Chương III
VIRUS VÀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM
Bài 29
CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUS
I. KHÁI NIỆM
Virut là thực thể chưa có cấu tạo tế bào, có
kích thước siêu nhỏ (kích thước từ vài chục
đến vài trăm nm).
Cấu tạo rất đơn giản, chỉ chứa một loại axit
nuclêic là ADN hay ARN.
Là kí sinh nội bào bắt buộc.
Đặc điểm
- Cơ sở phân loại:
+ Axit nucleic
+ Cấu trúc vỏ capsit
+ Vỏ ngoài (có hay không có)
- Có 2 nhóm lớn:
+ Virut ADN
+ Virut ARN
Virus ADN
Virus đậu mùa Virus viêm gan B
Virus ARN
Virus cúm Virus viêm não Nhật Bản
5
Vỏ capsit
Lõi
acid nucêic
Capsôm
Vỏ ngoài
Gai glicôprôtêin
Virut trần
Virut có vỏ ngoài
II. Cấu tạo
6
a. Virut trần:
Vỏ capsit
Lõi
acid nuclêic
CẤU TẠO VIRUT TRẦN
Nuclêôcapsit
- Lõi acid nuclêic (Hệ gen):
- Vỏ prôtêin (Vỏ capsit)
+ Chỉ chứa ADN hoặc ARN mạch
đơn hoặc mạch kép.
+ Cấu tạo từ các đơn vị là capsôme
capsôme
+ Chức năng: mang nhiều kháng
nguyên và bảo vệ lõi.
+ Chức năng: điều khiển hoạt động
của virut và quy đinh hình thái cấu
trúc.
7
b. Virut có vỏ ngoài
Vỏ capsit
Lõi
acid nucêic
Capsôme
Vỏ ngoài
Gai glicôprôtêin
Một số virut có vỏ bao
bên ngoài vỏ capsit gọi
là virut có vỏ ngoài.
Vỏ ngoài cấu tạo từ:
lipit kép và prôtêin
Trên vỏ ngoài có gai
glicôprôtêin làm nhiệm
vụ kháng nguyên và giúp
viurt bám lên bề mặt tế
bào chủ.
CẤU TẠO VIRUT
CÓ VỎ NGOÀI
III. PHÂN LOẠI VIRUS
Có thể dựa trên 4 tiêu chuẩn:
1. Căn cứ vào loại axit nuclêic (ADN hoặc
ARN)
2. Căn cứ vào hình dạng (trụ, khối, hỗn hợp)
3. Căn cứ vào có hay không có vỏ ngoài (đơn
giản, phức tạp)
4. Căn cứ vào tế bào chủ mà virút kí sinh (ĐV,
TV, VSV)
IV. HÌNH THÁI
1. Cấu trúc xoắn:
Capsôme sắp xếp theo chiều xoắn của axit
nuclêic. Có hình que, hình sợi, hình cầu…
Virut đốm thuốc lá Virut dại
IV. HÌNH THÁI
2. Cấu trúc khối:
Capsôme sắp xếp theo hình khối đa diện. Gồm 20
mặt tam giác đều.
Virus HIV
Virus Hecpet
3. Cấu trúc hỗn hợp:
Đầu có cấu trúc khối
chứa axit nuclêic gắn
với đuôi có cấu trúc
xoắn.
IV. HÌNH THÁI
Virus Phagơ
Sơ đồ thí nghiệm của Franken và Conrat