Ngày 03/4/2020, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội yêu cầu xử phạt những cá nhân “đi ra đường mà không đúng các trường hợp cần thiết được ra khỏi nhà”. Hãy xác định loại hình thức hoạt động hành chính, loại phương pháp hoạt động hành chính tương ứng với mệnh

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (379.86 KB, 12 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

KHOA LUẬT ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI BỘ MÔN LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

---0-0---

NGUYỄN NGỌC TRÂM MSSV: 20063172 Lớp: K65-LKDB

Đề bài: Đề số 5: Ngày 03/4/2020, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội yêu cầu xử phạt những cá nhân “đi ra đường mà không đúng các trường hợp cần thiết được ra khỏi nhà”. Hãy xác định loại hình thức hoạt động hành chính, loại phương pháp hoạt động hành chính tương ứng với mệnh lệnh nói trên và bình luận về tính hợp pháp, tính hợp lí của mệnh lệnh đó.

Tiểu luận kết thúc mơn học: Luật Hành chính Việt Nam Giảng viên: ThS. Nguyễn Anh Đức

Hà Nội - 2021

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

1. Xác định loại hình thức hoạt động hành chính: 3 2. Xác định loại phương pháp hoạt động hành chính 4

3.1. Về thẩm quyền của chủ thể đưa ra mệnh lệnh 5

3.2.1. Nội dung mệnh lệnh phù hợp với Hiến pháp 5 3.2.2. Nội dung mệnh lệnh phù hợp với các đạo luật 6 3.2.3. Nội dung mệnh lệnh phù hợp với các quyết định của cơ quan

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

2

MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài

Trong cuộc sống thường ngày, các cơng tác quản lý hành chính đóng vai trị vơ cùng quan trọng trong việc bảo đảm cuộc sống của nhân dân cũng như bảo đảm trật tự an toàn xã hội và tinh thần sống theo pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật. Các quyết định hành chính có nhiều tác động đến đời sống của người dân, do đó mỗi người tùy vào công việc và các quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải luôn quan tâm đến những quyết định hành chính để có phương án thực hiện cho phù hợp với lợi ích của mình trên cơ sở tn thủ pháp luật.

Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID-19, rất nhiều các quyết định hành chính được đưa ra để lên phương án phòng, chống dịch bệnh. Các quyết định hành chính khơng chỉ là những văn bản, giấy tờ cụ thể mà còn là những chỉ đạo, những mệnh lệnh của các nhà lãnh đạo trong các cuộc họp Ban chỉ đạo phòng, chống dịch COVID-19. Việc cập nhật các quyết định hành chính có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi người dân, các chủ doanh nghiệp, các cấp chính quyền để thực hiện các biện pháp phịng, chống dịch bệnh, bảo đảm an toàn và sức khỏe của bản thân và tồn xã hội, từ đó kiểm sốt và đẩy lùi dịch bệnh.

Là một sinh viên luật, tương lai phải tiếp xúc và làm việc với rất nhiều quyết định hành chính và ln phải cập nhật sát sao pháp luật, việc tìm hiểu và nắm chắc, xác định rõ các thành tố pháp lý trong khuôn khổ pháp luật hành chính là hết sức quan trọng và cần thiết. Đây là một yêu cầu tối thiểu đối với một người hành nghề luật.

2. Mục tiêu nghiên cứu:

- Xác định loại hình thức hoạt động hành chính tương ứng với mệnh lệnh của đề bài. - Xác định loại phương pháp hoạt động hành chính tương ứng với mệnh lệnh của đề bài. - Bình luận về tính hợp pháp, tính hợp lí của mệnh lệnh của đề bài.

3. Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp duy vật biện chứng, - Phương pháp diễn dịch,

- Phương pháp phân tích, tổng hợp, - Phương pháp hệ thống hóa,

…

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

3

NỘI DUNG 1. Xác định loại hình thức hoạt động hành chính:

Giáo trình trình Luật Hành chính của Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội đưa ra phân loại các hình thức hoạt động hành chính gồm ba nhóm, đó là:

- Những hình thức mang tính pháp lý - Những hình thức ít mang tính pháp lý - Những hình thức khơng mang tính pháp lý1

Theo như cách phân loại các hình thức hoạt động hành chính trên, mệnh lệnh nói trên thuộc vào nhóm các hình thức hoạt động mang tính chất pháp lý. Cụ thể đây là hoạt động ban hành quyết định quy phạm.

Trước hết, mệnh lệnh của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội được xếp vào hình thức hoạt động mang tính chất pháp lý vì mệnh lệnh này tác động trực tiếp đối với việc thay đổi chế tài áp dụng với một quan hệ quản lý nhà nước. Trong trường hợp này, đó chính là việc thực hiện giãn cách xã hội do tình hình dịch bệnh COVID-19. Trước đó, dựa trên Chỉ thị 16 của Thủ tướng Chính phủ, người dân được yêu cầu ở tại nhà và chỉ ra ngoài trong trường hợp thật sự cần thiết. Tuy nhiên, trước thời điểm ngày 03/4/2020, chưa có trường hợp nào bị tiến hành xử phạt khi ra đường với mục đích khơng cần thiết. Vậy sau khi chủ tịch UBND đưa ra yêu cầu xử phạt những cá nhân “đi ra đường mà không đúng các trường hợp cần thiết được ra khỏi nhà”, đã có thêm một cơ sở pháp lý để tiến hành áp dụng chế tài đối với những người vi phạm.

Định nghĩa về hình thức hoạt động hành chính mang tính chất pháp lý được đưa ra trong Giáo

trình Luật Hành chính của Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội như sau: “Những hình thức hoạt động hành chính mang tính chất pháp lý là những hình thức tạo ra sự biến đổi trong cơ chế điều chỉnh pháp luật, từ đó gián tiếp hoặc trực tiếp tạo cơ sở cho việc phát sinh, thay đổi hay chấm dứt một quan hệ pháp luật.”.2 Ở đây có thể hiểu sự biến đổi trong cơ chế điều chỉnh pháp luật được biểu hiện qua cả 3 cấu thành của một quy phạm pháp luật, bao gồm giả định, quy định và chế tài. Hình thức hoạt động hành chính của chủ thể có thẩm quyền gắn với tính quyền lực

1,2 Đại học Quốc gia Hà Nội (2017), Giáo trình Luật Hành chính Việt Nam, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, tr.295.

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

Quyết định hành chính là sản phẩm, là kết quả của ý chí đơn phương của chủ thể có thẩm quyền và nhằm thực hiện hoạt động quản lý.2 Chủ thể đưa ra quyết định hành chính này là Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội – một chủ thể có thẩm quyền quản lý trong lĩnh vực hành chính. Việc xử phạt những cá nhân “đi ra đường mà không đúng các trường hợp cần thiết được ra khỏi nhà” là ý kiến, suy nghĩ đơn phương của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội, tuy nhiên yêu cầu này cũng phải dựa trên các cơ sở pháp lý và cơ sở thực tiễn. Động thái này là nhằm thực hiện một công việc quản lý, cụ thể là việc thực hiện giãn cách li, cách xã hội do diễn biến phức tạp của dịch COVID-19.

2. Xác định loại phương pháp hoạt động hành chính

- Dựa trên tiêu chí bản chất quyền uy: Mệnh lệnh nói trên mang phương pháp cưỡng chế.

Tương ứng với hình thức hoạt động hành chính mang tính đã được xác định ở phần trên, mệnh lệnh trên mang tính chất quyền lực và pháp lý. Những cá nhân nào vi phạm việc ra đường trong trường hợp thật sự cần thiết đều bị bắt buộc xử phạt theo mệnh lệnh trên. Cơ bản việc đặt ra chế tài xử phạt đã là một hình thức cưỡng chế hành chính.

- Dựa trên tiêu chí phương thức tác động: Mệnh lệnh nói trên mang phương pháp hành chính, tác động một cách trực tiếp.

Đây là một mệnh lệnh được một chủ thể có thẩm quyền chỉ đạo trực tiếp tại cuộc họp Ban chỉ đạo phòng, chống dịch COVID-19. Mệnh lệnh này tác động trực tiếp đến những cá nhân “đi ra đường mà không đúng các trường hợp cần thiết được ra khỏi nhà”, là chủ thể bị quản lý trong quan hệ pháp luật hành chính. Từ đó nêu ra quy định về nghĩa vụ của người dân là phải ở nhà trừ khi có cơng việc thật sự cần thiết mới được ra khỏi nhà như đi mua thức ăn, đi làm tại các cơ sở, cơ quan được phép hoạt động,… Nếu người dân vi phạm thì họ phải có nghĩa vụ nộp phạt cho

1,2 Nguyễn Anh Đức (2021), Tài liệu giảng dạy Luật Hành chính Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

5

hành vi của mình. Qua đó nêu gương cho những người khác chấp hành các quy định về phịng, chống dịch.

- Dựa trên tiêu chí phạm vi tác động: Mệnh lệnh nói trên mang phương pháp điều chỉnh.

Phương pháp điều chỉnh được thể hiện qua nhiều việc làm khác nhau nhưng một trong số đó là đưa ra những phương hướng hoạt động cụ thể vào thực tiễn. Trên cơ sở phương hướng đó, những điều chỉnh pháp luật mới được tạo ra. Thông thường việc ban hành quyết định quy phạm sẽ được gắn với phương pháp điều chỉnh.

3. Bình luận về tính hợp pháp

3.1. Về thẩm quyền của chủ thể đưa ra mệnh lệnh

Chủ thể đưa ra mệnh lệnh này là Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội. Đây là một chủ thể có thẩm quyền quản lý nhà nước và mệnh lệnh của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cũng nằm trong thẩm quyền của ông.

Thành phố Hà Nội là đơn vị hành chính cấp tỉnh (chiếu theo Khoản 1 Điều 2 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015). Thẩm quyền của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cũng được quy định một phần tại Điều 22 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015. Xét Khoản 9 Điều 22 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 như sau:

Điều 22. Nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh

9. Chỉ đạo thực hiện các biện pháp bảo vệ mơi trường, phịng, chống cháy, nổ; chỉ đạo và áp dụng các biện pháp để giải quyết các công việc đột xuất, khẩn cấp trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh theo quy định của pháp luật.1

Việc Chủ tịch UBND đưa ra yêu cầu xử phạt những cá nhân “đi ra đường mà không đúng các trường hợp cần thiết được ra khỏi nhà” chính là một biện pháp phịng, chống dịch bệnh trên. Vậy mệnh lệnh này hoàn toàn nằm trong thẩm quyền của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội.

3.2. Về nội dung của mệnh lệnh

Nội dung yêu cầu của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cần phải phù hợp với nội dung và mục đích Hiến pháp, luật và các quyết định của cơ quan nhà nước cấp trên.

3.2.1. Nội dung mệnh lệnh phù hợp với Hiến pháp

Đối chiếu với Hiến pháp 2013

1 Quốc hội (2019), Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Hà Nội.

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

6

Điều 14.

2. Quyền con người, quyền cơng dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phịng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng.1

Quyền tự do đi lại của mọi người bị hạn chế vì lý do sức khỏe cộng đồng, an toàn xã hội do tác động của dịch bệnh COVID-19. Ngày 01/04/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 447/QĐ-TTg, công bố, dịch COVID-19 là dịch bệnh toàn quốc, là bệnh truyền nhiễm nhóm A, nguy cơ ở mức độ đại dịch tồn cầu2. Vì mức độ nguy hiểm của dịch bệnh, hạn chế đi lại là một việc làm cần thiết vì sức khỏe của cộng đồng.

Điều 112.

1. Chính quyền địa phương tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật tại địa phương; quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước cấp trên.3

Mệnh lệnh xử phạt những “đi ra đường mà không đúng các trường hợp cần thiết được ra khỏi nhà” của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội là một việc làm quyết định các vấn đề về quản lý, thực hiện giãn cách xã hội của địa phương. Hành động này là hoàn toàn hợp hiến.

3.2.2. Nội dung mệnh lệnh phù hợp với các đạo luật

- Đối chiếu với Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2019

Điều 22. Nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh

9. Chỉ đạo thực hiện các biện pháp bảo vệ mơi trường, phịng, chống cháy, nổ; chỉ đạo và áp dụng các biện pháp để giải quyết các cơng việc đột xuất, khẩn cấp trong phịng, chống thiên tai, dịch bệnh, an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh theo quy định của pháp luật.4

Như đã trình bày ở trên, cơng tác chỉ đạo của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội là đúng thẩm quyền và tuân theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015.

- Đối chiếu với Luật xử phạt vi phạm hành chính năm 2012, sửa đổi, bổ sung năm 2020

1 Quốc hội (2013), Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Hà Nội.

2 Thủ tướng Chính phủ (2020), Quyết định số 447/QĐ-TTg về việc công bố dịch COVID-19, Hà Nội.

3 Quốc hội (2019), Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Hà Nội.

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

3.2.3. Nội dung mệnh lệnh phù hợp với các quyết định của cơ quan nhà nước cấp trên

- Đối chiếu với Chỉ thị số 16/CT-TTg về thực hiện các biện pháp cấp bách phòng, chống dịch COVID-19

1… Yêu cầu mọi người dân ở tại nhà, chỉ ra ngoài trong trường hợp thật sự cần thiết như mua lương thực, thực phẩm, thuốc men, cấp cứu, làm việc tại nhà máy, cơ sở sản xuất, cơ sở kinh doanh dịch vụ, hàng hóa thiết yếu khơng bị đóng cửa, dừng hoạt động và các trường hợp khẩn cấp khác;3

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cho rằng những trường hợp không thực hiện nghiêm chỉ thị 16 của Thủ tướng hồn tồn có cơ sở xử phạt, cũng giống như xử phạt với người không chấp hành đeo khẩu trang.

1 Quốc hội (2020), Luật xử phạt vi phạm hành chính, Hà Nội.

2 Quốc hội (2007), Luật phịng, chống bệnh truyền nhiễm, Hà Nội.

3 Thủ tướng Chính phủ (2020), Chỉ thị số 16/CT-TTg về thực hiện các biện pháp cấp bách phòng, chống dịch COVID-19, Hà

Nội.

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

- Đối chiếu với Nghị định số 176/2013/NĐ-CP Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế

Điều 11. Vi phạm quy định về áp dụng biện pháp chống dịch

1. Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 đồng đến 300.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:

a) Không thực hiện biện pháp bảo vệ cá nhân đối với người tham gia chống dịch và người có nguy cơ mắc bệnh dịch theo hướng dẫn của cơ quan y tế.2

Vậy căn cứ theo điều khoản trên, việc người dân không thực hiện biện pháp bảo vệ biện pháp bảo vệ cá nhân theo hướng dẫn của cơ quan y tế thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính.

- Đối chiếu với Thông báo số 143/TB-VPCP Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về phịng, chống dịch COVID-19

5. Các bộ, ngành, địa phương

c) Xử lý nghiêm, kể cả về hình sự các trường hợp khơng khai báo y tế, khai báo không trung thực, không chấp hành cách ly, không đeo khẩu trang, tụ tập đông người, chống người thi hành công vụ,

8. Các Bộ, ngành, địa phương cần thay đổi mạnh mẽ tư duy, phương pháp làm việc, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, làm việc trực tuyến, cải cách thủ tục hành chính, xây dựng chính phủ điện tử, phát triển nền kinh tế số.3

1 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (2020), Công văn số 79-CV/TW về việc phịng chống dịch bệnh viêm đường hơ hấp cấp do vi rút Cô-rô-na gây ra, Hà Nội.

2 Chính phủ (2013), Nghị định số 176/2013/NĐ-CP Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế, Hà Nội.

3Văn phịng Chính phủ (2020), Thơng báo số 143/TB-VPCP Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về phịng, chống dịch COVID-19, Hà Nội.

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

9

Thời điểm này Thủ tướng đã chỉ đạo giãn cách toàn xã hội, hành vi người dân ra ngoài đường khơng đúng các trường hợp cần thiết có thể coi là không chấp hành các biện pháp cách ly và nên được xử lý nghiêm bằng các hình thức xử phạt hành chính. Bên cạnh đó, cấp trên hồn tồn khuyến khích các đơn vị địa phương đổi mới tư duy, phương pháp làm việc để đưa ra nhiều biện pháp nghiêm túc, sáng tạo, có trách nhiệm để triển khai phịng, chống dịch.

4. Bình luận về tính hợp lí

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội đã dẫn chứng nghiên cứu của các chuyên gia Bỉ rằng, nếu chỉ cần một bộ phận nhỏ khoảng 10% dân số khơng chấp hành, tỉ lệ lây nhiễm có thể nâng lên đến từ 30% đến 60% dân số. Nếu 40% dân số thực hiện hành vi sai trái thì việc cách ly xã hội sẽ khơng có ý nghĩa gì.1 Nói như vậy để thấy tầm quan trọng của sức mạnh đoàn kết toàn dân trong việc nâng cao nhận thức, ý thức trong cơng tác phịng, chống dịch bệnh. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói rằng tấm gương có giá trị rất lớn trong việc giáo dục, lời nói của Bác có ý nghĩa trong việc nêu gương sáng người tốt, việc tốt để người khác học hỏi theo. Tuy nhiên việc làm gương khơng chỉ có tác động trong việc làm theo việc tốt mà còn có ý nghĩa răn đe, cảnh tỉnh mọi người khơng làm theo những tấm gương xấu, có hành vi sai trái. Việc xử phạt những cá nhân sai phạm trong việc chấp hành các quy định phòng, chống dịch bệnh COVID-19 nói chung và những cá nhân ra đường khơng đúng trường hợp thật sự cần thiết nói riêng có ý nghĩa, tác động đến nhận thức về sự nguy hiểm của dịch bệnh và ý thức người dân trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Tình hình dịch COVID-19 thời điểm ấy đang thực sự rất nguy hiểm. Dịch bệnh lạ xâm nhập vào nước ta với tốc độ lây lan mạnh mẽ, lại chưa có vacxin phịng bệnh cũng như cịn nhiều bỡ ngỡ trong cơng tác phòng, chống dịch do nhận thức về con virut này cịn nhiều hạn chế. Do đó, việc giãn cách xã hội là biện pháp bất đắc dĩ song cũng có lẽ là biện pháp tối ưu để khống chế dịch bệnh. Đặc biệt, theo luật sư Đặng Văn Cường, kể từ ngày 01/4 việc cách ly xã hội đã được quy định rất rõ, khơng cịn là khuyến cáo, cảnh báo như các chỉ thị trước đó.2 Vậy việc xử phạt những hành vi cố ý sai phạm khi bất chấp dịch bệnh mà ra ngồi với lí do khơng chính đáng bị nghiêm khắc xử phạt là hồn tồn hợp lý và khả thi.

1 Nguyễn Hà (2020), “Chủ tịch Hà Nội: Từ mai xử phạt người vi phạm lệnh “hạn chế ra đường” ”, Báo Lao động,

truy cập ngày 03/7/2021.

2 Trang web Tuổi trẻ online (2020), “Hà Nội nói có đủ căn cứ xử phạt người dân ra đường khơng có lý do cần thiết”, truy cập ngày 03/7/2021.

</div>