sở thích rủi ro vốn xã hội và rủi ro cho vay tín dụng vi mô nghiên cứu thí nghiệm tại vùng đồng bằng sông cửu long

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (258.13 KB, 13 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ------ </b>

<b>SỞ THÍCH RỦI RO, VỐN XÃ HỘI VÀ RỦI RO </b>

<b>CHO VAY TÍN DỤNG VI MÔ – NGHIÊN CỨU </b>

<b>SÔNG CỬU LONG</b>

<b>Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 9340201</b>

<b>LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ------ </b>

<b>SỞ THÍCH RỦI RO, VỐN XÃ HỘI VÀ RỦI RO CHO VAY TÍN DỤNG VI MƠ – NGHIÊN CỨU </b>

<b>THÍ NGHIỆM TẠI VÙNG ĐỒNG BẰNG SƠNG CỬU LONG </b>

<b>Chun ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 9340201 </b>

<b>LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>LỜI CAM ĐOAN </b>

Tôi xin cam đoan rằng luận án này do chính tơi thực hiện dưới sự hướng dẫn, kiểm tra và giúp đỡ của các Thầy Cô Trường Đại học Kinh tế Tp.HCM. Tất cả các số liệu được sử dụng trong luận án này là do tôi thực hiện, thống kê, khảo sát... hoàn toàn xác thực và được thực nghiệm tại hiện trường. Các kết quả nghiên cứu được đưa ra trong luận án này chưa công bố trong bất cứ cơng trình nghiên cứu nào khác trước đây. Tơi hồn toàn chịu trách nhiệm về vấn đề này.

<b> </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b>LỜI CẢM ƠN </b>

Luận án này được thực hiện bằng sự nỗ lực, cố gắng nghiên cứu của bản thân tác giả. Ngoài ra, tác giả cũng được sự động viên, khuyến khích và giúp đỡ từ nhiều người trong suốt quá trình thực hiện.

Trước hết, tôi xin được gửi lời ghi nhận và chân thành cảm ơn đến

<b>PGS.TS. Trương Quang Thông – người Thầy đã hướng dẫn, giúp đỡ nhiệt tình </b>

cho tơi suốt thời gian 3 năm qua để có được kết quả ngày hôm nay. Tôi cũng xin

<b>chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, hướng dẫn tận tình của TS. Nguyễn Đức Quang – </b>

Đại học Middlesex, London, Anh Quốc giúp cho tôi về kiến thức chuyên môn cũng như kiến thức từ thực tế giảng dạy của Thầy. Tôi cũng trân trọng và cám ơn tất cả quý Thầy Cô Trường Đại học Kinh tế Tp.HCM, Viện Đào tạo Sau Đại học, Khoa Ngân hàng đã hướng dẫn, giúp đỡ, dìu dắt cho tơi trong suốt quá trình học và nghiên cứu tại Trường.

Tác giả luận án xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến nhóm cơng tác TCVM của Trường Đại học Kinh tế Tp.HCM, các bạn bè, anh em đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi trong việc tổ chức thu thập số liệu, thực hiện các thí nghiệm tại hiện trường và tạo điều kiện cho tác giả hoàn thành luận án này.

Một lần nữa xin chân thành cảm ơn tất cả mọi người đã giúp đỡ, động viên cho tôi thực hiện thành công luận án này.

6 / 15

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

1.1.1. Sở thích rủi ro và rủi ro trong hoạt động cho vay TDVM... 3

1.1.2. Vốn xã hội và rủi ro trong hoạt động cho vay TDVM ... 6

1.2. Vấn đề nghiên cứu ... 9

1.3. Mục tiêu nghiên cứu ... 10

1.4. Phương pháp nghiên cứu ... 11

1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ... 12

1.6. Những đóng góp của luận án ... 12

1.6.1. Về mặt học thuật ... 12

1.6.2. Về mặt thực tiễn ... 13

1.7. Kết cấu của luận án... 14

<b>CHƯƠNG 2:<small> </small>SỞ THÍCH RỦI RO, VỐN XÃ HỘI VÀ RỦI RO CHO VAY TÍN DỤNG VI MƠ ... 16 </b>

2.1. Sở thích rủi ro và rủi ro trong hoạt động cho vay TDVM ... 16

2.1.1. Lý thuyết triển vọng (Prospest theory) ... 17

2.1.2. Sở thích rủi ro trong hoạt động cho vay TDVM ... 21

2.2. Vốn xã hội và rủi ro trong hoạt động cho vay TDVM ... 24

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

2.2.1. Vai trò của vốn xã hội ...24

2.2.2. Vốn xã hội và hoạt động cho vay TDVM ...26

2.2.3. Nghiên cứu vốn xã hội tại Việt Nam ...28

2.3. Đo lường hiệu quả và rủi ro hoạt động TCVM ...31

2.3.1. Khái niệm TCVM ...31

2.3.2. Đo lường và đánh giá rủi ro hoạt động TCVM ...32

2.3.2.1. Đo lường hiệu quả hoạt động TCVM ...33

2.3.2.2. Rủi ro trong hoạt động cho vay TCVM ...35

2.3.3. Đo lường rủi ro cho vay TDVM dùng trong nghiên cứu này ...40

2.3.3.1. Khái niệm về nợ xấu và các quan điểm về nợ xấu ...40

2.3.3.2. Quan điểm về nợ xấu của Việt Nam ...40

2.4. Khung lý thuyết nghiên cứu ...42

2.5. Tóm tắt chương 2 ...43

<b>CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ...44 </b>

3.1. Phương pháp nghiên cứu và dữ liệu...44

3.1.1. Phương pháp định tính ...44

3.1.2. Phương pháp định lượng ...44

3.1.3. Cơ sở chọn địa bàn và chọn mẫu thí nghiệm ...45

3.2. Lựa chọn phương pháp thí nghiệm kinh tế ...47

3.2.1. Các phương pháp gợi mở-khơi gợi sở thích rủi ro ...47

3.2.2. Các phương pháp đo lường vốn xã hội ...55

3.2.3. Đánh giá lựa chọn phương pháp ...58

3.2.4. Cách tổ chức và phân bổ người tham gia thí nghiệm ...59

3.2.5. Các căn cứ để xác định các mức tiền thưởng trong Game ...60

3.3. Cách thức và các bước thực hiện thí nghiệm ...61

3.4. Mơ hình nghiên cứu ...64

3.4.1. Mơ hình hồi quy phân tích thí nghiệm về Risk game ...64

3.4.2. Mơ hình hồi quy phân tích thí nghiệm về đóng góp cho cộng đồng ...65

3.4.3. Mơ hình hồi quy phân tích thí nghiệm về Trust game ...66

8 / 15

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

3.4.4. Mơ hình hồi quy phân tích tổng hợp cả ba thí nghiệm (Robustness

check) ... 66

3.5. Các giả thuyết trong mơ hình phân tích ... 67

3.5.1. Giả thuyết về hành vi trong Risk game ... 67

3.5.2. Giả thuyết về hành vi trong đóng góp cho cộng đồng ... 68

3.5.3. Giả thuyết về hành vi trong Trust game ... 68

3.6. Phương pháp hồi quy ... 69

3.6.1. Mơ hình Binary Logistic... 69

3.6.2. Các kiểm định giả thuyết về độ phù hợp tổng qt của mơ hình ... 71

3.6.3. Kiểm định ý nghĩa của các hệ số ... 72

3.7. Tóm tắt chương 3 ... 72

<b>CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA CÁC YẾU TỐ ĐẾN RỦI RO TDVM – CÁC KHẢO SÁT VÀ THÍ NGHIỆM KINH TẾ TẠI VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG ... 73 </b>

4.1. Phân tích thống kê mơ tả dữ liệu ... 73

4.1.1. Thống kê mô tả chung về các đặc điểm của người trả lời ... 73

4.1.1.1. Thống kê về tỷ lệ nợ xấu ... 73

4.1.1.2. Thống kê về trình độ học vấn ... 74

4.1.1.3. Thống kê về nơi sinh sống ... 75

4.1.1.4. Thống kê về việc thế chấp tài sản ... 76

4.1.1.5. Thống kê về nơi vay vốn ... 76

4.1.1.6. Thống kê về đặc điểm nguồn thu nhập chính của các hộ gia đình trong mẫu khảo sát ... 77

4.1.1.7. Thống kê về các chỉ tiêu định lượng ... 78

4.1.2. Thống kê chung về các đặc điểm lựa chọn trong các thí nghiệm ... 80

4.1.2.1. Thống kê lựa chọn trong thí nghiệm khơi gợi sở thích rủi ro ... 80

4.1.2.2. Thống kê về lựa chọn trong thí nghiệm về vốn xã hội ... 81

4.1.2.3. Thống kê về lựa chọn trong thí nghiệm về sự tin tưởng ... 81

4.1.3. Các thống kê chi tiết về đặc điểm trong các thí nghiệm ... 82

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

4.1.3.1. Thống kê mô tả kết hợp đặc điểm và lựa chọn của người tham gia trong thí nghiệm sở thích rủi ro ...82 4.1.3.2. Thống kê kết hợp đặc điểm và lựa chọn trong thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng ...84 4.1.3.3. Thống kê kết hợp đặc điểm và lựa chọn trong thí nghiệm sự tin tưởng ...85 4.2. Kiểm định sự khác biệt về một số chỉ tiêu theo đặc điểm đối tượng...85 4.2.1. Kiểm định sự khác biệt về nợ xấu theo một số đặc điểm người vay ...85 4.2.2. Kiểm định sự khác biệt về một số đặc điểm trong thí nghiệm về sở thích rủi ro ...87

4.2.2.1. Kiểm định sự khác biệt giữa nhóm trung lập với nhóm tìm kiếm rủi ro và nhóm e ngại rủi ro ...87 4.2.2.2. Kiểm định sự khác biệt giữa nhóm người tìm kiếm rủi ro với nhóm e ngại rủi ro ...89 4.2.3. Kiểm định sự khác biệt về một số đặc điểm trong thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng ...92

4.2.3.1. Kiểm định sự khác biệt giữa đặc điểm người vay và lựa chọn đóng góp trong thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng ...92 4.2.3.2. Kiểm định sự khác biệt giữa đặc điểm lựa chọn đóng góp và tình hình nợ xấu trong thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng ...94 4.2.4. Kiểm định sự khác biệt về một số đặc điểm trong thí nghiệm sự tin tưởng ...95

4.2.4.1. Kiểm định sự khác biệt về quyết định đưa tiền cho đối tác theo vai trò của người tham gia trong thí nghiệm sự tin tưởng...95 4.2.4.2. Kiểm định sự khác biệt về tỷ lệ số tiền đưa tiền cho đối tác theo vai trò của người tham gia trong thí nghiệm sự tin tưởng...97 4.2.4.3. Kiểm định sự khác biệt về tỷ lệ số tiền đưa cho đối tác theo đặc điểm nợ của người tham gia trong thí nghiệm sự tin tưởng ...98 4.3. Kết quả hồi quy về tác động của các nhân tố đến nợ xấu ...99

10 / 15

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

4.3.1. Kết quả hồi quy tác động của mức độ ưa thích rủi ro đến nợ xấu ... 99

4.3.2. Kết quả hồi quy tác động của các nhân tố trong thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng đến nợ xấu ... 102

4.3.3. Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu trong thí nghiệm sự tin tưởng ... 104

4.3.4. Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu khi kết hợp thí nghiệm sở thích rủi ro và thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng ... 106

4.3.5. Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu khi kết hợp thí nghiệm sở thích rủi ro và thí nghiệm sự tin tưởng ... 108

4.3.6. Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu khi kết hợp thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng và thí nghiệm sự tin tưởng ... 111

4.3.7. Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu trong đồng thời cả ba thí nghiệm ... 113

4.4. Kiểm định tính vững: Sử dụng mơ hình Probit hồi quy tác động của các thí nghiệm đến biến nợ xấu của người tham gia ... 115

5.2.1. Đối với các tổ chức TCVM và các TCTD có hoạt động TCVM... 120

5.2.2. Đối với Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước ... 122

<b>DANH MỤC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ... 129 </b>



</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<b>DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT</b>

ADB Ngân hàng Phát triển Châu Á.

Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam. BQ Bình quân.

BART Đo lường sự ưa thích rủi ro với việc bơm bóng bay-Balloon Analogue Risk Task.

CBTD Cán bộ tín dụng.

CEP Quỹ trợ vốn cho người lao động nghèo tự tạo việc làm- Capital Aid Fund For Employment of the Poor.

DVTC Dịch vụ tài chính.

ĐBSCL Đồng bằng Sông Cửu Long.

FSS Tỷ số tự bền vững về tài chính- Financial Self Sustainability. GSS Điều tra xã hội - General Social Survey.

NHTƯ Ngân hàng Trung ương. NHTM Ngân hàng Thương mại.

NHTMCP Ngân hàng Thương mại Cổ phần. NHTMNN Ngân hàng Thương mại Nhà nước.

OSS Tỷ số tự bền vững về hoạt động- Operational Self-Sustainability.

12 / 15

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

QTDND Quỹ Tín dụng Nhân dân.

ROA Thu nhập ròng trên tổng tài sản bình quân - Return on Average Assets.

ROE Thu nhập trên vốn chủ sở hữu bình quân. TCHV Tài chính hành vi.

TCTC Tổ chức tài chính. TCTD Tổ chức tín dụng. TCVM Tài chính vi mơ. TD Tín dụng.

TDVM Tín dụng vi mơ. TNHH Trách nhiệm hữu hạn. UBND Ủy ban Nhân dân.

UNCDF Quỹ Đầu tư và Phát triển Liên hiệp quốc - United Nations Capital Development Fund

USD Đô la - đơn vị tiền tệ Mỹ.

VARHS Dữ liệu điều tra tiếp cận nguồn lực hộ gia đình nơng thơn Việt Nam. VHLSS Thống kê khảo sát mức sống dân cư Việt Nam - Vietnam Household

Living Standard Survey.

WB Ngân hàng Thế giới-World Bank. 

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

<b>DANH MỤC CÁC BẢNG </b>

Bảng 3.1: Một số số liệu về ĐBSCL.... ...46 Bảng 3.2: Bình quân thu nhập và chi tiêu 1 ngày/người ở Việt Nam...60

chơi………..……….62

Bảng 4.1: Thống kê về các chỉ tiêu định lượng trong mẫu khảo sát. ... ..79 Bảng 4.2: Thống kê về các đặc điểm của người tham gia trong lựa chọn của thí nghiệm khơi gợi sở thích rủi ro. ... ..83 Bảng 4.3: Thống kê về các đặc điểm của người tham gia trong lựa chọn của thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng. ... ..84 Bảng 4.4: Thống kê về các đặc điểm trong lựa chọn của thí nghiệm sự tin tưởng. .... ..85 Bảng 4.5: Kiểm định sự khác biệt về nợ xấu theo đặc điểm của người vay. ... ..86 Bảng 4.6: Kiểm định sự khác biệt về đặc điểm nợ xấu giữa nhóm những người trung lập với nhóm tìm kiếm rủi ro và nhóm e ngại rủi ro. ... ..88 Bảng 4.7: Kiểm định sự khác biệt về đặc điểm nợ xấu giữa nhóm tìm kiếm rủi ro và nhóm e ngại rủi ro ... ..90 Bảng 4.8: Kiểm định sự khác biệt về đặc điểm của người vay trong lựa chọn đóng góp ở thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng. ... ..93 Bảng 4.9: Kiểm định sự khác biệt về đặc điểm nợ xấu của người tham gia trong thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng. ... ..94 Bảng 4.10: Kiểm định sự khác biệt về lựa chọn đưa tiền cho đối tác theo vai trò người tham gia trong thí nghiệm sự tin tưởng ... ..96 Bảng 4.11: Kiểm định sự khác biệt về tỷ lệ số tiền đưa cho đối tác theo vai trò người tham gia trong thí nghiệm sự tin tưởng ... ..97 Bảng 4.12: Kiểm định sự khác biệt về việc đưa tiền cho đối tác theo đặc điểm nợ xấu ở thí nghiệm sự tin tưởng ... ..98

14 / 15

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

Bảng 4.13: Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu trong thí nghiệm khơi gợi sở thích rủi ro. ... ..101 Bảng 4.14: Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu trong thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng. ... ..103 Bảng 4.15: Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu trong thí nghiệm sự tin tưởng………...104 Bảng 4.16: Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu kết hợp thí nghiệm khơi gợi sở thích rủi ro và thí nghiệm sự tin tưởng. ... ..107 Bảng 4.17: Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu kết hợp thí nghiệm khơi gợi sở thích rủi ro và thí nghiệm sự tin tưởng. ... ..109 Bảng 4.18: Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu kết hợp thí nghiệm đóng góp cho cộng đồng và thí nghiệm sự tin tưởng. ... ..111 Bảng 4.19: Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu trong cả ba thí nghiệm ..113 Bảng 4.20: Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu trong các thí nghiệm bằng mơ hình Probit. ... ..115 Bảng 4.21: Kết quả hồi quy các nhân tố tác động đến nợ xấu trong các thí nghiệm với các biến nhân khẩu học bằng mơ hình Probit ... ..116



</div>