bài giảng thuốc thanh nhiệt

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (16.33 MB, 250 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

THUỐC THANH NHIỆT

ThS. Võ Thanh Phong

1

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

Nội dung

1. Đại cương

2. Thanh nhiệt giải thử3. Thanh nhiệt giải độc4. Thanh nhiệt tả hỏa

5. Thanh nhiệt lương huyết6. Thanh nhiệt táo thấp

7. Thanh hư nhiệt

2

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

Chương 1

Đại cương

3

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

Thuốc có tác dụng thanh nhiệt ở lý phận, giải trừ nhiệt độc ra khỏi cơ thể,làm trong sạch cơ thể, lấy lại cân bằng âm dương

Nhóm thuốc lớn nhất và quan trọng trong YHCT

Tùy theo nguyên nhân và vị trí của nhiệt mà sử dụng các thuốc thanhnhiệt phù hợp

Định nghĩa

4

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

 Thanh nhiệt giải thử: trừ thử tà, vị ngọt nhạt, tính bình hoặc hàn, sinh

tân chỉ khát, thường dùng tươi

 Thanh nhiệt giải độc: tính hàn lương, công dụng thanh giải hỏa độc Thanh nhiệt tả hoả: thanh tiết phần khí, dùng khi nhiệt nhập khí phận Thanh nhiệt lương huyết: tính ngọt, mặn, lạnh, giải nhiệt huyết phận Thanh nhiệt táo thấp: tính vị đắng lạnh, trị thấp nhiệt, hỏa nhiệt

 Thanh hư nhiệt: trị nhiệt do âm hư

Phân loại

Source: Trần Quốc Bảo (2011), Thuốc y học cổ truyền và ứng dụng lâm sàng, NXB Y Học.

5

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

Tà khí ở biểu đã được giải, nhiệt ớ lý cịn tích thịnh

Nhiệt ở Tâm và tiểu trường: sốt, khát nước, đắng miệng, bức rứt khôngyên

Nhiệt ở Can đởm: bức rứt, mắt đỏ, đau hạ sườn, mất ngủ, đau đầu,chóng mặt, ù tai

Nhiệt ở Vị: khát, khơ miệng, mau đói, đau rang, hơi thở hôi, lưỡi đỏ, rêuvàng

Nhiệt ở Phế và đại trường: ho, khó thở, khơ mũi, khơ da

Chỉ định

6

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

Nhiệt ở Thận và Bàng quang: ra mồ hôi trộm, đau xương, triều nhiệt, ditinh

Nhiệt ở vệ phận: sốt, sợ lạnh, đau đầu, đau họng

Nhiệt ở khí phận: sốt cao, ra mồ hôi nhiều, khô miệng, khát, mặt đỏNhiệt ở dinh phận: sốt về đêm, bức rứt, kích thích, hồng ban

Nhiệt ở huyết phận: xuất huyết, lơ mơ, tiêu máu, chảy máu cam, nhọt,loét

Chỉ định

Source: Trần Quốc Bảo (2011), Thuốc y học cổ truyền và ứng dụng lâm sàng, NXB Y Học.

7

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

Thanh nhiệt tả hỏa

So sánh tác dụng

Mức độTên VN

Tên latin

Thạch cao

Kim ngân hoa

Lonicerae flos

Liên kiều

Forsythiae fructus

Mẫu đơn bì

Moutan cortex

Hạ khơ thảo

Prunellae spica

Xạ can

Belamcandae rhizoma

Mã bộ

Thanh hao

Artemisiae annuae herba

Bạc hà

Menthae herba

Tang diệp

Mori folium

Thăng ma

Cimicifugae rhizoma

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

Thanh nhiệt lương huyết

So sánh tác dụng

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTên VN

Paeoniae radix rubra

Mẫu đơn bì

Moutan cortex

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

Thanh nhiệt dưỡng âm

So sánh tác dụng

Mức độTên VN

Trichosanthis radix

Mạch môn đông

Ophiopogonis radix

Nam sa sâm

Adenophorae radix

Lô căn

Phragmitis rhizoma

Bạch mao căn

Imperatae rhizoma

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

Thanh Phế nhiệt

So sánh tác dụng

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTên VN

Tên latin

Thạch cao

Hồng câm

Scutellariae radix

Tang bạch bì

Mori cortex

Khổ sâm

Sophorae flavescentis radix

Ngư tinh thảo

Houttuyniae herba cum radice

Xạ can

Belamcandae rhizoma

Tang diệp

Mori folium

Lô căn

Phragmitis rhizoma

Bạc hà

Menthae herba

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

Thanh Tâm nhiệt

So sánh tác dụng

Mức độTên VN

Gardeniae fructus

Kim ngân hoa

Lonicerae flos

Liên kiều

Forsythiae fructus

Bản lam căn

Isatidis radix

Thiên trúc diệp

Bambusae folium

Huyền sâm

Scrophulariae radix

Đan sâm

Salviae miltiorrhizae radix

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

Thanh Can nhiệt

So sánh tác dụng

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTên VN

Indigo naturalis

Chi tử

Gardeniae fructus

Hồng liên

Coptidis rhizoma

Xích thược

Paeoniae radix rubra

Mẫu đơn bì

Moutan cortex

Bồ cơng anh

Taraxaci herba

Hạ khơ thảo

Prunellae spica

Kim ngân hoa

Lonicerae flos

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

Thanh Thận nhiệt

So sánh tác dụng

Mức độTên VN

Rehmanniae radix

Huyền sâm

Scrophulariae radix

Địa cốt bì

Lycii cortex

Mẫu đơn bì

Moutan cortex

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

Thanh Vị nhiệt

So sánh tác dụng

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTên VN

Taraxaci herba

Kim ngân hoa

Lonicerae flos

Thiên hoa phấn

Trichosanthis radix

Lô căn

Phragmitis rhizoma

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

Thanh nhiệt Đại trường

So sánh tác dụng

Mức độTên VN

Tên latin

Hoàng liên

Coptidis rhizoma

Hoàng cầm

Scutellariae radix

Bạch đầu ơng

Pulsatilla radix

Mã xỉ hiện

Portulacae herba

Tần bì

Fraxini cortex

Đơng qua tử

Benincasae semen

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

Thanh nhiệt Tiểu trường

So sánh tác dụng

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTên VN

Forsythiae fructus

Trúc diệp

Bambusae folium

Bạch mao căn

Imperatae rhizoma

Xích tiểu đậu

Phaseoli semen

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

Thanh nhiệt táo thấp

So sánh tác dụng

Mức độTên VN

Tên latin

Hoàng liên

Coptidis rhizoma

Ý dĩ nhân

Coicis semen

Khổ sâm

Sophorae flavescentis radix

Bạch tiễn bì

Dictamni cortex

Hồ hồng liên

Picrorhizae rhizoma

Hà diệp

Nelumbinis folium

Xích tiểu đậu

Phaseoli semen

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

Thuốc thanh nhiệt tính hàn lương  dễ thương tỳ vị, thận trọng trênngười tỳ vị khí hư gây ăn ít, tiêu lỏng

Dễ gây hóa táo thương âm  dùng thận trọng trong chứng âm thịnh cáchdương, chân hàn giả nhiệt.

Lưu ý

Source: Trần Quốc Bảo (2011), Thuốc y học cổ truyền và ứng dụng lâm sàng, NXB Y Học.

19

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

Chương 2

Thanh nhiệt giải thử

20

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

Tên: Nelumbo nucifera

Họ: Nelumbonaceae

Hà diệp

Nelumbinis folium

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

Hà diệp

Nelumbinis folium

Mức độĐặc điểm

Quy kinh

TrầmHướng tác động

Đầu mục, thượng tiêuVị trí tác động

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Hà diệp

Nelumbinis folium

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Khát, sốt, tiểu vàng ít

Chỉ huyết

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

Nấu sau cùng, sơi 3 phútThời gian sắc

Độc tính

Xuất huyết do hư hoặc hànChống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

Tên: Citrullus vulgarissive colocynthis

Họ: Curcubitaceae

Tây qua

Citrulli fructus

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

Tây qua

Citrulli fructus

Mức độĐặc điểm

Quy kinh

Bàng quang

Hướng tác động

Hạ tiêuVị trí tác động

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

Tây qua

Citrulli fructus

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độTác dụng YHCT

Sốt do thử, khát, tiểu vàng, bứt rứt

Thanh thử

Khát, tiểu vàng

Sinh tân

Viêm họng mùa thu, đông

Thanh nhiệt

Tiểu vàng ít

Lợi thuỷ

Vàng da do viêm gan

Trừ thấp nhiệt

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

20 phútThời gian sắc

Độc tính

Hàn đàm, tỳ hư hànChống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

Chương 3

Thanh nhiệt giải độc

29

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

Tên: Lonicera japonica

Họ: Caprifoliaceae

Kim ngân hoaLonicerae flos

30

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

Kim ngân hoaLonicerae flos

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Quy kinh

Đại trường

Hướng tác động

Cổ và họng, đường tiêu hóaVị trí tác động

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

Kim ngân hoaLonicerae flos

Mức độTác dụng YHCT

Đau rát, biểu nhiệt, nhiệt ở dinh phận, đaudo viêm, viêm vú, cổ, mắt, abscess ruộtThanh nhiệt

Abscess ruột, viêm họng

Lương huyết

Lỵ, nhiễm trùng tiêu hóa, tiểu đau

Thanh thấp nhiệt

Giải biểu, giải độc, sốt, khô họng, đau đầu,

mắt đỏ, khát nhiều, nhiễm trùng giai đoạnsớm

Trừ phong nhiệt

Đau rát họng, loét ruột

Giải độc

Abscess ruột

Chàm, bỏng, lt

Lt, da nóng rát, kích thích, nóng ở ngực

Tả hỏa

Giải tích nhiệt ở da, khí trệ, abscess, loét

Hành khí

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Kim ngân hoaLonicerae flos

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

10-15 gLiều lượng

3 phútThời gian sắc

Độc tính

Tiêu chảy do tỳ hưChống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

Tên: Taraxacum sinicum, T. mongolicum

Họ: Asteraceae

Bồ công anhTaraxaci herba

34

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

Bồ công anhTaraxaci herba

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Quy kinh

Bàng quang

Hướng tác động

Thượng tiêu, daVị trí tác động

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

Bồ công anhTaraxaci herba

Mức độTác dụng YHCT

Mắt sưng đỏ đau, viêm, sưng, mụn nhọt, vàng da, viêm vú

Thanh nhiệt

Abscess vú, cổ, ruộtGiải độc

Sưng mắt, cổ, nhọt, mụn mủ, viêm vú

Tiêu sưng

Sưng mắt, cổ, nhọt, mụn mủ, viêm

Tiêu ứ

Vàng da, tiểu ít

Thanh thấp nhiệt

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

Bồ công anhTaraxaci herba

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

9-30 gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

Liều cao gây tiêu chảy hoặc viêm dạ dày. Viêm da tiếp xúc khi tiếp xúc với quả. Có thểgây dị ứng nhẹ

Độc tính

Chống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

Tên: Isatis tinctoria

Họ: Brassicaceae

Thanh đại

Indigo naturalis

38

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Thanh đại

Indigo naturalis

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Quy kinh

Hướng tác động

DaVị trí tác động

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

Thanh đại

Indigo naturalis

Mức độTác dụng YHCT

Phát ban, loét, viêm miệng, họng, chảy

máu cam, chảy máu vùng miệngLương huyết

Phát ban, loét, xuất huyết, nhiệt ở Can

với bứt rứt, sốt cao, co giật, viêm gan, viêm não, quai bị, viêm cơ tim

Thanh nhiệt

Loét, phát ban

Giải độc

Thấu chẩn

</div>Trang 41<div class="page_container" data-page="41">

Thanh đại

Indigo naturalis

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

1-6 gLiều lượng

Thời gian sắc

Quá liều: nôn, đau bụng, tiêu chảy. Hiếm: tăng men gan, giảm tiểu cầu, ức chế tuỷĐộc tính

Chống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 42<div class="page_container" data-page="42">

Tên: Houttuynia cordata

Họ: Saururaceae

Ngư tinh thảo

Houttuyniae herba cum radice

42

</div>Trang 43<div class="page_container" data-page="43">

Ngư tinh thảo

Houttuyniae herba cum radice

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Quy kinh

Đại trường

Tam tiêu

Hướng tác động

Phế, đường tiêu hóaVị trí tác động

</div>Trang 44<div class="page_container" data-page="44">

Ngư tinh thảo

Houttuyniae herba cum radice

Mức độTác dụng YHCT

Viêm phổi, nhọt, abscess

Thanh nhiệt

Abscess phổi, ho đàm vàng, nhọt độc

Giải độc

Sưng loét

Tiêu sưng

Hạ tiêu: tiêu chảy, tiểu rát

Trừ thấp nhiệt

Abscess, viêm sưng

Chàm, bỏng, loét

Ho đàm vàng, khạc đàm mủ máu

Hóa đàm

</div>Trang 45<div class="page_container" data-page="45">

Ngư tinh thảo

Houttuyniae herba cum radice

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

15-30 gLiều lượng

10 phútThời gian sắc

Độc tính

Hư hànChống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 46<div class="page_container" data-page="46">

Tên: Isatis tinctoria, Baphicacanthus cusia

Họ: Brassicaceae

Bản lam căn

Isatidis/Baphicacanthis radix

46

</div>Trang 47<div class="page_container" data-page="47">

Bản lam căn

Isatidis/Baphicacanthis radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

TâmQuy kinh

Hướng tác động

Cổ và họngVị trí tác động

</div>Trang 48<div class="page_container" data-page="48">

Bản lam căn

Isatidis/Baphicacanthis radix

Mức độTác dụng YHCT

Viêm, sốt, viêm amydaleThanh nhiệt

Nhiễm độc, viêm họngGiải độc

Viêm họng, ôn bệnh, quai bị

Lương huyết

Quai bị, sưng cổ

Tiêu sưng

Vàng da

Trừ phong thấp

Viêm thanh quản, viêm họng

Thanh yết

</div>Trang 49<div class="page_container" data-page="49">

Bản lam căn

Isatidis/Baphicacanthis radix

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

15-30 gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

Dị ứng, rối loạn tiêu hóa. BN dị ứng với

sulfonylurea hoặc sulfonamide có thể dị ứngBản lam căn

Độc tính

Chống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 50<div class="page_container" data-page="50">

Tên: Forsythia suspensa

Họ: Olaceae

Liên kiều

Forsythiae fructus

50

</div>Trang 51<div class="page_container" data-page="51">

Liên kiều

Forsythiae fructus

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Hơi hàn

Quy kinh

Tiểu trường

Hướng tác động

Thượng tiêu, cổ, họngVị trí tác động

</div>Trang 52<div class="page_container" data-page="52">

Liên kiều

Forsythiae fructus

Mức độTác dụng YHCT

Hồng ban, abscesses, nhọt, sốt, bứt rức, khát

Thanh nhiệt

Sốt, đau đầu, ớn lạnh, hồng ban, đau khô

họngTrừ phong

Hồng ban, đau rát họng, đau đầu và cổ

Giải độc

Sưng cổ, sưng hạch, quai bị

Tiêu sưng

Rát da, abscess, nhọt, loét, bức rứt, nóng

trong ngực, tiểu rátTả hỏa

Trừ tích nhiệt ở da, đau rát da, hồng ban,

loétHành khí

Tích nhiệt ở da kèm huyết ứ, abscess,

sưngPhá huyết

ứ

</div>Trang 53<div class="page_container" data-page="53">

Liên kiều

Forsythiae fructus

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

3-15 gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

Độc tính

Hư hàn, tỳ hư tiêu chảyChống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 54<div class="page_container" data-page="54">

Tên: Hedyotis diffusa, Oldenlandia diffusa

Họ: Rubiaceae

Bạch hoa xà thiệt thảo

Hedyotidis diffusae herba

54

</div>Trang 55<div class="page_container" data-page="55">

Bạch hoa xà thiệt thảo

Hedyotidis diffusae herba

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Đại trường

Quy kinh

Hướng tác động

Đường tiêu hóaVị trí tác động

</div>Trang 56<div class="page_container" data-page="56">

Bạch hoa xà thiệt thảo

Hedyotidis diffusae herba

Mức độTác dụng YHCT

Abscess da, abscess ruột, sưng,

rắn cắn, viêm ruột thừaThanh nhiệt

Abscess, nhọt, rắn cắn

Giải độc

Nhọt, viêm ruột thừa

Chàm, bỏng, loét

Abscess, ung, thư

Tiêu sưng

Vàng da, tiểu ít, tiểu lắt nhắt

Thanh thấp nhiệt

Tiểu ít

Lợi thủy

</div>Trang 57<div class="page_container" data-page="57">

Bạch hoa xà thiệt thảo

Hedyotidis diffusae herba

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

15-30 gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

Liều cao (45 g) gây giảm libidoĐộc tính

Chống chỉ định

Có thể dùngThai kỳ

</div>Trang 58<div class="page_container" data-page="58">

Tên: Belamcanda chinensis

Họ: Iridaceae

Xạ can

Belamcandae rhizoma

58

</div>Trang 59<div class="page_container" data-page="59">

Xạ can

Belamcandae rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

PhếQuy kinh

Hướng tác động

Cổ và họngVị trí tác động

</div>Trang 60<div class="page_container" data-page="60">

Xạ can

Belamcandae rhizoma

Mức độTác dụng YHCT

Đau họng, ho

Thanh nhiệt

Đau họng kèm ứ đàm nặng

Trừ phong nhiệt

Viêm họng, viêm phổiGiải độc

Đàm ứ ở họng, ho, khó thởHóa nhiệt đàm

Đàm ứ, ho, khó thở

Giáng khínghịch

Khị khè, ho, phù, suyễn, khí phế

thũng, viêm phế quản mạnHóa hàn đàm

Đàm ở họng, khó thở, suyễn

Chỉ suyễn

</div>Trang 61<div class="page_container" data-page="61">

Xạ can

Belamcandae rhizoma

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Sử dụng

3-10 gLiều lượng

20 phútThời gian sắc

</div>Trang 62<div class="page_container" data-page="62">

Tên: Portulaca oleracea

Họ: Portulacaceae

Mã xỉ hiện

Portulacae herba

62

</div>Trang 63<div class="page_container" data-page="63">

Mã xỉ hiện

Portulacae herba

Source: Hempen, C. H., & Fischer, T. (2009). A materia medica for Chinese medicine: plants, minerals, and

animal products. Elsevier Health Sciences.

Mức độĐặc điểm

Đại trường

Quy kinh

Hướng tác động

Đường tiêu hóaVị trí tác động

</div>Trang 64<div class="page_container" data-page="64">

bài giảng thuốc thanh nhiệt

<b>THUỐC THANH NHIỆT</b>

ThS. Võ Thanh Phong

<b>1</b>

<b>Nội dung</b>

<b>1. Đại cương</b>

<b>2. Thanh nhiệt giải thử3. Thanh nhiệt giải độc4. Thanh nhiệt tả hỏa</b>

<b>5. Thanh nhiệt lương huyết6. Thanh nhiệt táo thấp</b>

<b>7. Thanh hư nhiệt</b>

<b>2</b>

<b>Chương 1</b>

<b>Đại cương</b>

<b>3</b>

Thuốc có tác dụng thanh nhiệt ở lý phận, giải trừ nhiệt độc ra khỏi cơ thể,làm trong sạch cơ thể, lấy lại cân bằng âm dương

Nhóm thuốc lớn nhất và quan trọng trong YHCT

Tùy theo nguyên nhân và vị trí của nhiệt mà sử dụng các thuốc thanhnhiệt phù hợp

<b>Định nghĩa</b>

<b>4</b>

<b> Thanh nhiệt giải thử: trừ thử tà, vị ngọt nhạt, tính bình hoặc hàn, sinh</b>

tân chỉ khát, thường dùng tươi

<b> Thanh hư nhiệt: trị nhiệt do âm hư</b>

<b>Phân loại</b>

<b>5</b>

<b>Tà khí ở biểu đã được giải, nhiệt ớ lý cịn tích thịnh</b>

Nhiệt ở Tâm và tiểu trường: sốt, khát nước, đắng miệng, bức rứt khôngyên

Nhiệt ở Can đởm: bức rứt, mắt đỏ, đau hạ sườn, mất ngủ, đau đầu,chóng mặt, ù tai

Nhiệt ở Vị: khát, khơ miệng, mau đói, đau rang, hơi thở hôi, lưỡi đỏ, rêuvàng

Nhiệt ở Phế và đại trường: ho, khó thở, khơ mũi, khơ da

<b>Chỉ định</b>

<b>6</b>

Nhiệt ở Thận và Bàng quang: ra mồ hôi trộm, đau xương, triều nhiệt, ditinh

Nhiệt ở vệ phận: sốt, sợ lạnh, đau đầu, đau họng

Nhiệt ở khí phận: sốt cao, ra mồ hôi nhiều, khô miệng, khát, mặt đỏNhiệt ở dinh phận: sốt về đêm, bức rứt, kích thích, hồng ban

Nhiệt ở huyết phận: xuất huyết, lơ mơ, tiêu máu, chảy máu cam, nhọt,loét

<b>Chỉ định</b>

<b>7</b>

<b>Thanh nhiệt tả hỏa</b>

<b>So sánh tác dụng</b>

<b>Mức độTên VN</b>

<b>Tên latin</b>

Thạch cao

Kim ngân hoa

<i>Lonicerae flos</i>

Liên kiều

<i>Forsythiae fructus</i>

Mẫu đơn bì

<i>Moutan cortex</i>

Hạ khơ thảo

<i>Prunellae spica</i>

Xạ can

<i>Belamcandae rhizoma</i>

Mã bộ

Thanh hao

<i>Artemisiae annuae herba</i>

Bạc hà

<i>Menthae herba</i>

Tang diệp

<i>Mori folium</i>

Thăng ma

<i>Cimicifugae rhizoma</i>

<b>Thanh nhiệt lương huyết</b>

<b>So sánh tác dụng</b>

<b>Mức độTên VN</b>

<i>Paeoniae radix rubra</i>

Mẫu đơn bì

<i>Moutan cortex</i>

<b>Thanh nhiệt dưỡng âm</b>

<b>So sánh tác dụng</b>

<b>Mức độTên VN</b>

<i>Trichosanthis radix</i>

Mạch môn đông

<i>Ophiopogonis radix</i>

Nam sa sâm

<i>Adenophorae radix</i>

Lô căn

<i>Phragmitis rhizoma</i>

Bạch mao căn

<i>Imperatae rhizoma</i>

<b>Thanh Phế nhiệt</b>

<b>So sánh tác dụng</b>