Những thảo dược giúp
tăng trí nhớ
– Theo y học cổ truyền (YHCT), trí nhớ có liên quan đến tạng tâm, thận và tỳ (tâm
tàng thần, thận tàng chí, tỳ tàng ý). Khi các chức năng này ổn định sẽ giúp con
người có hoạt động tinh thần phong phú và trí nhớ minh mẫn. Khi có biến đổi về
môi trường sống, bệnh tật, tuổi tác… sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của tinh thần nói
chung làm cho trí nhớ cũng suy giảm. Đông y có nhiều loại thảo dược giúp tăng
cường trí nhớ rất hiệu quả, xin giới thiệu cùng bạn đọc.
Viễn chí(Radix Polygalae): Là rễ phơi hay sấy khô của cây viễn chí lá nhỏ và cây
viễn chí Xiberi tức viễn chí lá trứng. Theo YHCT, viễn chí có vị đắng, cay, tính
ấm, quy vào các kinh tâm, thận, phế. Với công năng ích trí, an thần, khai khiếu,
hóa đàm chỉ ho, giải độc. Dùng khi tâm thần bất an, mất ngủ, tim hồi hộp, hay
quên, chóng mặt, tai ù, mắt mờ, ho, nhiều đờm, mụn nhọt. Lưu ý: Dùng viễn chí
giúp tăng trí nhớ, thích hợp đối với những người cao tuổi, người mới ốm dậy tinh
thần mệt mỏi lại mắc một số bệnh mạn tính về tâm thần: viễn chí, đương quy, cam
thảo mỗi vị 4g; đảng sâm, mộc hương mỗi vị 6g; bạch truật, hoàng kỳ, phục thần,
hắc táo nhân mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang, uống 3 – 4 tuần lễ. Tuy nhiên
người thực nhiệt, sốt cao, cảm nặng, phụ nữ có thai không nên dùng.
Xương bồ:Là tên chỉ chung của hai vị thuốc, thạch xương bồ (Rhizoma Acori
graminei), thân rễ của cây thạch xương bồ lá to, họ ráy và thủy xương bồ, thân rễ
của cây thủy xương bồ đã được phơi hay sấy. Theo YHCT, xương bồ có vị cay,
hơi đắng, tính ấm, vào các kinh tâm, can, tỳ, với công năng chung thông khiếu,
tỉnh thần, tăng trí nhớ, trục đờm, chỉ ho, bình suyễn, tán phong, giải độc sát khuẩn.
Chủ trị: đờm bít tắc, hôn mê (trúng phong, trúng thử), viêm phế quản, ho, nhiều
đờm, suyễn tức, khó thở, tai ù, tai điếc, tim loạn nhịp.
Riêng thủy xương bồ còn trị đau bụng, đầy bụng, tiêu chảy. Khi dùng có thể dùng
riêng hoặc phối hợp với các vị tăng trí nhớ khác: xương bồ, viễn chí mỗi vị 6g; cát
cánh, đương quy, bá tử nhân, hắc táo nhân, cam thảo mỗi vị 10g; đan sâm, đảng
sâm, mạch môn, thiên môn mỗi vị 12g; ngũ vị tử 4g, chu sa 2g. Riêng chu sa cần
chế theo phương pháp thủy phi, lấy bột mịn hòa vào nước sắc của phương thuốc
trên mà uống. Lưu ý: Những người âm hư hỏa vượng, hoạt tinh, ra nhiều mồ hôi
không nên dùng.
Nhân sâm (Radix Ginseng): Là rễ của cây nhân sâm. Theo YHCT, nhân sâm có vị
ngọt, hơi đắng, tính hơi ôn, vào kinh tỳ, phế, với công năng đại bổ nguyên khí,
định thần, ích trí, sinh tân chỉ khát. Là vị thuốc bổ khí đầu vị của YHCT, được
dùng khi chân khí suy giảm, cơ thể mệt mỏi, tinh thần căng thẳng, suy nhược, trí
nhớ suy giảm. Có thể chỉ dùng riêng nhân sâm, ngày 3 – 9g, hãm uống; hoặc nhân
sâm 8g, bạch phục linh, bạch truật, cam thảo mỗi vị 4g. Sắc uống ngày 1 thang,
uống liền 3 tuần lễ. Lưu ý: Các trường hợp đầy, trướng bụng, đau bụng tiêu chảy
hoặc viêm đại tràng, phân thường xuyên sống nát, tăng huyết áp không nên dùng.
Ích trí nhân
(Fructus Alpiniae oxyphyllae): Là quả chín phơi khô hay sấy khô của cây ích trí.
Theo YHCT, ích trí nhân có vị cay, tính ấm, vào các kinh tỳ, thận, với công năng
ôn thận, cố tinh, ôn tỳ, chỉ tả. Dùng khi đau bụng tiêu chảy, tiểu nhiều, di tinh,
người mệt mỏi, suy nhược, hay quên. Có thể dùng riêng dưới dạng thuốc sắc, hoặc
hãm, uống. Hoặc ích trí nhân, hoài sơn, ô dược đồng lượng, tán bột mịn, mỗi lần
uống 12g, ngày 2 – 3 lần.
Long nhãn(Arillus longan): Là cùi quả nhãn phơi hay sấy khô. Theo YHCT, long
nhãn có vị ngọt, tính bình, vào 2 kinh tâm, tỳ. Với công năng bổ huyết, an thần, ích
trí, kiện tỳ. Dùng trong các trường hợp thiếu máu, da xanh xao, gầy yếu, cơ thể suy
nhược, đoản hơi, tim hồi hộp, loạn nhịp, mất ngủ thường xuyên, giấc ngủ không
ngon, kém ăn, mệt mỏi, trí nhớ suy giảm: long nhãn, bạch truật, phục thần, hoàng
kỳ, hắc táo nhân mỗi vị 12g; nhân sâm, viễn chí, cam thảo mỗi vị 8g; đương quy
10g.
Dùng dưới dạng thuốc sắc, ngày 1 thang, uống 3 lần sau bữa ăn. Uống nhiều tuần
lễ tới khi các triệu chứng thuyên giảm. Để bổ huyết, bổ âm, có thể phối hợp long
nhãn, thục địa mỗi vị 12g; bố chính sâm, bạch truật mỗi vị 32g; cao ban long 16g;
can khương 2g. Sắc uống ngày 1 thang. Uống nhiều tuần lễ. Cũng có thể chỉ dùng
2 vị: long nhãn, cao ban long đồng lượng rất công hiệu với các trường hợp mất
ngủ, hay quên, hoặc lo nghĩ quá nhiều làm tổn thương đến tỳ, vị.