<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI </b>

<b>PHẠM QUANG TÚ </b>

<b>NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG </b>

<b>CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CÔNG TY CỔ PHẦN VẬN TẢI ĐƯỜNG SẮT SÀI GÒN</b>

<b>LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI </b>

<b>PHẠM QUANG TÚ </b>

<b>NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG </b>

<b>CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CÔNG TY CỔ PHẦN VẬN TẢI ĐƯỜNG SẮT SÀI GÒN</b>

<b>Chuyên ngành: Tổ chức và Quản lý vận tải Mã số: 9.84.01.03 </b>

<b>LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ </b>

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

<b> 1. GS.TSKH. Nguyễn Hữu Hà 2. PGS.TS. Nguyễn Thị Hồng Hạnh </b>

<b>Hà Nội - 2020 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>LỜI CAM ĐOAN </b>

Tác giả luận án xin cam đoan bản luận án này là cơng trình khoa học độc lập của cá nhân tác giả. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

<i>Hà Nội, ngày tháng năm 2020 </i>

<b>Tác giả </b>

<b>Phạm Quang Tú </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>LỜI CẢM ƠN </b>

Luận án được thực hiện dưới sự hướng dẫn trực tiếp của NGƯT.GS.TSKH Nguyễn Hữu Hà và PGS.TS Nguyễn Thị Hồng Hạnh. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô hướng dẫn đã chỉ dẫn tận tình và đóng góp các ý kiến quý báu để giúp tôi thực hiện luận án này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám Hiệu Trường Đại học Giao Thông Vận tải, Lãnh đạo khoa Vận tải - Kinh tế, Phòng Đào tạo Sau đại học, Bộ môn Vận tải & kinh tế đường sắt, các nhà khoa học và cán bộ quản lý; Lãnh đạo, các cơ quan Tổng công ty Đường sắt Việt Nam; Lãnh đạo, các cơ quan Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn đã tạo điều kiện thuận lợi cho tơi trong q trình học tập nghiên cứu.

Cuối cùng tôi bày tỏ cảm ơn các đồng nghiệp, gia đình người thân đã giúp đỡ tơi trong quá trình học tập, nghiên cứu.

<b>Tác giả </b>

<b>Phạm Quang Tú </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>1.1. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu về chiến lược phát triển ở ngoài nước ... 6</b>

1.1.1. Các nghiên cứu về khái niệm chiến lược ... 6

1.1.2. Các nghiên cứu về vai trò của chiến lược ... 7

1.1.3. Các nghiên cứu liên quan đến quản trị chiến lược ... 8

1.1.4. Các nghiên cứu liên quan đến xây dựng, sử dụng công cụ và quản lý, điều hành chiến lược ... 9

1.1.5. Các nghiên cứu liên quan đến xây dựng chiến lược phát triển ngành giao thông vận tải ... 10

<b>1.2. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu về chiến lược ở trong nước ... 11</b>

1.2.1. Các nghiên cứu về khái niệm, xây dựng, điều hành chiến lược ... 11

1.2.2. Các nghiên cứu về vai trò của chiến lược ... 12

1.2.3. Các nghiên cứu liên quan đến quản trị chiến lược ... 12

1.2.4. Các nghiên cứu liên quan đến ngành vận tải đường sắt ... 13

<b>1.3. Khoảng trống của các cơng trình nghiên cứu liên quan đến đề tài ... 14</b>

1.3.1. Một số nhận xét từ nghiên cứu tổng quan ... 14

1.3.2. Khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu ... 14

<b>1.4. Xác định vấn đề cần giải quyết trong luận án ... 15</b>

<b>1.5. Những nhiệm vụ cơ bản cần giải quyết ... 15</b>

<b>1.6. Khung lý thuyết nghiên cứu... 16</b>

<b>1.7. Quy trình nghiên cứu ... 16</b>

<b>Kết luận chương 1 ... 17</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b>Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN DOANH </b>

<b>NGHIỆP ... 18</b>

<b>2.1. Tổng quan về chiến lược phát triển doanh nghiệp ... 18</b>

2.1.1. Khái niệm về chiến lược phát triển doanh nghiệp ... 18

2.1.2. Vai trò của chiến lược phát triển ... 20

2.1.3. Các đặc trưng cơ bản của chiến lược phát triển ... 20

2.1.4. Các thuộc tính cơ bản của chiến lược phát triển ... 21

2.1.5. Lợi ích của chiến lược phát triển ... 21

<b>2.2. Cơ sở khoa học để xây dựng chiến lược phát triển doanh nghiệp ... 22</b>

2.2.1. Tính tất yếu khách quan phải xây dựng chiến lược phát triển cho doanh nghiệp ... 22

2.2.2. Các yêu cầu khi xây dựng chiến lược phát triển của doanh nghiệp ... 23

<b>2.3. Các cơng cụ xây dựng chiến lược ... 23</b>

2.3.1. Mơ hình phân tích mơi trường của doanh nghiệp ... 23

2.3.2. Mơ hình xây dựng các phương án chiến lược ... 28

2.3.3. Mơ hình lựa chọn chiến lược tối ưu ... 30

2.3.4. Phương pháp dự báo sản lượng, doanh thu của doanh nghiệp vận tải đường sắt ... 33

<b>2.4. Doanh nghiệp vận tải đường sắt và vấn đề xây dựng chiến lược phát triển ... 36</b>

2.4.1. Đặc thù của vận tải đường sắt ... 36

2.4.2. Các nguyên tắc xây dựng chiến lược phát triển của doanh nghiệp vận tải đường sắt ... 37

2.4.3. Đề xuất áp dụng bài toán xác định chỉ số kết nối vận tải cho doanh nghiệp vận tải Đường sắt Việt Nam ... 42

2.4.4. Các căn cứ xây dựng chiến lược phát triển doanh nghiệp vận tải đường sắt .. 45

2.4.5. Xác định cấp chiến lược của doanh nghiệp vận tải đường sắt... 47

2.4.6. Phân cấp chiến lược của doanh nghiệp vận tải đường sắt ... 47

2.4.7. Những chiến lược thành phần của chiến lược phát triển doanh nghiệp vận tải đường sắt ... 47

2.4.8. Những nội dung cơ bản của chiến lược phát triển doanh nghiệp vận tải đường sắt ... 48

2.4.9. Quy trình, nội dung xây dựng chiến lược phát triển doanh nghiệp vận tải đường sắt (cấp công ty) ... 49

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>2.5. Đề xuất mơ hình đo lường mối quan hệ của cơ sở xây dựng chiến lược phát triển </b>

<b>với tính thực thi của chiến lược phát triển doanh nghiệp vận tải đường sắt ... 52</b>

2.5.1. Các yếu tố môi trường - Cơ sở xây dựng chiến lược phát triển doanh nghiệp vận tải đường sắt ... 53

2.5.2. Mơ hình đo lường mối quan hệ của cơ sở xây dựng với tính thực thi của chiến lược phát triển doanh nghiệp vận tải đường sắt ... 57

<b>2.6. Một số kinh nghiệm xây dựng chiến lược phát triển của doanh nghiệp Việt Nam .. 60</b>

<b>Kết luận chương 2 ... 61</b>

<b>Chương 3: PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CƠNG TY CỔ PHẦN VẬN TẢI ĐƯỜNG SẮT SÀI GỊN GIAI ĐOẠN 2016 - 2019... 62</b>

<b>3.1. Khái quát về Tổng công ty Đường sắt Việt Nam ... 62</b>

3.1.1. Sơ lược về quá trình hình thành và phát triển ... 62

3.1.2. Ngành nghề kinh doanh của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam ... 63

3.1.3. Chức năng và nhiệm vụ của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam ... 64

3.1.4. Chiến lược và quy hoạch phát triển ngành Giao thông vận tải Đường sắt Việt Nam ... 65

3.1.5. Mối quan hệ giữa Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gịn và Tổng cơng ty Đường sắt Việt Nam ... 66

<b>3.2. Khái quát về Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gịn ... 67</b>

3.2.1. Q trình hình thành và phát triển ... 67

3.2.2. Tài sản chủ yếu của Cơng ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gịn ... 68

3.2.3. Tình hình sản xuất kinh doanh của Cơng ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 69

3.2.4. Tình hình đặc điểm của Cơng ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn giai đoạn trước cổ phần hóa (trước 02/2016) ... 70

3.2.5. Tình hình đặc điểm cơng ty giai đoạn sau cổ phần hóa (sau 02/2016) ... 71

<b>3.3. Đánh giá công tác xây dựng chiến lược phát triển ... 73</b>

3.3.1. Giai đoạn trước 01/01/2015 ... 73

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<b>3.4. Phân tích mơi trường sản xuất kinh doanh của công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gịn ... 75</b>

3.4.1. Phân tích mơi trường vĩ mơ ... 763.4.2. Phân tích, đánh giá mơi trường vi mô (môi trường ngành) ... 813.4.3. Đánh giá mức độ phản ứng của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gịn đối với các yếu tố mơi trường bên ngồi ... 883.4.4. Phân tích, đánh giá mơi trường nội bộ (bên trong) của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 913.4.5. Đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của các yếu tố môi trường bên trong của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 106

<b>Kết luận chương 3 ... 108Chương 4: XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CÔNG TY CỔ PHẦN VẬN TẢI ĐƯỜNG SẮT SÀI GÒN ... 1094.1. Xác định sứ mệnh, tầm nhìn của Cơng ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn... 109</b>

4.1.1. Sứ mệnh ... 1094.1.2. Tầm nhìn ... 109

<b>4.2. Giá trị cốt lõi ... 1094.3. Mục tiêu chiến lược phát triển của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn 110</b>

4.3.1. Mục tiêu tổng quát ... 1104.3.2. Mục tiêu cụ thể ... 1104.3.3. Dự báo sản lượng vận tải của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn đến năm 2025 ... 112

<b>4.4. Xác định các phương án chiến lược của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 1164.5. Lựa chọn chiến lược phát triển tối ưu cho Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 118</b>

4.5.1. Lựa chọn CLPT theo ma trận hoạch định chiến lược có định lượng QSPM ... 1184.5.2. Định hướng trọng tâm chiến lược phát triển Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 1194.5.3. Các trọng tâm chiến lược phát triển Cơng ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gịn ... 120

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

4.5.4. Lựa chọn chiến lược tối ưu cho Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài

Gòn ... 121

<b>4.6. Các giải pháp thực hiện chiến lược phát triển Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gịn ... 121</b>

4.6.1. Nhóm giải pháp chủ yếu về kinh doanh vận tải ... 122

4.6.2. Tái cấu trúc một số lĩnh vực trọng yếu của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 129

4.6.3. Nhóm giải pháp thực hiện chiến lược khoa học cơng nghệ ... 130

4.6.4. Nhóm giải pháp phát triển nguồn nhân lực ... 133

4.6.5. Nhóm giải pháp về đầu tư và tạo nguồn vốn ... 134

4.6.6. Giải pháp về bảo vệ môi trường ... 137

4.6.7. Giải pháp thực hiện trách nhiệm xã hội ... 137

4.6.8. Các giải pháp khác ... 138

<b>4.7. Kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh chiến lược ... 140</b>

<b>Kết luận chương 4 ... 141</b>

<b>KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ... 142CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CƠNG BỐ</b>

<b>TÀI LIỆU THAM KHẢOPHỤ LỤC</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<b>DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT A. TIẾNG VIỆT </b>

<b>Từ viết tắt Chữ viết đầy đủ </b>

BGTVT : Bộ Giao thông vận tải BTGĐ : Ban Tổng giám đốc BVMT : Bảo vệ môi trường CBCNV : Cán bộ công nhân viên CLPT

CLSXKD

: Chiến lược phát triển

: Chiến lược sản xuất kinh doanh CMCN 4.0 : Cách mạng công nghiệp lần thứ tư CNTT : Công nghệ thông tin

ĐMTX : Đầu máy toa xe ĐSVN : Đường sắt Việt Nam ĐSĐT : Đường sắt đô thị

ĐSQG : Đường sắt quốc gia Việt Nam GTVT

GTVTĐS

: Giao thông vận tải

: Giao thông vận tải đường sắt

PEST : Mơ hình phân tích vĩ mơ

RATRACO : Công ty cổ phần vận tải và thương mại đường sắt

Saigontourist : Tổng Công ty Du lịch Sài Gòn - TNHH Một Thành Viên

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<b>Từ viết tắt Chữ viết đầy đủ </b>

SARATRANS : Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gịn

SRT : Mã chứng khốn của Cơng ty cổ phần vận tải đường sắt Sài Gịn SXKD : Sản xuất kinh doanh

SXKDVT : Sản xuất kinh doanh vận tải

TNHHMTV : Trách nhiệm hữu hạn một thành viên TP HCM : Thành phố Hồ Chí Minh

VCHKCC : Vận chuyển hành khách công cộng VCKT : Vật chất kỹ thuật

<b>tắt </b>

AFTA ASEAN Free Trade Area Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN ASEAN Association of Southeast Asian

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

UIC International Union of Railways Hiệp hội đường sắt quốc tế PEST P (Politics) E (Economics)

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

<b>DANH MỤC CÁC BẢNG </b>

Bảng 2.1: Bảng mẫu ma trận EFE đánh giá các yếu tố bên ngoài ... 24 Bảng 2.2: Bảng mẫu xin ý kiến đánh giá mức độ quan trọng của các yếu tố bên ngoài chủ yếu ... 25 Bảng 2.3: Bảng mẫu xin ý kiến đánh giá mức độ phản ứng, đáp ứng (mức độ ảnh hưởng tới doanh nghiệp) của doanh nghiệp với các yếu tố mơi trường bên ngồi chủ yếu ... 25 Bảng 2.4: Bảng mẫu ma trận IFE đánh giá các yếu tố bên trong chủ yếu ... 27 Bảng 2.5: Bảng mẫu ma trận hoạch định chiến lược có thể định lượng - QSPM ... 30 Bảng 3.1: Kết quả thực hiện sản lượng vận tải toàn ngành ĐSVN các năm 2015-

2019 ... 64 Bảng 3.2: Tình hình tài sản cố định của cơng ty cổ phần VTĐS Sài Gòn năm 2016 - 2019 ... 68 Bảng 3.3: Sản lượng kinh doanh vận tải của SARATRANS 2016 - 2019 ... 69 Bảng 3.4: Đánh giá mức độ ảnh hưởng của môi trường vĩ mô đến hoạt động của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn (Đơn vị: %) ... 81 Bảng 3.5: So sánh các đối thủ cạnh tranh chủ yếu trong vận tải hành khách với Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 83 Bảng 3.6: So sánh các đối thủ cạnh tranh chủ yếu trong vận tải hàng hóa ... 85 Bảng 3.7. Kết quả tính điểm trung bình và trọng số các yếu tố mơi trường bên ngồi của Cơng ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 89 Bảng 3.8. Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài chủ yếu EFE ... 90 Bảng 3.9: Thống kê lao động của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn đến 31/12/2019 ... 93 Bảng 3.10: Tổng hợp một số chỉ tiêu tài chính và lao động tiền lương của Công ty cổ phần Vận tải đường sắt Sài Gòn 2016 - 2019 ... 96 Bảng 3.11: Bảng cân đối kế toán các năm 2016 - 2019 của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 96 Bảng 3.12: Đánh giá năng lực tài chính của Cơng ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 98 Bảng 3.13: Tổng hợp tiêu chuẩn kỹ thuật của các tuyến đường sắt Việt Nam ... 99

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

Bảng 3.14. Kết quả tính điểm trung bình và trọng số các yếu tố môi trường bên trong của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 107 Bảng 3.15: Ma trận đánh giá điểm mạnh, điểm yếu các yếu tố môi trường bên trong của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn ... 107 Bảng 4.1: Một số chỉ tiêu kế hoạch hoạt động kinh doanh của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn giai đoạn 2021 - 2025 ... 111 Bảng 4.2: Một số chỉ tiêu dự báo sản lượng và doanh thu vận tải của Công ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn 2021 - 2025 ... 116 Bảng 4.3: Ma trận SWOT hình thành các định hướng chiến lược cho SARATRANS ... 117 Bảng 4.4: Ma trận QSPM lựa chọn CLPT tối ưu cho SARATRANS ... 118 Bảng 4.5: Thay đổi về trọng tâm trong chiến lược phát triển ... 119

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<b>DANH MỤC CÁC HÌNH </b>

Hình 2.1: Ma trận SWOT ... 28

Hình 2.2: Ma trận BCG (Boston Consulting Group) ... 29

Hình 2.3: Mơ hình dự báo sản lượng, doanh thu vận tải đường sắt ... 36

Hình 2.4: Quy trình xây dựng chiến lược phát triển ... 49

Hình 2.5: Mơ hình nghiên cứu các nhân tố cơ sở bên trong và bên ngoài doanh nghiệp vận tải đường sắt ... 57

Hình 3.1: Sơ đồ tổ chức của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam ... 63

Hình 3.2: Sơ đồ tổ chức của Cơng ty cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gịn ... 68

Hình 3.3: Biểu tỷ lệ sản lượng vận tải hành khách năm 2019 của các công ty vận tải đường sắt (HK.km) ... 69

Hình 3.4: Biểu tỷ lệ sản lượng vận tải hàng hóa năm 2019 của các cơng ty vận tải đường sắt (Tkm) ... 70

Hình 3.5: Tốc độ tăng trưởng GDP giai đoạn 2015 - 2019 (%)... 77

Hình 3.6: Biểu đồ vốn đầu tư tồn xã hội giai đoạn 2015 - 2019, nghìn tỷ VNĐ .... 77

Hình 3.7: Biểu đồ tốc độ giá tiêu dùng của Việt Nam 2014 - 2019, tỷ lệ% ... 78

Hình 4.1: Mơ hình trung tâm dữ liệu thơng minh của Cơng ty cp VTĐS Sài Gịn ... 131

Hình 4.2: Mơ hình hệ thống thơng tin trực tuyến và tương tác trong điều hành, vận dụng toa xe hàng ... 132

Hình 4.3: Mơ hình sàn giao dịch vận tải hàng hóa trực tuyến của Cơng ty cổ phần VTĐS Sài Gịn ... 133

</div>