<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu độc lập của bản thân với sựgiúp đỡ của giáo viên hướng dẫn. Những thông tin, số liệu, tư liệu trong luận ánđược trích dẫn rõ ràng, đầy đủ về nguồn gốc. Những số liệu thu thập và tổng hợpcủa cá nhân bảo đảm tính khách quan và trung thực.

<b>Tác giả</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>MỤC LỤC</b>

LỜI CAM ĐOAN

<b>MỞ ĐẦU...1CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ SAUKHI GIA NHẬP WTO...191.1. Tổng quan về tiền tệ và thị trường tiền tệ...19</b>

1.1.1. Lý luận chung về tiền tệ 19

1.1.2. Thị trường tiền tệ và vai trò của thị trường tiền tệ 30

<b>1.2. Phát triển thị trường tiền tệ: Bản chất, nội dung và điều kiện...35</b>

1.2.1. Bản chất của phát triển thị trường tiền tệ. 351.2.2. Nội dung phát triển thị trường tiền tệ 40

<b>1.2.3. Những cam kết, các điều kiện và sự cần thiết phát triển thị trường tiền tệsau khi gia nhập WTO...541.3. Kinh nghiệm phát triển TTTT của một số quốc gia sau khi gia nhập WTOvà bài học cho Việt Nam...61</b>

1.3.1.Kinh nghiệm phát triển TTTT của Trung Quốc sau khi gia nhập WTO61

1.3.2. Kinh nghiệm phát triển TTTT của Nhật Bản sau khi gia nhập WTO64

1.3.3.Kinh nghiệm phát triển TTTT của Singapore sau khi gia nhập WTO68

1.3.4.Một số nét về thị trường tiền tệ ở các nước đang phát triển 711.3.5.Bài học kinh nghiệm vận dụng đối với Việt Nam 72

<b>CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ ỞVIỆT NAM SAU 6 NĂM GIA NHẬP WTO...762.1. Khái quát sự phát triển của thị trường tiền tệ ở Việt Nam hiện nay...762.2. Thực trạng phát triển thị trường tiền tệ ở Việt Nam...80</b>

2.2.1. Thực trạng phát triển các thị trường bộ phận và hàng hóa của các thịtrường này ở Việt nam những năm qua 80

2.2.2. Thực trạng về các chủ thể tham gia cung cầu trên thị trường tiền tệ 1202.2.3. Thực trạng cơ chế hoạt động của thị trường tiền tệ. 122

<b>2.3. Những hạn chế chủ yếu và nguyên nhân hạn chế của sự phát triển thịtrường tiền tệ ở Việt Nam theo yêu cầu hội nhập WTO...124</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

2.3.1. Những hạn chế chủ yếu của sự phát triển thị trường tiền tệ ở Việt Nam theoyêu cầu hội nhập WTO 124

2.3.2. Nguyên nhân của những hạn chế trong phát triển TTTT ở Việt Nam.134

<b>CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC PHÁT TRIỂN THỊTRƯỜNG TIỀN TỆ Ở VIỆT NAM SAU GIA NHẬP WTO...1453.1. Quan điểm và định hướng tiếp tục phát triển thị trường tiền tệ ở Việt Namsau khi gia nhập WTO...145</b>

3.1.1.Bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước liên quan đến phát triển thị trườngtiền tệ giai đoạn 2011-2015 145

3.1.2. Quan điểm phát triển TTTT ở Việt Nam sau khi gia nhập WTO 156

<b>3.2. Định hướng phát triển TTTT ở Việt Nam sau khi gia nhập WTO...159</b>

3.2.1. Phát triển đồng bộ các thị trường, trong đó lưu ý phát triển đồng bộ cácthị trường bộ phận; đa dạng hóa các hàng hóa của thị trường tiền tệ. 1593.2.2. Nâng cao năng lực của các chủ thể tham gia thi trường tiền tệ 1643.2.3.Hoàn thiện cơ chế hoạt động của thị trường tiền tệ. 178

<b>3.3. Tăng cường các điều kiện cần thiết để tiếp tục phát triển TTTT ở ViệtNam sau khi gia nhập WTO...184</b>

3.3.1. Hồn thiện mơi trường pháp lý theo cơ chế thị trường định hướng XHCN,phù hợp với luật pháp quốc tế 185

3.3.2. Hoàn thiện chính sách kinh tế vĩ mơ của Nhà nước. 186

3.3.3. Tạo lập môi trường kinh tế - xã hội phát triển ổn định, bền vững 1893.3.4. Xây dựng hệ thống ngân hàng tài chính lành mạnh 190

3.3.5. Tăng cường cơ sở vật chất và trình độ đội ngũ nhằm hiện đại hóa thịtrưởng tiền tệ sau khi gia nhập WTO 194

3.3.6. Tăng cường năng lực của hệ thống giám sát tài chính quốc gia 198

<b>3.4. Một số kiến nghị để phát triển TTTT ở Việt Nam sau khi gia nhập WTO.... 198</b>

3.4.1. Đối với Chính phủ 1993.4.2. Đối với Bộ tài chính 200

3.4.3. Đối với các thành viên thị trường, bao gồm cả các hiệp hội 200

3.4.4.Kiến nghị với các Bộ, Ngành liên quan về hệ thống quản lý, giám sát thịtrường. 201

<b>KẾT LUẬN...205</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊNQUAN ĐẾN LUẬN ÁN </b>

<b>TÀI LIỆU THAM KHẢOPHẦN PHỤ LỤC</b>

Danh mục các chữ viết tắt trong luận án

ASEAN

Hiệp hội các nước Đông Nam áBộ tài chính

Trung tâm giao dịch ngoại hối Trung QuốcCơng nghiệp hóa

Doanh nghiệp Nhà nướcDoanh nghiệp

Dự trữ bắt buộcGiấy tờ có giá

Tổng sản phẩm trong nước

NHĐT&PT Ngân hàng Đầu tư và Phát triển

NHN0&PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thônNHTM

NHTƯNHTƯNBNHNDTQNVTTMLNHNHLS TTLNHTTTT

Ngân hàng Thương mạiNgân hàng Trung ương

Ngân hàng Trung ương Nhật bảnNgân hàng nhân dân Trung QuốcNghiệp vụ thị trường mở

Liên ngân hàngNgân hàngLãi suất

Thị trường liên ngân hàngThị trường tiền tệ

Tổ chức Tín dụngTrái phiếu Chính phủTTGDCK

Trung tâm giao dịch chứng khoánSản xuất kinh doanh

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

UBND Uỷ ban nhân dânUSD

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b>DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊDanh mục bảng:</b>

Bảng 2.1- Giao dịch trên thị trường liên ngân hàng...80

Bảng 2.2-Doanh số giao dịch trên TTTT liên ngân hàng...81

Bảng 2.3- Dư nợ cho vay và gửi vốn tại các NHTM...83

Bảng 2.4- Diễn biến doanh số cho vay, gửi tiền bằng VND từ năm 2007 đến tháng 7năm 2013...83

Bảng 2.5- Diễn biến huy động vốn, đầu tư gửi tiền, cho vay trên thị trường liên ngânhàng đến 31/12/2012...90

Bảng 2.6- Diễn biến lãi suất VNĐ trên TT liên ngân hàng trong 7 tháng năm 2013...91

Bảng 2.7- Diễn biến lãi suất USD trên TT liên ngân hàng trong 7 tháng năm 201392Bảng 2.8-Doanh số VNĐ trên TT liên ngân hàng 7 tháng năm 2013...94

Bảng 2.9-Doanh số USD trên TT liên ngân hàng 7 tháng năm 2013...95

Bảng 2.10-Tình hình giao dịch TPCP và TPKB tại Sở giao dịch Chứng khoánvà Sở giao dịch NHNN...104

Bảng 2.11- Khối lượng giao dịch nghiệp vụ Thị trường mở từ năm 2007 đếntháng 7/2013...109

Bảng 2.12- Vốn huy động của các NHTM Nhà nước...112

Bảng 2.13- Quy mô và thị phần vốn huy động của NHTM Nhà nước...112

Bảng 2.14- Cho vay nền kinh tế của NHTM Nhà nước...114

Bảng 2.15- Thị phần tín dụng của các NHTM (đơn vị %)...115

Bảng 2.16- Qui mô và thị phần cho vay của NHTM Nhà nước...115

Bảng 2.17- Tỷ trọng tổng tài sản của các NHTM so với toàn hệ thống (%)...116

Bảng 2.18- Thị phần tiền gửi khách hàng của các NHTM (%)...116

Bảng 3.1- Dự kiến các chỉ số cơ bản của Việt Nam 2012 – 2013...190

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>Danh mục biểu đồ:</b>

Biểu đồ 2.1- Lãi suất chỉ đạo của NHNN năm 2008 và 2009...84

Biểu đồ 2.2- Diễn biến các lãi suất chủ chốt từ đầu năm 2008 (%)...86

Biểu đồ 2.3- Diễn biến lãi suất VNĐ liên ngân hàng...89

Biểu đồ 2.4- Doanh số giao dịch ngoại tệ bình quân tháng năm 2005 – 2012...96

Biểu đổ 2.5- Tỷ giá USD/VND ổn định, lãi suất sẽ giảm thêm...100

Biểu đồ 2.6-Diễn biến giá USD qua các tháng trong năm 2012...102

Biểu đồ 2.7:Tăng trưởng nguồn vốn huy động của NHTM Nhà nước với tăngtrưởng kinh tế và chỉ số giá tiêu dùng...113

Biểu đồ 2.8: Tăng trưởng huy động vốn và tăng trưởng tín dụng...114

Biểu đồ 3.1- Tăng trưởng kinh tế (GDP) qua các năm...155

<b>Danh mục sơ đồ:</b>Sơ đồ 1.1- Cấu trúc thị trường tài chính...31

Sơ đồ 1.1- Thị trường tài chính, thị trường tiền tệ và thị trường vốn...31

Sơ đồ 1.2- Luân chuyển vốn từ cung sang cầu...38

Sơ đồ 1.3- Thị trường tiền tệ trong cấu trúc hệ thống của thị trường tài chính...41

Sơ đồ 1.4- Thị trường tiền tệ của Nhật Bản...65

Sơ đồ 1.5- Thị trường tiền tệ Singapore...68

Sơ đồ 2.1- Mơ hình thị trường tiền tệ Việt Nam...78

Sơ đồ 3.1- Diễn biến chỉ số CPI giai đoạn 2004 -2012...154

Sơ đồ 3.2- Cơ chế điều hành lãi suất...184

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<b>MỞ ĐẦU1.Tính cấp thiết của đề tài </b>

Trong những năm qua, Việt Nam đã đẩy mạnh quá trình hội nhập kinh tế quốctế. Cùng với quá trình hội nhập kinh tế, các giao dịch tài chính tiền tệ ngày càng tăngcả về qui mơ cũng như tính đa dạng và phức tạp. Theo lộ trình hội nhập, một sânchơi bình đẳng hơn, có tính cạnh tranh hơn, với những luật chơi vận dụng theo thông

<i>lệ quốc tế sẽ được hình thành. Cơ cấu và qui mơ các loại hình “trung gian tài chính”</i>

- với sự xuất hiện của các định chế tài chính có vốn đầu tư nước ngoài tham gia hoạtđộng trên thị trường sẽ thay đổi. Hoạt động ngân hàng trở nên sôi động và phức tạp,theo đó, các loại rủi ro tiềm ẩn trong lĩnh vực kinh doanh này sẽ khó được nhận diện.Đặc biệt, sau khi nước ta gia nhập WTO, nền kinh tế mở cửa dần theo địnhhướng thị trường và theo các cam kết quốc tế trong đó nổi bật là các cam kết trongHiệp định Thương mại Song phương Việt Nam – Hoa Kỳ và các cam kết gia nhậpWTO. Quá trình mở cửa và hội nhập trong lĩnh vực ngân hàng dần dần hình thànhmột hệ thống tài chính năng động và hồn chỉnh hơn. Bên cạnh hệ thống ngân hàngtruyền thống, Việt Nam cũng đã xây dựng và phát triển thị trường vốn, bước đầuhình thành thị trường tiền tệ và theo đó đã phát triển một số công cụ phái sinh. Cáctổ chức tham gia thị trường cũng đa dạng hơn gồm cả ngân hàng và các định chế tàichính phi ngân hàng. Các NHTM cổ phần phát triển nhanh chóng và lớn mạnh, đồngthời có sự hoạt động ngày càng tích cực hơn của khối ngân hàng nước ngoài và ngânhàng liên doanh. Trong điều kiện thị trường tài chính ngân hàng đã mang tính liênkết tồn cầu và có nhiều biến đổi khó lường, địi hỏi Việt Nam nhanh chóng pháttriển các thị trường, trong đó việc phát triển thị trường tiền tệ sau khi nước ta gianhập WTO là vấn đề quan trọng và cấp thiết.

Thị trường tiền tệ giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc huy động tiết kiệm,phân bổ các nguồn vốn một cách có hiệu quả, bảo đảm khả năng cạnh tranh của nềnkinh tế, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội. Trong q trình đổi mới, thị trường tàichính đã từng bước được hình thành và phát triển. Quan điểm về phát triển thị trườngtiền tệ đã được khẳng định tại nhiều văn kiện của Đảng. Khi đề ra đường hướng vàchiến lược phát triển kinh tế của nước ta trong giai đoạn hiện nay, Đại hội lần thứ XI

<i>của Đảng Cộng sản Việt Nam đã chỉ rõ: “Tiếp tục hoàn thiện thể chế về tiền tệ, tín</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<i>dụng và ngoại hối.Từng bước mở cửa thị trường dịch vụ ngân hàng phù hợp với nhucầu phát triển kinh tế - xã hội trong nước và cam kết quốc tế; quản lý thị trường tiềntệ, tín dụng, ngoại hối nhằm kiểm sốt lạm phát, ổn định vĩ mơ và góp phần tăngtrưởng kinh tế…”.Hiện tại, Chính phủ đang chỉ đạo xây dựng đề án về phát triển và</i>

hoàn thiện thị trường vốn và thị trường tiền tệ ở Việt Nam phù hợp với trình độ pháttriển hiện nay của nền kinh tế và phù hợp với tình hình chủ động hội nhập kinh tếcủa nước ta.

Thực vậy, về mặt lý luận, phát triển thị trường tiền tệ là bước tất yếu để hìnhthành nên cơ cấu và động lực cho sự vận hành của mọi nền kinh tế thị trường. Vì thế,thị trường tiền tệ ln là mối quan tâm hàng đầu của chiến lược kinh tế ở tất cả cácquốc gia trên thế giới. Sự phát triển của thị trường tiền tệ đương nhiên trở thành côngcụ lý tưởng cho các cơng ty hoặc các định chế tài chính cất trữ vốn dư thừa ngắn hạnđể sử dụng khi cần đến. Đồng thời, thị trường tiền tệ lại cung cấp nguồn vốn có chiphí thấp cho Chính phủ, cho các công ty và các tổ chức trung gian khi họ cần huyđộng vốn ngắn hạn. Và có thể nói, hầu hết các quỹ đầu tư và các trung gian tài chínhđều muốn nắm giữ một lượng chứng khốn nhất định trên thị trường tiền tệ, nhằmđáp ứng các nhu cầu đầu tư hoặc nhu cầu rút tiền của khách hàng.

Đối với Việt Nam, vấn đề phát triển thị trường tiền tệ lại càng trở thành mộtnhu cầu bức xúc, đặc biệt giai đoạn sau khi nước ta gia nhập WTO. Có thể thấy rằng,trong q trình đổi mới nền kinh tế ở nước ta, yêu cầu của sự tăng trưởng kinh tế caođang ngày càng làm rõ vai trò quan trọng của một thị trường tiền tệ - bộ phận cấuthành hữu cơ của thị trường tài chính, một công cụ đắc lực nhất để các trạng tháicung và cầu về vốn gặp nhau. Nếu thị trường tiền tệ phát triển, nó sẽ tạo điều kiện đểhuy động các nguồn lực tài chính trong và ngồi nước, phục vụ cho sự nghiệp cơngnghiệp hố và hiện đại hố, đẩy nhanh nhịp độ phát triển kinh tế toàn quốc theo tiếntrình hội nhập với nền kinh tế thế giới, rút ngắn khoảng cách giữa Việt Nam với cácnước trong khu vực và quốc tế.

Tuy nhiên, sự phát triển thị trường tiền tệ nước ta còn ở mức độ thấp và cịntrong thời kỳ sơ khai. Trong khi đó, u cầu của cạnh tranh để hội nhập với khu vựcvà thế giới địi hỏi đất nước phải có một thị trường tiền tệ đủ mạnh đồng bộ với mộttrình độ khoa học cơng nghệ cao, sản phẩm hàng hố đa dạng, phong phú, với mộtđội ngũ cán bộ có trình độ quản lý và kỹ năng nghiệp vụ điêu luyện. Tình hình này

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

Chính vì vậy, việc nghiên cứu để tìm ra các giải pháp,kiến nghị cho sự phát triển thịtrường tiền tệ ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay là một vấn đề hết sức cần thiết.

<i><b>Xuất phát từ tính cấp bách nêu trên, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Phát triển thị</b></i>

<i><b>trường tiền tệ ở Việt Nam sau khi gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới” làm</b></i>

Luận án tiến sĩ kinh tế của mình.

<b>2. Tổng quan tình hình nghiên cứu </b>

Cho đến nay, có thế thấy một số cơng trình khoa học, bài viết nghiên cứu dưới cácgóc độ tiếp cận và phạm vi khác nhau, trong đó đơn cử một số Cơng trình sau:

<b>2.1 – Các cơng trình nghiên cứu ở ngồi nước</b>

<i>-Một số cuốn sách mang tính giáo khoa kinh điển như: “Tiền tệ, ngân hàng &</i>

<i>thị trường tài chính” của Frederic S.Mishikin; và “Quản trị Ngân hàng Thương mại”</i>

<i>của Peter S.Rose. Và một số sách khác như: “Quản trị các định chế trung gian tài</i>

<i>chính” của Anthony Saunders và Hugh Thomas. Sách “Thị trường tài chính mới nổi– Emerging Financial Market” của David O.Bein và Charles W. Calomiris, Nhà xuất</i>

<i>bản McGraw Hill Irwil năm 2001; “Thị trường tài chính và các định chế” của</i>

Anthony Saunders và Marcia Millon Cornett, Nhà xuất bản McGraw Hill Irwil năm

<i>2007; Sách “Bước ngoặt trong chuyển đổi tài chính của Trung Quốc” của Charles</i>

W. Calomiris, Nhà xuất bản McGraw Hill Irwil; các ấn phẩm về thị trường tài chínhcủa Word Bank và IMF…

-Nghiên cứu phát triển Thị trường chứng khốn Ln Đơn của Green

<i>Chrisophes et.al. (2000). “ Regeelatory lessons for emerging Stock markets from a</i>

<i>cetury of evidence on transaction costs and share price volatility in the London stockexchange” Journal of banking and finance, PP 577 – 601. Tác giả đã tập trung</i>

nghiên cứu sự biến động của thị trường chứng khốn tại Ln Đơn, đặc biệt lànghiên cứu sự tác động chi phí giao dịch đến sự biến động của giá cổ phiếu trên Sởgiao dịch chứng khốn Ln Đơn. Tác giả cho rằng chi phí giao dịch và thuế giaodịch có tác động cùng chiều với sự biến động của thị trường. Chi phí và thuế giaodịch tăng làm tăng biến động giá cổ phiếu. Từ kết quả nghiên cứu, Tác giả khuyếnnghị đối với các nhà quản lý thị trường chứng khoán tại các thị trường mới nổi rằng,việc giảm chi phí giao dịch hoặc các loại thuế giao dịch không phải là công cụ duy

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

nhất tác động tới giá trị giao dịch và biến động của thị trường chứng khoán. Các nhàquản lý thị trường cần lưu tâm đến sự cân bằng cấu trúc của thị trường, các loại chiphí giao dịch và việc điều hành các nhà tạo lập thị trường chứng khoán.

-Nghiên cứu thị trường chứng khoán Ấn Độ của Krishnamurti Chandrasekhar

<i>(Năm 2003) “ Stock exchange governance and market quality” Journanl of Banking</i>

and Finance; PP 1859 – 1878. Tác giả cùng các đồng sự nghiên cứu về thị trườngchứng khốn Ấn Độ, trong đó tập trung nghiên cứu sự tác động của mơ hình tổ chứctrung tâm giao dịch chứng khoán tới chất lượng hoạt động của thị trường. Trên cơ sởnghiên cứu mơ hình tổ chức của hai Sở giao dịch chứng khoán Bombay và Sở giaodịch Chứng khoán Quốc Gia, Tác giả thấy rằng Sở giao dịch Quốc gia hoạt độngtheo mơ hình cơng ty, tạo điều kiện sử dụng công nghệ hiện đại hơn; hệ thống kiểmsoát nội bộ minh bạch hơn; hệ thống kiểm soát rủi ro tốt hơn và các qui định bảo vệnhà đầu tư được đảm bảo cao hơn… làm chi phí giao dịch thấp hơn, biến động giáchứng khốn nhỏ hơn, mức thanh khoản cao hơn, do đó Sở giao dịch chứng khoánQuốc gia hoạt động chất lượng cao hơn.

<i>-Nghiên cứu thị trường vốn của Daouk Hazemz (năm 2006), “Capital market</i>

<i>governance: How do security laws affect market performance ? ” Journal of Banking</i>

and Finance, PP.560 – 593. Tác giả tập trung nghiên cứu tác động của công tác điềuhành đến hoạt động của thị trường vốn trong nền kinh tế thị trường phát triển. Cácyếu tố của công tác điều hành bao gồm: Việc áp dụng và thực hành các qui định nộigián; chỉ số tổng hợp về chất lượng thu thập công ty được công bố và chỉ số về cáchạn chế bán khống. Dựa trên các yếu tố này, Tác giả đã xây dựng chỉ số quản lý thịtrường tổng hợp (CMG – Capital Market Governance) để phản ánh chất lượng quảnlý thị trường vốn. Tác giả kết luận: Chỉ số CMG tăng lên thì làm tăng giá trị giao dịch,tăng qui mơ của thị trường và tăng số lượng các nhà đầu tư.

Cho đến nay chưa có tác giả nước ngoài nào nghiên cứu sâu về thị trường tiềntệ Việt Nam. Có thể là những bài tham luận, bài viết tại thời điểm nhất định, về mộtkhía cạnh nào đó của thị trường, chưa có đề tài nào nghiên cứu có tính hệ thống vềthị trường tiền tệ Việt Nam.

</div>