TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP.HCM
MÔN: VI SINH VẬT ĐẠI CƯƠNG
Đề tài:
Họ và tên: HUỲNH LÂM ĐẠT
Lớp: DH10HH
MSSV: 10139035
Mục lục
I. Sơ lược xạ khuẩn
II. Các vấn đề liên quan
1. Khuẩn ty của vi khuẩn
2. Cấu tạo xạ khuẩn
3. Sinh sản
4. Phân loại
5. Tác dụng và tác hại của xạ khuẩn
III. Đặt vấn đề
Tài liệu tham khảo
I.GIỚI THIỆU XẠ KHUẨN
 Xạ khuẩn hay còn gọi là nấm tia(có cấu tạo dang sợi)
 Xạ khuẩn (Actinobacteria) là một nhóm vi sinh vật
đơn bào phân bố rất rộng rãi trong tự nhiên (trong
đất, nước, không khí, và trong đường tiêu hoá của
động vật). Trước kia được xếp vào Tản thực vật (tức
nấm), nhưng ngày nay chúng được xếp vào vi khuẩn.
Đặc điểm chung của xạ khuẩn
 Kích thước tế bào nhỏ bé tương đương kích thước tế
bào vi khuẩn, chiều ngang tế bào khoảng 1μ.
 Nhân tế bào chưa phân hóa hình thái, chúng thuộc
loại tế bào tiền nhân ( không có màng nhân và tiểu
hạch)
 Màng tế bào không chứa xellulose hay cutin
 Phân chia tế bào giống với vi khuẩn (kiểu amytoza)

 Xạ khuẩn không có giới tính (không có tế bào đực và
tế bào cái).
 Hệ sợi gồm hai loại: sợi kí sinh và sợi cơ chất.
 Chúng sinh sản chủ yếu bằng sự phân nhánh tạo
thành sợi nhỏ dài gọi là khuẩn ty (hypha)-mỗi khuẩn
ty do một tế bào tạo thành.
 Sống ký sinh và hoại sinh
 Xạ khuẩn sống trong đất, tham dự vào quá trình
chuyển hóa tự nhiên của nhiều hợp chất trong đất.
 Đặc điểm quan trọng bậc nhất của xạ khuẩn là khả
năng hình thành chất kháng sinh như: streptomycin,
biomyin, chloramphenicol,…
 Ngoài ra trong quá trình trao đổi chất, nhiều xạ khuẩn
còn sinh ra một số chất hữu cơ có giá trị như vitamin
nhóm B(B1, B2, B6, B12, ) và enzym (protease,
amylase,kitinaza) ;các axit hữu cơ (acid lactic, acid
acetic,…) các acid amin (asparaginic, alanin, valin,
methionin,…
 Tuy nhiên bên cạnh nhiều xạ khuẩn có ích,có một số
xạ khuẩn sinh ra những chấ độc kiềm hãm sứinh
trưởng của thực vật,một số khác gây bệnh
actinomycosis cho người và động vật.
II.NỘI DUNG:
1. Khuẩn ty của xạ khuẩn:
• Khuẩn ty của xạ khuẩn phân nhánh và không có vách
ngăn.
• Đường kính khuẩn ty khoảng 0.5 – 1.5μ ( giống vi
khuẩn).
• Các loại xạ khuẩn khác nhau đều có cùng một kiểu
cấu tạo khuẩn ty nhưng sự phân nhánh của khuẩn ty

có sự khác nhau giữa các giống loài.
Khuẩn ty của xạ khuẩn
Phân loại khuẩn ty:
 Khuẩn ty khí sinh (aerial mycelium) và khuẩn ty cơ
chất (substrate mycelium).
 Nhiều loại chỉ có khuẩn ty cơ chất nhưng cũng có
loại (như chi Sporichthya) lại chỉ có khuẩn ty khí sinh
*Đặc điểm nỗi bật của khuẩn ty xạ khuẩn là có khả năng
phân nhánh ( khác biệt với vi khuẩn ). Khả năng này có ở
tất cả các loài xạ khuẩn.
*Trên môi trường dinh dưỡng đặc biệt, khuẩn ty xạ khuẩn
phát triển dày đặc bện vào nhau tạo thành khuẩn lạc.
• Nếu sự phân nhánh ít sẽ tạo ra những khuẩn lạc
trần.
• Nếu sự phân nhánh nhiều sẽ tạo ra những khuẩn
lạc dạg nhung haylông tơ mịn.
• Khuẩn lạc thường có các màu sắc như: đỏ, lam,
vàng, tím, nâu, đen.
• Khuẩn lạc thường có dạng tròn, đường kính
khoảng 0.5-2mm hoặc có khi 1cm.
• Bề mặt khuẩn lạc thường nhẵn bóng hay xù xì,
thường có 3 lớp: lớp ngoài cùng gồm các sợi bện
chặt vào nhau, lớp trong xốp hơn, còn lớp ở
giữa(lớp thứ 3 trong cùng) có cấu trúc dang tổ
ong.(theo Bongopskaia).
2.Cấu tạo tế bào xạ khuẩn:
Cấu tạo tế bào xạ khuẩn gồm:
 Màng nhầy
 Thành tế bào
 Màng nguyên sinh

 Tế bào chất
 Thể nhân
 Các thể ẩn nhập trong nguyên sinh chất
3.Sự sinh sản của xạ khuẩn:
 Xạ khuẩn sinh sản dinh dưỡng bằng đoạn sợi: mỗi
đoạn sợi xạ khuẩn khi đứt ra đều có khả năng nảy
chồi tạo ra hệ sợi xạ khuẩn
 Bằng sự nãy chồi phân nhánh:trên bề mặt xạ khuẩn
xuất hiện những mấu lồi, những mấu lồi lớn lên thành
chồi, chồi lớn lên thành nhánh mới.
 Phân cắt trực tiếp tế bào
 Sự hình thành bào tử
4.Bào tử và sự hình thành bào tử:
 Bào tử của xạ khuẩn được hình thành trên các nhánh
phân hóa của khuẩn ty khí sinh
 Sự hình thành bào tử của xạ khuẩn có 2 kiểu:
 Theo kiểu kết đoạn
 Theo kiểu cắt khúc
5.Phân loại xạ khuẩn:
Xạ khuẩn thuộc về lớp Actinobacteria, bộ
Actinomycetales,35 họ, 110 chi và 1000 loài. Hiện
nay, 478 loài đã được công bố thuộc chi
Streptomyces và hơn 500 loài thuộc tất cả các chi còn
lại và được xếp vào nhóm xạ khuẩn hiếm.
Mô tả một số họ xạ khuẩn
 Họ streptomycetacease
 Họ nocardiaceae
 Họ fradiaceae
 Họ actinomyceaceae
 Họ micromonosporaceae

 Họ dermatophilaceae
Họ streptomycetacease
 khuẩn ty khí sinh thường phát triển mạnh,
 Bào tử hình cầu, hình oval hoặc hình que,
 Có nhiều màu sắc
 không có khả năng di động.
khuẩn
Streptomyces coelicolor
Một số loài Streptomyces
Họ nocardiaceae
phân nhánh nhiều, có thể đứt đoạn thành các thể hình cầu
và hình que. Khuẩn ty khí sinh dài, phân nhánh không
đều, thẳng. Gram dương, hiếu khí, kháng axít.
Nocardia- Khuẩn lạc và khuẩn ty đứt đoạn
Họ fradiaceae
 Cộng sinh trong nốt sần một số cây không phải họ
đậu.
 đã hình thành khuẩn ty thật
Frankiacộng sinh ở rễ cây Phi lao
Họ actinomyceaceae
 Khuẩn ty chưa thật sự phát triển.
 Có thể sinh những sợi phân nhánh
 Không kháng axit và cồn
Actinomyces viscosus Họ micromonosporaceae
 Khuẩn ty kí sinh phát triển
 Bào tử được sinh ra do sự phân cắt đầu cuống sinh
bào tử
Micromonospora
Họ dermatophilaceae
 Có khuẩn ty thật phân cắt tạo ra khối tế bào giồn hình

cầu
 Di động
 Bào tử không sinh trong nang
Dermatophilus congolensis
☺Vai trò của xạ khuẩn
 Xạ khuẩn là nhóm vi sinh vật phân bố rộng rãi trong
đất, chúng tham gia vào các quá trình phân giải các
hợp chất hữu cơ trong đất như xenluloza, tinh bột
v.v góp phần khép kín vòng tuần hoàn vật chất
trong tự nhiên.
 Đặc tính này còn được ứng dụng trong quá trình chế
biến phân huỷ rác v.v
 Nhiều xạ khuẩn có khả năng sinh chất kháng sinh.
Đặc điểm này được sử dụng trong nghiên cứu
sản xuất các chất kháng sinh dùng trong y học, nông
nghiệp và bảo quản thực phẩm.
۞Tác hại của xạ khuẩn
 Một số xạ khuẩn sinh ra chất độc kìm hãm sự sinh
trưởng của thực vật
 Một số gây bệnh cho người và động vật
III.ĐẶT VẤN ĐỀ:
 Phân lập và tuyển chọn các nhóm vi sinh vật, xạ
khuẩn có khả năng phân giải các chất phế thải có
xenllulose, tinh bột……góp phần bảo vệ môi trường
 Tạo các chế phẩm sinh học ức chế lại xạ khuẩn gây
bệnh cho người, động vật…
 Các biện pháp tối ưu để giảm sự xâm nhập của xạ
khuẩn có hại trong vấn đề bảo quản lương thực thực
phẩm.
Tài liệu tham khảo



 Vietsciences- Nguyễn Lân Dũng & Nguyễn Kim
Nữ Thảo
 Vi sinh đại cương. Trường Đại Học Nông Lâm
TP.Hồ Chí Minh. 2008