Luận văn thạc sĩ Luật học: Cải cách chính quyền địa phương ở Việt Nam hiện nay

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (9.43 MB, 104 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

BO GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO. BỘ TƯPHÁP.

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

NGUYÊN GIA QUANG

Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

(Định hướng nghiên cứu)

HÀ NỘI - 2023

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯPHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUAT HÀ NỘI

NGUYÊN GIA QUANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Lý luận và lich sử nhà nước và pháp luậtMã số: 8380101

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Văn Nam

HÀ NỘI - 2023

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LỜI CAM DOAN

Tôi xin cam đoan ln văn nàp là cơng trình nghiên cửa cũa tơi, có sie“hướng dẫn của giáo viên hướng dẫn là TS: Nguyễn Văn Năm. Nội dung và kếtmã nghiên cửu tại iuận văn này là trung thực. Một số nhãn xét, đảnh giá. sốTiện phục vụ cho việc nghiên cửa được các tác giả thu thập từ các nguôn khácnam và được trích dẫn rố rằng tại danh muc tài liệu tham Rhảo.

Tác giả hoàn toàn chin trách nhiễm về kết quả nghiên cứu của ind

Hà Nội Ngày tháng năm 2023

Hoc viên thục hiện

Nguyễn Gia Quang

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LỜI CẢM ƠN

Trong quả trình nghiên cứu, thực hiện Luân van “Hod thiện pháp luậtvề Thủ db đáp ứng yên cầu đỗi mới trong giai doa hiện nay”, ơi xin bay tốlịng biết ơn sâu sắc tới Ban Giám hiệu, các thẩy/cô của Trường Đại học LuatHa Nội, đắc biệt là các thây/cơ Khoa Pháp luật Hành chính - Nha nước vàPhong Đảo tạo sau Đại hoc đã truyền đạt cho tôi những kién thức bổ ich vagiúp đổ tôi trong quả trinh dao tao thạc sỹ. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chânthảnh đến TS. Nguyễn Văn Năm, Trưởng Bộ môn Lý luận Nha nước và Phápuật, Khoa Pháp luật Hanh chính - Nha nước, Trường Đai học Luật Hà Nội đãtrực tiếp hướng dẫn, tận tình, giúp đỡ để tơi co thể hồn thanh dé tai nghiên.cửu này

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

Mục lục

PHAN MỞ ĐẦU

1, Tính cấp thiết của để tài 12. Tin hình nghiên cứu liên quan đến để tai 33. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn. 94. Mục dich, nhiệm vu nghiên cứu của luận văn.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu. 106. Những đóng gop của luận văn 107. Kết cầu luân văn. "

CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VAN DE LÝ LUẬN CẢI CÁCH CHÍNH QUYEN

ĐỊA PHƯƠNG

1.1. Khai niêm, vai trị của chính quyền dia phương, „1.1.1. Khái niệm chính quyền địa phương 121.1.2. Vai trị của chính qun địa phương 41.2. Tơ chức, hoạt động của chính quyển địa phương 161.3. Khải niêm và sự cân thiết cãi cảch chính quyền địa phương a1.3.1. Khai niệm edi cách chính quyền địa phương a1.3.2. Nguyên tắc cải cách chính quyền địa phương ”1.3.3. Nội dung cải cách chính quyền địa phương %1.34. Sự cần thiết cải cách chính quyền dia phương, 361.4. Các yéu tổ ảnh hưởng đến việc cải cách chính quyển địa phương... 281.4.1. Quan điểm chỉ đạo của Bang va Nha nước. 281.4.2. Qua trình phat triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế 291.4.3. Truyén thống lich sử - văn hóa 30

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

1.5. Kinh nghiém một số nước trên thé giới vả những gơi ý cải cách chínhquyền địa phương cho Việt Nam. 31

1.5.1, Kinh nghiêm Nhật Ban 311.5.2. Kinh nghiệm Trung Quốc. 311.5.3. Kinh nghiêm của Pháp 321.5.4. Một số gợi ý cải cách rút ra 33Tiểu kết Chương 1 35

CHUONG 2: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH, PHÁT TRIEN VÀ THỰC TRANGCẢI CÁCH CHÍNH QUYỀN BIA PHƯƠNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

2.1. Khai quát quá trình hình thảnh, phát triển va cải cách chính quyển địa.phương ỡ Việt Nam. 363.3. Thực trang chính quyển dia phương ở Việt Nam hiện nay. 412.2.1. Về phân chia đơn vị hành chính lãnh thé. 412.2.2. Về quan hệ giữa chính quyển dia phương với chính quyển trung ươngcũng như giữa các cấp chính quyền dia phương với nhau. 432.23. Vé cơ cấu vả mỗi quan hệ giữa các cơ quan chính quyểnđịa phương. 43.24. Về sự phân biết mơ hình chính quyển địa phương ở nơng thôn, đô thị,hãi dio 482.3, Nguyên nhân của thực trang chính quyền địa phương ở Việt Namhiện nay 4933.1. Yếu tổ lịch sử để lại 492.3.2. Châm di mới về cơ cầu tổ chức và phương thức hoạt động, 512.3.3 Sự khác biệt về điều liên kinh tế, xã hội của từng địa phương... 523.344. Tính bắt cập vẻ năng lực chuyên môn va trách nhiệm, dao đức công vụ.của cán bộ cơng chức chính quyền dia phương. 53

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

hiên nay 0

3.2.1, Tiép tục hoàn thiên thể chế, pháp luật về chính quyên dia phương... 623.2.2. Đổi mới tư duy và nhận thức về chính quyển địa phương. 643.3.3. Ba dang hóa mơ hình tổ chức chính quyển địa phương 653.24. Tăng cường phân cấp, phân quyển giữa giữa trung ương với chỉnhquyền địa phương và giữa các cấp chính quyên dia phương, n3.2.5. Năng cao hiệu qua va tăng cường kiểm sốt hoạt đồng của chính quyềnđịa phương. T33.2.6. Đẩy mạnh chuyển đổi số của chính quyển địa phương. 74Tiểu kết Chương 3. T6

KẾT LUẬN T1DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO. 79

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

PHAN MỞ ĐẦU1, Tính cấp thiết của dé tài

Chính quyển địa phương la một bộ phân của bộ máy nha nước nóichung, có chức năng quan trong trong việc quyết định những van để trongpham vi dia phương cũng như triển khai, thực hiên chính sách, pháp luật được.các cơ quan nha nước ở Trung ương va cấp trên ban hảnh. Do đó, việc tổ chứccũng như hoạt đơng của chính quyển địa phương tác đông mạnh mé đến hiệuquả thực thi pháp luật, bão đảm quyển và lợi ích chính đáng cia cơng dân trên.địa bản. Chính quyển địa phương ở Việt Nam được tổ chức theo nhiều cấp,với tinh chất khác nhau, được thiết kể phù hợp với đặc điểm tanh tế - xã hộicòncủa dia phương. Tuy nhiên, việc tổ chức chính quyển dia phương

mang tính “đồng phục”, thiêu sự đa dạng, ở nhiễu nơi côn năng né về bơ máy.Điểu đó khơng chi làm giảm chất lượng hoạt động của chính quyển diaphương ma cịn ảnh hưởng đền việc triển khai đồng bơ chính sách, pháp luậtcủa Nhà nước,

“uất phát từ vị tri và tắm quan trọng của chính quyển địa phương,trong suốt qua trình lãnh đạo cách mang ViệtNam, Đăng Công sin Việt Namluôn coi trong việc xây dựng, hồn thiện tổ chức bơ máy và hiệu quả hoạtđộng của chính quyền địa phương. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của.‘Dang đã để ra đường lôi đổi mới đất nước củng với chủ trương thực hiện phân.cấp quan lý giữa Trung ương và địa phương với ngun tắc có tính nên tanglà: “Vide phân cấp quản If phải bảo dam quyén làm chủ của ba cắp: quyềnquyét đình của trung ương (bao gồm cả các ngành trung ương) đối với những.lĩnh vực then chét, nhữững vẫn đề cóý nghĩa chién lược, bảo đảm cho sự pháttriển cân đối của toàn bộ nền kinh tế; quyền chi động của các địa phươngrong việc thực hiện trách nhiệm quấn Ij kinh tế - xã lôi trên địa bàn lãnhthd; quyền tự chủ sản xuất - kinh doanh của các đơn vị kinh té cơ sở và vat

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

trò làm chủ cũa các tập thé lao động, Trong sự phân công, phân cấp quản i.trách nhiệm phải a đôi với quyền hạn, nghĩa vụ gắn liền với lợi ich”

én, mơ hình tổ chức vả hoạtTrải qua hơn 35 năm đổi mới va phát trị

Tuy nhiên, vẫn còn một số van dé dat ra doi hỗi phải tiếp tục được đổi mới.Do đó, Nghị quyết Đại hội XIII của Bang khẳng định: “j

chức chỉnh quyền địa phương "và “đối mới mạnh mẽ phân cấp, phânquyển 2, Gan đây, Nghị quyết số 27/NQ-TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấphành Trung ương Đăng Khoa XIII vẻ tiếp tục zây đựng và hoàn thiện Nhanước phap quyền sã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới đã tiếp tụcđặt ra nhiệm vụ: “Hồn thiện td chức chính ng

ấp tục hoàn thiện tổ.

địa phương phit hop vớicác dia bàn đô thi, nông thôn, mién nti, hãi đáo, đơn vị hành chỉnh - kinh tễđặc biệt; giảm cấp chính quyền phù hợp ở một số địa phương: xây dung mơhinh quản trị chính quyền địa phương phit hop với từng dia bàn, gắn với yêucâu phát triển các ving, kim kinh tê. Tiếp tuc sắp xếp các đơn vi hành chínhcấp imyên, cấp xã: nghiên cứu thí diém sắp xép đơn vì hàmh chính cấp tinhphù hợp với quy hoạch tơng thé các don vi hành chính của quốc gia và từngchính sách đặc thủ thúc đây phát triểnđịa phương; xây dựng cơ chế,

ving. liên kết ving đủ mạnh, đáp tng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảodam quốc phòng. an ninh của đắt nước

Trên cơ sở đó, trong những năm qua, vé mất pháp luật, sau khi Luật Tổchức chính quyền địa phương sửa déi năm 2019, các địa phương như Ha Nội,Đà Nẵng, Thành phố Hỏ Chí Minh đã tích cực triển khai các mơ hình cải cách.bộ máy nhà nước ở địa phương. Quốc hội cũng đã thông qua Nghĩ quyết vẻ thiđiểm một số cơ chế, chính sách đặc thủ phát triển thành phổ Hải Phịng va các"Đăng Cơng sin Việt Nem, Vn én Bing Ton tận 47, 8. Chú tr guắc gi Sự tất, Hà Nội 2006,

ng Công sin Việt Nam, ấn ộn Đại lộ đạt BÃI don ude na XL, Nb. Chine gà Sự

chật HUNG 2021, 178,225,

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

tinh Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế. Ở nhiễu tỉnh, thành, dia phương,việc chuyển đổi số trong tổ chức chính quyển cứng được triển khai mạnh mế.Điễu đó cho thay nhu câu va thực tế cải cách chính quyền địa phương ở ViệtNam đang rất rổ rệt nhằm đáp tmg yêu cầu đốt ra trong bối cảnh hiện nay

Vi lý do đó, học viên xin lựa chon để tai: “Cai cách chính quyển diaphương ở Việt Nam hiện nay” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Lý luận vàlich sử nhà nước và pháp luật, nhằm phén nao làm sing td vẻ mất lý thuyếtcũng như đưa ra một số quan điểm, phương hướng, giải pháp để việc cải cachchính quyền dia phương ở Việt Nam đi vào thực chất và hiệu quả.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

2.1. Các cơng trình nghiêu cin ở nước ngoài

~ Bai viết “Local govemment reform Its nature, impact, and relevanceto regionalism” (Cải cách chính quyền dia phương: Ban chất, tac động và liênhệ với chủ ngiữa khu vực) của James H. Svara trên tap chi National CivicReview, số tháng 7/1900. Bai viét cho thấy một mục tiêu hing đâu cia nhữngchương trình cối cách manh mẽ đó la mỡ rộng sự lãnh đạo gắn với những nhucầu thực tế của cộng đông. Thực tế, các cải cách về mặt thể chế đã đem lạiđiểu đó. Thực tiễn ở các thảnh phó, các địa hat cho thay mơ hình Hội đồng -nhả quản lý cần được ứng dụng, đặc biết a ở những đô thị

- Bai viết “Local Government Reform and Political Leadership” (Caicách chính quyển dia phương va sự lãnh đạo chính tri) của Peter John trongsách: The new public leadership challenge, Palgrave Macmillan xuất bản năm2010. Bai viết cho thấy sự quản tri trên một phạm vi rồng của chính quyền diaphương địi héi cân có sự lãnh đạo toản điện. Các cơ quan nha nước phải cótrách nhiệm thích ứng với những thay đổi chính sách Ho cần phải quản trịmột môi trường phức tap với những người dân và áp lực lên hệ thông côngvụ. Tuy nhiên, chính quyền địa phương lại bao gồm các chính trị gia được bau.

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

và bộ máy quan liêu được bỗ nhiệm. Tâm nhìn va cách thức lãnh đạo của hainhóm nay có sự khác biết nhau.

~ Bài viét “Local Government Reforms and Grassroots Development inNigeria” (Cải cách chính quyển dia phương va sự phát triển cơ sở ở Nigeriacủa Asiyo Andrew Tobi và Gabriel Izokpu Oikhala, Joumal of AdministrativeScience Vo 18, Issue 1, 2021. Bai viết cho thay ở Nigeria, hang loạt cải cách.đã được thực hiên đổi với chính quyên dia phương. Tuy nhiên, quốc gia naygap phải van để là các cải cách bi thể chế liên bang lam suy yếu, các quy địnhcủa hiển pháp thiêu nhất quản, quyền tự chủ cia các cấp chính quyển bi gimsút do can thiệp quá nhiêu. Các tác giả kết luận chỉ khi chính quyên liên bangvà các bang mỡ rộng dân chủ, tăng cường tự quản thi việc cải cách chínhquyển địa phương ở cấp cơ sở mới có thể thảnh cơng.

2.2. Các cơng trình trong nước

- Sach: "Phân cập quản lý nba nước" do các tác giã Pham Héng Thai,Nguyễn Đăng Dung, Nguyễn Ngọc Chi đồng chủ biến, Nha xuất bản Công an.nhân dân, nfm 2011 gồm các bài viết được tổng hợp với những nội dung liênquan đến việc phân cấp quản lý nha nước, trong đó có mối liên hệ giữa chínhquyền trung wong và địa phương, giữa các ngành, lĩnh vực quản lý nha nước.

- Bai viết. "Bản về tinh quyển lực, tính tự quan của chính quyển diaphương ở Việt Nam hiện nay" của tác giả Trên Thi Diêu Oanh trénTap chiQuan lý nhà nước, số 250 (11/2016) cho thay tư quản địa phương là vẫn đểkhông mới với các nước trên thể giới. Ở Việt Nam, việc nghiên cứu các nộidung của tự quản dia phương trong quá trình cãi cách tổ chức và hoạt độngcủa chính quyển địa phương đã được Đăng, Nha nước quan tâm, đây là cơ sởđệ thức Ti Gee ie Gap RYN aS VY ng Ge Gay GEN Gãpháp luật hiện hành, tinh quyền lực, tinh tự quản của chính quyển địa phương,được thể hiên thé nào là những nội dung tac giã bản tới trong bai viết

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

- Bai viét "Bản vẻ tỗ chức chính quyển địa phương ở đơn vi hảnhchính - kinh tế đặc biết” của tac gã Trên Anh Tuân trên Tạp chi Dân chủ vàpháp luật, số 11/2017 đã nêu lên sự cân thiết phải tiếp tục có sw đột phá về tưduy, cách tiếp cập va các ngun tắc để xây dựng mơ hình tổ chức chínhquyền địa phương phù hop ở các đơn vi hành chính - kinh té đặc biết

- Bài viết. "Các quy định về chính quyền dia phương trong Hiển phápnăm 2013” của tác giả Hoang Thể Liên (2014) trênTạp chi Dân chủ và Phápluật. $6 chuyên dé Triển khai thí hành Hiển pháp năm 2013. Bài viết đã nêunhững nội dung mới của Hiển pháp năm 2013 về chính quyển dia phươngnhư: đổi tên Chương IX thành "Chính quyền địa phương", quy đính kế thừacủa Hiển pháp năm 1992, đổi mới m hình tổ chức chính qun địa phương,pha hợp với đặc điểm đô thị và nông thôn.

- Bai viết “Ché độ sã thôn tự trị ở Việt Nam thời phong kiền va nhữnggiá trị can kế thừa cho việc đổi mới chính quyển địa phương hién nay” của tácgiã Nguyễn Thi Thiện Trí trên Tạp chí Nhà nước va pháp luật, số 9/2015. Baiviết cho thấy chế độ xã thôn từ tri ỡ Việt Nam thời phong kiến được xem lảthánh quả lịch sử chính tri quý báu, đặc biết có ý nghĩa trong q trình nghiêncửu đổi mới tổ chức chính quyển địa phương, Bai giới thiệu về chế độ xã thôn.tự trị của Việt Nam thời phong kiến va những giá trị của nó với q trình đổimới chính quyền địa phương ở nước ta hiện nay.

- Bãi viét “Chỉnh quyền địa phương nước Cơng hịa Pháp va bai họckinh nghiệm cho Việt Nam” của tác giả Pham Văn Phong trên Tap chi Nghềluật, số 2/2017. Qua nghiên cứu về tổ chức, hoạt động của chính quyên địaphương nước Pháp, bai viết nit ra yếu tổ tích cực, tiền bộ để nghiên cứu, vận.đụng trong tổ chức, hoạt động của chính quyển địa phương Việt Nam về cocâu tổ chức, phân cấp, phân quyên, ủy quyền va cơ chế dm sốt.

- Bai viết: “Chính quyển địa phương ở Việt Nam, Trung Quốc, ThuyĐiển, Hoa Ky va một số kiến nghị” của tác giả Phạm Quang Huy trên Tạp chí5

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

Nghiên cứu lập pháp, số 24/2014. Bai viet trình bay, phân tích khơi niệm, thựctrang tổ chức chính quyển địa phương tại Việt Nam, Hoa Ky, Thụy Điển vàTrung Quốc, đồng thời đưa ra một số kiển nghỉ zây dựng chính quyển diaphương ở nước ta

~ Bài viết, "Chính quyển địa phương ở Việt Nam: Quá trình hình thành,phat triển và van dé đổi mới” của tác giả Trương Đắc Linh trên Tạp chí Nhanước vả Pháp luật, số 9/2005. Bai viet phân tích những nội dung cơ bản vé tổchức chính quyên dia phương ở Việt Nam trong quá tình hình thành va pháttriển theo các sắc lệnh, hiển pháp, các luật, dng thi tác giã nêu lên một số‘van dé về đổi mới tổ chức chính quyên địa phương trong giai đoạn hiện nay.

- Bãi viết "Chính quyền địa phương trong phân cấp quan lý nhả nước hiệnnay" ola ác giã Nguyễn Hữu Hao trên Tạp chi Lý luận chính ti, số 11/2016. Baiviết nêu va phân tích vi trí pháp lý của chính quyền dia phương trong phân cấpquản lý nhà nước, thực trạng phân cấp quản lý nha nước giữa chính quyển Trung‘wong và dia phương, một sé dé xuất giã pháp cho vẫn để trên.

- Bai viết “Cơ chế pháp lý kiểm soát việc thực hiện quyển lực nhanước đối với chính quyển địa phương, Thực trạng va giải pháp” của tác giảHoang Minh Hội trên Tap chí Nghiên cứu lập pháp, số 11/2019. Bai viết đãnéu khái niệm, vai trò vả câu trúc của cơ chế pháp li kiểm sốt việc thực hiện.quyển lực nha nước đối với chính quyén địa phương, phân tích thực trang vađể xuất một số giải pháp góp phan hoản thiện cơ chế nay.

- Bai viết. "Đa dang hóa mơ hình chính quyển địa phương nhằm tăngcường hiệu quả hoạt đồng của chính quyển địa phương phai lả nối dung cốtlối của Luật Tổ chức chính quyền địa phương” của tác giả Nguyễn Cửu Việt,tạp chi Khoa học pháp lý, số 2/2015. Bai viết để cập tới khái niêm da dạng.hóa mơ hình chính quyển dia phương, nhắn manh vai trò của Hiển pháp năm.2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương trong việc triển khai mơ hình.

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

nay. Qua đó, bài viết phân tích tinh đa dạng của mé hình chính quyền diaphương trên thé giới vả để xuất một số kiên nghị đổi với Việt Nam.

~ Bai viết. "Định hướng phân cấp quản lý ngân sách nhằm nâng caochất lượng quản lý nha nước ở chính quyển địa phương” của tác giã Nguyễn“Xuân Thu trên Tap chí Quản lý nha nước, số 2/2016. Bai viết nêu vá phântích tác động của phân cấp quản lý ngân sách nha nước đến quản lý nha nước,đánh giá tác đông của phân cấp quản lý ngân sách nba nước đến chất lượngquản lý nha nước của chính quyền địa phương, định hướng va giãi pháp phâncấp quan lý ngân sách nha nước đến quan lý nha nước ỡ Việt Nam.

- Bai viết: “Đơi mới tổ chức vả hoạt động của chính quyền địa phương.trong giai đoạn hiện nay - Bai học từ nghiên cứu lich sử va so sánh kinhnghiệm một số quốc gia châu Au” của tác giả Đảo Bảo Ngọc trên Tạp chiKhoa học pháp lý, sé 5/2018, Bài viết đã nêu quá trình hình thành và pháttriển chế định chính quyền ở Việt Nam vả quan điểm, định hướng cai cách.chính quyển dia phương. Một số kinh nghiệm cia các quốc gia châu Âu vẻquản tri địa phương va khả năng vận dung trung quá trình xây dựng cơ chếphân quyền cho địa phương ở nước ta

- Bai viết “Hiển pháp năm 2013 va van dé xây dựng Luật Tổ chức.chính quyền địa phương" của tác gia Trên Cơng Dũng trên Tap chí Luật học,số 2/2015. Bai viết phân tích các điểm mới quan trong của Hiển pháp năm.2013 vé chính quyển dia phương như. Bổ sung đơn vi hành chỉnh tươngđương cấp huyện ở thành phố thuộc Trung wong, đơn vị hành chính - kinh tếđặc biệt, sắc định rõ nhiệm vụ, quyển hạn cia chính quyền dia phương trêncơ sử đâm bảo tính tự chủ, tính chịu trách nhiệm, quy định theo hướng mỡ đểtổ chức Hội đồng nhân dan vả Ủy ban nhân dân phủ hợp với mỗi cấp chính.quyền địa phương .. Trên cơ sở đó, bai viết dé xuất định hướng xây dựng LuậtTổ chức chính quyền địa phương với những quy định phù hợp, tăng hiệu quả.‘hoat động của hệ thơng chính quyền địa phương.

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

~ Bai viết: “Hoan thiên pháp luật vé quyển tự chủ, tự chu trách nhiệm.của chính quyên dia phương trong inh vực ngân sách, tải chính” của tac giảNguyễn Thi Kim Chung trên Tap chi Quản lý nha nước, số 9/2020. Bai viếtphân tích những quy định của pháp luật vé quyén tư chủ, tự chịu trách nhiềm.của chính quyên địa phương vẻ ngân sách, tai chính Từ đó, phân tích một số‘bat cập, hạn chế vả nguyên nhân thực tế triển khai những quy định nảy.

địa phương ở nước ta hiện nay” của tác giã Vũ Thư trên Tap chi Tổ chức nhanước, số 4/2018. Bai viết cho thay trong thời gian qua, cơng tác kiểm sốt củachính qun trung ương với chính quyền địa phương nước ta đã được đổi mới.và tăng cường, nhưng vẫn còn nhiều han chế Thực

để cân giãi quyết nhằm làm cho việc kiểm sốt của chính qun trung wongđồ đặt ra một số vẫn

đổi với chỉnh quyền địa phương có hiệu lực, hiệu quả hơn.

Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu trong va ngồi nước vé chínhquyền dia phương nói chung va cải cách chính quyển địa phương nói riêngtương đổi dây dẫn và đa dang. Điều nảy phân nao cho thay tim quan trong vàsức thu hút của van dé nghiên cứu. Cu thé, các nghiên cứu hiện nay chủ yêuxoay quanh một số nội dung như sau.

- Mỗi quan hệ và sư phân định thẩm quyển giữa chỉnh quyển diaphương và trung ương, trong đó đặc biết quan tâm dén vẫn dé phân cấp, phân.quyền trong quản lý nhà nước,

- Sư phân định giữa chính quyển địa phương 6 nông thông, đô thi, miễnnúi, hai dao, đơn vị hanh chính - kinh tế đặc biết

~ Việc triển khai nhiệm vụ, quyển han của chính quyên địa phương trên.các khía cạnh kinh tế, tai chính, văn hóa, xã hội.

Tuy nhiên, vẫn cịn một sơ khia cạnh nghiên cứu vẫn cịn bư ngõ maluận văn có thể hướng tới được như sau:

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

~ Gắn các quan điểm, giải pháp cải cách chính quyền địa phương trong.tết cảnh triển khai thực hiện Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lân thứ XIIIvà Nghỉ quyết số 27/NQ-TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trungương Đăng Khóa XIII

~ Cải cảch sâu rơng chính quyển địa phương khơng chỉ vé khía cạnhpháp ly ma cịn ở các yếu tô tác động, đặc biệt là trong bối cảnh chu

nến quản trị quốc gia.

~ Tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyển gắn lién với việc thực hiệnva mỡ rộng dân chủ ở các cấp, hướng tới tăng cường minh bạch va tráchnhiệm giải trinh của các cơ quan nha nước.

3. Đối trong, phạm vi nghiên cứu của luận van

Đồi tượng nghiên cứu của luận văn lé về chính quyền địa phương, trongđó có một số kia cạnh như.

~ Pháp luật về chính quyên địa phương (vị trí, tính chất, chức năng,nhiệm vụ, cơ cầu tổ chức cia chính quyên dia phương, mỗi liên hệ giữa các

cấp chinh quyển dia phương va với chính quyền trung wong).~ Thực tiễn hoạt động của chính quyển dia phương.

Pham vi nghiên cứu về thời gian của luận văn là kể từ khi có Luật Tổ.chức chính quyển địa phương (sửa đổi năm2019) đến nay. Vé Khơng gian,luận văn nghiên cửu vẻ chính quyển dia phương trên phạm vi c& nước. Bêncanh đó, pháp luật cũng như thực tiễn về chỉnh quyển địa phương ở một sốquốc gia cũng được nghiên cứu để đúc kết bài học kinh nghiệm cho ViệtNam

4. Mue đích, nhiệm vu nghiên cứu của luận văn.

"Mục đích nghiên cứu của luận văn là thông qua nghiên cứu và tổng kếtvẻ lý luận zùng quanh cdi cách chính quyền dia phương, ln văn xem xét,đánh giá thực trang của chính quyển địa phương trong thời gian gản day và tử

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

đồ nit ra quan điểm, giải pháp nhằm cãi cách có hiệu quả chính quyển diaphương ỡ Việt Nam

Mục dich trên được triển khai thành các nhiệm vụ cụ thể như sau:

~ Khái quát vé lý luân liên quan dén cải cách chính quyển địa phương,ao gồm các khia canh khái niêm, vai trỏ, của chính quyền địa phương, mụcđích, nội dung, nguyên tắc, biện pháp, các yêu tổ ảnh hưởng đến cdi cách.chính quyền địa phương Bên cạnh đó cũng cẩn tim hiểu những kinh nghiệmvề cải cách chính quyên địa phương ở một số quốc gia trên thé giới.

- Nghiên cứu quá trình hình thảnh, phát triển của chính quyển địaphương trong lich sử va thực trạng chính quyền địa phương ở Việt Nam hiệnnay cũng như nhu cu cải cách trong thời gian tới

- Đưa ra những quan điểm, giải pháp cho việc tiếp tục cãi cách chính.quyền địa phương 6 Việt Nam.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luân duy vật biênchứng của chủ nghĩa Mác - Lénin, từ tưỡng Hé Chỉ Minh, dựa vào quan điểm,chủ trương, đường lối của Bang Cộng sản Việt Nam theo Cương lĩnh pháttriển đất nước trong thời kỷ mới.

Luận văn sử dụng những phương pháp nghiên cứu sau đây:

- Phương pháp phân tích - tổng hợp: được sử dụng trong Chương 1 đểtổng hợp khung lý thuyết về chính quyền dia phương, cải cách chỉnh quyền.địa phương, va trong Chương 3 để phân tích các quan điểm, giải pháp tiếp tụccải cách chính quyền dia phương trong thời gian tới

- Phương pháp lịch sử: được sử dụng trong Chương 2 dé phân tích quatrình hình thanh va phát triển của chính quyền địa phương ở Việt Nam.

thực trạng vé chính quyển địa phương, đánh gia wu đinguyên nhân của những ưu điểm, hạn chế đó.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

~ Phương pháp so sánh: được sử dung chong Crương 1 để so sánh các.quy định, mô hình cải cách chính quyền dia phương ở một số quốc gia trênthể giới từ đó rút ra bai học cho Việt Nam.

6. Những đóng gép của luận văn

Luận văn đã khái quát được một số vấn dé lý luận vẻ cải cách chính

đưa ra các quan di

phương 6 Việt Nam trong thời gian tới

1. Kết cầu luận văn.

Ngoài phần mỡ đâu, kết luận va danh mục tải liệu tham khảo, luận văn., giải pháp nhằm tiép tục cải cách chính quyển địa

‘bao gồm các nơi dung sau

~ Chương 1: Một số vẫn để lý luân vé cải cách chính quyển dia phương,"Trong đó trình bay khái niệm, nhu cu, nguyên tắc, biện pháp, nội dungcải cách chính quyển địa phương, kinh nghiệm các nước trên thé giới vé cảicách chính quyền địa phương

- Chương 2: Q trình hình thành, phát triển và thực trang của chínhquyền địa phương 6 Việt Nam hiện nay

"Trong đó trình bảy q trình hình thánh, phát triển của chính quyền diaphương từ năm 1945 đến nay, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế trong td chức,hoạt động của chính quyền dia phương 6 Việt Nam và nguyên nhân.

- Chương 3: Quan điểm và giải pháp tiếp tục cải cách chính quyển địaphương ỡ Việt Nam hiện nay

Trong đó trinh bay các nhóm quan điểm mang tính định hướng vả mộtsố giải pháp cụ thể để tiếp tục cải cách chính quyền địa phương ở Việt Nam.trong thời gian tới.

"1

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

CHƯƠNG 1 MỘT SỐ VAN DE LÝ LUẬN CẢI CÁCHCHÍNH QUYỀN DIA PHƯƠNG

Ci cách chính quyên địa phương là một phan quan trọng trong việc tiếptuc ly dựng, hoàn thiên Nha nước pháp quyển xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Dođó, việc cải céch chính quyền địa phương phải dựa trên cơ sở là những nhậnthức cơ bản về chính quyên dia phương, về nguyên tắc, nội dung, biên pháp cãicách cũng như phải nắm bất được những yêu tổ ảnh hưởng đến việc cải cáchchính quyển dia phương, Đây là những nơi dung mang tính lý luận vừa mangtính khái quát đồng thời là nén tăng quan trong cho việc tiếp tục cải cách chính

quyên địa phương ở Viet Nam trong thời gian tới

111. Khái niệm, vai trị của chính quyền địa phương.

Định nghĩa vé chính qun địa phương có thể được hiểu theo một số.cách như sau.

~ Chính quyển dia phương là thiết chế nha nước được thảnh lập từ diaphương để thực thi các công việc nha nước trong phạm vi một đơn vị hảnh.chính nhất định, chính quyển địa phương có trách nhiêm chăm lo cơng việc12

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

của địa phương và có thẩm quyển chung trong phạm vi lãnh thé của đơn vihành chính ma mình phụ trách Nói một cách ngắn gon, chính quyển diaphương là thiết chế nha nước được thành lập từ địa phương để thực thí cơng

việc nha nước ở dia phương

~ Chính quyển địa phương ở nước ta lả một bộ phên hợp thảnh củachính quyền Nha nước thống nhất của nhân dân, bao gồm các cơ quan đạiđiện quyền lực Nha nước ở địa phương do nhân dân địa phương trực tiếp bầura và các cơ quan, tổ chức Nha nước khác được thanh lập trên cơ sở các cơquan đại điện quyển lực Nha nước nảy theo quy định của pháp luật, nhằmquản lý các lĩnh vực của đời sống xã hội ỡ dia phương, trên cơ sở nguyên tắctập trung dân chủ và kết hop hai hòa giữa lợi ich của nhân dân địa phương với

lợi ích chung của cả nước”.

- Theo nghĩa réng, chính quyển địa phương được hiểu là hệ thông cáccơ quan nhà nước ở địa phương, gim cơ quan đại điện (cơ quan quyển lựcnha nước 9 địa phương), cơ quan hảnh pháp và cơ quan tư pháp của diaphương đó. Theo nghia hẹp, chính quyên địa phương được hiểu gồm cơ quan.đại diện (cơ quan quyển lực nhà nước ở dia phương) và cơ quan hanh phápcủa dia phương đó. Phụ thuộc vao cách tiếp cân vẫn dé hoặc mục tiêu nghiêncứu ma chính quyển dia phương sẽ được hiểu theo nghĩa rơng hay nghĩa hẹpTrong đó phé biển là quan niệm theo nghĩa hẹp.

"Nói chung, các định nghĩa đều cho thấy chính quyền địa phương là cáccơ quan thành lập (thông qua dân chủ trực tiếp hoặc đại diện) ở địa phương,quyết định các vẫn đề quan trong va quản lý các lính vực của đời sống zã hội‘ai địa phương đồng thời thực thi pháp luật của trung ương và cấp trên (nêu có)

} Egơng Đ học Lait Hi Nội, Gio nh Le fn php ệt Nan, Bì Nội 2031, 588

* Tương Đắc Lah, Sand Wel mba chônh yên da prong và tn gi cia Tất chức Hỏi đẳng nhân

in ee ni đậliện hòn, Tạp đ Kho hac pip, số 20001

` tần Thị Đầu Oanh, Ciồ uốn ia phương rong Biên php nim 2013 Lait Tổ chíc chink ngẫn dia

_phương và Nghề guy dt Bex hột dea bi tần quố lẫn Đế XH cia Đứng, Tp đá TS hức nhà nước, số

13

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

Xem xét các khái niém nói trên, có thé thay chính quyền địa phương có.những đặc điểm sau:

~ Chính quyển địa phương là thiết chế nha nước được thánh lập từ dia

~ Chính quyển dia phương được thành lập điviệc nhà nước ở dia phương.

chức thực hiện cơng,

~ Chính quyển địa phương thực thi thẩm quyền chung đổi với các lĩnh‘vue trong pham vi lãnh thé của đơn vi hành chính ma minh phụ trách.

1⁄12. Vai trị của chính qun dia phương.

‘Trt nhất, việc thực hiện các nhiệm vu của chính quyền địa phương sẽgóp phần lâm bớt cơng việc của chính quyền trung ương

Pham vi quan lý của chính quyên trung ương rất rộng, khơng chỉ trênlãnh thổ cả nước mà cịn trên moi lĩnh vực của đời song xã hôi. Do vậy, khỏilượng cơng việc của chính quyển nói chung là rất lớn va liên quan trực tiếpén quyền, lợi ich của người dân, đoanh nghiệp va nhn chung lả cã sức manhcủa nền kinh tế, môi trường phát triển chung của tồn xã hội. Việc phân chianhiệm vụ của chính quyển trung ương cho chính quyển dia phương chính lảcơ sỡ dé các công việc thông suốt, không bi quá tdi và qua đó bảo dim tiến 46xử lý các hoạt đơng của nha nước nói chung Đặc biệt với những cơng việctrong phạm vi của dia phương, chính quyển địa phương giải quyết nhanh.chóng, hiệu qua, tránh ùn ứ, xin pháp, hồi ý kiến

niên một nên hành chỉnh hiệu quả

“Thứ hai, chính qun địa phương là có vai trị hiện thực hóa, cu thể hóaip trên chính là cơ sở để tao

chủ trương, chính sách, pháp luật của chính quyền trung wong

Các văn bản pháp luật cũng như những chương trình, dé án của chính.quyển trung ương nói chung déu phải thực hiện thơng qua chính quyển diaphương Tuy nhiên, tùy thuộc vào đặc điểm từng nơi ma khả năng hiền thựchóa những chủ trương, chính sách, pháp luật nói trên lai có những ưu thé va14

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

khó khăn riêng Điều này cần sự chủ ding nắm bắt và giải quyết tỉnh hình củacác cơ quan chính quyền địa phương trong viếc khắc phục tén tai, hạn chế vàphat huy thể manh của địa bản minh. Chi có như vay, việc áp dung va thựchiện các chủ trưởng, chính sách, pháp luật mới đạt được mức độ thơng nhậttrên tồn quốc, bảo đảm ngun tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa.

Trt ba, chính quyên địa phương sẽ bảo đăm hiệu lực, hiệu quả việcquyết định cũng như tổ chức thi hành các qut đính đó về những van đểtrong phạm vi của địa phương

Trong phạm vi quyển hạn của minh, chính quyển địa phương có théđưa ra những quyết định và tổ chức thi hanh quyết định đó để giải quyếtnhững vẫn dé phát sinh trong pham vi dia phương. Điển nảyhiện mộtcách rõ nét ban chất cia chính quyển địa phương với tư cách cơ quan nhanước được thành lập ở địa phương. Cần phải thay ring, tính hiệu quả trongcác quyết định và việc tổ chức thi hảnh quyết định ở dia phương cân có mộtbộ máy thực sư thuộc vé người dân địa phương, hiểu 16 những van dé dangtôn tại ở địa phương cũng như nguồn lực ma địa phương đó đang có.

Thứ te chính quyền địa phương có vai trị quan trọng đổi với sự pháttriển đa dang của từng dia phương, qua đó đóng gop vao sự phát triển bên củamỗi đất nước.

Mỗi một vùng đất lại có bản sắc và thé manh riêng về kinh tễ, sã hội vavăn hóa. Sự phát triển đa dang của các địa phương chỉnh là cơ sỡ cho toàn bộđất nước phát triển. Điều đó thể hiện ở chỗ, khi mỗi địa phương phát huyđược giá trị cốt lỗi và riêng biệt của minh để thu hút đầu tư, cạnh tranh lẫn.nhau trong các lĩnh vực thì nhà đâu tư sẽ có nhiều sự lựa chon hơn va đầu tưhiệu quả hơn. Ở đó, vai trị của chính quyển địa phương trong định hướng,dẫn dắt kinh tế - xã hội phát triển 1a hết sức cẩn thiết

15

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Thứ năm, cơ câu tỗ chức của chính quyền địa phương đơng vai trỏ là cơchế hiệu qué dé người dân ở mỗi địa phương tham gia vao công tác quản lý nhànước, qua đó đồng thời bao đảm và nâng cao khơng khi dân chủ ở địa phương.

"Dân chủ phát xuất phát từ cơ sỡ va phát triển dẫn ở các cấp chính quyền.địa phương, Khi người dân được tham gia vào các cơng việc nha nước ở diaphương, khơng khí dân chủ được hình thành, các cơ quan nha nước sẽ trở nên.mình bạch, có trách nhiệm giải trình vả người dân sẽ có điên kiên đóng gop trítu, ý kiến của mình cho những cơng việc chung của tồn xế hội

1.2. Tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương.

1.2.1. Tổ chức của chính quyén địa phương.

Chính quyền dia phương được tổ chức - xét về mặt nào đó - gin giốngnhư của chính quyển nha nước ở trung ương. Ở trung ương có cơ quan lậphân dân trực tiếp bau ra, có quyển ban hành luật thi 6 diapháp do tồn t

phương cũng có cơ quan do nhân dân ở địa phương đó bau ra, có quyển ban.hành các văn bản có tính quy phạm gin như văn bản luật của cơ quan lêppháp cấp trên. Ở trung ương có cơ quan hành chính, tổ chức thi hành các văn.‘ban của cơ quan lập pháp thi ở dia phương cũng có cơ quan phụ trách tổ chứcthi hành, hay là theo dối việc thi hanh các văn ban do cơ quan đại diện củanhân dân trực tiép bau ra ban hảnh. Điểm khác lớn nhất ở đây là phạm vi hoạtđộng, Cụ thể, chính qun địa phương chỉ có phạm vi tại vùng lãnh thổ địa.phương. Địa phương cũng không có hệ thing các cơ quan xét xử riêng của‘minh, đại điện cho mình.

"Thơng thường, các cơ quan chính qun dia phương nói chung thườngđược cấu thành bởi hai loại cơ quan khác nhau: Một 1d, cơ quan đại diện/hộiđẳng (Council), cơ quan nay thường là một hội đồng gồm những người được‘bau bởi người dân dia phương, hoạt đông theo hình thức hội đồng, có chứcnăng đại diện cho người dân địa phương. Hai 1a cơ quan điểu hảnh/hành.chính, đứng đâu là thi trưởng (mayor) - do người dân bẩu trực tiếp, hoặc16

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

người điều hành (manager) được cơ quan đại dién bảu/bỗ nhiém, có vai tròquản lý, điều hành các lĩnh vực khác nhau của đời sống ở địa phương. Trong,+d chức chính quyên địa phương, tuỷ thuộc mỗi quốc gia ma múi quan hệ giữacơ quan đại điện và cơ quan diéu hành/hảnh chính cũng như sự ảnh hưởngcủa các cơ quan này đối với người dân có sự khác nhau, có thể kể ra 5 mơ.hình tiêu biểu sau

- Bồi Ơng - Nhà quấn ij (Council - Manager)

Đặc điểm của mơ hình "Hội đông - nha quản ly” nay là cơ quan daiđiện, tức là Hội đẳng thảnh phố có trách nhiệm hoạch đính, ban hành chỉnhsách, lập ngân sách giám sắt việc chung, Hội đồng bỗ nhiệm mốt nhà quan lythành phổ theo dé nghỉ (thường la người chuyên nghiệp),

đông quản lý hành chính thường nhật. Bên cạnh đó cũng có thí trưởng đượcchọn luân phiên trong số các hội đẳng.

- Thị trưởng - Hội đẳng (Mayor - Council)

Mơ hình nay có đặc điểm là bên cạnh Hội đồng được thánh lập thơngthường thi cịn có Thị trưởng được bẩu bởi người dân trong một ky bầu cửtực hiện các hoạt

riêng, hoạt đồng chuyên trách và được trả lương, có quyển hảnh chính vảngân sich. Tay thuộc vào điều lệ thành phố, Thị trường có thé có quyển lực"yếu" hoặc "mạnh". Hội đồng được bau ra và duy tỉ quyển lập pháp ở diaphương”.

- Hệ thơng UF ban (Commission)

Trong mơ hình nay, các cử tri bau ra các ủy viên la các cá nhân vào mộthội đồng quản trị có số lượng tương đối nhỏ (5 - 7 người). Mỗi ủy viên chịutrách nhiệm về một khía cạnh cụ thể, chẳng hạn như cứu hỏa, giao thơng,cảnh sát, cơng trình xây dựng, y tế, tai chính. Mét ủy viên được chỉ định lâm.

© imal League of Chies (MTC), Chẩc 107 — Form of Moxipel govenment, nguinImps JAnfn ni arpkesource ema of nai ĐuL-gpomnnmet

7

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

Chủ tịch Hội đẳng hoặc Thị trưởng để chủ trì các cuộc hop. Uy ban có cảchức năng lập pháp và hanh pháp ở trong phạm wi địa phương.

Ngồi những mơ hình tiêu biểu kể trên thi một số đô thi quy mô nhỏ,dân cư không cao cịn áp dụng một số mơ hình tổ chức dân chủ thuan tuý,theo đó người dân sẽ trực tiép tham gia hoạt động của chính quyền.

- Hội nghị cơng dân của thi tran (Town Meeting)

Đây là mơ hình dân chủ trực tiếp khi tất cả các cử trí có quyển hợp đểquyết định chính sách cơ ban va bau ra các cơng chức để thực hiện các chínhsách đó. Hội nghị công dân của thị trấn được coi là hình thức dân chủ thuầntúy nhất, bõi vi nó cho phép

các quyết định chính sách của địa phương

it cả các cử tri đủ điều kiện có tiếng nói trong.~ Hội nghĩ các đại diện the

Các cử tri chon một số lương lớn công dân để đại diện cho họ tại các(Representative Town Meeting)

cuộc hop của thi trần, nơi chỉ ho mới có thé bư phiêu. Mỗi cuộc hop của thitrấn phải được thông bảo với một trát cung cấp ngày, giờ và địa điểm củacuộc hop va chỉ định các mục sẽ được thảo luận Những người được lựa chọn

có trách nhiêm thực hiện chính sách

‘Xu hướng chung của các nước trên thé giới hiện nay là theo mơ hìnhThị trưởng "manh" - Hội đồng dé năng cao trách nhiệm của người đứng đầuđịa phương và pháp luật của các nước đều có quy định vẻ phân định chứcnăng giữa Hội đơng và Thi trưởng”.

'Ở Việt Nam, tổ chức chính quyển địa phương bao gồm ba cấp.

Đôi với cấp tỉnh: Đây là cấp chính quyển trực tiép đưới trung wong, cóphạm vi quyển han tương đối rồng Vi vay, quyển lực tập trung trong chínhquyền cấp tinh rat lớn, thậm chí dé tạo ra xu hướng “cát cứ”. Vì vậy, ở cấp tỉnh.thường tôn tai cả hai loại cơ quan dân cử - quyết sách va cơ quan hành chỉnh.

38. Brim Tema (2007), Ca t Gu to the Pale e lay

18

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

Đồi với cấp huyện: Đây có thé coi là chính quyền cấp trung gian, dướitrung ương và trên địa phương cấp cơ sở. Trong các cấp hảnh chính địaphương, cấp huyện là cấp trung gian, cấp hành chính nhân tao, Thực tế chothấy, trong lịch sử, cụ thé là vào giai đoạn Hiển pháp năm 1946 thì ở cấphuyện khơng tổ chức Hội đơng nhân dan ma chỉ có Ủy ban hảnh chính (tương.đẳng với Uy ban nhân dân hiện nay). Còn các giai đoạn hiển pháp về sau, @

ông nhân dân va Uy ban nhân dân. Như vậy đã có.cấp huyện có cả Hội

những quan điểm và mơ hình khác nhau về tổ chức chính quyền ở cấp huyện.Nói chung, xét từ góc đơ lịch sử cũng như thực tiễn, cấp huyện được coi lảcấp trung gian nhưng nó được hình thảnh trong điều kiện lịch sử - kinh tế -chính tri nhất định, phụ thuộc vao các yêu tổ khách quan va ÿ trí chính tị củađảng cảm quyển Chức năng quan lý nha nước vé các mặt kinh tế - xã hộithuộc chính quyển trung ương là chủ yếu, cịn các cấp chính quyển diaphương có chức năng triển khai thực hiên, việc hoach định chính sách cho địaphương va chủ yếu tap trung ở vai trò Hội đồng nhân dân cấp tinh, cấp huyện.vai tro rất mỡ nhạt, cũng chỉ la cấp trung gian

Chính quyền cấp xã la chính quyển cấp cơ sở, gin gũi và trực tiếp giãiquyết các công việc hang ngảy của người dân. Đây cũng là cấp chính quyểnma người dân có thể dễ dang tiếp cận, giám sát, đưa ra ý kiến Người dân.cũng quen thuộc va để dàng lựa chọn người đại diện của mảnh. Chính quyểncấp sã luôn phải đổi diện với các vấn để của người dân ở dia phương, Đây làmột đặc tha ma chính quyển cấp xã phải giải quyết. Chính quyền cấp xã 1achính quyén cơ si, tức là so với các cấp trên thi đây là cấp sát với người dân

nhất. Đây cũng là cấp chính quyền có vai trị giải quyết các nhu cầu cơ bản,thiết yếu nhất của người dân Những nội dung về chính sách của Quốc hội,Chính phủ và thâm chí của chính quyển cấp tỉnh, cấp huyện trung nhiễutrường hợp lại quá khác so với nhu cầu của cơ sỡ. Bai lẽ, cấp trung ương, cấptĩnh, cấp huyện it khi trực tiếp lâm việc với người dân. Ngồi ra, chính quyền19

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

cấp trung ương cũng khơng có nhiều thời gian để trực tiếp giải quyết những,thắc mắc của người dân, hay những thủ tục hành chính mang tính sự vụ như:khai sinh, khai tử, nước sạch, xây dựng, giao thóng... Cáp trung gian là tỉnh.‘va huyện lại có nhiệm vụ tập trung giải quyết các nhu cau của tổ chức vảmang tính ving, bao gồm nhiều xã, nhiêu huyện. Vé mét dich vụ cơng, chínhquyển cấp xã ở cơ sở la nơi bảo dam và cung cấp các dich vụ công cơ bản,thiết yêu nhất cho cả nhân người dân sinh sống trên dia bên xã. Chính quyền.cắp xã có trách nhiệm hướng dẫn người dân, hỗ trợ họ trong việc thực hiệncác thủ tục hành chính

nhanh chóng, tiện lợi.

Trong tắt cả các bản hiển pháp Việt Nam, cấp zã luôn.

thực hiên các dich vụ công một cách đơn giãn,

thức cơ quanđại biểu là Hội đồng nhân dân bỡi đây 1a chính quyển cấp cơ sỡ, gắn liễn vớilợi ich của người din. Không những thé, cấp cơ sở 1a nơi thực hảnh dân chitmột cách gần sắt nhất. Do đó đã có nhiều nghỉ quyết, luất, pháp lênh vẻ thựchiện dân chủ ở cơ sở. Việc bau thảnh viên cia cơ quan đại biểu cấp xã cũngphải đảm bao yêu tổ tỉ lê đại điện theo quy đính của pháp luật vẻ bau cit

1.2.2. Hoạt động của chính quyên địa phương.

'Về mặt lý luận, Việt Nam là một nước có hình thức cầu trúc đơn nhất.Trong một nha nước như vây, nhiệm vụ chính, cơ bản của chính quyển diaphương là tổ chức và bảo đảm thực hiến Hiển pháp, pháp luật tại địa phươngĐơng thời, chính quyền dia phương cịn có trách nhiêm thực hiến các cơngviệc xuất phát từ những đặc thù về kinh tế, sã hội của dia phương. Tuy nhiên,các cơ quan nhả nước cấp trên cũng có thể lểm tra, giám sát kết qua thực.hiện nhiệm vụ của các cơ quan chính quyển địa phương nhằm đảm bảo tínhthống nhất của quyền lực nha nước Nhiệm vụ, quyển han của chính quyểnđịa phương được sác định trên cơ sở nguyên tắc phân định thẩm quyển giữacác cơ quan nhả nước ở trung ương và địa phương vả của mỗi cấp chínhquyển địa phương Trong trường hop cẩn thiết, chính quyển địa phương có30

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

thể được phân cấp, phân quyển (decentralization)Ÿ. Tức la chính quyền địa

1L3.1. Khái niệm cải cách chink qudia phương

"Thuật ngữ "cải cách" được sử dụng phổ biển trong ngôn ngữ Việt Nam.cũng như nước ngoài, đây được hiểu lả một q trình, một hoạt động có ýthức, có mục đích lam thay dé

hoặc thay thé cải cũ bằng cái mới. Theo cách hiểu chung nhất, cải cách lanhững thay đổi có tính hệ thống và có mục đích nhằm lâm cho một hệ thing, cải biển những cái cũ theo hướng tốt hon

hoạt động tắt hơn. Cải cách có thể diễn ra ở những cấp đồ, mức đô khác nhau.‘Tw điển thuật ngữ lich sử phé thông lai đưa ra định nghĩa “cái cách lađỗi mới cho tiễn bộ hơn, cho phit hợp với sự tiễn bộ clung của xã hột makhông dung tới nền tăng của ché độ liên hành `. Khai tiệm này nhân manh.dén mục tiêu, kết quả ma cải cách mang đền cho zã hội là ngày cảng tién bổ‘hon và nhân mạnh bản chat của xã hội vẫn không thay đổi.

Can theo tác giả Nguyễn Trần Bat thi "cái cách là một biện pháp đượcthực hiện dé giải quyết những đòi hỗi của thực tiễn với muc tiêu rỡ ràng,chương trinh cụ thé và yêu cầu phải hoàn tat trong một thời gian nhấtđịnh” 9, Theo cách định nghĩa nảy chúng ta có thể hiểu cãi cách la một con.đường hay một cách thức thay đỗi nhằm đáp ứng những đòi hõi của xã hộiCai cách là sự điều chỉnh lớn đối với các cầu trúc chính trị, văn hóa, sã hội‘mang tinh hé thơng và được hoach định rõ ràng, có 16 trinh cụ thể. Như vay,khác với đổi mới, cải cách sẽ tạo ra những thay đổi mang tinh có quy mơđược thực hiện rơng lớn hơn, có tiêu chí rố rang va mức độ triết để hơn.

` Phạm Hing Túi, Ngyễn Đăng Dung, Ngyễn Ngọc Chi đồng củ bồn), Phin ấp gu lý nhà nước,

ob. Công miện din, Bộ NGi,2011,0.37. 2 ;

"Phan Ngọc Liên (hủ biz), Tuất ngữ từ đến Bich sử phổ ding, Nob. Đại học Quốc ga Ha Nội 2007,

"gain Tein Bat, G2 cách tà nụphấ tiễn tấu in, hồ, Han vin, Bà Nội 2005,%-16,

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

'Khi so sánh giữa cải cách và một số khái niệm tương đông như đổi mới,cách mang... nhiễu nha nghiên cứu khai thác trên mỗi phương diện khác nhau.Tuy nhiên, sự khác nhau cơ bản giữa cải cách và các khái niệm khác tưa trunglại vẫn là 6 bồn điểm sau.

“1. Cải cách do một nhóm người (hay một tập dod thắng tri) bên trênchil trương tiễn heh,

2. Cat cách mang én it sự xáo trên và ít “dam din” hon cho xã hôi3. Cai cách diễn ra trong điều Kiện vai trị của qn ching nhân đâncon tìm đơng

4. Cat cách là nột q trình, trong edt cách tính chất quan lộ của nhà

nước không bt thay đôi “1

Đôi với cải cách chính quyền địa phương, van dé nay đốt ra khí chúngta đã có nên tăng một hé thống các cơ quan chính qun địa phương vân hành.tương đơi ơn định, phủ hợp với các nguyên tắc tổ chức nhà nước. Vi vậy, việc.cải cách chính quyền địa phương cũng phải đảm bão tính kế thừa va dựa trênnhững bài học lịch sử hết sức sâu sắc. Vấn để là cải cách vừa phải dem lạihiệu quả lại vừa phải tránh sự xá trén quá mức, dn đền việc người dân cũngnhư các cơ quan nói chung khơng thích ứng được. Vì vậy, có thé đưa ra địnhnghia về cải cách chính quyền địa phương như sau:

Cải cách chính quyển dia phương là một hoặc nhiều biện phap đượcthực hiện béi Nhà nước với mục đích từng bước đưa chính quyền địa phươngtrở nên hoàn thiện hơn, dap ứng với u cầu thực tiễn, trong đó xác đính rõcác mục tiêu cụ thể va lộ trình hồn thành.

‘Vé biện pháp cải cách chính quyển địa phương~ Nhóm biện pháp về thể chế

(Ce quan ch 6 phương Đồng, Yo, Đạ học Quắc gia Thơnh phế Hỗ Chí Min,

2008, 85

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

Nhìn chung, trong tổng thể các biện pháp cải cách chính quyền địaphương thi nhóm biện pháp vé thể ch 1a quan trọng nhất bởi đó chính là cơsở pháp lý để thực hiện cải cách chính quyền dia phương. Việc xây dựng théchế cin tập trung vào một số khia canh sau đây.

+ Thể chế về nguyên tắc tổ chức chính quyền địa phương, trong đó phảiđa dang hóa mơ hình chính quyển địa phương phủ hợp với đặc thù các dia

é chế phân cấp, phân quyên.

+ Thể chế về cơ câu tổ chức chính quyên địa phương, trong đó phải lam‘ban, hồn thiện

16 kết cầu, mối liên hệ giữa các cơ quan thuộc chính quyển địa phương,

+ Thể chế về nhiệm vụ, quyên hạn của tổ chức chính quyển diaphương, trong đó phải cu thể hóa ngun tắc vẻ phân cấp, phân quyền, zácđịnh rổ pham vi nhiệm vu, quyển hạn các cấp chính quyển địa phương trongtừng lĩnh vực của đời sơng zẽ hội

~ Nhóm biện pháp về nhân thức, tư duy.

Để triển Khai được tốt việc cải cách chính quyền địa phương, can thựchiên đồng bộ cả các biên pháp vẻ nhân thức, tư duy, trong đó chú trong tớinhiều chủ thể trong bộ máy nhả nước vả xã hội:

+ Đồi với nhà lam luật, người xây dựng chính sách ỡ tam trung ươngcần phải có biên pháp trao đồi, thơng nhất về mat khoa học cũng như thực tiễnvề các van dé cốt lõi, đặc biệt lả nguyên tắc tổ chức chính quyền địa phương.

+ Đồi với cơng chức lam việc trong chính quyển địa phương cẩn tuyên.truyền, tập huấn, bổ sung kiến thức, nhận thức mới vẻ chính quyển diaphương, dé cao sự tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong công việc, nâng cao nẵng.Ihre quân ly, kỹ năng giải quyết công việc.

+ Đối với người dân, cn tuyển truyền, pl

nôi dụng, chỉnh sách cải cách chính quyển dia phương, dc biệt lả quyển lâm.biến, giáo dục vẻ chi trương,

chủ, quyển giám sát va quyển tham gia quản lý nha nước ở địa phương~ Nhóm biên pháp vẻ cơ sỡ vật chất, kỹ thuật

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

'Cuỗi cùng, cẩn có những biện pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng.cơ sở vật chất, hạ tang kỹ thuật nhảm giúp hoạt đông của chính quyển diaphương được thơng st, minh bạch, qua đó đưa những giải pháp ở trên thanhiện thực

chân nhau" giữa các cơ quan; (2) Tao sư tự chủ,

công việc ỡ cấp đưới đồn lên cấp trên va cấp trên áp xuống cấp dưới

~ Nguyên tắc tập trung dân chủ: Trong tổ chức và hoạt động của chính.quyển địa phương phải bao đảm song song cả hai mặt. Thứ nhất là sự chỉ dao,lãnh đạo tập trung, thống nhất của cấp trên với cấp dưới. Thứ hai là phải mỡxông dan chủ, phát huy tính tích cực, chủ đơng sáng tạo của cấp dưới. Các cơquan nha nước phải coi trong vai trò của tap thé va dé cao vai trò, trách nhiệm.cá nhân của người lãnh đạo, phát huy tính năng động, sáng tạo của cấp dướinhưng cũng đâm bảo sự chỉ đạo tập trung thống nhất của cấp trên. Hay có thểtóm gon là quyết định thuộc về số đơng nhưng trong đó cũng cần phải lingnghe ý kiến của thiểu sé.

~ Minh bạch, trách nhiém gii trình, phục vu va chíu sự giám sat củanhân dân. G nước ta quyển lực nha nước là quyển lực của nhân dén, do nhân.dn trao cho nhà nước. Giữa cácäc cơ quan trong bộ máy nha nước có sư phâncơng, phối hợp, kiểm sốt lẫn nhau, ma trong đó chính quyển địa phương làmột bé phân cầu thành của bộ máy nhà nước. Bởi vậy, nhân dân là chủ thể+4

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

của đất nước, có vai tro lập ra nha nước, trao quyển cho nhà nước Do đó,người dân cũng có qun kiểm tra, giám sát hoạt đơng của nha nước. Nhân.dân là chủ thé có quyển quyết định các van dé quan trong của dat nước, haynói cách khác đó cũng chính là những van dé cia người dân. Ở nhiễu nước cótriển khai trưng cấu ý dan, nha nước cũng phải phục tùng va thực thi cácquyết định của nhân dân. B én cạnh đó, Nhân dân cũng có quyền giám sét đổivới hoạt đơng của cơ quan nba nước nói chung hay cơ quan thuộc chínhquyền địa phương nói riêng. Nguyên tắc này đặt ra cũng giúp ban thân nhanước tăng cường sự chủ đông, minh bạch, trách nhiệm giải trình va năng lựcgiải quyết các cơng việc của mình.

Ngồi ra, việc cải cách chính quyển địa phương còn can phải đảm bảocác yêu tổ chung của hoạt động cải cách, cu thể là:

- Xác định rổ về đổi tượng, chủ thé: Trong đó, chính quyển trung ươnglà chủ thể đưa ra chủ trương, các cơ quan ở cả trung wong và dia phương lachủ thể thực hiện, người dân la chủ thể giám sát. Do đó, tượng cải cáchchính quyền dia phương lả các quy định của pháp luật về t8 chức bộ máychính quyển dia phương,

- Dam bão đây đủ về nguồn nhân lực, vật lực; trong đó phải chú trọng.vào u tơ cơng nghệ va tai chính

~ Có chương trình, mục tiêu cụ thể, ré ràng.

- Cải cách phải bao gém ca nhận thức và hành động. Do đó, yếu tổ giáođục, tuyên truyền, kiểm tra, giám sát phải hết sức coi trong.

1.3.3. Nội dung cải cách chinh quyên địa phương.

"Như đã trình bay, đối tượng của cải cách chính quyển địa phương chính1à các quy định pháp luật liên quan. Cụ thể, nội dung cải cách chính quyển địaphương cũng phải gắn với nội dung của các quy định đó, bao gồm:

- Cải cách mơ hình chính quyền địa phương

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Mơ hình chính quyền địa phương là nội dung mang tính quan trongnhất, là cốt lối của pháp luật vé chính qun địa phương. Nói vay la bối vì từmơ hình đó quyết định việc phân cơng, phương thức tổ chức cũng như hoạtđơng của chính qun dia phương. Vi vậy, cãi cách mơ hình chính quyền diaphương là hết sức quan trong, Trong đó phải cân nhắc tới một số góc độ như:

+ Các cắp chính qun địa phương

+ Mỗi liên hệ và su phân định thẩm quyền giữa chính quyển trung wongvà chính quyển địa phương.

+ Mỗi liên hệ va sự phân định thẩm quyền giữa các cap chính quyền địa.phương

Mỗi nội dung trên lai có tính nguyên tắc và quyết định một cách cơ bản.tới những van để khác của chính quyển địa phương. Vi vậy, các quy định vẻmơ hình chính quyền địa phương thường nằm trong Hiển pháp hoặc luật, tức.Ja những văn bản có hiệu lực pháp lý cao nhất.

- Cai cách cơ cầu tổ chức của chính quyền địa phương

"Nội dung cải cách cơ cầu tổ chức của chính quyền dia phương bao gồm.các quy định vé tên gọi, vi trí, thanh phân, các bô phận hợp thánh cia các cơquan thuộc chính quyển địa phương bao gồm Hội đẳng nhân dân va Ủy bannhân dân. Tay vao mỗi cấp (tỉnh, huyện, xã), cơ cầu nay có thé có sự khácnhau nhất định Việc cải cách cơ cấu tổ chức của chính quyển dia phươngphải hướng tới sự tinh gon, hiệu quã, tránh tỉnh trang "đẳng phục”, dân trai

- Cải cách nhiệm vụ, quyền hạn cia chính quyền địa phương,

Nhiệm vụ, quyền han của chính quyển địa phương la một nội dung cảicách quan trong, nhằm sắc định một cách rổ rang pham vi cia từng cơ quanthuộc chính quyển dia phương có thé lam trong thực tế Nội dung ci cáchnhiệm vụ, quyền hạn của chính quyển dia phương nếu xét trên từng lĩnh vựckinh tế, xã hội, văn hóa... thì rất lớn và khó có lẻ cập hết được. Vi vay,

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

trong phạm vi của luân văn này chỉ giải quyết ở góc đơ chung vẻ nhiệm vụ,quyển han của chính qun dia phương chứ khơng di cụ thé vào từng góc độ.

~ Cãi cach các yêu tơ cơ sỡ vat chất, nguồn lực của chính quyền địa phươngĐổ chính quyển địa phương hoạt động được trên thực tế thì ngồi uuy định cịn phai tính đến yếu tổ cơ sở vật chất, ngudn lực cả về tai chính.con người. Vi vậy, việc cải cách tổng thé chính qun địa phương khơng.thé thiêu hội dung liêu dan đội các yếu td này: Việc sử dụng nguận lực mộtcách tiết kiệm, hiệu quả và không ngừng hoản thiện cơ sở vật chất, nâng cao.chat lượng nguồn nhân lực là những nội dung không thể thiếu trong việc cảicách chính quyền địa phương ỡ Việt Nam thời gian tới.

13.4. Sự cần thiết cải cách chính qun địa phương.

Có thể thay, thông qua việc nghiền cứu nội dung, nguyên tắc cải cáchchính quyển địa phương chúng ta có tÌ rút ra một số điểm vẻ sự can thiết củaViệc cải cách chính quyển địa phương như sau:

~ Thứ nhất, việc cải cảch chính quyển dia phương là cơ sỡ để tăngcường tính hiệu lực, hiệu qua cia các cơ quan chính quyển địa phương, quađồ đem lại kết quả là sự tăng trưởng, phát triển của chính địa phương đó.

~ Thứ hai, việc cải cách chính quyền địa phương lả nhu cau bức thiếtcủa thời đại, trong bồi cảnh dân chủ zã hội ngày cảng phát trién, di đi với sựtiến bổ vé khoa học công nghệ, nêu không cãi cách chính quyển địa phương,thì bơ máy nha nước rat để trở nên tụt hậu, căn trở sự phát triển.

~ Thứ ba, việc cải cách chính quyển địa phương nhằm đáp ứng đòi hỏicải cách bộ máy, cải cách hệ thống chính trị ở Việt Nam kế từ khi bat đầu Đỗimới đến nay. Trong đó, cơ chế kinh tế theo đường lỗi kế hoạch hóa tập trung,"bao cấp dé bi thay thé và cân mét bộ máy phủ hop tương ứng

- Thứ tư, việc cải cách chính quyển địa phương là điều kiên dé tạo nênsmu thé cạnh tranh lành mạnh giữa các dia phương, từ đó tao nên động lực chosự phát triển. Những năm gan đây, chỉ số cạnh tranh cấp tỉnh luôn là một déa

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

tải được quan tâm và điễu đó đặt ra nhu cẩu đổi mới manh mẽ chính quyền.địa phương trên cả nước

"Thứ năm, cải cách chỉnh quyên địa phương gắn với cãi cách yếu tổ conngười, nguồn nhân lực cia địa phương, đáp ứng yêu cầu tré hóa nguồn nhân.Inte, ap dung phương tiên kỹ thuật hiện dai trong quan trị nha nước.

14. Các yếu tổ ảnh hưởng đến việc cải cách chính quyền địa phương.

14.1. Quan đi

Dang và Nha nước ta hết sức quan tâm đến việc cải cách chính quyền.địa phương và cải cách bộ máy nói chung Nghỉ quyết số 18-NQ/TW ngày25/10/2017 của Hồi nghị Trung ương 6 khóa XII Mat số vẫn dé vẻ tiếp tục.đội mới, ấp xê tổ chức bộ may của hệ thơng chính b tinh gon, hoạt độnghiệu lực, hiệu quả, đã xác định mục tiêu tổng quất là: “Tiếp tue

Xếp 16 chức bộ máp của hệ thống chỉnh trị tiah gon, hoạt đồng hiều lực, hiệuqmã và phù hợp với thé chế kinh tế tht trường định hướng xã hội chủ nghianhằm tăng cường vai trò lãnh dao của Đăng, nâng cao hiệu lực, hiệu quảquản If của Nhà nước và chất lượng hoạt đồng của Mat tran Tổ quốc, cácđồn thé chính trị - xã hội; phát lay quy lầm chủ cũa nhân dân. Tinh giãnbiên ché gắn với cơ cẫu lai, nâng cao chất lượng. sit đụng hiệu quả đội ngĩLcám bộ, công chúc, viên chức; giãm chỉ tường xun và góp phân cải cáchchính sách tiền lương”. Nghị quyết cũng khẳng định việc “Thực hiện thí điểmmột sé mơ hình mới ‘inte bộ may và kiêm nhiệm chức dah để tinh gonđầu mỗi, nâng cao hiệu iực, hiệu quả hoạt động, góp phân làm rõ về If luânvà thực tiễn". Quán triệt Nghỉ quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của BanChap hanh Trung ương Đảng về tiếp tục đổi mới, sắp xép tổ chức bộ máy của.hệ thống chính tr tinh gon, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đồng thời nhằm giảiquyết những vướng mắc pháp lý trong zây dựng mơ hình chính quyển đơ thị,Luật Sửa đổi, bd sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổchức chính quyển địa phương năm 2019 đã quy định mơ hình tổ chức chính38

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

14.2. Quá trình phát triển kảnh: hội, hội nhập quốc té

Trong nên kinh tế của thời đổi mới, nhà nước được đính vị lại vai trịtheo hướng khơng trực tiép tổ chức mọi hoạt đông kinh tế ma tap trung vàochính sách...“ đễ "cảiviệc “quản if nền kinh tế... bằng luật pháp, cơ ci

Š, Ämhthiện môi trường hinh doanh, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh

“hướng phát triển, phát inyy mặt tích cực, han chễ, khắc phục mặt trái, tien cực

của cơ chỗ thị trường” Xu thé đó đồi hõi chính quyền địa phương phải

được định vị lại vị trí của mình trong xã hội, khơng thể trở thành người tổchức, thiết kế và lâm chủ mọi hoạt đông kinh

hoặc chuỗi kế hoạch chi tiết, thông nhất, mã chỉ có tloại chủ thể (đủ là một loại chủ

, #4 hội. Chính quyển phải phan tmg một cách nhanh nhạy trước các yêucẩu, đời hỏi cia mốt nên kinh tế thi trường day biến động, canh tranh và

, xã hội theo một kế hoạch.

long vai trị là mộtơ cùng quan trong) trong đời sống kinh.

khơng ít khuyết tật. Chính quyển cũng cén đóng vai trị giúp thi trường va đờisống xã hội vận hành an toan, trat tư, hiệu quả và công bằng hơn. Bồi cénh dyđôi hỏi mô hình tổ chức và hoạt đồng cia chính quyển địa phương cần có sựthay đổi khơng chỉ vẻ vi trị, tính chất, chức năng, nhiêm vu, quyển han macon cần sự thay đổi cả về cơ câu tổ chức va cách điều hảnh Theo đó, tổ chứcchính quyển dia phương cần có sự chủ đơng hơn và nhanh nhạy hơn trong cácphân ứng trước các biển đồng không phải lúc nào cũng lường trước được củađời sống kinh té-z8 hội. Bên cạnh đó, Việt Nam hiện nay đang tham gia mộtcách sâu rộng vào các quan hệ quốc tế, ma một trong những điểm nổi bật là.Việc ký kết, tham gia các điều ước quốc tế đa phương cũng như song phương,"Việc sây dựng, thực thi pháp luật vé chính quyên dia phương, đặc biết là các

“Nguồn: Ins: dtr aphicongsen org vubeLding out vi-tøi cticcác vn chim then tet uống đình uơng sẽ Soi Tcngha px

kioa/J2018/11969lon-20

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

Tĩnh vực quan lý déu phải cân nhắc tới việc có xung đột với các điều ước quốctế mà Việt Nam đang là thành viên hay không. Điều nay thể hiện trách nhiệm.của nước ta với từ cách một thanh viên của công đồng quốc tế và cũng dingthời dim bão tính thống nhất, đồng bộ của hệ thơng pháp luật

14.3. Truyền thông lịch sứ - văn hoa

‘Yéu tô truyền thông lich sử - văn hóa bao giờ cũng thuộc vẻ một mơitrường văn hóa - 24 hội nhất đính va gắn liên với một phạm vi không gian - xãhội nhất định, nơi các cá nhân và công đổng người tổ chức các hoạt đôngsống, lao động, sinh hoạt, cùng nhau tao dựng, thừa nhân và chia sẽ các giá tighi, tín ngưỡng... Vớinhững mặt, những khía cạnh biểu hiện của minh, truyền thông lich sử - vănlịch sử, văn hóa, lối sống, phong tục, tấp quản,

hóa có anh hưởng mạnh mé dén nhiễu lĩnh vực hoạt đơng, trong đó có chỉnh.quyển dia phương Quản lý nha nước trên cả nước va ở dia bản từng diaphương luôn mang tinh kế thừa vẻ mất lich sử cũng như chịu sự tác đơng của

acytơ như văn hóa, lich sử, trun thống, tập quán của xã hội nói chungvà địa phương nói riêng, Một ví du đó là tâm lý, truyền thơng lang zã, dònghọ (tộc quyền, phép vua thua lệ lang... trên thực tế cũng có những tac động,ảnh hưởng nhất định đối với cơng tác cán bơ. Thâm chí trong những trường‘hop cu thé, tư tưởng lang xã còn tác động tiêu cực đến vai trị kiểm sốt củacơ quan nhà nước trong việc¡ mới, cải cách. Bên cạnh đó, cơ chế tập trung,quan liêu, bao cấp van còn để lại nhiều dầu ấn trong nép nghĩ, phong cách, 1élối làm việc của khơng ít cản bơ, cơng chức, viên chức ở địa phương, làm.giém hiểu quả thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước Nhìn chung, sư ảnh.hưởng, tác động của các lich sử, văn hóa, truyền thống ln bao ham cả haihề năng tới đặt ýã Hé Gc: Vân để đái rả đâi vải các oh Ga a aphải biết vên dụng, phát huy các yêu tổ tích cực, nhất là các giá trị văn hỏa,truyền thống đã được kết tinh qua nhiều thời kỳ và han chế những yêu tổ tiêucực, lạc hậu lam căn trở quá trình hiển đại hóa nên hành chính nhà nước,

30

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

15. Kinh nghiệm một số nước trên thé giới và những gợi ý c:chính quyền địa phương cho Việt Nam.

1.5.1. Kinh nghiệm Nhật Bin

'Ở Nhật Ban đã trai qua hai lẫn cải cách chính quyền địa phương kể từ

năm 1946 đến nay

~ Cuộc cải cách thứ nhất được thực hiện gin với chương trinh phí tậptrung hóa lần thứ nhất, đưa trên hai nguyên tắc "từ trung ương về diaphương” (chuyển giao cho địa phương những công việc va doanh nghiệp dotrung wong quản lý) va “tit quan chức về người dân” (phi điều tiết các côngViệc hành chính va quản lý doanh nghiệp). Nội dung bao gồm:

"Một là, thúc đẩy q trình phân cơng chức năng, nhiệm vụ giữa chínhquyền trùng wong va địa phương.

Hai là, việc phân cấp của Nha nướcvới các chính quyển diaphương, hạt nhãn của hệ thống tip quyên, được bãi bỏ va thay thé bằng cơchế mới gin với sự tách biết thẩm quyền của hệ thống chính quyền nay.

~ Cuộc cải cách thứ hai là khuyến khích việc hợp nhất các chính quyềnthành phố vả sắp xếp lại các tinh Chính phủ Nhất Bản cũng ban hanh“Hướng dẫn về việc đẩy mạnh hợp nhất” vào năm 1909. Mục tiêu là sáp nhập3.200 chính quyền thành phổ hiện có chỉ cịn 1.000 trong vòng 5 năm.Nguyên nhân sự hợp nhất trên là do những lợi ích gặt hai được từ q trìnhnay là: giảm bớt khó khăn của những thảnh phổ có ngân sách hạn hep, dân sốhạn chế, đẩy mạnh quá trình phi tập trung hóa, tăng cường tính độc lập và sựbảo dim về tai chính của các chính quyển địa phương. Xây dựng được mét hệthống chính quyển hoạt đồng hiêu quả, gon nhẹ hơn, qua đó giảm bớt gánh.nặng về tải chính.

1.5.2. Kinh nghiệm Trung Quốc

"Nga Lên, Cái cáchệ ng chút quyên dia pawns 6 Nhất ớt, Tap chi Cộng sin, số #200731

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Trung Quốc chính thức có 34 chính quyền cấp tinh, bao gồm 23 tỉnh, 5khu tự tri - nơi có nhiễu cư dân thiểu số (Tây Tạng, Tân Cương, Nội Mông,Ninh Ha và Quảng Tây) sinh sống, 4 đô thi trực thuộc chính quyển Trungwong (Bắc Kinh, Thương Hai, Thiên Tân và Tring Khánh), và 02 Đặc khuHanh chính (Hong Kong va Macau), Chức năng chính của chính quyển địaphương ở Trung Quốc là quản lý kinh tế khu vực thuộc thẩm quyền của minhSau khi cdi cách hệ thông kinh tế trong năm 1978, chính quyền địa phương đãtham gia xây dựng kinh tế và ngày cảng đóng vai trỏ quan trong trong ngành.cơng nghiệp nơng thơn. Chính quyển địa phương trực tiếp can thiệp vào nênkinh tế va đồng một vai trỏ hàng đâu bing cách cung cấp môt loạt các điều.kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, bao gồm việc chuyển giao các chứcnăng của Chính phủ để giúp sự phát triển của các ngành công nghiệp nông.thôn, xc định các dự án cho các doanh nghiệp, giải quyết van để thiểu nhânsử đặc biết cho các doanh nghiệp, cung cấp bao lãnh tin dụng cho việc quảnlý của doanh nghiệp mắc nợ, cải thiện cơ sở ha ting, mỡ của thi trường ởnước ngồi, thánh lập các nhóm doanh nghiệp va phát triển nên kinh tế quy.mô. Ngoai việc quản lý nên kinh tế, chính quyên địa phương có các chứcnăng như. văn hóa và giáo dục, phát triển va xây dựng nơng thơn, thảnh thị,tải chính va thuế, an sinh xã hội va tr tự công công, các vẫn để sức khöe y té‘va các chức năng khác.

1.5.3. Kinh nghiệm của Pháp

Mơ hình của Pháp có đặc điểm la chính quyền dia phương bị song trùnggiám sat của đại điện chính quyền trung ương vả của chính quyền cấp trên.Mơ hình nảy được hình thành, phát triển từ chế đô quân chủ chuyên chế‘Thud ban đầu của chế đơ phong kién, chính quyển địa phương chi la các quan.cai trí do Nha vua cir về địa phương nhằm mục đích thực hiện hay giám sat sự

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

thực hiện các quyết định cia Nhàvua, ma khơng tinh đến các điều kiên hồn.cảnh của dia phương, hoặc thâm chí cai tri theo cách riêng của quan chứcđược cử vẻ. Về sau, với sự đầu tranh dân chủ, các lãnh dao địa phương cóđược một số thẩm quyền nhất định cho việc giải quyết các công việc của diaphương và cuối cùng, các quan chức được cit về chỉ lâm mỗi một chức nănggiám sắt việc thực hiến các quyết định của cấp trên vả các văn bản luật củatrung wong, ma khơng cịn có quyền hanh như trước đây nữa. Ở nước Pháp va

choở một số nước khác đã lâu hình thành một quan

đại diên của công đồng cư dân chỉ được, hay là thường được

đơn vi hành chính tư nhiên, hơn la ở các đơn vi hành chính nhân tao, nhưng ở

lg, các cơ quan.

chức ở các

Pháp, kể từ khi có Luật Chính quyển dia phương năm 1982, quan điểm trên.đã khơng cịn được áp dụng một cách tuyết đổi như trước đây, ngay cả ởnhững đơn vị hành chính nhân tao cũng có quyền được thanh lập các cơ quanđại điện. Tại tit cả các tinh ở Pháp déu có Thi trưởng do Hội đồng thành phổbau cit va ỡ đưới quyền kiểm soát của các tỉnh trưởng, Thi trường vừa chăm!nom đến những quyển lợi địa phương via quan tâm đến những quyển lợi của

trung ương”,

1.5.4. Một số gợi ý cải cach rit ra

"Trong phan trên, luôn văn tập trung nghiên cứu vào các nước có hìnhthức cầu trúc nha nước đơn nhất để đảm bão tính tương đồng với hình thức.cấu trúc Nha nước Việt Nam. Qua việc nghiên cửu kinh nghiệm đó, tắc giã có

"một số gợi ý rút ra như sau

~ Trong lich sử cũng như hiện tai, nha nước thường được tổ chức theomơ hình trung ương - dia phương. Tức 1a cing với chính quyền trung ương cóthấm quyển chung thi tùy theo tính chất phức tạp về lãnh thổ va dân cư maLi Thụ Hoss Ân, Bah Ngọc Thing, MS lòh tổ chức chin nin dha phương vắt sổ mae tên tể gi,

‘ap chí Nun có ip nh, số 50015

33

</div>