Tai biến địa chất là gì? pptx
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (96.02 KB, 3 trang )
Tai biến địa chất là gì?
"Tai biến địa chất là các hiện tượng tự nhiên tham gia tích cực vào
quá trình biến đổi địa hình bề mặt thạch quyển".
Tai biến địa chất là một dạng tai biến môi trường phát sinh trong
thạch quyển. Các dạng tai biến địa chất chủ yếu gồm núi lửa phun,
động đất, nứt đất, lún đất, trượt lở đất. Chúng liên quan tới các quá
trình địa chất xảy ra bên trong lòng trái đất.
Nguyên nhân chính là do lớp vỏ trái đất hoàn toàn không đồng
nhất về thành phần và chiều dày, có những khu vực vỏ trái đất
mỏng manh hoặc các hệ thống đứt gãy chia cắt vỏ trái đất thành
những khối, mảng nhỏ. Do vậy, lớp vỏ trái đất trong thực tế luôn
chuyển động theo chiều đứng cũng như chiều ngang.
Tại các khu vực vỏ trái đất có kết cấu yếu, dòng nhiệt xuất phát từ
mantia dưới dạng đất đá nóng chảy (dung nham) hoặc khói, hơi
nước: chảy theo độ dốc địa hình kéo theo các tác động huỷ diệt đối
với con người và môi trường sống. Những điểm xuất hiện sự phun
trào đất đá nóng chảy hoặc bụi, hơi nước được gọi là núi lửa. Các
vùng như vậy phân bố có quy luật trên trái đất tạo thành đai núi
lửa. Hai đai núi lửa nổi tiếng được biết trên trái đất là đai núi lửa
Ðịa Trung Hải và đai núi lửa Thái Bình Dương. Sự phun trào dung
nham hoặc sự dịch chuyển của các khối đất đá trong vỏ trái đất
thông thường xảy ra một cách từ từ nhưng đôi khi cũng xảy ra một
cách đột ngột, tạo nên hiện tượng động đất có mức độ phá hoại
mạnh. Các hoạt động của con người như khai thác khoáng sản
trong lòng đất, xây dựng các hồ chứa nước lớn đôi khi cũng gây ra
động đất kích thích và các khe nứt nhân tạo.
Trên bề mặt trái đất, hoạt động của nước và gió gây ra sự xói mòn.
Xói mòn do nước mưa là dạng xói mòn phổ biến nhất. Ở Việt
Nam, hàng năm lượng đất xói mòn do mưa trên một hecta đất vùng
núi và trung du có tới vài trăm tấn. Xói mòn do gió thường gặp ở
những nơi gió có tốc độ thường xuyên lớn, trong các vùng lớp phủ
thực vật kém phát triển.
Trượt lở đất là một dạng biến đổi bề mặt trái đất khác. Tại đây,
một khối lượng đất đá khác theo các bề mặt đặc biệt bị trọng lực
kéo trượt xuống các địa hình thấp. Bề mặt trượt có thể là các bề
mặt khe nứt hoặc các lớp đất đá có tính chất cơ lý yếu như đất sét
thấm nước. Hiện tượng trượt lở đất thường xuất hiện một cách tự
nhiên trong các vùng núi vào thời kỳ mưa nhiều hàng năm. Các
hoạt động như mở đường, khai thác khoáng sản đang làm xuất hiện
tác nhân trượt lở đất nhân tạo. Một số hiện tượng tự nhiên khác
như sóng biển, thay đổi dòng chảy của các dòng sông cũng tạo nên
sự trượt lở đất.
"Tai biến môi trường là quá trình gây mất ổn định trong hệ thống
môi trường".
Ðó là một quá trình gây hại vận hành trong hệ thống môi trường
gồm 3 giai đoạn:
Giai đoạn nguy cơ (hay hiểm hoạ): Các yếu tố gây hại tồn tại
trong hệ thống, nhưng chưa phát triển gây mất ổn định.
Giai đoạn phát triển: Các yếu tố tai biến tập trung lại, gia
tăng, tạo trạng thái mất ổn định nhưng chưa vượt qua ngưỡng
an toàn của hệ thống môi trường.
Giai đoạn sự cố môi trường: Quá trình vượt qua ngưỡng an
toàn, gây thiệt hại cho con người về sức khoẻ, tính mạng, tài
sản, Những sự cố gây thiệt hại lớn được gọi là tai hoạ, lớn
hơn nữa được gọi là thảm hoạ môi trường.
