Ích kỉ
“Bản tính con người có phải ích kỉ hay không?” chính là câu hỏi mà một học
sinh đã đưa ra trong buổi tư vấn về tâm lý. Khi đó tôi không trực tiếp giải đáp
mà hỏi lại một câu như thế này: “Vậy bản tính của em có phải ích kỉ hay
không?”, cậu học sinh này suy nghĩ rất kỹ và nói “Có đôi khi em có biểu hiện
ích kỉ nhưng có lúc lại không hề có biểu hiện đó. Vậy rốt cục em có phải là
ngườ
i ích kỉ hay không?”.

Ích kỉ
1. Ích kỉ có phải là bản tính của con người hay không?
Cậu ta không nghĩ ra còn các bạn khác bắt đầu thảo luận. Trong quá trình thảo
luận ai cũng nhận ra mình đã từng có lúc vô tư giúp đỡ mọi người, cuối cùng
tất cả đều đi đến một kết luận “Ích kỉ là một biểu hiện thông thường của nhân
loại , người nào cũng có lúc ích kỉ, bên cạnh đó việc vô t
ư giúp đỡ người khác
cũng là một hoạt động tâm lý bình thường, thậm chí tất cả mọi người đều đã
có lúc giúp đỡ nhau một cách vô tư. Bởi thế không thể nói rằng “ích kỉ là bản
tính của con người”.
“Con người từng có lúc ích kỉ” và “ích kỉ là bản tính của con người” là hai
khái niệm hoàn toàn khác nhau. Một người từng ích kỉ không nghĩa là bản
tính của anh ta là ích kỉ.
Sự ích kỉ là đặc tính chung của tất cả mọi sinh vật, điểm khác nhau là sự ích
kỉ của những sinh vật khác thì có hạn còn của con người thì vô hạn. Chính bởi
điều này sự ích kỉ đến vô lý của con người cần phải chịu sự khống chế của
công bằng xã hội, đạo lý và pháp luật nếu không xã hội này không còn là một
xã hội bình thường nữa. Bản thân tôi thì nghĩ rằng, cho dù là con người như
thế nào thì nội tâm của anh ta cũng chứa đựng những đạo đức thông thường,
pháp luật và duy trì sự ích kỉ của bản thân mà không hè mâu thuẫn. Nếu như
bản tính c
ủa con người đều là những ý niệm đạo đức cao quý thì con người

không phải là con người nữa mà trở thành thần tiên còn nếu như trong lòng
đều là những ý nghĩ ích kỉ, không có một chút ý niệm đạo đức cao quý thì khi
đó con người và động vật không còn chút phân biệt nào nữa.
Ích kỉ là một hiện tượng tâm lý tuơng đối phổ biến, là một kiểu gần như dục
vọng của bản năng, nó nằm ở một n
ơi sau thẳm trong tâm linh con người.
Chính bởi vì tâm lý ích kỉ đó được ẩn giấu sâu xa thế nên sự tồn tại cũng như
những biểu hiện của nó thông thường không được mọi người ý thức đến. Có
những người bất chấp cả những yêu cầu về những điều kiện xã hội lịch sử
một mực muốn thoả mãn những ham muốn cá nhân của bản thân mình như
ng
bản thân họ không ý thức được rằng các hành vi của họ đã vượt quá mức ích
kỉ, ngược lại khi họ xâm phạm đến lợi ích của người khác, họ lại cảm thấy an
bình. Cũng chính vì vậy chúng ta mới gọi ích kỉ là loại tâm lý dị thường.
Tâm lý ích kỉ thực ra cũng không phải là “Hồng thuỷ mãnh thú”, chỉ cần mỗi
khi chúng ta ý thức được những hành vi ích kỉ của mình thì kịp thời điều
chỉnh ngay. Một người muốn thay đổi sự ích kỉ của mình sẽ không ngại làm
nhiều điều có lợi cho người khác ví như quan tâm giúp mọi người, quyên tiền
cho những chương trình hy vọng, giúp đỡ mọi người giải quyết khó khăn, loại
bỏ
ưu phiền. Đối với những người quá ích kỉ thì có thể bắt đầu từ những việc
nhỏ như nhường chỗ ngồi hay cho người khác mượn đồ của mình. Làm nhiều
việc tốt thì trong các hành vi của mình cũng sẽ thay đổi đi những suy nghĩ
không bình thường trước đây, từ sự ủng hộ của mọi người mà có được niềm
vui giúp đỡ người khác, khiến cho tâm hồn mình c
ũng trở nên trong sáng hơn.
Thực ra khoảng cách giữa ích kỉ và không ích kỉ chỉ mong manh như sợi dây.
Vượt qua nó bạn sẽ cảm nhận được niềm vui khi quên mình vì người khác mà
không cần bất cứ sự báo đáp nào. Đó chính là niềm hạnh phúc lớn nhất và
cũng là một bước đi không thể thiếu trong suốt chặng đường đời của con

người. Người ích kỉ khi ở trong sự trói buộc hẹp hòi của chính mình thì s
ẽ
không có cách nào tưởng tượng và hiểu được niềm vui khi giúp đỡ người
khác. Vô tư là một trong những đặc điểm chung của tất cả các vĩ nhân. Nếu
như không có sự trợ giúp của lòng vô tư thì cho dù chúng ta có đọc nát cả
hàng vạn cuốn kinh thư thì cũng chỉ là uổng phí mà thôi.
2. Cái giá của sự ích kỉ

Đây là câu chuyện mà tôi được nghe kể lại. Trong cuộc chiến tranh Việt
Nam, một người Mỹ sau khi đánh tr
ận trở về nước tại một khách sạn ở
Chicagô anh ta trằn trọc mãi mà không tài nào ngủ được. Nửa đêm, anh ta gọi
điện về nhà:
-“Bố mẹ, con sắp về nhà rồi nhưng có một việc con mong bố mẹ giúp. Con sẽ
cùng về với một người bạn”.
-“Đương nhiên là được! Chúng ta sẽ rất vui nếu được gặp cậu ấy”- bố mẹ anh
ta trả lời.
-“Nhưng có một việc con phải nói với bố mẹ, trong cuộc chiến tranh ác liệt
ấy, anh ta vấp pahỉ mìn và bị thương rất nặng, bây giờ anh ta trở thành m
ột
người tàn tật, bị cụt mất một cánh tay và một cái chân. Anh ấy không còn chỗ
nào để đi nữa, con mong rằng bố mẹ sẽ đồng ý để anh ấy đến ở với gia đình
ta”.
- “Quả thật bố mẹ rất tiếc khi phải nghe điều này: Con trai, chúng ta có thể
giúp cậu ấy tìm một nơi ở khác mà?”.
-“Không, anh ấy chỉ có thể ở được với chúng ta mà thôi”.
-“Con trai ạ, con không thể t
ưởng tượng được anh ta sẽ làm liên luỵ đến
chúng ta nhiều như thế nào đâu. Chúng ta có cuộc sống của chúng ta, con à
hãy về nhà một mình thôi nhé”. Chưa nói dứt câu, máy điện thoại của người

con đã bị gác.
Bố mẹ chàng trai ở nhà đợi con trai không biết bao nhiêu ngày mà vẫn chưa
thấy con trai họ trở về. Một tuần sau đó họ nhận được điện thoại từ cảnh sát
cho biếtcon trai họ
đã nhảy lầu tự vẫn. Đau khổ và tuyệt vọng, họ vội vàng
đáp máy bay đến Chicagô. Khi đến nhà xác, họ nhận ra con trai mình và thật
kinh ngạc khi phát hiện ra rằng con trai của họ bị mất một cánh tay và một cái
chân.
3. Sự dành cho
Tôi có người bạn tên là Balo, buổi tối hôm trước ngày lễ nôen cậu ta nhận
được một chiếc xe hơi mới. Đó chính là quà giáng sinh mà anh trai cậu ta
tặng. Cũng tối hôm đó, khi bước ra từ văn phòng làm việc, cậu ta nhìn thấy
một nhóc nghịch ngợm đang ngắm chiếc xe mới của mình, cậu nhóc hỏi:
“Thưa ngài, đây có phải là xe của ngài không?”.
Balo gật gật đầu: “Là quà nôen anh trai tặng ta ”. Cậu nhóc mở to mắt đầy vẻ

kinh ngạc: “Có phải ngài vừa nói rằng chiếc xe này là của anh trai tặng không
cho ngài, ngài không mất một đồng nào hay sao? Chúa ơi! Tôi hy vọng… ”
Nói đến đây cậu bé bỗng dưng do dự một hồi.
Đương nhiên là Balo biết cậu bé muốn gì. Cậu bé hy vọng rằng cậu cũng có
được một người anh như vậy. Thế nhưng câu nói tiếp theo đó của cậu bé đã
khiến Balo ngạc nhiên vô cùng.
“Cháu mong rằng , một ngày nào đó cháu có thể giố
ng như anh của ngài
vậy”.
Balo rất đỗi kinh ngạc nhìn cậu bé, không nhịn được bỗng hỏi một câu: “Cháu
muốn ngồi xe của ta dạo một vòng không?”.
“Đương nhiên rồi ạ, cháu rất muốn”.
Xe chạy được một đoạn, cậu bé bỗng quay người lại, mắt cậu ấy sáng long
lanh và nói với Balo: “Ngài có thể lái xe đến cổng nhà cháu được không?”.

Balo cười, lần này anh nghĩ rằng mình biết cậu bé muốn làm gì. “Chắ
c cậu bé
muốn hãnh diện với hàng xóm khi ngồi trên một chiếc xe hơi mới đây mà”.
Nhưng Balo một lần nữa lại đoán sai. Cậu bé nói với Balo: “Ngài có thể dừng
xe ở chỗ hai bậc thang kia không?”.
Xe dừng lại, cậu bé chạy theo bậc thang vào nhà, rất nhanh, Balo nghe thấy
tiếng cậu bé trở ra nhưng lần này cậu quay lại rất nhanh, trên lưng cậu cõng
cậu em trai có đôi chân tàn tật. Cậu bé đặt em mình ở bậc thang dưới cùng sau
đó dìu nó dậy, chỉ vào chiếc xe và nói: “Em à, hãy nhìn chiếc xe mới này đi,
có đúng là giống như
cái mà anh nói với em ở trên gác hay không? Đây là quà
nôen anh trai ngài ấy tặng, ngài ấy chẳng mất một đồng nào cả. Em đợi nhé,
một ngày nào đó anh cũng sẽ tặng em một chiếc xe, như vậy em có thể ngồi
trong xe tận mắt nhìn thấy những món quà Nôen đẹp đẽ treo trong các tủ kính
ở cửa hàng rồi”.
Balo xuống xe, bế chú bé tàn tật lên xe, cậu anh bé bỏng cũng đã ngồi vào xe.
Cứ như vậy cả ba người bọn họ
đã trải qua một đêm thật khó quên.
Từ ngày hôm đó Balo đã thực sự hiểu được câu nói : “Cho chính là hạnh
phúc”.
4. Hãy tạo cho mình một nề nếp
Đôi khi mọi người thắc mắc rằng tại sao có những người bản thân rất vốn ưu
tú, vốn là người dạy dỗ người khác, cũng là người từng xử phạt bon tội phạm
vậy thì điều gì đã dẫn h
ọ đến con đường phạm tội? có người nói: “Tôi phạm
tội trước hết là vì tiền”, nhưng cũng có người nói: “Bản thân tôi chịu sự giáo
dục của Đảng đã lâu, đến khi ở vào địa vị đức cao vọng trọng rồi lại muốn thư
giãn một chút”. Nói tóm lại, tìm hiểu kỹ lưỡng thì căn nguyên của mầm hoạ
chính là những dục vọng riêng tư, chính là sự buông thả những ham muố
n cá

nhân của chính mình”.
Ham muốn cá nhân có thể được loại bỏ tận gốc rễ không? Không thể bởi trên
thế giới này không có nơi nào lại tươi đẹp như vậy. Vậy làm thế nào để chế
ngự được những ảnh hưởng của ham muốn cá nhân đây? Lâm Tắc Túc có một
đoạn rất hay nói rằng, “Phòng trừ ham muốn cũng giống như con thuyền chạy
ngược dòng nước vậy, gắng hết sứ
c để không trôi xuống hạ lưu, cũng giống
như con người trèo lên một cái cây không có cánh, phải gì chân mình cho
không ngã xuống”. Từ câu nói này có thể thấy ngăn chặn những ảnh hưởng
của ham muốn là vô cùng khó, vô cùng lâu dài.
Tô Đông Ba đã tự lập cho mình một quy tắc “Tất cả những thứ không phải là
của mình thì đừng bao giờ động đến . Cần phải có ý thức pháp luật rõ ràng
như vậy. Người quân tử có thích của cải thì mu
ốn lấy cũng phải có nguyên
tắc, tài sản bất nghĩa, một đồng cũng không tơ hào. Nếu như đã thuẹc hiện
được điều này thì có thể khống chế được sự tiến triển của ham muốn, ngăn
chặn sự lây lan của nó.
Đương nhiên là trừ những nỗ lực của cá nhân là quan trọng nhất là phải tạo ra
được các quy tắc nhất định rồi dựa vào đ
ông đảo mọi người giám sát và thêm
vào đó sự ràng buộ từ góc độ khách quan. Đồng chí Đặng Tiểu Bình đã từng
nói: “Các đồng chí của Đảng Cộng sản cần giám sát”, nếu như không có chế
độ tốt người tốt cũng dễ trở nên biến chất”. Đối với cá nhân chúng ta, cần học
tập tấm gương của Tô Đông Ba, hãy lập một quy tắc riêng cho mình “Những
gì không thuộc về mình thì đừng bao giờ t
ơ hào đến”.