<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘIKHOA LUẬT</b>

<b>--------BÀI THỰC HÀNH NHĨM</b>

<b>MƠN: KỸ NĂNG HỖ TRỢ PHÁP LÝ CỘNG ĐỒNG</b>

<small>Nhóm thực hiện: Nhóm 18Thành viên trong nhóm :</small>

<small>Mã học phần: SOL2130 1</small>

Hà Nội – 2022

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>Phần 1: Lựa chọn chủ đề hỗ trợ pháp lý: PHÁP LUẬT VỀ NẠN TẢO HÔNPhần 2: Cộng đồng sẽ được nhóm tiến hành hỗ trợ pháp lý cộng đồng</b>

Học sinh THCS và THPT của trường A, tại huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La.

<i><b>Lý do lựa chọn đối tượng: Huyện Vân Hồ là huyện vùng cao đặc biệt khó khăn</b></i>

của tỉnh Sơn La với dân số trên 55.797 người, trong đó chủ yếu là đồng bào dân tộc

<i>thiểu số (chiếm tới 80% là dân tộc Mông và Thái).</i>

Với số lượng người dân tộc thiểu số lớn như vậy, cộng thêm việc ở trong khu vựcđặc biệt khó khăn, giao thông không thuận tiện nên việc tiếp thu các kiến thức phápluật về vấn đề tảo hôn là vô cùng ít, thậm chí là khơng có chút kiến thức pháp luật nàokhiến cho ở khu vực này đã xảy ra khá nhiều trường hợp tảo hơn, thậm chí so với cáchuyện khác của tỉnh Sơn La thì chiếm số lượng khá lớn.

Bên cạnh đó, với đối tượng học sinh ở THCS hay THPT thì kiến thức về LuậtHơn nhân và gia đình có hạn, thêm nữa là đây là học sinh tuổi mới lớn, thiếu sự hiểubiết nhưng sự tò mò và muốn được thể hiện, và với sự tác động bên ngoài như từ bốmẹ, ảnh hưởng của tập quán dân tộc nên rất dễ xảy ra tình trạng tảo hơn. Chính vì lẽđó, mà nhóm chúng em muốn hỗ trợ pháp lý cho người dân ở huyện Vân Hồ, tỉnh SơnLa.

<b>Phần 3: Thời gian buổi hỗ trợ tư vấn pháp lý: 180 phút</b>

Chia thời gian được ghi rõ ở phần 10 – phần phân công nhiệm vụ của từng thànhviên trong nhóm.

<b>Phần 4: Mục đích và dự kiến các kết quả sẽ đạt được khi kết thúc buổi hỗ trợ pháplý.</b>

<b>Mục đích: Nâng cao kiến thức cho người tham gia buổi hỗ trợ về việc tảo hôn, hậu</b>

quả tảo hôn gây ra, biết được thêm kiến thức pháp luật về việc kết hôn đúng theo quyđịnh của pháp luật nước ta hiện nay.

Nâng cao nhận thức, ý thức cho học sinh nói riêng và người dân thuộc dân tộc

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

thiểu số nói chung có ý thức hơn trong việc thực hiện việc kết hôn theo quy định. Phầnnào đó giúp giảm thiểu được tình trạng tảo hôn ở huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La.

<b>Các kết quả dự kiến sẽ đạt được khi kết thúc buổi hỗ trợ pháp lý: Sau buổi tư vấn</b>

này sẽ giúp cho học sinh THCS, THPT nói riêng và người dân nói chung tại xã A, huyệnVân Hồ, tỉnh Sơn La có thêm kiến thức về việc kết hơn theo đúng quy định của phápluật.

Học sinh có thể hiểu biết được cái hại của vấn nạn tảo hôn và sau buổi tư vấn, mộtsố ít người dân có thể thay đổi được suy nghĩ của người dân về hủ tục tảo hôn và dầndần giảm thiểu được vấn nạn tảo hôn tại địa phương đang sinh sống.

<b>Phần 5: Xác định chi tiết các nội dung sẽ đưa ra trong bài giảng cộng đồng</b>

<b>Phần 6: Các phương tiện cần có để đảm bảo buổi hỗ trợ pháp lý cộng đồng</b>

- Có loa, mic cùng các thiết bị kèm theo để đảm bảo âm thanh như dây cáp kếtnối…

- Có máy chiếu hoặc tivi cùng các thiết bị kèm theo để trình chiếu PowerPoint.- Các bản khảo sát được in ra để tiến hành làm khảo sát trong khu vực cần hỗ trợpháp lý.

- Về vấn đề kỹ năng, chuyên môn: Các thành viên trong nhóm tìm hiểu kỹ cáccơng việc, vấn đề được giao như về pháp luật quy định về vấn đề kết hôn, pháp luật vềnạn tảo hôn…

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>Phần 7: Các phương pháp được sử dụng trong quá trình hỗ trợ pháp lý cộng đồng- Phương pháp thuyết trình: Các bài giảng cho phép người thuyết trình đưa ra</b>

một lượng lớn thơng tin trong một thời gian ngắn cho người tham gia nhưng thườngnhận được rất ít phản hồi.

Trong hầu hết các trường hợp, các bài thuyết trình cần được xử lý ngắn gọn ởmức tối thiểu có thể được, nhất là trước các tổ chức mang tính cộng đồng. Bên cạnh đó,kết hợp phương pháp thuyết trình với một số hoạt động khác, khiến cho người tham giasẽ nhớ thông tin một cách tốt hơn thay vì chỉ đơn giản là lắng nghe người thuyết trìnhnói.

<b>- Phương pháp hỏi - đáp: Các câu hỏi cần được thiết kế sao cho gợi ra được các</b>

thông tin cần thiết cho buổi tư vấn. Các câu hỏi phải phù hợp với hoàn cảnh, các câu hỏiphải được thiết kế theo nội dung của buồi tư vấn, có các câu hỏi mở, đóng…tránh tình

<i>trạng “ơng nói gà bà nói vịt”. Các câu hỏi được thiết kế thì phải tránh đặt các câu hỏi</i>

mang tính riêng tư, khơng đặt ra các câu hỏi mang tính khiêu khích.

<b>- Phương pháp động não: Trong q trình vận dụng trí não, người nói mời</b>

những người tham gia suy nghĩ về các đề xuất khác nhau thật nhiều tới mức có thể đượcvà ghi lại mọi đề xuất đó kể cả nếu như một số đề xuất tỏ ra không phù hợp hoặc sailầm.

Nếu như các câu trả lời cho thấy rằng câu hỏi là khơng rõ ràng thì cần đặt lại câuhỏi. Người hướng dẫn không phải lo lắng về các xung đột hệ tư tưởng và nên chấp nhậnmọi đề xuất được đưa ra. Sau đó, các khía cạnh chủ yếu có thể được chọn ra và sắp xếptheo thứ tự ưu tiên.

<b>- Phương pháp nghiên cứu tình huống: Trong quá trình nghiên cứu tình huống,</b>

mời những người tham gia khác nhau đọc về các tình tiết, và sau đó tìm ra vấn đề liênquan. Nghiên cứu tình huống thường dựa trên các hiện tượng và tình huống có thật,nhưng cũng có thể dựa trên các giả thuyết. Ưu điểm của nghiên cứu tình huống là chúng

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

giúp phát triển logic, các kỹ năng suy nghĩ thực nghiệm và quá trình đưa ra các quyếtđịnh.

Nhược điểm là đơi khi người tham gia khó mà tách biệt được các tình tiết quantrọng khỏi các tình tiết khác ít quan trọng hơn, và tách biệt các tình tiết ra khỏi ý kiến.

<b>- Phương pháp nghe – nhìn: Nghe, nhìn có thể là thơng qua hình ảnh, tranh,</b>

sách, áp phích, video và đoạn phim ngắn do người hỗ trợ pháp lý chuẩn bị. Phương phápnày giúp cho người tham gia phát triển được năng lực quan sát của bản thân, khích lệđược những suy nghĩ của riêng mình. Trong buổi tư vấn có thể u cầu người tham giaphn tích những gì họ thấy thơng qua tranh ảnh hoặc nhìn và nghe thấy trong đoạn phimngắn, video, từ đó trả lời các câu hỏi do người hỗ trợ pháp lý đặt ra.

<b>Phần 8: Tiến hành và nội dung chi tiết buổi tư vấn pháp luật pháp luật</b>

Bắt đầu buổi hỗ trợ pháp lý, nhóm chúng em sẽ giới thiệu các thành viên trongnhóm, nói sơ qua về đề tài mà nhóm sẽ hỗ trợ. Sau đó, các thành viên sẽ phát phiếu chongười dân làm phiếu khảo sát.

Nội dung các câu hỏi và phương án trả lời

<i>1. Xin bạn vui lịng cho biết một số thơng tin về bản thân</i>

<i>3. Lý do bạn quyết định kết hơn là gì?</i>

☐ Do tình u

☐ Do gia đình neo đơn, cần người lao động

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<i>☐ Tảo hôn là việc lấy vợ, lấy chồng khi một hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi kết hôn,</i>

cụ thể là nam từ chưa đủ 20 tuổi trở lên, nữ chưa đủ 18 tuổi trở lên.

☐ Tảo hôn là việc lấy vợ, lấy chồng khi cả hai chưa đủ tuổi kết hôn, cụ thể là namtừ chưa đủ 20 tuổi trở lên, nữ chưa đủ 18 tuổi trở lên.

<i>6. Bạn có biết, pháp luật nước ta nghiêm cấm tảo hôn, kết hơn cận huyết dưới mọi hìnhthức khơng?</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<i>11. Ở địa phương của bạn có tổ chức các hoạt động tuyên truyền về Luật Hôn nhân và gia đình dưới hình thức nào?</i>

☐ Các hoạt động ngồi trời

☐ Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, tìm hiểu về Luật hơn nhân và gia đình.☐ Tất cả các phương án trên

<i>12. Bạn đánh giá chung như thế nào về tình trạng tảo hơn ở địa phương bạn hiện nay?</i>

☐ Khơng có.☐ Có một số.☐ Xảy ra nhiều.

☐ Xảy ra khá thường xuyên.

Sau khi đã hoàn thành bài khảo sát thì sẽ bắt đầu chia sẻ các vấn đề của buổi hỗtrợ pháp luật cho học sinh.

<b>Nội dung 1: Giới thiệu về pháp luật Hơn nhân và gia đình có liên quan đến nạn tảo hôn.</b>

- Giới thiệu qua về nhóm, thành viên trong nhóm Hỗ trợ pháp lý.

- Giới thiệu sơ qua về nạn tảo hôn, rồi giới thiệu pháp luật Hơn nhân và gia đình có liên quan tới tảo hôn.

+ Hôn nhân là sự liên kết giữa nam và nữ trong mối quan hệ vợ chồng nhằmchung sống với nhau và cùng xây dựng nên một gia đình ấm no, hành phúc. Tuy nhiên,hiện nay ở Việt Nam, việc nam nữ kết hôn trước độ tuổi được pháp luật quy định (tảohôn) vẫn diễn ra khá phổ biến ở một số vùng miền trên phạm vi cả nước, nhất là các

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

vùng nông thôn, những nơi có trình độ dân trí thấp, chất lượng cuộc sống không đượcđảm bảo.

+ Vấn đề tảo hôn được đề cập trong buổi hỗ trợ pháp lý hôm nay, nó là một hiệntượng, một tập tục (hủ tục) tồn tại lâu đời ở nhiều nhóm cộng đồng và các dân tộc thiểusố. Tảo hơn có thể xét ở hai góc độ:

<i>Thứ nhất, xét ở góc độ xã hội, tảo hôn là việc hai bên nam nữ chưa đủ tuổi kết</i>

hôn nhưng đã chung sống với nhau như vợ chồng và khơng đăng ký kết hơn.

<i>Thứ hai, xét về góc độ pháp lý, tảo hơn cịn được hiểu là việc lấy vợ, lấy chồng</i>

khi một hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi kết hôn theo quy định của pháp luật (Theo Điểm a,khoản 1, Điều 8 của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014).

<i><b>* Tóm tắt qua về luật Hơn nhân và gia đình về vấn đề tảo hơn:</b></i>

<i>Theo Khoản 8 điều 3 Luật hơn nhân gia đình 2014 quy định: “Tảo hôn là việc lấy</i>

<i>vợ, lấy chồng khi một bên hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi kết hôn theo quy định tại điểm akhoản 1 Điều 8 của Luật này.” Theo đó: Điểm a) khoản 1 Điều 8 quy định: “Nam từ đủ20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên;”</i>

<i>Mà theo khoản 5 Điều 3 của Luật hơn nhân và gia đình 2014: "Kết hôn trái pháp</i>

<i>luật là việc nam, nữ đã đăng ký kết hơn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhưng mộtbên hoặc cả hai bên vi phạm điều kiện kết hôn theo quy định tại Điều 8 của Luật này.”</i>

Như vậy, có thể thấy tảo hơn là một trường hợp của kết hôn trái pháp luật, cụ thể ở đâylà vi phạm vào điều kiện về độ tuổi kết hôn.

<i><b>* Xử lý hành vi tảo hôn theo quy định của pháp luật</b></i>

Theo như quy định của Điều 5 Luật Hơn nhân và giao đình năm 2014, tảo hơn làmột trong những hành vi bị cấm. Tuy theo mức độ vi phạm đối với từng trường cụ thểthì có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Cụ thể:

- Trường hợp bị xử phạt hành chính: Theo Nghị định 82/2020/NĐ-CP thì mứcphạt đối với hành vi tảo hôn, tổ chức tảo hôn, cụ thể:

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<i>“1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi tổ chức lấyvợ, lấy chồng cho người chưa đủ tuổi kết hôn.</i>

<i>2.Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi duy trì quan hệvợ chồng trái pháp luật với người chưa đủ tuổi kết hơn mặc dù đã có bản án, quyết địnhđã có hiệu lực pháp luật của Tồ án.”</i>

Có thể thấy, hành vi tảo hơn, tổ chức tảo hơn sẽ bị xử phạt vi phạm hành chínhtrong hai trường hợp:

+ Tổ chức lấy vợ, lấy chồng cho người chưa đủ tuổi kết hôn.

+ Hành vi cố ý duy trì quan hệ vợ chồng trái pháp luật với người chưa đủ tuổi kếthơn mặc dù đã có quyết định của Tòa án nhân dân buộc phải chấm dứt quan hệ đó.

- Các trường hợp đã bị xử phạt hành chính mà vẫn tiếp tục quan hệ vợ chồng trái

<i>pháp luật thì theo Điều 183 của Bộ luật hình sự năm 2015 quy định: “Người nào tổ chức</i>

<i>việc lấy vợ, lấy chồng cho những người chưa đủ tuổi kết hơn, đã bị xử phạt vi phạmhành chính về hành vi này mà cịn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến30.000.000 đồng hoặc bị phạt cải tạo khơng giam giữu đến 02 năm.”</i>

Như vậy, hình phạt nặng nhất đối với tội tảo hơn ở đây đó là bị truy cứu tráchnhiệm hình sự.

<b>Nội dung 2: Thực trạng của nạn tảo hôn hiện nay.</b>

Hiện nay, cùng với việc ban hành ra các đạo luật về Hôn nhân và gia đình, Nhànước ta đã khơng ngừng phổ biến, tun truyền rộng rãi các quy định của pháp luật trêncác phương tiện thông tin đại chúng như treo băng rôn, khẩu hiệu, tranh cổ động…đểnhằm mục đích nâng cao sự hiểu biết của người dân trong cả nước nói chung, người dânthuộc vùng sâu, vùng xa, những vùng đặc biệt khó khăn nói riêng, từ đó để mọi người cóthể nâng cao được ý thức trong vấn đề chấp hành pháp luật về độ tuổi kết hơn.

Có rất nhiều cá nhân đã hiểu và thay đổi quan điểm về những tập quán đã có từ rấtlâu để chấp hành theo quy định pháp luật. Tuy người dân cả nước đã được phổ biết pháp

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

luật nhưng tình trạng tảo hơn vẫn cịn đang là một thực trạng nhức nhối và diễn ra phứctạp ở nước ta hiện nay. Nạn tảo hôn xuất hiện nhiều vùng miền trên cả nước, đặc biệtnạn tảo hôn diễn ra phần lớn ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Năm 2019, theo cuộc điều tra lần II được tiến hành và kết quả cho thấy, tỷ lệ tảohôn ở người dân tộc thiểu số vẫn còn tới 21,9%. So với những năm về trước, tình trạngtảo hơn của người dân tộc thiểu số đã giảm. Tại những vùng tập trung nhiều đồng bàodân tộc thiểu số sinh sống như Tây Nguyên 27,5% số người bước vào hôn nhân khi chưađủ tuổi kết hơn; Trung du và miền núi phía Bắc là 24,6%; Đồng bằng sơng Hồng - nơikhơng có nhiều người dân tộc thiểu số sinh sống (3,3%) cũng có 7,8% người dân tộcthiểu số vẫn diễn ra tình trạng tảo hơn.

Xét về độ tuổi trung bình của người dân tảo hôn năm 2018 là 17,5 tuổi đối vớinam và 15,8 tuổi đối với nữ. Như vậy, nam giới kết hôn sớm hơn 2,5 tuổi, nữ giới kếthôn sớm hơn 2,2 tuổi so với quy định của pháp luật. Tỷ lệ nam giới tảo hôn là 20,1%; nữgiới tảo hôn cao hơn với tỷ lệ 23,5%. Trong đó, 5 dân tộc tỷ lệ tảo hôn cao nhất gồm:dân tộc Mông 51,5%, Cờ Lao 47,8%, Mảng 47,2%, Xinh Mun 44,8%, Mạ 39,2%.

Theo vùng miền thì Trung du miền núi phía Bắc là các tỉnh có tỷ lệ tảo hơn caohơn so với các vùng khác trong cả nước. Trong độ tuổi từ 10 – 17 tuổi, cứ 10 em trai thìcó 01 em có vợ, cứ 05 em gái có 01 em có chồng. Năm 2019, vùng Trung du miền núiphía Bắc có 583.297 trường hợp; Đồng bằng sơng Hồng có 14.922 trường hợp; BắcTrung bộ và Duyên hải miền Trung có 152.743 trường hợp; Tây Ngun có 203.639trường hợp; Đơng Nam bộ có 37.375 trường hợp; Đồng bằng sơng Cửu Long có 45.293trường hợp.

Như vậy sau Trung du miền núi phía Bắc thì Tây Ngun có tỷ lệ tảo hôn cao thứhai, bắc trung bộ và duyên hải miễn trung đứng thứ ba, đồng bằng Sông Cửu Long đứngthứ tư và cuối cùng là đồng bằng sông Hồng. Các tỉnh có tỷ lệ tảo hơn cao nhất trong cảnước gồm: Lai Châu, Hà Giang, Điện Biên, Sơn La, Lào Cai, Yên Bái, Cao Bằng, Bắc

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Kạn, Kon Tum, Gia Lai. Trong số các dân tộc thì các dân tộc thiểu số có tỷ lệ tảo hơncao gấp 6 lần so với dân tộc Kinh và gấp gần 3,5 lần so với tỷ lệ chung của cả nước.

Đặc biệt nhất là ở tỉnh Sơn La, có thể nói đây là một trong những tỉnh có tỷ lệ tảohôn cao so với cả nước. Đây là nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào dân tộc người Môngmà nạn tảo hơn ở đây thì vẫn chưa được xóa bỏ vì một phần do người dân thiếu kiếnthức về pháp luật luật Hơn nhân và gia đình, phần cịn lại là do vẫn còn tồn tại tập tục

<i>cướp vợ. Nhiều trẻ em mới chỉ 12 tuổi mà đã được gia đình tổ chức cho đi cướp vợ (đối</i>

<i>với những trẻ em nam)</i>

Tuy chính quyền địa phương đã triển khai nhiều giải pháp để giảm thiểu tình trạngtảo hơn, tuy nhiên vấn nạn này vẫn rất đáng báo động. Đặc biệt, ở huyện Vân Hồ nơi cónhiều bản làng tình trạng tảo hơn đang có chiều hướng gia tăng. Theo số liệu thống kêcủa Ban Dân tộc tỉnh Sơn La, năm 2016 tồn huyện có 125 trường hợp tảo hơn; thì năm2017 tăng lên 147 trường hợp, năm 2018 là 114 trường hợp. Tỷ lệ kết hôn chưa đăng kýtăng cao, năm 2018 là 114 cặp.

Từ các số liệu trên thì có thể thấy được, vấn nạn tảo hơn vẫn còn diễn ra hầu khắpcác địa phương trong cả nước từ Bắc vào Nam, từ thành thị tới nông thôn và từ miền núicho tới đồng bằng.

<b>Nội dung 3: Nguyên nhân của tình trạng tảo hơn.</b>

Có thể nói, tảo hơn là một hủ tục có từ rất lâu đời, là hệ quả của nhận thức yếukém. Từ những thực trạng của tảo hơn, có thể đánh giá rằng nó có rất nhiều nguyênnhân, trong đó bao gồm cả nguyên nhân khách quan và chủ quan.

<i><b>* Nguyên nhân khách quan</b></i>

<i>Thứ nhất là do ảnh hưởng của những nguyên nhân quan niệm, thành kiến, phòngtục tập quán cổ hủ, lạc hậu.</i>

Từ thời xa xưa, phong tục tập quán của mỗi dân tộc, những nét đặc sắc riêng củadân tộc Việt Nam đã được ơng cha ta gìn gửi và lưu truyền từ đời này qua đời khác. Ở

</div>