quản lí đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các khu công nghiệp bắc trung bộ

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (351.28 KB, 15 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

LÊ MINH HIỀN

QUẢN LÝ ĐÀO TẠO CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỊA PHƯƠNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU NGUỒN NHÂN LỰC

CÁC KHU CÔNG NGHIỆP BẮC TRUNG BỘ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2021

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

LÊ MINH HIỀN

QUẢN LÝ ĐÀO TẠO CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỊA PHƯƠNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU NGUỒN NHÂN LỰC

CÁC KHU CÔNG NGHIỆP BẮC TRUNG BỘ

Chuyên ngành: Quản lí Giáo dục Mã số: 9.14.01.14

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS PHAN TRỌNG NGỌ

HÀ NỘI - 2021

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu khoa học này là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu và tài liệu được trích dẫn trong cơng trình này là trung thực. Kết quả nghiên cứu này không trùng với bất cứ cơng trình nào đã được cơng bố trước đó.

Tơi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình.

Tác giả Luận án

Lê Minh Hiền

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ... 3

4. Giả thuyết khoa học ... 4

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ... 4

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ... 4

7. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ... 5

8. Những luận điểm bảo vệ ... 7

9. Đóng góp mới của luận án ... 8

10. Cấu trúc của luận án ... 8

Chương 1: LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ ĐÀO TẠO CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỊA PHƯƠNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU NGUỒN NHÂN LỰC CÁC KHU CÔNG NGHIỆP BẮC TRUNG BỘ ... 9

1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ... 9

1.1.1. Các nghiên cứu về đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực được đào tạo của các doanh nghiệp trong khu công nghiệp ... 9

1.1.2. Các nghiên cứu về quản lí đào tạo của trường đại học địa phương gắn kết với thực tiễn địa phương, nhằm đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực được đào tạo của các doanh nghiệp ... 15

1.1.3. Khái quát các nghiên cứu đã có về đào tạo và quản lí đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực cho địa phương ... 18

1.2. Đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong khu công nghiệp ... 19

1.2.1. Một số khái niệm ... 19

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

1.2.2. Đào tạo nguồn nhân lực của trường đại học địa phương ... 26 1.2.3. Các phương thức đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu

nguồn nhân lực phục vụ địa phương ... 30 1.2.4. Tổ chức đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn

nhân lực các doanh nghiệp trong khu công nghiệp ... 36 1.2.5. Tiêu chí đánh giá đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu

nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong khu công nghiệp ... 39

1.3. Quản lí đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong khu công nghiệp ... 41

1.3.1. Một số khái niệm ... 41 1.3.2. Các thành tố của quản lí đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng

yêu cầu nguồn nhân lực cho các khu công nghiệp ... 43 1.3.3. Các mô hình quản lí đào tạo của trường đại học địa phương ... 44 1.3.4. Quản lí đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn

nhân lực các khu cơng nghiệp theo mơ hình CIPO ... 50

1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lí đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong khu công nghiệp .... 58

1.4.1. Tác động của yếu tố khách quan đến quản lý đào tạo của các trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong KCN ... 58 1.4.2. Tác động của các yếu tố chủ quan đến quản lý đào tạo của các trường

đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong KCN ... 60

Kết luận chương 1 ... 61 Chương 2: THỰC TRẠNG ĐÀO TẠO VÀ QUẢN LÍ ĐÀO TẠO CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỊA PHƯƠNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU NGUỒN NHÂN LỰC KHU CÔNG NGHIỆP BẮC TRUNG BỘ ... 62 2.1. Khái quát chung về tình hình kinh tế - xã hội các địa phương, khu kinh tế và trường đại học địa phương vùng Bắc Trung Bộ ... 62

2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội, văn hố và nguồn nhân lực các địa phương

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

2.2.5. Đánh giá kết quả khảo sát ... 71

2.3. Thực trạng đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong khu công nghiệp Bắc Trung Bộ ... 72

2.3.1. Thực trạng công tác tuyển sinh, qui mô đào tạo của các trường đại học địa phương vùng Bắc Trung Bộ ... 72

2.3.2. Thực trạng đào tạo của các trường ĐHĐP đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong KCN Bắc Trung Bộ ... 77

2.3.3. Thuận lợi và khó khăn trong hoạt động quản lí đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các KCN Bắc Trung Bộ .. 93

2.4. Thực trạng quản lí đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong khu công nghiệp ... 97

2.4.1. Thực trạng nhận thức của các đối tượng về sự gắn kết giữa trường đại học địa phương với DN trong hoạt động QLĐT đáp ứng yêu cầu các khu công nghiệp ... 97

2.4.2. Thực trạng quản lí đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các KCN Bắc Trung Bộ theo mô hình CIPO ... 100

2.4.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong khu công nghiệp Bắc Trung Bộ ... 107

2.5. Đánh giá chung thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo các trường ĐHĐP đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực cho các KCN Bắc Trung Bộ ... 110

2.5.1. Thành tựu ... 110

2.5.2. Hạn chế ... 111

2.5.3. Nguyên nhân của hạn chế ... 111

Kết luận chương 2 ... 112

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÍ ĐÀO TẠO CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỊA PHƯƠNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU NGUỒN NHÂN LỰC KHU CÔNG NGHIỆP BẮC TRUNG BỘ ... 113 3.1. Định hướng hoạt động quản lí đào tạo trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các KCN Bắc Trung Bộ... 113

3.1.1. Định hướng phát triển các khu công nghiệp Bắc Trung Bộ ... 113 3.1.2. Định hướng hoạt động đào tạo của trường đại học địa phương ... 113

3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lí đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các KCN Bắc Trung Bộ ... 116

3.2.1. Xuất phát từ quan điểm đào tạo nguồn nhân lực gắn liền với thực tiễn . 116 3.2.2. Dựa trên cơ sở lí luận đã được kiểm chứng trong thực tiễn sử dụng mơ

hình CIPO ... 116 3.2.3. Gắn liền với thực tiễn đáp ứng với yêu cầu phát triển của trường ĐHĐP

và doanh nghiệp ... 116 3.2.4. Đảm bảo tính hệ thống trong quản lí ... 117

3.3. Các biện pháp quản lí đào tạo của trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong KCN Bắc Trung Bộ ... 117

3.3.1. Hoạt động nâng cao nhận thức cho cán bộ, giảng viên và sinh viên về đào tạo và quản lí đào tạo đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp ... 117 3.3.2. Hoạt động đánh giá nhu cầu và xây dựng hệ thống thông tin đào tạo của

trường đại học địa phương đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh 3.3.6. Hoạt động gắn kết giữa trường đại học địa phương với doanh nghiệp

trong đào tạo nguồn nhân lực ... 134

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ... 138

3.5. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi các biện pháp QLĐT của trường ĐHĐP đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các doanh nghiệp trong KCN Bắc Trung Bộ ... 139

3.5.1. Mục đích của khảo nghiệm ... 139

3.5.2. Nội dung khảo nghiệm ... 139

3.5.3. Hình thức khảo nghiệm ... 139

3.5.4. Kết quả khảo nghiệm ... 140

3.6. Tổ chức thử nghiệm 01 biện pháp đề xuất ... 142

3.6.1. Mục đích thử nghiệm ... 142

3.6.2. Nội dung thử nghiệm ... 143

3.6.3. Địa bàn và thời gian thử nghiệm ... 143

3.6.4. Tổ chức thử nghiệm ... 143

3.6.5. Kết quả thử nghiệm ... 143

Kết luận chương 3 ... 147

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ... 148

DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH ĐÃ CƠNG BỐ ... 151

LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ... 151

TÀI LIỆU THAM KHẢO ... 152 PHỤ LỤC

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Nội dung

Tiếng Việt

Tiếng Anh

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Tổng hợp các khu kinh tế vùng Bắc Trung Bộ ... 64 Bảng 2.2. Nhu cầu nguồn nhân lực của khu kinh tế Nghi Sơn và Vũng Áng ... 66 Bảng 2.3. Qui mô và khả năng đào tạo của các trường ĐHĐP vùng Bắc Trung Bộ 68 Bảng 2.4. Thống kê đối tượng khảo sát ... 70 Bảng 2.5. Kết quả tuyển sinh của các trường ĐHĐP giai đoạn từ 2016 đến 2019 ... 72 Bảng 2.6. Qui mô đào tạo của các trường ĐHĐP giai đoạn từ 2016 đến 2019 ... 75 Bảng 2.7. Tình hình việc làm của sinh viên sau 01 năm tốt nghiệp của các trường

ĐHĐP giai đoạn từ 2016 đến 2018 ... 76 Bảng 2.8. Đánh giá của các đối tượng về tổ chức đào tạo các trường ĐHĐP ... 77 Bảng 2.9. Đánh giá của các đối tượng về thực trạng gắn kết giữa trường ĐHĐP với

DN trong xây dựng và thực hiện CTĐT ... 79 Bảng 2.10. Đánh giá của các đối tượng về phương thức gắn kết giữa trường ĐHĐP

với DN trong đào tạo nguồn nhân lực ... 81 Bảng 2.11. Đánh giá của các đối tượng về mức độ tham gia của DN trong hoạt động

đào tạo của trường ĐHĐP ... 83 Bảng 2.12. Đánh giá của các đối tượng về kết quả đào tạo của trường ĐHĐP đáp

ứng yêu cầu nguồn nhân lực các DN ... 86 Bảng 2.13. Đánh giá của các đối tượng về hiệu quả nội dung gắn kết trong đào tạo

nguồn nhân lực của trường ĐHĐP với DN ... 87 Bảng 2.14. Đánh giá của các đối tượng về hiệu quả các lĩnh vực gắn kết giữa trường

ĐHĐP và DN trong đào tạo nguồn nhân lực ... 89 Bảng 2.15. Đánh giá của các đối tượng về chất lượng đào tạo của trường ĐHĐP so

với yêu cầu của doanh nghiệp ... 91 Bảng 2.16. Đánh giá của các đối tượng về thuận lợi trong hoạt động QLĐT của

trường ĐHĐP đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các KCN ... 94 Bảng 2.17. Đánh giá của các đối tượng về khó khăn trong hoạt động QLĐT của

trường ĐHĐP đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các KCN ... 95

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

Bảng 2.18. Nhận thức của các đối tượng về gắn kết giữa trường ĐHĐP và DN trong đào tạo nguồn nhân lực ... 97 Bảng 2.19. Đánh giá của các đối tượng về quản lí hoạt động gắn kết giữa trường ĐHĐP

với DN trong đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu các KCN ... 99 Bảng 2.20. Đánh giá của các đối tượng về thực trạng tuyển của trường ĐHĐP đáp

ứng yêu cầu nguồn nhân lực các KCN ... 101 Bảng 2.21. Đánh giá của đối tượng về thực trạng quản lí xây dựng CTĐT của

trường ĐHĐP đáp ứng yêu cầu phát triển các KCN ... 102 Bảng 2.22. Đánh giá của các đối tượng về thực trạng quản lí quá trình đào tạo của

trường ĐHĐP đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các KCN ... 103 Bảng 2.23. Đánh giá của các đối tượng về thực trạng quản lí đầu ra đào tạo và

QLĐT của trường ĐHĐP đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các KCN . 105 Bảng 2.24. Đánh giá của các đối tượng về hiệu quả quản lí đào tạo của trường

ĐHĐP đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực các KCN Bắc Trung Bộ ... 106 Bảng 2.25. Đánh giá của các đối tượng về thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu

tố khách quan đến QLĐT của trường ĐHĐP ... 107 Bảng 2.26. Đánh giá của các đối tượng về thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu

tố chủ quan đến QLĐT của trường ĐHĐP ... 109 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi các biện pháp ... 140 Bảng 3.2. Sự khác biệt trong quản lí việc kết hợp của nhóm thử nghiệm và nhóm

đối chứng ... 145 Bảng 3.3. Mức độ gắn kết giữa trường đại học và doanh nghiệp ... 146

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Mơ hình tổ chức đào tạo của trường đại học địa phương ... 39

Sơ đồ 1.2. Mơ hình quản lí đào tạo theo quá trình ... 47

Sơ đồ 1.3. Tiếp cận CDIO trong đào tạo và quản lí đào tạo của trường đại học ... 49

Sơ đồ 1.4. Mơ hình CIPO trong quản lí đào tạo ... 50

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Chất lượng nguồn nhân lực là động lực của sự phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH), là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước. Tuy nhiên, chất lượng này lại phụ thuộc rất nhiều vào hoạt động giáo dục đào tạo. Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI nêu rõ:

“Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo

dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế”, coi phát triển giáo dục, đào tạo là động lực quan trọng, là điều kiện

tiên quyết để phát triển con người [17], Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII tiếp

tục khẳng định: “Đối mới căn bản và toàn diện giáo dục theo hướng mở, hội nhập,

xây dựng xã hội học tập” [18], ngày 19/4/2011, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành

Quyết định 579/QĐ-TTg về Chiến lược phát triển nguồn nhân lực Việt Nam thời kỳ

2011-2020, trong đó nhấn mạnh các trọng tâm: "Quy hoạch phát triển nguồn nhân

lực là nhiệm vụ quan trọng của các Bộ ngành và tỉnh, thành phố nhằm đảm bảo cân đối về lao động cho sự phát triển của các ngành và địa phương; Xây dựng những quy chế, cơ chế, chính sách đẩy mạnh đào tạo theo nhu cầu xã hội, gắn kết các cơ sở đào tạo với doanh nghiệp, mở rộng các hình thức đào tạo theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp và thu hút doanh nghiệp tham gia nhiều hơn vào đào tạo nguồn nhân lực. Thể chế hóa trách nhiệm của doanh nghiệp đối với việc phát triển nguồn nhân lực quốc gia"[87]; Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 4/11/2013 của Ban chấp hành

Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã

hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, đã xác định mục tiêu cụ thể: Đối với giáo dục đại

học, tập trung đào tạo nhân lực trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài, phát triển phẩm chất và năng lực tự học, tự làm giàu tri thức, sáng tạo của người học. Hoàn thiện mạng lưới các cơ sở giáo dục đại học, cơ cấu ngành nghề và trình độ đào tạo phù hợp với quy hoạch phát triển nhân lực quốc gia... [3].

Nhận thức được vai trị của mình, các cơ sở giáo dục đại học nói chung, các trường đại học địa phương (ĐHĐP) nói riêng đã có những nỗ lực trong công tác tuyển sinh, đào tạo và quản lý đào tạo (QLĐT), triển khai áp dụng mơ hình đào tạo

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

và phương thức quản lí tiên tiến, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo cũng như đào tạo đáp ứng yêu cầu xã hội, gắn kết các cơ sở đào tạo với thị trường lao động.

Vùng Bắc Trung Bộ (gồm 6 tỉnh từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên - Huế) có nền kinh tế chậm phát triển, cơ cấu kinh tế của các địa phương trong vùng chủ yếu là sản xuất nông nghiệp. Với quyết tâm đưa KT-XH vùng Bắc Trung Bộ nhanh chóng phát triển, Đảng và Chính phủ đã có các Nghị quyết, Quyết định thành lập các khu kinh tế, khu công nghiệp thuộc các địa phương trong vùng: khu kinh tế Nghi Sơn (Thanh Hóa); khu kinh tế Đơng Nam (Nghệ An), khu kinh tế Vũng Áng (Hà Tĩnh); khu kinh tế Hịn La (Quảng Bình); khu kinh tế Đông Nam (Quảng Trị); khu kinh tế Chân Mây - Lăng Cô (Thừa Thiên Huế) và các khu kinh tế cửa khẩu: Lao Bảo (Quảng Trị), Cha Lo (Quảng Bình), Cầu Treo (Hà Tĩnh). Các khu kinh tế trên đã và đang đi vào hoạt động. Vì thế xuất hiện nhu cầu cấp bách nguồn nhân lực phục vụ sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp trong khu kinh tế, khu công nghiệp (viết tắt chung là KCN).

Cùng với việc hình thành và phát triển các KCN, trên địa bàn vùng Bắc Trung Bộ có các trường đại học: đại học Hồng Đức, đại học văn hóa, thể thao và du lịch Thanh Hóa, đại học kinh tế Nghệ An, đại học Hà Tĩnh và đại học Quảng Bình. Đây là các trường ĐHĐP vùng Bắc Trung Bộ trực tiếp đào tạo nguồn nhân lực phục vụ sự phát triển KT-XH của địa phương và khu vực.

Trong những năm qua, các trường ĐHĐP đã tập trung xây dựng chương trình đào tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy cũng như cách thức QLĐT, bước đầu đã đạt được những thành công nhất định: Chất lượng đào tạo đã được cải thiện, sinh viên đã tiếp cận gần hơn với những tri thức công nghệ và yêu cầu mới trong nền kinh tế trí thức và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp ra trường được các doanh nghiệp, nhà sử dụng lao động tuyển dụng ngày càng cao. Tuy nhiên, bên cạnh những thành cơng, hoạt động giáo dục đào tạo nói chung và công tác QLĐT của các trường ĐHĐP vẫn còn tồn tại khá nhiều bất cập: các ngành nghề, chương trình, phương thức quản lí đào tạo, …được xây dựng chủ yếu dựa vào nguồn lực sẵn có của nhà trường như: cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên,…không căn cứ vào yêu cầu sử dụng của các doanh nghiệp, thị trường lao động. Cơ cấu và chất lượng đào tạo mặc dù đã được cải thiện so với trước nhưng hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là đối với đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu các

</div>