<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

H¯ỚNG DẪN MÔN HỌC LUAT DAN SỰ

Tap 2

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<small>Mã số: TPC/K - 17 - 12</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

3. TS. Vh THI HONG YEN 4. ThS. HOANG THI LOAN

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

LOI NOI DAU

L uật dân sự iệu chính quan hệ xã hội với phạm vi rộng và phức tạp. Vì vậy, việc tiếp cận, nắm bắi, hiểu

dung dé vận dụng các quy ịnh cua luật dan sự vào thực tiễn cing khong dé dàng. Da số những ng°ời ã từng học lập,

nghiên cứu về luật déu cho rang mon học luật dân sự là mét

<small>trong những mon phúc tạp trong các mơn chun ngành luậi.</small>

Với mục ích tạo iều kiện cho sinh viên dang theo học tại

các tr°ờng chuyên ngành luật có thêm tài liệu ể học tập,

nghiên cứu mơn học này cing nh° cung cấp thêm một nguồn tài liệu nghiên cứu tới những ng°ời có quan tâm về luật dân sự, Nhà xuất bản T° pháp xuất bản cuốn “H°ớng dẫn môn học Luật dân sự - Tập 2”. Trên c¡ sở cuỗn sách cùng tên xuất bản nm 2015 và tiếp theo cuốn “H°ớng dẫn môn học Luật dân sự -Tap 1” da °ợc xuất ban, cuốn sách này °ợc biên soạn ể giải quyết các vấn dé cịn lại cua mơn học.

ề việc học tập, nghiên cứu °ợc thuận lợi, cuốn sách °ợc

biên soạn theo kết cấu từng mục (từ mục 17 ến mục 31) và

nehién cứu xuyên suốt Bộ luật dân sự nm 2015. Mỗi mục, ngoài phan Ly thuyết gidi quyết những kiến thức chun mơn c¡

ban ều có liệt kê một số câu hỏi ở dạng bán trắc nghiệm và

dạng câu hỏi tự luận, vấn áp. ặc biệt, sau các mục nằm trong

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<small>cùng một van dé lớn, cuôn sách có °a ra một số bài tập tình</small>

<small>hng kèm theo g¡i ÿ giải qut tình hng do.</small>

<small>Rat mong nhận °ợc sự gop ý cua ban ọc dé cn sách</small>

<small>hồn thiện h¡n trong lan tai ban.</small>

<small>Ha Nội, thang 8 nm 2017</small>

NHA XUAT BAN TU PHAP

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<small>Mục 17</small>

NGH(A VỤ

<small>1. Khái niệm chung về ngh)a vụ dân sự1.1. Khai niệm, dac iềm cua ngh)a vu</small>

<small>Nghia vụ là một quan hệ pháp luật dân sự, trong ó một</small>

hoặc nhiều chủ thể phải chuyển giao vật, chuyển giao quyền, trả

tiên hoặc piấy tờ có piá, thực hiện hoặc khơng °ợc thực hiện

một hoặc một số cơng việc nhất ịnh vì lợi ích của một hoặc nhiều chủ thể khác. Bên phải làm hoặc không °ợc làm những

<small>công việc d°ợc gọi là bên có ngh)a vụ. Bên d°ợc h°ởng lợi íchtừ việc bên kia thực hiện hoặc không °ợc thực hiện một công</small>

việc °ợc gọi là bên có quyền.

Chang hạn, hợp ồng mua bán tài sản làm phát sinh quan hệ

neh)a vụ piữa các bên, trong ó bên ban có ngh)a vụ chuyên Ø1a0

tài sản bán cho bên mua, bền mua có ngh)a vụ chuyền tiên mua

<small>tài sản cho bên bán.</small>

<small>Nehia vụ có các ặc iểm sau:</small>

<small>- Nehia vụ là sự liên hệ vé quyền và nghia vụ giữa các bên</small>

<small>chủ thê.</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

H¯ỚNG DAN MON HOC - LUẬT DÂN SỰ * 74p2

Ngh)a vụ là một quan hệ xã hội °ợc sự tác ộng (iều

chỉnh) của pháp luật ã làm cho nó tổn tại ở một trạng thái mới mà trong ó, quyền và ngh)a vụ của các bên chủ thể °ợc pháp

<small>luật thừa nhận và bao ảm thực hiện. ó là trạng thái của métquan hệ pháp luật dân sự.</small>

<small>- Quyên và ngh)a vụ dân sự của hai bên chu thê ôi lập nhaumột cách t°¡ng ứng và chỉ có hiệu lực trong phạm vi giữa cácchủ thê ã °ợc xác ịnh.</small>

Trong ngh)a vụ dân sự, quyền của bên này là ngh)a vụ của

bên kia và ng°ợc lại. Bên nay có quyền với phạm vi bao nhiêu thì bên kia sẽ có bay nhiêu ngh)a vụ với phạm vi t°¡ng ứng. Mat khác, trong quan hệ ngh)a vụ, cả chủ thể mang quyền, cả chủ thể mang ngh)a vụ luôn luôn °ợc xác ịnh một cách cụ thé nên

quyên của bên này chỉ là ngh)a vụ của bên kia. Nói cách khác.

mỗi quan hệ về quyền và ngh)a vụ trong quan hệ nảy không liên quan ến ng°ời khác ngoài các chủ thể ã °ợc xác ịnh cụ thê. Trong một số tr°ờng hợp, quyền và ngh)a vụ của các chủ thé trong quan hệ nay có thé liên quan ến ng°ời thứ ba nh°ng ng°ời thứ ba ó phải là ng°ời ã °ợc xác ịnh cụ thé tr°ớc. Chang han, trong quan hệ nghia vụ phát sinh từ hợp ồng cho vay, bên có quyền ịi no là ng°ời ã cho vay, bên có ngh)a vụ

trả nợ là ng°ời vay nh°ng cing có thể ng°ời phải trả khoản nợ

<small>ó lại là ng°ời thứ ba (là ng°ời bảo lãnh ã °ợc các bên xácịnh tr°ớc}.</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<small>Mục 17. Ngh)a vụ</small>

<small>- Quyên dân sự của các bên chủ thê là một quyên ôi nhân.</small>

Nếu trong quyển sở hữu. quyền của chủ thể mang quyền

°ợc thực hiện bng hành vi của chính họ thì trong quan hệ ngh)a vụ dân sự, quyền của bên này lai °ợc thực hiện thơng

qua hành vi của chủ thé phía bên kia. Nói cách khác, quyền của bên này chỉ °ợc áp ứng khi bên kia ã thực hiện ầy ủ ngh)a vụ của họ. Mặt khác, nếu việc thực hiện quyền trong

quyền sở hữu là việc tác ộng trực tiếp ến tài sản thi trong nph)a vụ dân sự, ng°ời mang quyền dân sự không d°ợc tác ộng trực tiếp ến tài sản của ng°ời mang ngh)a vụ. Khi

<small>ng°ời mang nph)a vụ khơng thực hiện nph)a vụ ó, ng°ời</small>

mang qun chỉ có thể sử dụng các ph°¡ng thức mà pháp luật

da quy ịnh dé tác ộng và yêu cầu ng°ời ó phải thực hiện

<small>ngh)a vụ cho mình. Nói cách khác, trong ngh)a vu dân sự</small>

quyền của ng°ời này là ối với con ng°ời phía bên kia chứ khơng ối với tài sản của họ.

1.2. ôi t°ợng của ngh)a vụ

<small>1.2.1. Khái niệm và các loại ổi trong của ngh)a vụ</small>

Dỗi t°ợng của ngh)a vụ là cái mà các bên tác ộng tới nó

<small>trong việc xác lập, thực hiện quan hệ ngh)a vụ dân sự với nhau.Trong quan hệ ngh)a vụ, bng hành vi của minh, chủ thé tácộng vào một tài sản hoặc thực hiện một cơng việc cụ thê nào</small>

<small>ó. Những tài sản, cơng việc này chính là ơi t°ợng của việc</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

H¯ỚNG DAN MÔN HOC - LUẬT DÂN SỰ * 74p2

thực hiện nph)a vụ dân sự. Tùy thuộc vào tính chất và nội dung

của từng quan hệ ngh)a vụ cụ thé mà ối t°ợng của nó có thề là

<small>một tài sản, một công việc phải làm hoặc một công việc không°ợc làm.</small>

Diều 276 Bộ luật dân sự nm 2015 (sau ây gọi tat là

<small>BLDS 2015) quy ịnh:</small>

<small>“7. ôi t°ợng của ngh)a vụ là tài san, công việc phái thực</small>

<small>hiện hoặc không °ợc thực hiện.</small>

<small>2. ôi t°ợng cua ngh)a vụ phái °ợc xác ịnh `.</small>

<small>Nh° vậy, tùy thuộc vào từng quan hệ ngh)a vụ mà có các</small>

<small>ơi t°ợng sau ây:</small>

<small>- ồi t°ợng cua ngh)a vụ là tài sản</small>

a phân các ngh)a vụ dân sự có ối t°ợng là tải sản. Tài sản bao gồm vật, tiền, các giấy tờ trị piá °ợc bang tiền và các quyền tài sản. Tài sản là vật có thé là ộng sản hoặc bất ộng

sản, có thé là vật chia °ợc hoặc là vật khơng chia °ợc, có thé

là vật cùng loại hoặc vật ặc ịnh, có thể là vật °ợc xác ịnh

theo chủng loại hay °ợc xác ịnh là vật ồng bộ. Tài sản có the

ở dạng hữu hình hoặc vơ hình, có thé là tai sản có sẵn vào thời

iểm xác lập ngh)a vụ hoặc hình thành trong t°¡ng lai. Tùy theo

tính chất của từng loại tài sản cụ thé trong quan hệ ngh)a vụ dân sự mà các bên thỏa thuận ể xác ịnh nội dung của quan hệ

<small>ngh)a vụ.</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<small>Mục 17. Ngh)a vụ</small>

<small>- ổi t°ợng cua ngh)a vụ dân sự là công việc phai làm</small>

Công việc phải làm °ợc coi là ối t°ợng của ngh)a vụ, nếu

từ một công việc °ợc nhiều ng°ời xác lập với nhau một quan

<small>hệ ngh)a vụ mà theo ó. ng°ời có ngh)a vụ phải thực hiện công</small>

việc theo úng nội dung ã °ợc xác ịnh. Chng hạn, A thuê B

vận chuyên một số l°ợng tài sản từ iểm Y ến iểm X thì cơng việc vận chuyển là ối t°ợng của ngh)a vụ.

Cơng việc phải làm có thể °ợc hồn thành với một kết quả

nhất ịnh, nh°ng cing có thé khơng gan liền với một kết quả (do các bên thỏa thuận hoặc do tính chất của cơng việc). Mặt khác, kết qua của cơng việc phải làm có thé °ợc biểu hiện d°ới dang

một vật cụ thể (công việc gia cơng sản phẩm) nh°ng cing có thê

khơng biếu hiện d°ới dạng mét vật cu thê nào (các loại dịch vụ).

Thông th°ờng, các quan hệ ngh)a vụ có ối t°ợng là công

<small>việc phải làm là những quan hệ ngh)a vụ phát sinh từ các hợp</small>

déng mang tính dich vụ nh° hợp ồng vận chuyển, hợp ồng gửi

<small>ø1ữ tài sản...</small>

- ối t°ợng của ngh)a vụ dân sự là công việc không °ợc

<small>thực hiện</small>

Công việc không °ợc làm là ôi t°ợng của ngh)a vụ trong

<small>những tr°ờng hợp, các bên từ cơng việc ó xác lập với nhau một</small>

<small>quan hệ ngh)a vu, theo ó một bên có ngh)a vụ khơng °ợc thựchiện cơng việc theo nội dung mà các bên ã xác ịnh. Do tính</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

H¯ỚNG DAN MƠN HOG - LUẬT DÂN SỰ * Tap 2

<small>chat của ôi t°ợng ngh)a vu là công việc không °ợc thực hiện</small>

<small>nên hành vi “bât ộng” của bên có ngh)a vụ khơng °ợc thựchiện cơng việc là khách thê của quan hệ ngh)a vụ này.</small>

Vi dụ: Wai ng°ời có bat ộng sản liền ké nhau thỏa thuận

một bên nhận ở bên kia một khoản tiền và cam kết khơng xây dựng cơng trình trên ất của minh ề khỏi che lấp nhà của bên

<small>kia (thời hạn không °ợc xây nhà °ợc xác ịnh theo thỏa thuận</small>

<small>của hai bên).</small>

<small>1.2.2. iêu kiện ôi với ồi t°ợng của ngh)a vu</small>

Qua việc xem xét ối t°ợng của ngh)a vụ dân sự ở các dạng

cụ thể trên, ồng thời cn cứ vào quy ịnh của BI.DS 2015 (tại

iều 276), một tài sản, một công việc phải làm hoặc một công

việc không °ợc làm chỉ °ợc coi là ối t°ợng của ngh)a vụ dân sự khi chúng thỏa mãn các iều kiện sau ây:

- Phải dap ứng °ợc một lợi ích nao ó cho chu thể

<small>co qun</small>

Thơng th°ờng, lợi ích mà chủ thé có quyền h°ớng tới là một lợi ich vật chất (một vật cụ thể, một khoản tién...), nh°ng cing có thé là một lợi ích tinh than.

Dé chủ thé có quyền ạt °ợc lợi ích vật chất nếu ối t°ợng của nghia vụ dân sự là một vật cu thé, thì vật ó phải mang day

<small>ủ các thuộc tính của một hang hóa (giá tri và giá trị sử dụng).</small>

Nếu ối t°ợng của ngh)a vụ là công việc, thì việc phải làm hoặc

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

<small>Mục 17. Ngh)a vụ</small>

<small>việc khơng °ợc làm phải h°ớng tới lợi ích của ng°ời có quyền.Khi làm hoặc khơng làm cơng việc ó sẽ em ên cho bên kiamột lợi ích nhất ịnh.</small>

<small>- ôi t°ợng cua ngh)a vụ phải °ợc xác ịnh</small>

Khi các bên giao kết hợp ồng ể từ ó xác lập quan hệ

ngh)a vụ ối với nhau, phải xác ịnh rõ ối t°ợng của ngh)a vụ

là công việc hay tai sản gì. Trong tr°ờng hợp ngh)a vụ °ợc thiết

lập theo quy ịnh của pháp luật, thì ơi t°ợng ã °ợc pháp luật

<small>xác ịnh rõ trong nội dung của quan hệ ngh)a vụ ay.</small>

Nếu ối t°ợng của ngh)a vụ là tài sản thì các bên phải xác

ịnh rõ về số l°ợng, trọng l°ợng, khối l°ợng, tính chất, tỉnh

trạng của tài sản thông qua việc kiếm ếm và các piấy tờ liên

quan (nếu có). Nếu là tài sản hình thành trong t°¡ng lai thì phải có các giấy tờ liên quan xác ịnh cụ thể về tài sản ó và các cn cứ ể chứng minh tài sản ó chắc chắn sẽ hình thành và khi hình

thành sẽ thuộc sở hữu của một trong các bên. Nếu là giấy tờ có

giá hoặc quyền tài san thi bên d°a tài san ó làm ối t°ợng của ngh)a vụ phải có ầy ủ các chứng cứ chứng minh tài sản ó

<small>thuộc sở hữu của mình.</small>

<small>- ối t°ợng cua ngh)a vụ có thê thực hiện °ợc</small>

Nếu ối t°ợng của ngh)a vụ dân sự là một việc không thê

<small>thực hiện °ợc sẽ không thỏa mãn °ợc lợi ích của chủ thê có</small>

quyền. Vì vậy, nếu ối t°ợng là một tài sản thì phải là những tài

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

H¯ỚNG DAN MÔN HOC - LUẬT DAN SU * Tap2

<small>sản có thê em giao dịch °ợc, nêu là cơng việc thì phải lànhững cơng việc có thê thực hiện °ợc.</small>

<small>Khi xem xét mot ôi t°ợng của ngh)a vụ dân sự có thê thựchiện °ợc hay khơng cân xác ịnh theo hai van dé sau:</small>

Thứ nhất, xác ịnh theo ặc tính của bản thân ối tuong, ối t°ợng vốn di là một tài sản không thể xác ịnh °ợc hoặc néu

ối t°ợng là công việc nh°ng về bản chất ó là cơng việc khơng

thể thực hiện °ợc sẽ không thé dem giao dịch.

Thứ hai, do pháp luật cắm hoặc trái ạo ức xã hội. Những tài sản mà pháp luật cam giao dịch, những công việc

mà pháp luật cắm làm hoặc những việc nếu làm sẽ trái với ạo

ức xã hội cing là những ối t°ợng không thé thực hiện °ợc.

Vì vậy, nó khơng bao giờ °ợc coi là ối t°ợng của ngh)a vụ

dân sự. Vi du: thuộc phiện là một vật có thực nh°ng khơng thé em giao dịch °ợc vì ã bị pháp luật cắm l°u thơng trong

<small>giao dịch dân sự.</small>

Mặt khác, một ng°ời chỉ có thể dùng tài sản làm ối t°ợng

giao dịch nếu họ là chủ sở hữu của tài sản, là ng°ời °ợc chủ sở

hữu ủy quyền giao dịch hoặc là ng°ời có thẩm quyền theo quy

<small>ịnh của pháp luật.</small>

1.3. Thành phan của ngh)a vụ dân sự

<small>Là một quan hệ pháp luật dân sự nên ngh)a vụ dân sự cing</small>

có ba thành phan sau ây:

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<small>Mục 17. Ngh)a vụ</small>

<small>1.3.1. Chu thé</small>

<small>Là các bên tham gia quan hệ ngh)a vụ dân sự, bao gơm:</small>

- Bên có ngh)a vụ: Là bên phải chuyển giao vật, chuyển

giao quyên, trả tiền hoặc giấy tờ có giá, thực hiện cơng việc khác hoặc khơng °ợc thực hiện cơng việc nhất ịnh vì lợi ích của

<small>bên kia.</small>

- Bên có qun: Là bên °ợc h°ởng lợi ích từ việc bên kia thực hiện ngh)a vụ chuyển giao vật, chuyên giao quyên, trả tiền

hoặc piấy tờ có gia, thực hiện công việc khác hoặc không °ợc

thực hiện công việc nhất ịnh.

Tùy theo từng tr°ờng hợp, mỗi bên chủ thể có thể chỉ là một nh°ng có thê là nhiều ng°ời.

<small>Luu ý: Trong tr°ờng hợp thông qua một cn cứ nh°ng làm</small>

xác lập nhiều quan hệ ngh)a vụ thì cần xác ịnh bên nào là bên có nghia vụ. bên nào là bên có quyên theo từng quan hệ ngh)a vụ cụ thể. Chng hạn, khi hợp ồng mua bán tài sản °ợc xác lập

và có hiệu lực pháp luật sẽ phát sinh nhiều ngh)a vụ khác nhau

nh° ngh)a vụ chuyên giao tài sản bán, ngh)a vụ trả tiền. Trong

ó. ối với ngh)a vụ chun giao tài sản thì bên có ngh)a vụ là bên ban, dối với ngh)a vụ trả tiền thì bên có ngh)a vụ là bên mua.

<small>1.3.2. Nội dung</small>

<small>Trong quan hệ ngh)a vụ dân sự, các bên (hoặc ít nhât là mộtbên) ln h°ớng tới một lợi ích vật chât. Lợi ích mà một bên</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

H¯ỚNG DẪN MÔN HOC - LUẬT DÂN SỰ * 74p 2

h°ớng tới chỉ ạt °ợc khi bên kia thực hiện ầy ủ các ngh)a vụ

<small>của họ. Tức là các bên phải xác ịnh rõ trong nội dung của quan</small>

hệ ấy về các quyền lợi và các ngh)a vụ dân sự của mỗi bên.

Quyền dân sự và ngh)a vụ dân sự là hai yếu tố cầu thành nội

<small>dung của quan hệ ngh)a vụ dân sự.</small>

Vì vậy, có thể nói rằng: nội dung của quan hệ pháp luật dân

sự về ngh)a vụ là tổng hợp các quyền và ngh)a vụ của các bên chủ thể trong quan hệ ngh)a vụ ó °ợc xác ịnh thơng qua các

iều kiện do các bên thỏa thuận hoặc pháp luật quy ịnh. Vi du:

Các bên tự xác ịnh các iều kiện về ối t°ợng ể từ ó xác ịnh ng°ời có ngh)a vụ giao vật phải chuyên giao cho bên kia vật gì. với chất l°ợng, số l°ợng, chủng loại, tình trạng nh° thế nào. Ngồi ra, các bên cịn thỏa thuận ể xác ịnh ph°¡ng thức thực hiện, thời gian, ịa iểm thực hiện ngh)a vụ..., qua ó ề thấy

°ợc ng°ời có quyền °ợc phép yêu cầu những gi và giới hạn ến âu, ng°ời có ngh)a vụ phải thực hiện về những vấn ề nói trên nh° thế nào.

- Quyên ân sự: Là xử sự mà bên có quyền °ợc phép thực

<small>hiện theo thỏa thuận hoặc theo quy ịnh của pháp luật. Xử sự</small>

°ợc coi là quyền trong quan hệ ngh)a vụ chính là qun u

cầu bên có ngh)a vụ phải thực hiện hoặc không °ợc thực hiện những hành vi nhất ịnh.

- Ngh)a vụ dân sự: Là xử sự bắt buộc theo thỏa thuận hoặc

<small>theo quy ịnh của pháp luật mà bên có ngh)a vụ phải thực hiện.</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<small>Mục 17. Ngh)a vu</small>

<small>Xu sự °ợc coi là nph)a vụ trong quan hệ ngh)a vụ dân sự chínhlà việc phải thực hiện một hành vi nhất ịnh nh° chuyền giao</small>

vật, chuyển giao quyên, trả tiền hoặc giấy tờ có giá, thực hiện

<small>công việc khác hoặc không °ợc thực hiện công việc nhất ịnhvì lợi ích của bên có quyền.</small>

1.3.3. Khách thé

Trong quan hé nghia vu, quyén va ngh)a vụ của các bên

luôn ối lập nhau một cách t°¡ng ứng nên khi h°ớng tới quyền

<small>lợi của mình, chính là việc chủ thé có quyền ln h°ớng tới hành</small>

vi của chủ thê phía bên kia.

<small>Vì vậy, có thê nói, khách thê của quan hệ ngh)a vụ là nhữngxử sự của các bên chủ thê mà chỉ thơng qua ó, qun u câucing nh° nehïa vụ của các chủ thê mới °ợc thực hiện.</small>

<small>Chỉ có thơng qua hành vi thực hiện ngh)a vụ của bên nay thì</small>

quyên lợi của chủ thé bên kia mới °ợc thực hiện. Vi vay, trong

các quan hệ ngh)a vụ, hành vi là cái mà các chủ thé ều h°ớng

tới, là khách thể nói chung của mọi quan hệ ngh)a vụ. Tuy nhiên,

<small>t°¡ng ứng với sự a dạng của các quan hệ ngh)a vụ, hành vi là</small>

khách thê của chúng cing hết sức a dạng và phong phú.

Trong nhiêu quan hệ ngh)a vụ, hành vi của các chủ thể gắn

liên với một tai sản nhất ịnh mà nếu không có tài sản ó sẽ khơng có hành vi. Vi du: Nêu khơng có vật bán sẽ khơng có hành vi giao vật bán. Tài sản °ợc gắn liền với hành vi trong

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

H¯ỚNG DAN MÔN HOC - LUẬT ÂN SỰ * Táp2

quan hệ ngh)a vụ, °ợc gọi là dối t°ợng của nghta vụ. ối t°ợng

<small>của ngh)a vụ có một ý ngh)a quan trọng. Khi tham gia một quan</small>

hệ ngh)a vu, các chủ thé không chi quan tâm và tác ộng ến hành vi của nhau mà còn quan tâm nhiều ến ổi t°ợng của

ngh)a vụ. Nếu thông qua hành vi thực hiện ngh)a vụ của một bên, quyền của bên kia sẽ °ợc thỏa mãn thì chỉ thơng qua tính

chat, ặc diém cua dối t°ợng mới thay °ợc quyền của bên có

quyền ã °ợc thỏa mãn ở mức ộ nào.

Vi dụ: Trong quan hệ ngh)a vụ phat sinh từ một hợp ồng

mua bán tai sản, ng°ời mua khơng chỉ quan tâm dén việc ng°ời bán có chuyển vật bán cho mình hay khơng, mà cịn quan tâm

ến vật mà ng°ời bán chuyển giao có úng với số l°ợng. chất

<small>l°ợng hoặc tình trạng nh° ã thỏa thuận hay khơng.</small>

Có những quan hệ ngh)a vụ mà trong ó hành vi của chu thể

không gan liền với một tài sản, dù rng hành vi ó vẫn mang ến

cho chủ thê bên kia một lợi ích vật chất. Chng hạn, hành vi thực hiện một công việc trong các quan hệ phát sinh từ các hợp dồng

có ối t°ợng là việc thực hiện một công việc.

Hành vi (sự xử sự của các chủ thể) có thé °ợc thể hiện ở dang hành ộng (tác vi) nh°ng cing có thé °ợc thể hiện ở dang không hành ộng (bất tác vi). Nêu hành vi là một hành ộng và

kết quả °ợc tao ra từ hành vi ó là một tài sản cụ thể, thì hành

vi nay °ợc gợi là hành vi °ợc vật chất hóa. Trái lại, nêu kết

quả ó khơng phải là một tai sản cụ thé, thi hành vi này là hành

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

<small>Mục 17. Ngh)a vụ</small>

vi khơng d°ợc vật chất hóa. Ngồi ra, trong nhiều tr°ờng hợp,

hành vi cịn tồn tại ở dạng khơng hành ộng (khi déi t°ợng của

<small>ngh)a vụ là một công việc không °ợc làm). Trong những</small>

tr°ờng hợp nảy, ng°ời ta quan tâm ến sự “bat ộng” của nhau,

vi chính sự “bat ộng” dé sẽ em ến lợi ích cho bên có quyền.

<small>2, Cn cứ xác lập ngh)a vụ</small>

<small>Ngh)a vụ dân sự d°ợc xác lập thông qua các cn cứ sau ây:2.1. Hợp dông</small>

Nehia vụ dân sự °ợc phát sinh khi các chu thé thiết lập với

nhau một hợp ồng dan sự. Vi du? Hai bên giao kết với nhau một hợp ồng mua bán tải sản, thì tại thời iểm hợp ồng ó °ợc

<small>coi là có hiệu lực pháp luật sẽ làm hình thành piữa hai bên các</small>

nghia vụ giao tai san, trả tiên... Trong thực tế, khi một hợp ồng

<small>vô hiệu, các bên có ngh)a vụ phải hồn trả cho nhau những gi ã</small>

nhận (trừ tr°ờng hop tải san là dối t°ợng của hợp ồng và các khoản lợi có °ợc từ hợp ồng bị tịch thu theo quy ịnh của

<small>pháp luật). Tuy nhiên, các bên phải hoàn trả cho nhau những gì</small>

dã nhận khi hợp ồng vơ hiệu là ngh)a vụ phát sinh từ quy ịnh

của pháp luật về giải quyết hậu quả của một hợp ồng vô hiệu.

<small>Ngh)a vụ này hồn tồn khơng phải là sự thỏa thuận piữa các</small>

bên nên không phải là ngh)a vụ phát sinh từ hợp ồng. Vì vậy, hợp ồng dân sự chí làm phát sinh ngh)a vụ nêu là một hợp ồng

có hiệu lực (các bên giao kết hợp ồng phải tuân theo các iều

kiện mà pháp luật quy ịnh ối với một hợp ồng).

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

H¯ỚNG DẪN MON HOC - LUẬT DÂN SỰ * 74p2

<small>2.2. Hành vi pháp ly don ph°¡ng</small>

Hành vi pháp lý ¡n ph°¡ng là hành vi thê hiện ý chí của

một bên chủ thể nhằm qua ó làm phát sinh, thay ối hoặc cham

dứt quyền, ngh)a vụ dân sự. Hành vi pháp lý don ph°¡ng có thé

là một giao dịch dân sự nếu ng°ời thực hiện hành vi ó có y ịnh làm phát sinh một quan hệ pháp luật dân sự giữa họ với chủ thể

<small>khác. Mặt khác, hành vi pháp ly ¡n ph°¡ng có làm phát sinhmột quan hệ ngh)a vụ dân sự hay không cịn phụ thuộc vào sự</small>

tiếp nhận ý chí này của những ng°ời khác (những ng°ời sẽ là chủ thể phía bên kia của giao dịch dân sự ó).

<small>Hành vi pháp ly ¡n ph°¡ng chỉ làm phát sinh một quan hệ</small>

ngh)a vụ khi ý chí ã thể hiện trong ó khơng trái pháp luật và ạo ức xã hội. ông thời, nếu sự thế hiện ý chí ó có kèm thco một số iều kiện nhất ịnh, thì chỉ khi nào những ng°ời khác thực hiện úng các iều kiện ó mới làm phát sinh ngh)a vụ giữa

<small>các bền.</small>

2.3. Chiếm hữu, sử dụng tài sản, °ợc lợi về tài sản khơng

<small>có cn cứ pháp luật</small>

Việc chiếm hữu, sử dụng tài sản của một ng°ời chi °ợc pháp luật thừa nhận và bảo ảm nếu ng°ời ó là chủ sở hữu của tài sản hoặc là ng°ời °ợc chủ sở hữu chuyển giao quyền chiếm

<small>hữu, sử dụng thông qua giao dịch dân sự phù hợp với ý chí của</small>

chủ sở hữu hay ng°ời ó là ng°ời °ợc phép chiém hữu, sử

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

<small>Mục 17. Ngh)a vu</small>

<small>dụng tài san trong các tr°ờng hop do pháp luật quy ịnh. Vi vay,</small>

ngoài những ng°ời nói trên, việc chiếm hữu, sử dụng tai sản sẽ <small>bị coi là khơng có cn cứ pháp luật và do ó sẽ làm phát sinh</small> một quan hệ nghia vụ mà trong ó, ng°ời chiếm hữu, sử dụng tai

sản có nghia vụ phải trả lại tài san, bồi th°ờng thiệt hại (nếu do

hành vi chiếm hữu, sử dung tai sản khơng có cn cứ pháp luật

<small>gay ra) cho chu sở hữu hoặc ng°ời chiêm hữu hợp pháp.</small>

Nghia vụ hồn trả do °ợc lợi về tài sản khơng có cn cứ

pháp luật phát sinh kê từ khi ng°ời °ợc lợi có khoản lợi ó

trong tay. Từ thời iểm ng°ời ó biết hoặc phải biết việc °ợc

<small>lợi, thi phải hồn trả khoản lợi mà mình ã thu °ợc.2.4, Gay thiệt hại do hành vi trai pháp luật</small>

<small>Khi một ng°ời thực hiện một hành vi trái pháp luật xâm</small>

phạm ến tính mang, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tin, tài

<small>sản của ng°ời khác sẽ làm phát sinh một quan hệ pháp luật dân</small>

<small>sự, rong ó ng°ời có những hành vi nói trên có ngh)a vụ phải</small>

bồi th°ờng thiệt hại do mình gây ra cho phía bên kia. Ngh)a vụ

nảy cịn gọi là trách nhiệm bồi th°ờng thiệt hại ngoài hợp ồng.

Về mặt nội dung, quan hệ bôi th°ờng thiệt hại °ợc xác ịnh là

một ngh)a vụ dân sự, vì trong ó thê hiện q trình dịch chuyển

một lợi ích vật chất từ chu thé này sang chủ thể khác. Khoản lợi ích mà ng°ời có hành vi trái pháp luật phải bồi th°ờng bao giờ

cling °ợc xác ịnh thành một khoản vat chất (tiền hoặc lợi ích

vật chất khác).

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

H¯ỚNG DẪN MÔN HOC - LUẬT DAN SU * 74p2

Về hình thức, quan hệ bồi th°ờng thiệt hai là một trách nhiệm dân sự, một dạng cụ thể của trách nhiệm pháp lý nói chung. Vì vậy, khi việc bồi th°ờng thiệt hại °ợc thực hiện d°ới dạng một trách nhiệm dân sự, thì việc bồi th°ờng của một bên ối với bên kia luôn °ợc bảo ảm bằng sức mạnh c°ỡng chế

<small>của Nhà n°ớc. Trong ó, ng°ời có hành vi trái pháp luật phải</small>

gánh chịu một hậu quả bat lợi về tài san.

2.5. Thực hiện công việc khơng có ủy qun

Thực hiện cơng việc khơng có ủy qun là việc một ng°ời

<small>khơng có ngh)a vụ thực hiện cơng việc. nh°ng ã tự nguyện thựchiện cong việc ó hồn tồn vì lợi ích của ng°ời khác khi np°ời có</small>

cơng việc °ợc thực hiện khơng biết hoặc biết mà khơng phản ối. Thực hiện cơng việc khơng có ủy quyền là cn cứ lam phat <small>sinh quan hệ ngh)a vụ dân sự piữa ng°ời thực hiện công việc với</small>

<small>ng°ời °ợc thực hiện cơng việc, trong ó ng°ời °ợc thực hiện</small>

<small>cơng việc có ngh)a vụ thanh tốn các chi phi hợp lý mà ng°ờithực hiện cơng việc khơng có ủy quyền ã bỏ ra ể thực hiện</small>

<small>công việc; ồng thời phải trả thù lao cho ng°ời thực hiện côngviệc. Tuy nhiên, nếu ng°ời ã thực hiện công việc không yêu</small>

<small>cầu thanh tốn cing nh° khơng u cầu trả thù lao, thì ng°ời°ợc thực hiện cơng việc khơng phải thực hiện các ngh)a vụ này.</small>

Nếu một ng°ời thực hiện một công việc vì lợi ích của ng°ời <small>khác nh°ng cơng việc ó khơng phù hợp với mong mn của</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

<small>Mục 17. Nghia vụ</small>

<small>ng°ời d°ợc thực hiện công việc sẽ khơng làm phát sinh ngh)a vụthanh tốn, trả thù lao ở ng°ời °ợc thực hiện công việc.</small>

<small>2.6. Những cn cứ khúc do pháp luật quy ịnh</small>

Da phần. ngh)a vụ dân sự °ợc phát sinh từ một hành vi

pháp lý (hợp pháp hoặc không hợp pháp) của các chủ thé. Tuy nhiên, dé bao vệ những quyên và lợi ích hợp pháp cho các chủ thể. ngh)a vụ cla ng°ời này ối với ng°ời khác cịn °ợc hình

thành theo quy ịnh của pháp luật. Chng hạn, ng°ời nhận di sản thừa kế phải thực hiện ngh)a vụ tài san do ng°ời chết dé lại là

<small>một loại nghia vu do pháp luật quy ịnh.</small>

3. Cn cứ cham dứt ngh)a vụ

<small>3.1, Nghia vụ °ợc hoàn thành</small>

<small>Ngh)a vụ dân sự °ợc coi là hồn thành khi bên có ngh)a vụã thực hiện tồn bộ ngh)a vụ phát sinh từ quan hệ ngh)a vụ ó</small>

<small>do các bên thỏa thuận hoặc theo quy ịnh của pháp luật. Ngh)avụ cing °ợc coi là hoan thành trong tr°ờng hợp bên có ngh)a</small>

vụ ã thực hiện °ợc một phần ngh)a vụ và phân cịn lại ã °ợc

bên có quyền miễn thực hiện. Tại thời iểm ngh)a vụ °ợc coi là

hoàn thành sẽ chấm dứt quan hệ ngh)a vụ giữa các bên.

Trong tr°ờng hợp ối t°ợng của ngh)a vụ là một vật mà

ng°ời có quyền chậm tiếp nhận vật, thì ng°ời có ngh)a vụ phải <small>bao quan, giữ gin vật hoặc gui vật vào n¡i nhận gửi giữ. Ngh)a</small>

vụ giao vật °ợc coi là hoàn thành tại thời iểm vật ã °ợc gửi

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

H¯ỚNG DAN MÔN HOC - LUẬT DÂN SỰ * 7áp2

giữ an toàn và bảo ảm về chất l°ợng, số l°ợng cing nh° các

iều kiện khác mà các bên ã thỏa thuận.

Nếu ối t°ợng của ngh)a vụ là một khoản tiên hoặc giấy Lo

trị giá °ợc bang tiền mà ng°ời có quyền chậm tiếp nhận doi

t°ợng, thi ng°ời có ngh)a vu có thé gửi vào n¡i nhận pửi gitr nh°ng phải thông báo ngay cho bên có quyền. Từ thời diém gửi

<small>giữ, nghia vu °ợc xem là ã hoàn thành.</small>

<small>3.2. Theo thỏa thuận của các bên</small>

Xuất phat từ nguyên tắc: “7 do, tự nguyện cam kết, thỏa

(huận ` trong viéc thiết lập và thực hiện các quyên. nph)a vụ của

các chủ thé, pháp luật cho phép các bên có thé thóa thuận dé chấm dứt ngh)a vụ. Tuy nhiên, việc thỏa thuận ó khơng °ợc xâm phạm ến lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích cơng cộng. quyền và lợi ích hợp pháp của ng°ời khác (khoản 4 iều 3

<small>BLDS 2015).</small>

<small>Cn cu nay th°ờng duoc ap dung trong nhitng quan hệ</small>

ngh)a vu ma trong ó, các bên chủ thể ều có ngh)a vụ dội với nhau. Toàn bộ mối liên hệ về quyên và ngh)a vụ giữa các bên °ợc coi là cham dứt tại thời iểm mà các bên ã thỏa thuận

<small>xong việc khơng thực hiện ngh)a vụ.</small>

3.3. Bên có qun miễn việc thực hiện ngh)a vụ

<small>Cn cứ này th°ờng °ợc áp dụng trong những quan hệ</small>

ngh)a vụ mà một bên chủ thé chi có quyền cịn bên kia chi có

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

<small>Mục 17. Ngh)a vụ</small>

<small>ngh)a vụ. Do ó, việc miễn hay khơng, tr°ớc tiên là do ý chí cúa</small>

bên có quyền. Tuy nhiên, ý chí ó phải °ợc sự tiếp nhận của phía bên kia nên quan hệ ngh)a vụ sẽ °ợc coi là cham dứt tai thời iểm các bên ã thỏa thuận về việc miễn việc thực hiện

<small>ngh)a vụ.</small>

<small>Những biện pháp bao dam việc thực hiện ngh)a vụ cing°ợc châm dút khi ng°ời có quyên ã miền việc thực hiện ngh)a</small>

<small>vụ ó.</small>

<small>Nêu việc miễn thực hiện ngh)a vụ làm ảnh h°ớng ên lợi</small>

<small>ich của ng°ời khác, thì khong °ợc coi là cn cứ làm cham dứt</small>

<small>ngh)a vụ.</small>

<small>Ví du: Vợ hoặc chong của ng°ời bị thiệt hại về tính mạng có</small>

thé miễn việc bơi th°ờng cho ng°ời gay thiệt hại nh°ng không °ợc miễn phan bồi th°ờng dé nuôi d°ỡng con ch°a thành niên

<small>của ng°ời bị thiệt hại.</small>

<small>3.4. Nghia vu °ợc thay thé bang ngh)a vụ dân sự khác</small>

Các bên có thê thỏa thuận dé cham dứt nghia vụ dân sự ban

<small>dâu và thực hiện ngh)a vụ dân sự theo thỏa thuận mới. Cn cứ</small>

này còn d°ợc gọi là sự ối mới ngh)a vụ.

<small>Thông qua sự thỏa thuận. các bên có thê làm hình thành mộtngh)a vụ dân sự hồn tồn mới so với ngh)a vụ tr°ớc ó. Vi ụ:</small>

Các bên thóa thuận chấm dứt ngh)a vụ trả tiên trong hợp ơng

<small>mua bán và ngh)a vụ ó °ợc thay thê bng ngh)a vụ của ng°ời</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

H¯ỚNG DAN MÔN HP - LUẬT DÂN SỰ * 7áp2

vay trong hợp ồng cho vay. Mặt khác, có thé các bên chí thỏa thuận về việc thay thé ối t°ợng của ngh)a vụ ã °ợc xúc ịnh tr°ớc bằng một dối t°ợng khác. Vì vậy, néu ng°ời có quyền da

ồng ý và tiếp nhận mot tài sản hoặc một công việc khác thay

thế cho tài sản hoặc công việc ã thỏa thuận tr°ớc, thì tại thời iểm tiếp nhận, ngh)a vụ °ợc coi là chấm dứt (khoản 2 iều 377 BLDS 2015).

lrong tr°ờng hợp ngh)a vụ dân sự là ngh)a vụ cấp d°ỡng.

bồi th°ờng thiệt hại do xâm phạm tinh mang, sức khoé, danh dự.

nhân phẩm, uy tín và các ngh)a vụ khác gắn liền với nhân thân

không thé chuyên cho ng°ời khác °ợc thì khơng °ợc thay thé

bng ngh)a vụ khác.

<small>3.5. Nghia vu °ợc bu trữ</small>

<small>Bu trừ ngh)a vụ là can cứ dé châm dứt ngh)a vụ trong nhữngtr°ờng hợp ca hai bên cùng có ngh)a vụ ơi với nhau về một do!t°ợng cùng loại và ều ã ền thời hạn thực hiện.</small>

<small>Nhu vậy, việc bù trừ nghia vụ chỉ d°ợc thực hiện khi co du</small>

<small>yêu to:</small>

<small>- Các chủ thê trong quan hệ ngh)a vụ có u câu ơi nhau.</small>

<small>Hay nói cách khác, mỗi bên déu có ngh)a vụ ôi với bên kia.</small>

<small>- Ngh)a vụ của hai bên phải cùng loại. Việc bù trừ chỉ °ợc</small>

<small>thực hiện trong tr°ờng hop ôi t°ợng của ngh)a vụ là tài sản</small>

<small>cùng loại. Tuy nhiên, các bên có thê thỏa thuận ê ịnh gia mot</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

<small>Mục 17. Ngh)a vụ</small>

vật thành tiền dé bù trừ với nghia vụ tra tiền. Trong tr°ờng hợp

giá trị cua ối t°ợng không t°¡ng °¡ng với nhau, thi sau khi bù

trừ các bên phai thanh toán cho nhau phân gia trị chênh lệch. Tại

<small>thời iềm thanh toán xong khoản chênh lệch, ngh)a vụ °ợc coi</small>

là cham dứt.

<small>Việc bù trừ ngh)a vụ chỉ °ợc thực hiện khi thời hạn thựchiện ngh)a vụ êu ã ên. Thời iểm này các bên phải thực hiện</small>

<small>nghia vụ của mình cho bên kia. Không °ợc bù trừ ngh)a vụ dân</small>

<small>sự trong những tr°ờng hợp sau ây:</small>

<small>- Ngh)a vụ ang có tranh chap;</small>

<small>- Ngh)a vụ bồi th°ờng thiệt hại do xâm phạm tính mang, sức</small>

<small>khoe, danh dự. nhan phâm, uy tín:</small>

<small>- Nghia vu cap d°ỡng:</small>

<small>- Trong những tr°ờng hợp khác mà pháp luật ã quy ịnh là</small>

<small>khơng d°ợc bu trừ.</small>

<small>3.6. Bên có qun và bên có ngh)a vụ hịa nhập làm mot</small>

<small>Trong thực tế, có những tr°ờng hợp khí xt hiện một sự</small>

<small>kiện sẽ làm cho một ng°ời ang có ngh)a vụ trở thành ng°ời cóqun ơi với chính ngh)a vụ ó. Chng hạn, một ng°ời ang có</small> nph)a vụ trả nợ một khoản tiền nh°ng họ lại trở thành ng°ời

<small>°ợc òi nợ khoản tiền ó do ng°ời chủ nợ chêt mà ng°ời có nợ</small>

<small>lạt là ng°ời thừa kê duy nhât của ng°ời chết.</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

H¯ỚNG DẪN MÔN HOC - LUẬT DÂN SỰ * 74p2

<small>Trong quan hệ ngh)a vụ giữa pháp nhân với nhau. tr°ờng</small>

hợp trên xảy ra khi có sự hợp nhất hay sáp nhập piữa pháp

nhân có ngh)a vụ với pháp nhân có quyền (khoản 2 iều 88 và

khoản 2 iều 89 BLDS 2015).

3.7. Ngh)a vụ chấm dit khi thời hạn khởi kiện ã hết

Trong thời han do pháp luật quy ịnh, ng°ời có qun khơng khởi kiện yêu cầu thực hiện ngh)a vụ, khi hết thời hạn ó ngh)a vụ dân sự °¡ng nhiên cham dứt dù ng°ời có ngh)a vu

<small>ch°a thực hiện ngh)a vụ ó.</small>

3.8. Ngh)a vụ cham dút khi một bên trong quan hệ ngh)a vụ khơng cịn tơn tại

<small>Thơng th°ờng, một bên trong quan hệ ngh)a vụ là cá nhân</small>

chết, thì những quyền va ngh)a vụ dân sự của họ °ợc chuyền

giao cho ng°ời thừa kế. Ng°ời thừa kế °ợc h°ởng các quyên dân sự mà ng°ời này ể lại, ồng thời phải thay họ thực hiện các ngh)a vụ về tài sản ối với những ng°ời khác. T°¡ng tự nh°

vậy. nếu một bên trong quan hệ ngh)a vụ là pháp nhân cham ditt

sự tổn tại thì quyền và ngh)a vụ dân sự của nó °ợc chuyền giao cho pháp nhân mới hợp nhất hoặc mới sáp nhập.

<small>Tuy nhiên, chỉ trong các tr°ờng hợp sau ây, khi cá nhân</small>

trong một quan hệ ngh)a vụ chết hoặc pháp nhân hoặc các chủ thé khác cham dút tơn tại thì ngh)a vụ dân sự mới chấm dứt:

- Nếu các bên có thỏa thuận ngh)a vụ phải do chính bên có

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

<small>Mục 17. Ngh)a vụ</small>

<small>ngh)a vụ thực hiện, thì khi cá nhân ó chêt hoặc pháp nhân ócham dứt sự tơn tại, nghia vụ dân sự mới châm dứt.</small>

- Khi pháp luật quy ịnh về việc ngh)a vụ phải do chính ng°ời có ngh)a vụ thực hiện. Vi du: Ngh)a vụ cấp d°ỡng cham dứt khi ng°ời phải cấp d°ỡng chết.

<small>- Khi các bên thóa thuận về việc thực hiện ngh)a vụ chỉdành cho chính ng°ời có quyền mà ng°ời có qun ã chêt hoặcpháp nhân châm dứt tôn tại.</small>

3.9. Ngh)a vu cham dút khi ối t°ợng là vật ặc ịnh

<small>khơng cịn</small>

Trong thực tế, khi ối t°ợnp °ợc xác ịnh trong nội

<small>dung cua quan hệ ngh)a vụ là một vật ặc ịnh, thì ng°ời có</small>

<small>ngh)a vụ giao vật phải giao úng vật ó. Vi vậy, khi vật do</small>

khơng cịn, thì ngh)a vụ phải giao vật ặc ịnh chấm dứt. Tuy

nhiên, các bên có thé thỏa thuận dé thay thế vật khác hoặc bồi

<small>th°ờng thiệt hat.</small>

Nh° vậy, thực chất khi vật ặc ịnh không con chi là cn cứ làm chấm dứt ngh)a vụ giao úng vật. Nó khơng phải là cn cứ làm chấm dứt hoàn toàn nội dung của ngh)a vụ dân sự.

3.10. Chấm dit ngh)a vụ trong tr°ờng hợp pha sản

Pháp nhân chấm dứt do bị tuyên bỗ phá sản. ây là một cn

cứ mà theo ó pháp nhân hồn tồn chấm dứt sự tơn tại của

mình (chấm dứt tuyệt ơi). Do vậy, nó cing là cn cứ làm châm

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

H¯ỚNG DẪN MÔN HOC - LUAT DAN SỰ * Tap2

ứt ngh)a vụ dân sự trong những tr°ờng hop mà pháp luật về

<small>phá sản quy ịnh.</small>

4. Thay ối chủ thé trong quan hệ ngh)a vụ 4.1. Chuyến giao quyên yêu cau

<small>4.1.1. Khải niệm</small>

Chuyển giao quyên yêu câu là sự thỏa thuận giữa ng°ời có

quyền trong quan hệ ngh)a vụ dân sự với ng°ời thứ ba nhm chuyên giao quyền yêu câu cho ng°ời ó. Ng°ời thứ ba gọi là ng°ời thế quyên trở thanh ng°ời có quyền mới có quyền yêu cầu

<small>ng°ời có nghia vụ phải thực hiện ngh)a vụ cho minh.</small>

Nh° vậy, thực chất của việc chuyển giao quyển yêu cau là ng°ời thứ ba thay thể ng°ời có quyển tr°ớc tham gia vào mội

quan hệ ngh)a vụ hoàn toàn với t° cách là một chủ thé. Ng°ời ã

chuyển quyền yêu cầu chấm dit quan hệ ngh)a vụ với ng°ời có ngh)a vụ. Do ó, ng°ời chuyển giao quyền u cầu hồn toan khơng phải chịu trách nhiệm về khả nng thực hiện ngh)a vụ của ng°ời có ngh)a vụ (trừ tr°ờng hợp có thỏa thuận khác). Nếu

<small>ng°ời có ngh)a vụ không thực hiện, thực hiện không dung.</small>

không ây ủ ngh)a vụ dân sự, thì ng°ời thể quyền với t° cách là

<small>ng°ời có quyền mới, °ợc phép thực hiện các quyền yêu cầu của</small>

mình theo quy ịnh của pháp luật. Ng°ời chuyên quyền yêu cầu

<small>chỉ phải chịu trách nhiệm tr°ớc ng°ời thé quyền về hiệu lực của</small>

quyền yêu câu (quyền u cầu có úng pháp luật khơng, thời hạn

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

<small>Mục 17. Ngh)a vụ</small>

con hay ã hết...). Vì vậy, ng°ời chuyển giao quyền yêu cầu

phải cung cấp thơng tin cần thiết. chun giao piấy tờ có liên

quan ến quyên yêu cầu cho ng°ời thé quyén. Néu quyén yéu cầu thực hiện ngh)a vụ có biện pháp bảo ảm kèm theo thi ng°ời chuyên giao quyền yêu cầu phải chun giao ln biện pháp bảo dain ó và ng°ời thế quyền trở thành bên nhận bảo ảm.

Việc chuyền quyền u cầu có thé thơng qua hình thức viết hoặc miệng. Nếu pháp luật có quy ịnh việc chuyển giao quyên yêu cầu phái thé hiện bng vn ban, có chứng nhận cua c¡ quan

nhà n°ớc có thâm quyền, thì các bên phải tuân theo hình thức và

<small>thu tục ó.</small>

Về ngun tac, việc chuyển giao quyền u cầu khơng

cần có sự ồng ý của ng°ời có ngh)a vụ, vì trong mọi tr°ờng hop ng°ời có nghia vụ ều phải thực hiện úng nội dung của

nph)a vụ ã °ợc xác ịnh. D) nhiên, ng°ời chuyển quyên phái báo cho ng°ời có ngh)a vụ biết về việc chuyển giao

quyền yêu cầu. Luật quy ịnh việc thông báo này phải °ợc thực hiện bng vn bản, vì vn bản này là chứng cứ ể chứng

minh ng°ời có ngh)a vụ ã chấm dứt ngh)a vụ với bên có

quyền, déng thời là c¡ sở dé ng°ời có ngh)a vụ biết °ợc họ phái thực hiện ngh)a vụ ó với ng°ời thứ ba. Vi vay, nếu bên có ngh)a vụ khơng °ợc thơng báo về việc chuyển giao qun u cau thì có quyền từ chối việc thực hiện ngh)a vụ ối với ng°ời thé quyền. Trong tr°ờng hợp bên có ngh)a vụ do khơng

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

H¯ỚNG DẪN MÔN HOC - LUẬT DAN SỰ * 74p 2

<small>ˆ °</small>

<small>°ợc thông báo về việc chuyên giao quyên yêu câu mà ãthực hiện ngh)a vụ ôi với ng°ời chuyên giao quyền yêu cauthì ng°ời thê quyên khơng °ợc u câu bên có ngh)a vụ phảithực hiện ngh)a vụ ơi với mình.</small>

Bên có quyền u cầu khơng °ợc chuyển giao quyền yêu cầu nếu các bên trong quan hệ ngh)a vụ ã thỏa thuận không

°ợc chuyển giao quyền yêu cầu hoặc quyền yêu cầu ó gan liên với nhân thân của bên có quyền nh°: Quyền yêu cầu cấp d°ỡng. yêu cầu bồi th°ờng thiệt hại do xâm phạm ến tính mạng, sức

khoẻ, danh dự, nhân phẩm, uy tín.

4.1.2. Khác nhau giữa chuyển quyên yêu câu với thực hiện

qun u cau thơng qua ng°ời thứ ba

<small>Có thê phân biệt chuyên giao quyền yêu cau với thực hiện</small>

<small>quyên yêu cau thông qua ng°ời thứ ba qua một sô tiêu chi sau:</small>

<small>- Vé nội dung cua quan hệ:</small>

Chuyển giao quyên yêu cầu là một quan hệ pháp luật °ợc

<small>hình thành từ sự thỏa thuận giữa các bên thông qua một trong</small>

các hình thức nh° mua bán, tặng cho, trao déi, theo ó quyên tài

sản (quyền yêu cầu) °ợc chuyén giao từ bên nay sang bên kia.

Thực hiện quyền yêu cầu thông qua ng°ời thứ ba là thỏa

thuận giữa ng°ời có quyền yêu cầu với ng°ời thứ ba, theo ó,

ng°ời có quyền yêu cầu ủy quyền cho ng°ời thứ ba nhân danh mình thực hiện quyên yêu cầu tr°ớc ng°ời có ngh)a vụ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

<small>Mục 17. Ngh)a vụ</small>

<small>- Vé tu cách tham gia và thục hiện quan hệ ngh)a vu của</small>

<small>Hg°ời thú ba:</small>

Trong tr°ờng hợp chuyên giao quyền yêu cau thi ng°ời thứ ba là bền có quyên (ng°ời mang quyền mới do °ợc thé quyền)

tr°ớc ng°ời có ngh)a vụ, còn trong tr°ờng hợp thực hiện quyên

yêu cầu thơng qua ng°ời thứ ba thì ng°ời thứ ba (ng°ời °ợc ủy quyên) chỉ nhân danh ng°ời có quyền ể yêu cầu ng°ời có ngh)a

<small>vụ thực hiện ngh)a vụ.</small>

<small>- Vé c¡ s¡ thực hiện quyên yêu câu.</small>

Trong chuyên giao quyền yêu cau, c¡ sở thực hiện quyền

yêu cầu 1a kết quả thỏa thuận chuyển giao quyền yêu cau từ bên có quyền cho bên thế quyền °ợc thê hiện thơng qua vn bản hoặc các tải liệu, chứng cứ khác chứng minh quyên yêu cầu ã °ợc chuyển giao và có hiệu lực. Trong thực hiện qun u câu thơng qua ng°ời thứ ba, c¡ sở thực hiện quyền yêu câu là kết quả thoa thuận từ một hợp ồng uy quyén th°ờng d°ợc thé hiện bng van ban hợp dong hoặc theo thơng báo của ng°ời có qun u cầu tới ng°ời có ngh)a vụ về việc ủy quyền ó.

<small>- Vé phạm vi quyên yêu cấu.</small>

Trong chuyển giao quyền yêu cau, ng°ời thé quyên là chủ thé mang quyền nên phạm vi quyên yêu câu là toàn bộ quyền ã °ợc chuyển giao (th°ờng là °ợc quyền yêu câu bên có ngh)a

<small>vụ phải thực hiện tồn bộ nội dung của ngh)a vụ mà tr°ớc ó họ</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

H¯ỚNG DAN MÔN HOG - LUAT DÂN SỰ * Táp2

phải thực hiện ối với bên ã chuyển giao quyền yêu cầu). Trong thực hiện quyền yêu cau thông qua ng°ời thứ ba thì ng°ời thứ ba chỉ °ợc yêu cầu ng°ời có ngh)a vụ thực hiện ngh)a vụ ó trong phạm vi ã °ợc ủy quyên.

<small>- Vé sự ràng buộc ngh)a vu:</small>

Khi quyền yêu cầu ã °ợc chuyển giao thi quan hệ ngh)a vụ giữa ng°ời có ngh)a vụ với ng°ời có quyền chấm dứt và phát

sinh quan hệ ngh)a vụ giữa ng°ời có ngh)a vụ với bên thế quyên.

<small>Do vậy, ng°ời có ngh)a vụ chỉ thực hiện ngh)a vụ và chịu trách</small>

nhiệm tr°ớc ng°ời thé quyên nếu không thực hiện ngh)a vụ ó. Trong thực hiện quyền yêu cầu thông qua ng°ời thứ ba thi chủ thể mang quyên vẫn là bên có quyền trong quan hệ ngh)a

<small>vụ nên ng°ời có ngh)a vụ phải chịu trách nhiệm tr°ớc bên</small>

mang quyên nêu không thực hiện ngh)a vụ theo yêu cầu cua

<small>ng°ời thứ ba.</small>

- Về biện pháp bảo ảm kèm theo (nếu có):

Nếu quyền yêu cầu có biện pháp bảo dam thì khi chuyến giao quyền yêu cầu. biện pháp bảo ảm ó °ợc chuyển piao

kèm theo cho ng°ời thế quyền và ng°ời thế quyền trở thành bên nhận bảo ảm mới. Trong tr°ờng hợp quyền yêu cầu °ợc thực hiện thơng qua ng°ời thứ ba thì biện pháp bảo ảm ó vẫn tơn

tại trong mối quan hệ bảo âm giữa ng°ời có quyền với ng°ời có

<small>ngh)a vụ.</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

<small>Mục 17. Ngh)a vụ</small>

4.2. Chuyến giao ngh)a vụ dân sự

<small>4.2.1. Khái niệm</small>

Chuyên giao ngh)a vụ là sự thỏa thuận giữa ng°ời có ngh)a vụ với ng°ời khác trên c¡ sở ồng ý của ng°ời có quyền nhằm chuyển ngh)a vụ cho ng°ời khác. Ng°ời thế ngh)a vụ trở thành ng°ời có ngh)a vụ mới (gọi là ng°ời thể ngh)a vụ) phải thực hiện nghia vụ tr°ớc ng°ời có quyên.

Nh° vậy, thực chất của việc chuyển piao ngh)a vụ là một thỏa thuận tay ba, theo ó ng°ời thứ ba thay thế ng°ời có ngh)a vụ ci ể trở thành chú thể có ngh)a vụ mới của quan hệ ngh)a vụ tr°ớc ó. Np°ời có ngh)a vụ ci cham dứt hồn tồn quan hệ

ngh)a vụ với ng°ời có quyền. Do ó, kê từ thời iểm việc chuyền nph)a vụ có hiệu luc, ng°ời có quyên chỉ °ợc phép yêu

cầu ng°ời thé ngh)a vụ thực hiện nghia vụ dân sự. Ng°ời ã

<small>chuyển ngh)a vụ hồn tồn khơng phải chịu trách nhiệm về khảnng thực hiện ngh)a vụ của ng°ời thế ngh)a vụ.</small>

Trong quan hệ ngh)a vu dan sự, quyền của một bên có °ợc

<small>báo dám hay khơng hồn tồn phụ thuộc vào việc thực hiện ngh)a</small>

vụ cua bên kia. iều kiện, kha nang, ý thức thực hiện ngh)a vụ của

bên có ngh)a vụ là những van dé ảnh h°ởng trực tiếp ến việc h°ởng quyền của bên có qun. Vì vậy, nếu chun giao quyền

u cầu khơng cần có sự ồng ý của ng°ời có ngh)a vu, thì việc

chuyền giao ngh)a vụ lại cần thiết phải có sự ồng ý của ng°ời có

quyền. Ai sẽ là ng°ời thay thé việc thực hiện ngh)a vu, iều kiện,

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

H¯ỚNG DẪN MÔN HOC - LUẬT DÂN SỰ * Tép2

<small>khả nng, ý thức của ng°ời ó nh° thé nào là những van ê mà</small>

<small>ng°ời có quyền ln ln phải quan tâm, vì nó ảnh h°ớng motcách trực tiêp ên việc h°ởng quyền của họ.</small>

Tuy theo từng tr°ờng hợp, việc chuyển giao ngh)a vu có thé °ợc xác lập bằng vn bản hoặc bằng miệng. Tuy nhiên. trong tr°ờng hợp pháp luật có quy ịnh việc chuyên giao ngh)a vụ

phải °ợc thể hiện bng vn bản, phải có cơng chứng hoặc

<small>chứng thực, ng ký hoặc phải xin phép thì các bên phải tuân</small>

<small>theo quy ịnh ó.</small>

Nếu ngh)a vụ °ợc chuyển giao là một ngh)a vụ có biện

pháp bảo ảm, thì biện pháp bảo ảm ó °¡ng nhiên chấm dứt

<small>(trừ tr°ờng hợp các bên có thóa thuận khác).</small>

4.2.2. Khác nhau giữa chuyển giao ngh)a vụ với thực hiện

<small>ngh)a vụ thông qua ng°ời thứ ba</small>

Chuyển giao ngh)a vụ là sự thỏa thuận giữa ng°ời có ngh)a

vụ với ng°ời khác trên c¡ sở sự ồng ý của ng°ời có quyên

nhằm chuyển ngh)a vụ cho ng°ời khác. Ng°ời thé ngh)a vu tro thành ng°ời có ngh)a vụ mới (gọi là ng°ời thế ngh)a vụ) phải thực hiện ngh)a vụ tr°ớc ng°ời có qun.

<small>Thực hiện ngh)a vụ thơng qua ng°ời thứ ba là sự thỏa thuận</small>

giữa ng°ời có quyên với ng°ời có ngh)a vu, theo ó, ng°ời có ngh)a vụ ủy quyền cho ng°ời thứ ba thay mình thực hiện ngh)a

<small>vụ ân sự.</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

Mục 17. Ngh)a vụ

<small>Qua hai khái niệm trên, có thê thay chuyền giao ngh)a vụ vathực hiện ngh)a vụ thông qua ng°ời thứ ba có một sơ iểm khác</small>

<small>nhau nh° sau:</small>

<small>- Vé nội dung cua quan hệ.</small>

Nội dung của chuyên giao ngh)a vụ là sự dịch chuyển ngh)a

<small>vụ dân sự từ ng°ời có ngh)a vụ cho ng°ời thứ ba, còn thực hiệnnph)a vụ thông qua ng°ời thứ ba là hành vi của ng°ời thứ ba, ại</small>

diện cho ng°ời có ngh)a vụ dé thực hiện ngh)a vụ ó tr°ớc bên

<small>có quyền.</small>

<small>- Vệ tu cách tham gia và thực hiện quan hệ ngh)a vu cua</small>

<small>ng°ời thứ ba:</small>

Trong chuyển giao ngh)a vụ, ng°ời thứ ba trở thành ng°ời có nph)a vụ (np°ời thế ngh)a vụ), cịn trong thực hiện ngh)a vụ

<small>thơng qua ng°ời thứ ba thì ng°ời thứ ba chỉ nhân danh ng°ời có</small>

nghia vụ dé thực hiện ngh)a vụ tr°ớc ng°ời có quyền theo sự ủy quyền của ng°ời có ngh)a vụ.

- Về phạm vi thục hiện ngh)a vụ.

Khi ngh)a vụ °ợc chuyển giao thì ng°ời d°ợc chuyển giao

<small>nph)a vụ trở thành ng°ời có ngh)a vụ trong quan hệ ngh)a vụ</small>

piữa ho với bên có qun nên phạm vi ngh)a vụ là tồn bộ ngh)a

<small>vụ mà ng°ời này ã nhận. Trong thực hiện ngh)a vụ thơng qua</small>

<small>ng°ời thứ ba thì ng°ời thứ ba chi phải thực hiện ngh)a vụ trong</small>

phạm vi ủy quyên.

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

H¯ỚNG DẪN MON HC - LUẬT DAN SỰ * 74p2

<small>- Vé sự ràng buộc ngh)a vụ:</small>

Khi ngh)a vu ã °ợc chuyên giao thi quan hệ ngh)a vụ giữa ng°ời có ngh)a vụ với ng°ời có quyền cham ứt và phát sinh quan hệ ngh)a vụ giữa ng°ời thế ngh)a vụ với bên có quyền. Do vậy, ng°ời thế ngh)a vụ phải thực hiện nghia vụ và chịu trách nhiệm tr°ớc bên có quyền nếu khơng thực hiện nghia vụ ó.

<small>Trong thực hiện ngh)a vụ thơng qua ng°ời thứ ba thì ng°ời có</small>

ngh)a vụ vẫn là chủ thể trong quan hệ ngh)a vụ nên ng°ời có ngh)a

vụ vẫn phải chịu trách nhiệm tr°ớc bên mang quyên néu ng°ời thứ

ba không thực hiện ngh)a vụ hoặc thực hiện nph)a vu không dây ủ.

CÂU HOI BAN TRAC NGHIEM VÀ GOL Ý 1. Tai sản là déi t°ợng trong mọi quan hệ ngh)a vu

Khng ịnh trên là sai. Vì ngồi tài sản, ối t°ợng của ngh)a vụ dân sự có thể là một cơng việc phải thực hiện, có thể là một

việc không d°ợc thực hiện. Vi du- ối t°ợng của hợp ồng dịch

<small>vụ là công việc phải thực hiện.</small>

VÀ ối t°ợng của ngh)a vụ dân sự có thể khơng phải là

<small>tài sản</small>

Khang ịnh trên là úng. Vi ối t°ợng của nph)a vụ dân sự

có thê là một cơng việc phải thực hiện.

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

<small>Mục 17. Nghia vu</small>

3. ối t°ợng của ngh)a vu có thé khơng mang tính

vật chất

Khng ịnh trên là úng. Vì ối t°ợng của ngh)a vu có thé

<small>là một công việc phải thực hiện và công việc ó là loại cơng việc</small>

khong mang tinh vật chat (khéng mang lại lợi ich vật chat cho

<small>ng°ời °ợc thực hiện công việc). Vi du: Bên cung ứng dich vu</small>

t° vẫn pháp luật soạn thao cho bên thuê dịch vụ một ban di chúc. 4. Quan hệ ngh)a vụ là quan hệ mang tính ối nhân

Khng ịnh trên là úng. Trong quan hệ ngh)a vụ dân sự thì quyền của một bên là ngh)a vụ của bên kia, bên mang quyền là bên °ợc quyền yêu câu bên mang ngh)a vụ phải thực hiện ngh)a vụ ó vì lợi ích của mình. Quyền yêu cau của ng°ời này dỗi với ng°ời kia là quyền ôi nhân nên quan hệ ngh)a vụ dân sự là một quan hệ mang tính ối nhân.

<small>% Nội dung của quan hệ ngh)a vụ có thê chỉ bao gôm</small>

<small>quyên dan sự</small>

Khng ịnh trên là sai. Trong quan hệ ngh)a vụ dân sự thì

quyền của một bên là ngh)a vụ của bên kia nên nội dung của

<small>quan hệ ngh)a vụ dân sự luôn bao g6m ca quyền và ngh)a vu.</small>

<small>6. Ngh)a vụ luôn cham dit khi mot bên chết</small>

Khang ịnh trên là sai. Vì chi những ngh)a vụ nao gan liên

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

H¯ỚNG DAN MÔN HOC - LUẬT DÂN SỰ * Tap2

với nhân thân của ng°ời chết hoặc theo thỏa thuận hay quy ịnh của pháp luật, ng°ời ó phải trực tiếp thực hiện ngh)a vụ thì ngh)a vụ mới chấm dứt khi họ chết.

7. Tất cả các hợp ồng ều là cn cứ phat sinh ngh)a vu Khang ịnh trên là sai. Vi chỉ những hợp ồng nào có

<small>hiệu lực pháp luật mới làm phat sinh ngh)a vụ giữa các bên theo</small>

hợp dong.

8. Mọi hành vi pháp lý ¡n ph°¡ng déu là cn cứ phát

<small>sinh ngh)a vụ</small>

Khang ịnh trên là sai. Vi có hanh vi pháp ly ¡n ph°¡ng chỉ làm chấm dứt quyền mà không làm phát sinh ngh)a vụ. Chang hạn, hành vi từ bỏ quyền sở hữu chỉ làm cham dứt quyền sở hữu của chủ sở hữu ối với tài sản.

9, Uy quyên cho ng°ời khác thực hiện quyên yêu cau là chuyển giao quyền yêu cau

Khang ịnh trên là sai. Vì ng°ời °ợc chuyển giao quyên

yêu cầu là ng°ời thế quyền có quyên yêu cầu ng°ời có ngh)a vu

<small>thực hiện ngh)a vụ ó vì lợi ích của mình, cịn ng°ời °ợc ủy</small>

quyền chi là ng°ời nhân danh ng°ời ã ủy quyên ể yêu cầu

<small>ng°ời có ngh)a vụ phải thực hiện nghia vu vi lợi ích của np°ời</small>

ủy quyên.

</div>