609 Hiệp định
đình chiến dược ký kết,
nhưng đến năm 1648 mới
được công nhận độc lập.
Ý nghĩa:
+ Là cuộc cách mạng tư
sản đầu tiên trên thế giới.
+ Mở đường cho chủ
nghĩa TB Hà Lan phát
triển.
+ Mở ra thời đại mới –
bùng nổ các cuộc cách
mạng tư sản.
+ Hạn chế: Quan hệ sản
xuất phong kiến còn tồn
tại ở một số nơi, nhân dân
không được hưởng quyền
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần
nắm vững
lợi Kinh tế, Chính trị.
Hoạt động 3:
- Sự phát triển của nền kinh

tế Anh được thể hiện như thế
nào? GV hướng dẫn HS dựa
vào SGK để nhận thức nội dung
cơ bản theo logic sau:
- Sự phát triển của công
trường thủ công dần lấn át
phường hội. Sản phẩm tăng
nhanh về số lượng và chất
lượng kích thích hoạt động
ngoại thương phát triển nhất là
ngành len dạ, buôn bán nô lệ da
đen.
- Sự phát triển ngành len dạ
kéo theo sự phát triển của nghề
nuôi cừu. Do vậy một bộ phận
quý tộc Anh chuyển sang kinh
doanh hàng hoá theo hướng
TBCN, trở thành quý tộc mới.
GV miêu tả cảnh “Rào đất
cướp ruộng” (Hình ảnh “Cừu ăn
thịt người” của nhà văn Tomat
Morơ), sau đó hướng dẫn HS lý
giải vì sao tư sản, quý tộc mới ở
2. Cách mạng tư sản
Anh
a. Tình hình nước Anh
trước cách mạng
Kinh tế: đầu thế kỉ XVII,
nền kinh tế nước Anh
phát triển nhất Châu Âu.

Xã hội: Tư sản, quý tộc
mới giàu lên nhanh
chóng.
Chính trị: Chế độ phong
kiến kìm hãm lực lượng
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần
nắm vững
Anh giàu lên nhanh chóng như
vậy.
- Sự bảo thủ, lạc hậu và phản
động của chế độ phong kiến
Anh thể hiện như thế nào? Sau
khi HS dựa vào SGK trả lời câu
hỏi trên, GV tiếp tục dẫn dắt
HS giải quyết vấn đề: Mâu
thuẫn trong lòng xã hội Anh
biểu hiện như thế nào? Hướng
giải quyết mâu thuẫn đó?
GV hướng dẫn HS theo dõi
những diễn biến chính của cách
mạng (có thể lập bảng niên biểu
sự kiện theo dữ liệu sau).
+ 1642 – 1648: Nội chiến
(vua – Quốc hội)
+ 1649: Xử tử vua, thành lập
nước cộng hoà.
+ 1653: Lập nền độc tài.
+ 1688: Quốc hội chính biến,
xác lập chế độ quân chủ lập

hiến.
Dựa vào niên biểu, hướng dẫn
sản xuất TBCN.
Cách mạng bùng nổ.
b. Diễn biến của cách
mạng:
(theo dõi niên biểu nắm
sự kiện chính)
+ Năm 1642 – 1648: nội
chiến ác liệt (Vua – Quốc
hội).
+ Năm 1449: xử tử vua,
nước công hoà ra đời,
cách mạng đạt đến đỉnh
cao.
+ 1653: Nền độc tài được
thiết lập (một bước tụt
lùi).
+ Năm 1688: Quốc hội
tiến hành chính biến, sau
đó chế độ quân chủ lập
hiến được xác lập.
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần
nắm vững
HS nắm được hướng phát triển
của cách mạng Anh qua các
mốc chính, sau đó lý giải vấn
đề:
+ Vì sao cách mạng Anh có

sự thoả hiệp giữa Quốc hội với
lực lượng phong kiến cũ?
+ Vì sao nói cách mạng Anh
là cuộc cách mạng bảo thủ?
Điểm quan trọng mà GV cần
khắc hoạ để HS nhận thức sâu
sắc về thái độ hai mặt của giai
cấp tư sản Anh. Khi chưa đủ
mạnh, vì lợi ích của giai cấp
mình, chúng không chỉ lừa
phỉnh quần chúng đứng lên
tranh đấu chống chế độ phong
kiến, mà còn lôi kéo cả một bộ
phận quý tộc mới (từng là kẻ
thù của mình trước đó) tạo nên
một liên minh chính trị mới.
Khi cách mạng thành công, giai
cấp tư sản phản bội lại quần
chúng cách mạng, đồng thời
củng cố liên minh quý tộc – tư
sản bằng việc thiết lập một thể
c. Ý nghĩa
Lật đổ chế độ phong kiến,
mở đường cho CNTB ở
Anh phát triển.
Mở ra thời kỳ quá độ từ
chế độ Phong kiến sang
chế độ tư bản.
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần

nắm vững
chế chính trị Quân chủ lập hiến.
Nhà vua “trị vì” mà không “cai
tri” vì không có thực quyền.
Quyền lực chính trị tập trung
trong tay Quốc Hội lập hiến của
giai cấp tư sản. Dù còn có
những hạn chế nhất định song
sách mạng tư sản Anh vẫn có ý
nghĩa trọng đại đối với Lịch sử
thế giới.
4. Sơ kết bài học
- GV hướng dẫn HS nhận thức vấn đề chủ yếu sau:
- Vì sau cuộc cách mạng tư sản Hà Lan nổ ra dưới
hình thức một cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc?
- Cả hai cuộc cách mạng nói trên có gì giống nhau?
- Tổng kết nội dung trên , GV củng cố để HS hiểu rõ
khái niệm cách mạng tư sản (cả nội hàm và ngoại diên
của khái niệm). Do những đặc điểm, điều kiện hoàn cảnh
Lịch sử, cách mạng tư sản ở 2 nước Hà Lan và Anh nổ ra
dưới những hình thức khác nhau, giải quyết những nhiệm
vụ cụ thể khác nhau, nhưng đều hướng vào mục tiêu
chung là lật đổ chế độ phong kiến (bất kỳ ở ngoài đô hộ
hay đang tồn tại, thống trị trong nước), để mở đường cho
chủ nghĩa tư bản phát triển. Đây là những sự kiện mở đầu
cho một thời kỳ đấu tranh quyết liệt để giải quyết vấn đề
“ai thắng ai” giữa chủ nghĩa tư bản đang lên với chế độ
phong kiến đã già nua, suy tàn, song chưa dễ từ bỏ võ đài
chính trị.