Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (358.97 KB, 15 trang )
<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">
<b>LỜI CAM ĐOAN </b>
<b>Tác giả </b>
<i><b>Trần Thị Thanh Thủy </b></i>
</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">1. Tính cấp thiết của luận án ... 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án ... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án ... 3
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án...3
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án ... 4
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án ... 5
7. Cơ cấu của Luận án ... 5
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ... 7
1.1. Tình hình nghiên cứu lý thuyết liên quan đến đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 7
1.2. Tình hình nghiên cứu thực nghiệm liên quan đến đầu tư phát triển ngành thủy sả<small>N</small>theo hướng bền vững ... 21
1.3. Tóm lược kết quả tổng quan và khoảng trống nghiên cứu ... 29
Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN NGÀNH THỦY SẢN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG ... 30
2.1. Phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 30
<b>2.1.1. Khái niệm về phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vữngE<small>RROR</small>!B<small>OOKMARK NOT DEFINED</small>. 2.1.2. Nội dung phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vữngE<small>RROR</small>!B<small>OOKMARK NOT DEFINED</small>. </b>2.2. Đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 33
2.2.1. Khái niệm về đầu tư phát triển và đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 33
2.2.2. Quy mô và cơ cấu nguồn vốn đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững...47
2.2.3. Nội dung đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 37
2.3. Tác động của đầu tư đến phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 42
</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">2.3.1. Tác động của đầu tư đến phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững về kinh tế.
<b> ... E<small>RROR</small>!B<small>OOKMARK NOT DEFINED</small>. </b>
2.3.2. Tác động của đầu tư đến phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững về xã hội.. 60
2.3.3. Tác động của đầu tư đến phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững về môi trường...65
2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 71
2.5. Mơ hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 74
2.6. Kinh nghiệm đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững và bài học cho Nghệ An ... 79
2.6.1. Kinh nghiệm đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 80
2.6.2. Bài học kinh nghiệm cho đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ở Nghệ An ... 85
Chương 3: THỰC TRẠNG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN NGÀNH THỦY SẢN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN GIAI ĐOẠN 2012–2017 ... 88
3.1. Tiềm năng phát triển kinh tế thủy sản theo hướng bền vững ở Nghệ An ... 88
3.2. Thực trạng đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2012-2017 ... 90
3.2.1. Thực trạng đầu tư phát triển ngành thủy sản Nghệ An ... 90
3.2.2. Thực trạng đầu tư phát triển ngành thủy sản Nghệ An đối chiếu với với nội dung đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 92
3.3. Tác động của đầu tư đến thực hiện các nội dung phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững trên địa bàn tỉnh Nghệ An ... 107
3.4.1. Mô tả mẫu khảo sát ... 124
3.4.2. Kết quả phân tích nhân tố... 124
3.5. Đánh giá thực trạng đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững trên địa bàn tỉnh Nghệ An ... 127
3.5.1. Kết quả đạt được ... 127
3.5.2. Một số hạn chế và nguyên nhân ... 127
</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">Chương 4: CÁC GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM THÚC ĐẨY ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN NGÀNH THỦY SẢN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN ... 131 4.1. Bối cảnh trong nước và quốc tế tác động đến đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ở Nghệ An... 131 4.1.1. Những cơ hội, thuận lợi ... 131 4.1.2. Những khó khăn, thách thức...155 4.2. Quan điểm và định hướng đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững .... 133 4.2.1. Căn cứ xây dựng
4.2.2. Dự báo nhu cầu vốn đầu tư và khả năng huy động vốn đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 134 4.2.3. Quan điểm đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ...160 4.2.4. Định hướng đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững...161 4.2. Một số giải pháp thúc đẩy đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ở
Nghệ An đến năm 2025, tầm nhìn 2030 ... 136 4.2.1. Cơ sở để đề xuất giải pháp và kiến nghị chính sách ... 136 4.2.2. Các đề xuất cơ bản nhằm thúc đẩy đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ở Nghệ An ... 136 4.3. Một số kiến nghị với các cơ quan quản lý nhà nước ... 150 KẾT LUẬN ... 152 DANH MỤC CƠNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7"><b>DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT </b>
BVNLTS Bảo vệ nguồn lợi thủy sản
ĐTPTTS Đầu tư phát triển thủy sản
</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">TC&BTC Thâm canh và Bán thâm canh
</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9"><b>DANH MỤC BẢNG </b>
Bảng 2.1: Thang đo các nhân tố ảnh hưởng đến nhu cầu đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 77 Bảng 2.2: Thang đo nhu cầu đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 79 Bảng 3.1: Vốn đầu tư phát triển ngành thủy sản Nghệ An giai đoạn 2012–2017 ... 91 Bảng 3.2: Vốn đầu tư phát triển ngành thủy sản Nghệ An theo nguồn vốn giai đoạn 2012–
2017 ... 93 Bảng 3.3: Vốn đầu tư phát triển ngành thủy sản Nghệ An theo ngành hẹp giai đoạn 2012–
<b>2017 ... Error! Bookmark not defined. </b>
Bảng 3.4: Hệ số co dãn giữa việc thay đổi cơ cấu đầu tư với thay đổi cơ cấu kinh tế nội ngành thủy sản Nghệ An giai đoạn 2012-2017 ... 110 Bảng 3.5: Đóng góp của K, L, TFP vào tăng trưởng VA của ngành thủy sản Nghệ An giai đoạn 2005-2017 ... 110 Bảng 3.6: Đóng góp của các lĩnh vực vào tăng trưởng kinh tế của ... 111 ngành thủy sản Nghệ An giai đoạn 2012-2017 ... 111 Bảng 3.7: Đóng góp của các khu vực kinh tế vào tăng trưởng kinh tế ngành thủy sản Nghệ An giai đoạn 2012-2017 ... 112 Bảng 3.8: Một số chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng lao động ngành thủy sản Nghệ An giai đoạn 2012-2017 ... 113 Bảng 3.9: Một số chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng vốn đầu tư ngành thủy sản Nghệ An giai đoạn 2012-2017 ... 115 Bảng 3.10: Tỷ lệ xuất khẩu trong giá trị sản xuất ngành thủy sản Nghệ An giai đoạn 2012-
2017 ... 116 Bảng 3.11: Hệ số GINI theo các lĩnh vực trong ngành thủy sản Nghệ An giai đoạn 2012-2017 ... 118
<b>Bảng 3.12: Mô tả mức độ quan trọng của yếu tố Điều kiện tự nhiên Error! Bookmark not </b>
<b>defined. </b>
<b>Bảng 3.13: Mô tả mức độ quan trọng của yếu tố Cơ sở hạ tầng đầu tư Error! Bookmark not defined. </b>
Bảng 3.14: Mô tả mức độ quan trọng của yếu tố Chính sách đầu tư thủy sản theo hướng bền
<b>vững của địa phương ... Error! Bookmark not defined. Bảng 3.15: Mô tả mức độ quan trọng của yếu tố Hệ thống thị trường Error! Bookmark not </b>
<b>defined. </b>
<b>Bảng 3.16: Mô tả mức độ quan trọng của yếu tố Đất đai ... Error! Bookmark not defined. Bảng 3.17: Mô tả mức độ quan trọng của yếu tố Dịch vụ tài chính Error! Bookmark not </b>
<b>defined. </b>
</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10"><b>Bảng 3.18: Mô tả mức độ quan trọng của yếu tố Lao động . Error! Bookmark not defined. Bảng 3.19: Mô tả mức độ quan trọng của yếu tố Quản lý nhà nước của địa phương .. Error! </b>
<b>Bookmark not defined. </b>
<b>Bảng 3.20: Mô tả mức độ quan trọng của yếu tố Yếu tố quốc tế Error! Bookmark not </b>
<b>defined. </b>
Bảng 3.21: Tổng hợp mức độ quan trọng của yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu đầu tư phát
<b>triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ở Nghệ An Error! Bookmark not </b>
Bảng 4.1: Phân tích SWOT về đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ở
<b>Nghệ An ... Error! Bookmark not defined. </b>
Bảng 4.2: Dự báo nhu cầu và khả năng huy động vốn đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ở Nghệ An đến năm 2025 ... 132
</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11"><b>DANH MỤC HÌNH </b>
Hình 1.1: Khung phân tích PTBV ngành thủy sản ở Úc ... 11 Hình 1.2: Mơ hình PTBV ngành thủy sản ... 13
<b>Hình 1.4: Quy trình nghiên cứu ... Error! Bookmark not defined. </b>
Hình 2.1: Sơ đồ quan hệ giữa đầu tư, tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tiểu ngành trong ngành thủy sản
<b>...Error! Bookmark not defined. </b>
Hình 2.2: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến nhu cầu đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững ... 75 Hình 3.1: Vốn đầu tư phát triển và Giá trị gia tăng của ngành thủy sản ... 108 Hình 3.2: Cơ cấu lao động chia theo 4 lĩnh vực của ngành thủy sản Nghệ An giai đoạn 2012-2017 ... 117
</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12"><b>MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Luận án </b>
Ngành thuỷ sản Việt Nam đóng một vai trị quan trọng trong sự phát triển kinh tế đất nước. Quy mô của ngành TS ngày càng mở rộng và vai trò của nó cũng tăng lên khơng ngừng trong nền kinh tế. Thực trạng các cơ sở sản xuất giống, NTTS và CBTS của nước ta vẫn chưa phát triển theo hướng công nghiệp, hiện đại, vẫn sử dụng nhiều LĐ, năng suất còn thấp, tổn thất chất lượng còn cao, vẫn cịn rủi ro mất an tồn thực phẩm và tác động tiêu cực đến môi trường; KTTS gần bờ vẫn còn chiếm tỷ lệ lớn và hiệu quả khai thác xa bờ chưa cao. Ngành hàng thuỷ sản vẫn mới chỉ dừng lại ở phân khúc sản xuất nguyên liệu và chế biến xuất khẩu sản phẩm thô; cạnh tranh mua-bán nguyên liệu giữa các DN và giữa DN với nông ngư dân chưa được lành mạnh, mối liên kết và hợp tác lỏng lẻo của các chủ thể trong chuỗi giá trị TS, người sản xuất thường không chú ý tới thị trường và các yêu cầu của thị trường, chất lượng ATTP chưa được chú ý đầy đủ; các sản phẩm TS Việt Nam lại thường không được tiêu thụ dưới nhãn mác của Việt Nam. Điều này dẫn đến SXTS ở Việt Nam đạt hiệu quả chưa cao, thiếu bền vững và không ổn định.
Với đặc điểm bờ biển dài hơn 3,260 km, Việt Nam có vùng đặc quyền kinh tế trên biển rộng hơn 1 triệu km<small>2</small>. Việt Nam cũng có vùng mặt nước nội địa lớn rộng hơn 1,4 triệu ha nhờ hệ thống sơng ngịi, đầm phá dày đặc. Ngành thủy sản đã và đang đóng góp vai trị quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Cụ thể, đóng góp 22,5% kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản của cả nước năm 2017 và nguồn sinh kế 4 triệu lao động. Năm 2017, tổng sản lượng thủy sản cả về khai thác và nuôi trồng đạt 7,2 triệu tấn, tỷ trọng các sản phẩm giá trị cao tăng mạnh, giá trị sản xuất tăng 6,5% so với năm 2016, xuất khẩu thủy sản đạt 8,3 tỷ USD [28]. Có thể nói thủy sản có bước phát triển nhanh, mạnh và có những đóng góp quan trọng trong ngành nông nghiệp, kinh tế đất nước, quy mô sản xuất không ngừng mở rộng, đặc biệt từng bước chuyển dịch từ phát triển chiều rộng sang chiều sâu theo hướng bền vững hơn,…Tuy nhiên bên cạnh các kết quả đạt được, việc phát triển thủy sản bền vững đang gặp nhiều thách thức, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và trước tác động ngày càng tăng của biến đổi khí hậu: i) Hạ tầng phát triển, trong đó cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão đang quá tải, không đáp ứng nhu cầu khai thác hải sản; ii) Việc quản lý khai thác bảo bệ nguồn lợi thủy sản còn nhiều bất cập, trang thiết bị, năng lực quản lý và thực thi pháp luật, tuân thủ quy định IUU, mùa vụ, ngư cụ, chứng nhận khai thác còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý khai thác thủy sản bền vững; iii) Sản xuất thủy sản còn nhỏ lẻ là phổ biến, liên kết chuỗi giá trị, tổ chức sản xuất khai thác thủy sản, nuôi trồng thủy sản còn yếu, chế biến còn nhiều bất cập, năng suất nuôi trồng thủy sản thấp, đặc biệt nuôi tôm nước lợ, giá thành sản xuất cao; iv) Người sản xuất thường không chú ý tới thị
</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">trường và các yêu cầu của thị trường, chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm chưa được chú ý đầy đủ, các sản phẩm thủy sản Việt Nam lại thường không được tiêu thụ dưới nhãn mác của Việt Nam; v) Nhiều chính sách thủy sản chưa thực sự phát huy tác dụng;...Điều này dẫn đến sản xuất thủy sản ở Việt Nam đạt hiệu quả chưa cao, không ổn định và thiếu bền vững.
Nghệ An là một tỉnh thuộc Bắc Trung bộ có bờ biển dài 82 km, với 6 cửa lạch, có nhiều làng cá truyền thống từ lâu, cũng khơng nằm ngồi thực trạng chung của đất nước. Những năm gần đây, tỉnh đã có hướng đi mới trong phát triển nghề đánh bắt và NTTS từ các chương trình và dự án TS, góp phần to lớn trong việc giải quyết việc làm, cải thiện đời sống cho người LĐ. Tuy nhiên, ngành TS hiện nay của Tỉnh phát triển chưa bền vững ở cả ba khía cạnh kinh tế, xã hội và môi trường. Các lĩnh vực của ngành TS phát triển chưa đồng đều, chưa được chú trọng ĐTPT cân đối, chưa tạo ra được tính đồng bộ về sản phẩm, nguồn, con giống, chưa đảm bảo đủ tiêu chuẩn và chất lượng cung cấp cho nhu cầu thị trường trong nước và thế giới hay hiệu quả đầu tư chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có. Mặt khác, thu nhập của LĐTS chưa cao và không ổn định. Vấn đề ô nhiễm môi trường từ hoạt động Nuôi trồng, khai thác và CBTS chưa được đầu tư xử lý đúng mức.
Mặt khác, đã có nhiều cơng trình nghiên cứu trong và ngoài nước luận bàn đến PTBV, ĐTPT trên các phương diện lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên, theo hiểu biết của tác giả cịn ít nghiên cứu tập trung kết hợp cả hai khía cạnh đầu tư và phát triển TS hướng tới tính bền vững. Hơn nữa, các nghiên cứu liên quan đến đầu tư và phát triển TS chỉ mới tập trung vào mô tả các nhân tố ảnh hưởng, tiếp cận một số chỉ tiêu đánh giá vẫn cịn chưa tồn diện, chưa quan tâm đến phân tích và làm rõ những nhân tố chính ảnh hưởng đến đầu tư phát triển TS theo hướng bền vững, cũng như chưa chỉ ra được phương pháp thích hợp để đánh giá mức độ
<b>tác động của đầu tư đến phát triển ngành TS hướng đến tính bền vững tại một địa phương. </b>
Tình hình trên cho thấy cần phải có những nghiên cứu tìm hiểu rõ về lý luận và thực trạng đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững trên địa bàn tỉnh Nghệ An để góp phần đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy đầu tư phát triển ngành thủy sản theo
<i><b>hướng bền vững. Vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài "Đầu tư phát triển ngành thủy sản theo </b></i>
<i><b>hướng bền vững trên địa bàn tỉnh Nghệ An" làm đề tài Luận án tiến sĩ. </b></i>
<b>2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án + Mục đích nghiên cứu của luận án: </b>
Nghiên cứu của Luận án nhằm làm rõ các vấn đề về lý luận và thực tiễn liên quan đến ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững ở Nghệ An. Từ đó, đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm thúc đẩy ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
Để đạt được mục đích này, luận án hướng đến việc trả lời các câu hỏi nghiên cứu:
1. Đầu tư vào nội dung gì để tạo ra sự phát triển THBV trong ngành TS? Có những nhân tố nào ảnh hưởng đến quá trình đầu tư đó?
</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">2. Tác động của đầu tư đến phát triển ngành thủy sản THBV được xác định như thế nào?
3. Cần có những giải pháp nào để thúc đẩy ĐTPT ngành thủy sản THBV ở tỉnh Nghệ An là gì?
<b>+ Nhiệm vụ nghiên cứu của luận án: </b>
- Làm rõ một số vấn đề cơ sở lý luận về ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững, nội dung ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững, tác động của đầu tư đến phát triển ngành TS theo hướng bền vững, các nhân tố ảnh hưởng đến ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững.
- Xem xét kinh nghiệm của một số quốc gia về ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững, từ đó rút ra bài học về ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững cho Nghệ An.
- Đánh giá đúng thực trạng về ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững trên địa bàn tỉnh Nghệ An trong thời gian qua, đưa ra các thành tựu và hạn chế trong ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững, đồng thời làm rõ nguyên nhân dẫn đến các hạn chế đó.
- Trên cơ sở nghiên cứu bối cảnh, quan điểm và định hướng của ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững trong thời gian tới, luận án đưa ra các giải pháp và kiến nghị nhằm thúc đẩy ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững ở Nghệ An đến năm 2025, tầm nhìn 2030. Trên cơ sở xác định mục đích nghiên cứu, luận án sẽ giải quyết các nhiệm vụ đặt ra theo sơ đồ khung phân tích như ở phụ lục 1.
<b>3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án </b>
<b>+ Đối tượng nghiên cứu của luận án: Đầu tư phát triển ngành thủy sản theo hướng </b>
<i>- Phạm vi về không gian: </i>
Luận án nghiên cứu ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững ở tỉnh Nghệ An trong đó chú ý nhiều hơn đến các huyện có hoạt động SXTS nổi bật và đại diện vùng miền cho Nghệ An gồm: Quỳnh Lưu, Hoàng Mai, Diễn Châu, Nghi Lộc, Cửa Lò, Yên Thành, Nam Đàn, TP.Vinh, Thanh Chương, Nghĩa Đàn.
<i>- Phạm vi về thời gian: </i>
Đánh giá thực trạng ĐTPT ngành TS theo hướng bền vững trong 6 năm gần đây (2012-2017), nhu cầu đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030.
<b>4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án </b>
Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp với phương pháp định lượng để thu thập và xử lý dữ liệu như sau:
</div>