GẶP NGUYỄN VĂN CHUỐT VÀ LÊ TUẤN QUYẾT - HAI HỌA SĨ SƠN MÀI, TRÊN ĐẤT TỔ CỦA NGHỀ SƠN pptx
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (135.14 KB, 6 trang )
GẶP NGUYỄN VĂN CHUỐT VÀ LÊ TUẤN QUYẾT - HAI H
ỌA
SĨ SƠN MÀI, TRÊN ĐẤT TỔ CỦA NGHỀ SƠN
Theo lịch sử, tỉnh Hà Tây cũ (nay thuộc Thủ đô Hà Nội) - chính là đất
tổ của nghề sơn cổ truyền Việt Nam, nơi Trần Tướng Công, tức Trần
Lư, người làng Bình Vọng, đã khởi nghiệp cho nghề sơn vào đ
ầu thế kỷ
16.
Về Trần Tướng Công, trong cuốn “Bình Vọng Trần Thị gia phả”, còn
ghi lại một câu đối treo ở nhà thờ tổ:
NGUYỄN VĂN CHUỐT-Ký ức
về trò chơi-Sơn mài
Lưỡng độ hoàng hoa danh tiến sĩ
Bách niên đan hoạch cổ tiên dân.
(Hai độ hoa vàng lừng tiến sĩ
Trăm năm son thắm dưỡng dân hiền)
Đến cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, Hà Tây cũng là mảnh đất đã sinh ra
những bậc tiền bối của hội họa sơn mài Việt Nam, thời hiện đại, như
“phó cả” Đinh Văn Thành, các họa sĩ Lê Phổ, Trần Quang Trân,
Nguyễn Tiến Chung, Nguyễn Đức Nùng, và đặc biệt là Nguyễn Gia
Trí.
Trong thời gian chuẩn bị viết cuốn “Hội họa sơn mài Việt Nam” (2002
- 2005, đã xuất bản năm 2006), tôi đã được họa sĩ Lê Tuấn Quyết,
người gốc thôn Huyền Kỳ, xã Phú Lãm, Hà Đông, dẫn về thăm làng H
ạ
Thái (xã Duyên Thái, huyện Thường Tín), quê của cụ Phó Thành, một
nhà kỹ thuật đã từng có những đóng góp cực kỳ quan trọng cho quá
trình thai nghén, hình thành và phát triển của hội họa sơn mài Việt
Nam. Qua Lê Tuấn Quyết, tôi cũng đã được biết thêm một người bạn
quê gốc ở địa phương này - họa sĩ Nguyễn Văn Chuốt.
Sau những cuộc điền dã, trao đổi ấy, trong tôi đã hình thành một quan
điểm, mà tôi đã viết ra trong cuốn sách về sơn mài. Đó là: “Có thể nói,
sự xuất hiện của hội họa sơn mài Việt Nam là kết quả tích hợp của hai
luồng kiến thức: cổ truyền dân gian và bác học. Và trên thực tế, bất kỳ
xu hướng vượt trội nào của một trong hai nhân tố ấy cũng đều không
thực sự có lợi cho ngôn ngữ của chất liệu sơn mài.”
Rồi đến năm 2006, tôi lại một lần nữa được kiểm chứng “quan điểm”
nói trên của riêng mình, khi được xem hàng trăm thước vuông bằng s
ơn
mài do Nguyễn Văn Chuốt và Lê Tu
ấn Quyết thực hiện, cho Trung tâm
Hội nghị Quốc gia ở Mỹ Đình, khánh thành nhân dịp Hội nghị Thượng
đỉnh APEC họp tại Hà Nội. Mặc dầu chỉ thể hiện các bức tranh khổ rất
lớn theo hình mẫu có sẵn, nhưng quả thực, với tay nghề, với tư duy và
kỹ năng hết sức vững vàng của nghề sơn, hai anh đã tạo ra được ấn
tượng về sự màu nhiệm của sơn mài, bằng sức mạnh không thua kém
gì
nỗi ám ảnh về những “căn phòng hổ phách” trong trí tưởng tượng qua
truyền thuyết.
Họa sĩ Nguyễn Văn Chuốt sinh năm 1957, tốt nghiệp Trư
ờng Cao đẳng
Mỹ thuật Công nghiệp Việt Nam (hệ trung cấp) 1981, Đại học Mỹ
thuật Công nghiệp Hà Nội (khoa sơn mài) 1988; từng làm xã viên Hợp
tác xã sơn mài Bình Minh (xã Duyên Thái, huyện Thường Tín, tỉnh Hà
Tây, 1973 - 1977), giáo viên Trường Thủ công Mỹ nghệ Hà Tây (1981
- 1982), dạy lớp vẽ sơn mài cho học sinh Cu Ba do Liên hiệp xã Trung
ương tổ chức tại Hội Văn nghệ Hà Nội (1986),v.v. Anh cũng đã từng
đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng trong làng văn nghệ xứ Đoài: ủy
viên ban chấp hành Chi hội Mỹ thuật Hà Tây, ủy viên ban chấp hành
Hội Văn học Nghệ thuật Hà Tây, và hiện là phó chủ tịch Hội Liên hiệp
Văn học Nghệ thuật Hà Nội, phó tổng biên tập tạp chí “Tản Viên Sơn”.
Nguyễn Văn Chuốt có đôi bàn tay vàng (Giải thưởng Chương trình
Nghệ thuật Đông Dương “Bàn tay vàng” 2006, Huy chương “Bàn tay
vàng” 1990).
Anh vừa vẽ tranh, vừa làm đồ thủ công mỹ nghệ, trình bày bìa sách.
Qua một số tác phẩm hội họa của anh như Múa bồng, Hội vật mùa
xuân, Mai Châu vàng, Phố mới, Ký ức về trò chơi, có thể thấy một quá
trình tìm tòi có nhiều biến hóa về chất liệu sơn mài, chủ yếu dựa trên
phong cách kỹ thuật “cổ điển đồng nhất” (laque unie), với bốn màu cơ
bản vàng, son, then, vỏ trứng, tạo nên những hòa sắc ấm áp. Cho dù vẽ
phẳng hay đắp nổi, tranh sơn mài của Nguyễn Văn Chuốt bao giờ cũng
đạt tới hiệu quả trong mờ, nhã nhặn tới mức khiêm như
ờng, kín đáo tác
động đến tình cảm người xem (Giải thưởng Triển lãm Mỹ thuật Khu
vực II, Hội Mỹ thuật Việt Nam, 1998 và 2006; Giải B Mỹ thuật H
à Sơn
Bình 1984; Giải B Văn học Nghệ thuật Nguyễn Trãi tỉnh Hà Tây lần
thứ III, 2001 - 2005).
Họa sĩ Lê Tuấn Quyết sinh năm 1968, vào nghề dưới sự hướng dẫn b
an
đầu của họa sĩ Nguyễn Văn Chuốt (tại Trường Thủ công Mỹ nghệ Hà
Tây). Anh tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội 1995,
chuyên ngành sơn mài. 1992, đoạt giải ba Triển lãm Mỹ thuật Sinh vi
ên
Toàn quốc.
Sau khi ra trường, Lê Tuấn Quyết lận đận mất nhiều năm. Anh cũng
vừa vẽ tranh (cho mình và cho cả những bản hợp đồng), vừa mở một
xưởng làm đồ thủ công mỹ nghệ ở làng nghề sơn mài Hạ Thái. Đối với
anh, mọi thủ pháp kỹ thuật trong lĩnh vực sơn mài dường như đã trở
thành một thứ bản năng tự nhiên, từ sơn mài “cổ điển đồng nhất” đến
“sơn mài sáng” (laque claire), thậm chí, vấn đề kỹ thuật có thể là b
ất cứ
một cái gì đó một khi anh đã dự kiến tới một hiệu quả nhất định n
ào đó.
Các lớp sơn được áp dụng, qua bàn tay của anh, có khi dày, chắc nịch,
như khảm sâu xuống nền vóc, mà có khi lại nhẹ nhõm, vân vi, đặt như
chơi như người vẽ mực.
Lê Tuấn Quyết vẽ khá nhiều đề tài, mô típ: Chợ quê, Cảm xúc, Đợi,
Nắng chiều, Quê ngoại, Câu chuyện xưa Dưới những bề mặt phản
chiếu thường giản dị, các hình vẽ và sắc màu trên tranh của anh như tự
cất lên tiếng nói thanh thản, và cái được tạo nên không chỉ đơn thuần l
à
ảo ảnh đến từ vật chất, chất liệu. Cùng với Nguyễn Văn Chuốt, anh đã
có tác phẩm tham dự triển lãm hội họa Việt Nam tổ chức tại Gallery
Nghệ thuật Quốc gia mang tên Tretiakov ở Moskva (2007).
Năm 2010, hai họa sĩ Nguyễn Văn Chuốt và Lê Tuấn Quyết sẽ lại có
dịp cộng tác với nhau trong một dự án mỹ thuật khá lớn ở thành phố
Hải Phòng, h
ơn 100m2 sơn mài, và do chính các anh tham gia làm phác
thảo.
Gặp hai anh mới hồi đầu năm dương lịch, với tôi, cả hai anh đều nói
một từ: “Quyết tâm”. Và quả thực, tôi rất tin, bằng một lòng tin đã
được nhiều lần trải nghiệm, qua thời gian, công việc và qua tình bạn,
với cả hai anh.
Quang Việt
