<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂNKHOA BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THƠNG</b>

<b>BÀI TẬP GIỮA KỲ</b>

<b>ĐỀ TÀI: PHÂN TÍCH THƠNG ĐIỆP NỮ QUYỀN TRONG BỘPHIM HOẠT HÌNH FROZEN 2</b>

<b>Lớp</b> Truyền thơng đa phương tiện K22

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>DANH SÁCH NHĨM</b>

Phạm Gia Tuệ 2256050068

Ngơ Cao Phương Vy 2256050083

Mai Yến Nhi 2256050053

Trịnh Nữ Uyển Nhi 2256050055

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>MỤC LỤC</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>MỞ ĐẦUI.GIỚI THIỆU VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU</b>

<b>1.1 Lý do lựa chọn đề tài nghiên cứu</b>

Trong thời đại bùng nổ công nghệ số, việc truyền tải các thông điệp về nữ quyền thơng qua các phương tiện truyền thơng khơng cịn q xa lạ đối với công chúng. Trải qua nhiều giai đoạn, khái niệm nữ quyền ngày một mở rộng, lan tỏa khắp thế giới đưa đến nhiều góc nhìn cũng như quan niệm về vấn đề này. Trong bài nghiên cứu “Phong trào nữ quyền tại Ấn Độ năm 1947” của Nguyễn Lê Thy Hương đã chỉ ra, “Nữ Quyền” là sự nhận thức về sự gia trưởng, sự bóc lột và áp bức ở cá cấp độ vật chất và tư tưởng đối với lao động, sự sinh sản và tình dục của phụ nữ trong gia đình, ở nơi làm việc và trong xã hội nói chung, là hành động có ý thức của phụ nữ và nam giới làm thay đổi tình trạng đó (Kamla Bhasin). Ở Việt Nam, Hoàng Bá Thịnh định nghĩa, “Nữ Quyền” là quyền của phụ nữ và hiểu đầy đủ thì đó là đấu tranh cho quyền bình đẳng của phụ nữ. Với niềm tin dựa trên nguyên tắc cho rằng phụ nữ phải có các quyền và cơ may trong cuộc sống như nam giới về chính trị. Tóm lại, ta có thể hiểu “Nữ Quyền” là sự đấu tranh cho bình đẳng của nữ giới so với nam giới trên nhiều phương diện chính trị, kinh tế, xã hội…

Thơng điệp nữ quyền ngày càng được chú trọng trong các tác phẩm văn hóa, đặc biệt là phim hoạt hình. Nhóm đối tượng mà các thông điệp này truyền tải không chỉ giới hạn ở người trưởng thành, người già hay vị thành niên mà còn bao gồm cả các em nhỏ. Sự xuất hiện của các nhân vật nữ mạnh mẽ, độc lập trong các phim hoạt hình như Mulan, Brave, Pocahontas và gần đây nhất là Frozen 2 đã góp phần thay đổi nhận thức về vai trị giới của trẻ em. Những nhân vật này không chỉ là hình mẫu lý tưởng cho các bé gái mà cịn là nguồn cảm hứng cho các bé trai về một xã hội bình đẳng, nơi mọi người đều có cơ hội phát huy tối đa tiềm năng của bản thân.

<i>Theo Vũ Thanh Hùng trong bài nghiên cứu “Nghệ thuật tạo hình trong phim</i>

<i>hoạt hình của đạo diễn Ngơ Mạnh Lân”, hoạt hình là một thể loại của loại hình điện</i>

ảnh nhưng có một cá tính độc lập và riêng biệt. Dưới ngịi bút của nhà sản xuất, phim hoạt hình trở thành một thế giới tưởng tượng đầy tính tự do và sáng tạo cả về đề tài,

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

nội dung và cách thức xây dựng nhân vật. Tính linh hoạt trong ngơn ngữ hoạt hình chính là yếu tố chính để các thơng điệp cốt lõi trong phim được các em nhỏ tiếp nhận một cách tự nhiên và dễ dàng hơn. Thơng qua đó, việc giáo dục trẻ em gái về vấn đề tự nhận thức được quyền lợi được bình đẳng của bản thân sẽ khơng cịn là vấn đề q khó khăn so với thời đại trước kia.

Nghiên cứu cách xây dựng nhân vật trong phim hoạt hình Disney, cụ thể là phim hoạt hình Frozen 2, trước nhất; nghiên cứu này đã góp phần làm phong phú thêm lý thuyết về xây dựng nhân vật, nhất là những bộ phim lấy nữ chính làm nhân vật trung tâm. Không những thế, nghiên cứu này cịn góp phần giúp các nhà sản xuất học hỏi kinh nghiệm và áp dụng vào thực tiễn sáng tác phim hoạt hình Việt Nam, nâng cao nghiệp vụ công tác đạo diễn ở nước nhà. Xa hơn, phân tích thơng điệp nữ quyền ở hình tượng nhân vật giúp hiểu rõ tầm quan trọng của giáo dục bình đẳng giới cho trẻ em. Nhà sản xuất phim và nhà giáo dục có thể kết hợp và đề xuất phương pháp giáo dục hiệu quả thông qua phim hoạt hình. Như vậy, đề tài “Phân tích thơng điệp nữ quyền trong bộ phim Frozen 2 (Disney)” được lựa chọn bởi tính tính lý luận, và giá trị lý thực tiễn cao, hứa hẹn mang lại kết quả hữu ích trong nhiều lĩnh vực.

<b>1.2 Giới thiệu về thuyết Mã hóa - Giải mã của Stuart Hall</b>

Mơ hình Mã hóa và Giải mã xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1973 bởi nhà nghiên cứu Stuart Hall. Trong bài luận “Encoding and Decoding in the Television Discourse”, Stuart Hall nhắc đến mơ hình này như một phương thức sáng tạo, lan tỏa và giải mã các thông điệp truyền thông. Lý thuyết này cho rằng mỗi cơng chúng có sự giải mã khác nhau về các thơng điệp mà mình tiếp nhận được dựa trên bối cảnh văn hóa, mức thu nhập và trải nghiệm của cá nhân. Từ đó, những thơng điệp mà nhà sản xuất mã hóa vào nội dung sẽ được giải mã theo nhiều cách khác nhau bởi những người tiếp nhận có góc nhìn khác nhau. Dựa theo nghiên cứu của mình, Stuart Hall phân loại các kiểu giải mã của công chúng như sau:

<i>Thứ nhất, Dominant Hegemonic Position (Đồng tình): Cơng chúng thừa nhận</i>

và đồng ý với ý nghĩa định trước của tác phẩm.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<i>Thứ hai, Oppositional Hegemonic Position (Đối lập): Công chúng hiểu nhưng</i>

khơng đồng tình với ý nghĩa có sẵn vì trái với thái độ và niềm tin của họ.

<i>Thứ ba, Negotiated Hegemonic Position (Thương lượng/Đối lập): Cơng chúng</i>

phân tích, đánh giá thông điệp để cố gắng chấp nhận ý nghĩa thông điệp.

<i>Thứ tư, Aberrant Decoding (Lầm lạc, khác thường): Công chúng tiếp nhận sản</i>

phẩm tác phẩm theo một cách khơng mong đợi, tạo nên ý nghĩa hồn tồn sai lệch.

<b>II.Hướng nghiên cứu của đề tài2.1. Đề xuất các hướng nghiên cứu</b>

Sau khi xem xét mọi phương diện, nhóm nghiên cứu đề xuất các hướng nghiên cứu như sau:

<i>Thứ nhất, phân tích thơng điệp nữ quyền dựa trên hình tượng nhân vật chính.Thứ hai, phân tích thơng điệp dựa trên nội dung của phim hoạt hình Frozen 2Thứ ba, so sánh phim Frozen 2 với (các) bộ phim hoạt hình khác có nhân vật</i>

trung tâm là nữ.

<b>2.2. Lựa chọn hướng nghiên cứu</b>

Sau khi tiến hành đánh giá tính khả thi, nhóm nghiên cứu đã quyết định lựa chọn hướng nghiên cứu “Phân tích thơng điệp nữ quyền dựa trên hình tượng nhân vật Elsa trong bộ phim hoạt hình Frozen 2”. Việc lựa chọn hướng nghiên cứu này xuất phát từ một số lý do sau:

<i>Thứ nhất, việc phân tích một nhân vật cụ thể sẽ giúp giải thích thơng điệp nữ</i>

quyền một cách rõ ràng và sâu sắc hơn. So với đánh giá chung chung về nội dung toàn bộ bộ phim, việc tập trung vào một nhân vật cụ thể đã đi sâu vào các khía cạnh cụ thể của thơng điệp nữ quyền thể hiện qua hình tượng nhân vật.

<i>Thứ hai, thông điệp của phim sẽ được phản ánh rõ nhất thơng qua nhân vật</i>

chính. Trong nhiều tác phẩm nghệ thuật, nhân vật chính thường đóng vai trị là người thể hiện rõ ràng nhất các thơng điệp mà tác giả muốn truyền tải - mà Elsa của Frozen 2 cũng không ngoại lệ.

<i>Thứ ba, Elsa là một nhân vật được u thích và có mức độ nhận biết rộng rãi.</i>

Mức độ phổ biến của nhân vật này có thể giúp nhóm nghiên cứu dễ dàng thu thập

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

được nhiều dữ liệu liên quan đến nhân vật này, từ đó có thể đưa ra những phân tích chính xác hơn.

Về lý thuyết nghiên cứu, nhóm lựa chọn mơ hình mã hóa - giải mã của Stuart Hall vì một số lý do như sau:

<i>Thứ nhất, lý thuyết của Stuart Hall cung cấp cơ sở để phân tích q trình mã</i>

hóa (tạo dựng thơng điệp) của nhà sản xuất phim Disney và giải mã (tiếp nhận thơng điệp) của cơng chúng. Ngồi ra, việc nghiên cứu dựa trên lý thuyết này cũng giúp ta hiểu rõ hơn vai trị của phim hoạt hình trong việc giáo dục trẻ em về bình đẳng giới.

<i>Thứ hai, lý thuyết này phù hợp với mục tiêu nghiên cứu ban đầu thơng điệp</i>

được Disney mã hóa trong hình tượng nhân vật Elsa và cách thức cơng chúng mã hóa nó. Qua đó, nhóm nghiên cứu có thể chỉ ra được cách thức mà thông điệp nữ quyền được thể hiện trong bộ phim.

Bên cạnh việc phân tích thơng điệp nữ quyền thơng qua hình tượng nhân vật Elsa, nhóm nghiên cứu sẽ chỉ ra các kiểu giải mã của công chúng đối với nhân vật này.

<b>III.TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU</b>

<b>3.1. Nhóm tài liệu nghiên cứu liên quan đến phim Disney</b>

Disney và các tác phẩm phim hoạt hình của ơng là chủ đề nghiên cứu phổ biến trong giới học thuật, thu hút sự chú ý của nhiều học giả, nghiên cứu sinh và sinh viên trên toàn cầu. Những năm gần đây, Disney đã có bước chuyển mình trong q trình làm phim của mình khi hãng bắt đầu thay đổi hình ảnh các nàng cơng chúa từ nhẹ nhàng, giỏi nữ công gia chánh, không dám phản kháng trước những thế lực xấu xa trở nên mạnh mẽ, trưởng thành và độc lập hơn. Có thể điểm qua một vài cơng trình nghiên cứu về nhân vật, cách xây dựng nhân vật trong phim của Disney như sau:

Bàn về vấn đề nữ quyền trong phim Disney, trước tiên phải đề cập đến cơng

<i>trình nghiên cứu có tên “Feminist Outlooks at Disney Princess's” của tác giả Nicole</i>

Sawyer. Bài nghiên cứu này đã khám phá ra cách các bộ phim Disney định hình sự thể hiện bản dạng giới và vai trị giới; đồng thời phân tích một số bộ phim kinh điển để chỉ ra tác động của chúng đến nhận thức về giới của các em gái.

Ngoài ra, tác giả cũng có một cái nhìn tổng quan về các làn sóng của các nhà nữ quyền tới các bộ phim Disney, kể từ khi bộ phim công chúa đầu tiên - Snow White được phát hành vào năm 1937. Từ đó, hãng phim Walt Disney đã bổ sung những thay

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

đổi đối với các công chúa như Belle, Tiana… Lắng nghe ý kiến của làn sóng nữ quyền, các nhà sản xuất phim Disney đã cân nhắc tạo ra các sản phẩm phù hợp hơn với thời đại ngày nay.

Tuy nhiên, hạn chế của nghiên cứu này là đánh đồng tất cả những người theo chủ nghĩa nữ quyền thành một nhóm có quan điểm đồng nhất. Chủ nghĩa nữ quyền là một phong trào rộng lớn với nhiều nhánh, quan điểm và mục tiêu khác nhau. Đối với một số người theo chủ nghĩa nữ quyền, một số yếu tố trong phim Disney có thể phù hợp với quan điểm của họ, nhưng yếu tố đó có thể khơng phù hợp với quan điểm của một số nhà nữ quyền khác.

Phân tích thơng điệp nữ quyền thơng qua hình tượng nhân vật cịn có bài luận

<i>“Brave: A Feminist Perspective on the Disney Princess Movie” của tác giả Danielle</i>

Morrison. Bài luận này đã phân tích thơng điệp về nữ quyền thông qua công chúa Merida - nhân vật nữ chính trong phim hoạt hình Brave ở nhiều phương diện như đặc điểm ngoại hình, cách ăn mặc, tính cách, mối quan hệ... để chỉ rõ những điểm khác biệt, nổi bật của Merida so với các công chúa trước đó của Disney. Theo Morrison, Merida là một hình tượng vượt ra ngồi khn khổ định kiến về nữ giới và hình tượng cơng chúa truyền thống trong các bộ phim của Disney, và Brave là một bước tiến lớn của Disney khi tập trung hướng tới những khía cạnh tích cực của người phụ nữ và đề cao các thơng điệp nữ quyền. Bài luận cũng góp phần khẳng định vai trò quan trọng của việc phân tích hình tượng nhân vật trong phim hoạt hình để hiểu rõ hơn về thông điệp nữ quyền được truyền tải.

Bên cạnh đó, bài luận cũng nêu và phân tích tác động của việc xây dựng hình tượng Merida lên nhận thức của trẻ em và phụ nữ. Tuy nhiên, tác giả chỉ dừng lại ở việc phân tích tác động đến trẻ em và phụ nữ mà chưa xét đến đối tượng người xem là nam giới. Đồng thời bài luận cũng chưa chỉ ra được các luồng ý kiến giải mã của công chúng đối với các thông điệp về nữ quyền được truyền tải thông qua cách xây dựng nhân vật cơng chúa Merida.

<b>3.2. Nhóm tài liệu liên quan đến phim Frozen 2</b>

<i>Bài nghiên cứu “Audience reception analysis of Elsa's leadership in Disney</i>

<i>Frozen 2” của tác giả Yunia Anindya đã phân tích cách Elsa đại diện cho hình tượng</i>

người phụ nữ lãnh đạo (women's leadership) trong xã hội hiện đại ngày nay thông qua

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

việc khai thác các khía cạnh tính cách và đặc điểm của nhân vật này xuyên suốt trong bộ phim.

Trong một bài khảo sát, Anindya đã cho người tham gia xem một đoạn clip giới thiệu về nhân vật Elsa dài 2 phút và sau đó, họ sẽ phải trả lời các câu hỏi về ý kiến, quan điểm của họ đối với việc Disney đã xây dựng hình tượng người nữ độc lập, mạnh mẽ như Elsa trong bộ phim của họ. Những người tham gia bài khảo sát có hồn cảnh, mơi trường sống, thái độ, trải nghiệm và giá trị sống khác nhau, từ đó tác giả đã sử dụng lý thuyết mã hoá - giải mã của Stuart Hall để xác định và phân tích các câu trả lời của họ.

Bên cạnh đó, bài nghiên cứu này cũng tồn tại một số khoảng trống nghiên cứu. Thứ nhất, bài khảo sát do tác giả thực hiện chỉ có 61 người tham gia trả lời và họ nằm trong độ tuổi 19-23 tuổi, đều là sinh viên đại học, có trình độ học vấn cao và được tiếp xúc với nền giáo dục hiện đại. Chính vì vậy, các quan điểm, phản ứng của công chúng được phân tích trong bài nghiên cứu này chưa thật sự mang tính bao qt và khách quan vì khơng bao hàm được ý kiến của đa dạng khán giả. Thứ hai, bài nghiên cứu đang chỉ liệt kê những đặc điểm tính cách của Elsa mà chưa đi sâu vào phân tích những khía cạnh khác của nhân vật này như ngoại hình, cử chỉ, thái độ, lời nói, hành động... Đồng thời, trong phần giải mã của công chúng, tác giả chỉ liệt kê và phân loại câu trả lời của người tham gia khảo sát mà chưa phân tích chi tiết các phản ứng đó cũng như ……… Thứ ba, các nhân vật phụ trong phim (Anna, Olaf, Kristoff,...) cùng các yếu tố khác cũng có sự ảnh hưởng đến tính cách lãnh đạo, độc lập của Elsa nhưng vấn đề trên chưa được làm rõ trong bài nghiên cứu này.

<i>Bài nghiên cứu “Disney Frozen: Challenging the Traditional Gender Roles of</i>

<i>Disney Princess” của tác giả Novia Ardellia Putri đã so sánh chi tiết, phân tích rõ ràng</i>

tính cách của hai nhân vật Elsa và Anna trong bài nghiên cứu. Từ đó tác giả đưa ra quan điểm về sự thay đổi trong vai trị của các cơng chúa Disney ở giai đoạn mới. Các công chúa Disney không còn phụ thuộc, ỷ lại vào nam giới, ngược lại những nàng cơng chúa được xây dựng một hình tượng mạnh mẽ nhưng cũng đầy lòng nhân ái. Hơn thế nữa, tác giả cũng đã có sự phân tích về các bộ phim hoạt hình Disney thơng qua từng giai đoạn. Từ đó làm bật lên nét khác biệt ở bộ phim Frozen so với các phim như Mulan, Aladin, Snow White… ở các giai đoạn trước.

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Tuy nhiên, bài nghiên cứu đang gặp phải hạn chế khi tác giả chỉ tập trung nhìn vào điểm tốt trong nét tính cách của nhân vật Anna và đưa ra những lời phê phán đối với cách xây dựng nhân vật Elsa. Khi phân tích một nhân vật, người nghiên cứu nên có cái nhìn khách quan đối với cách thiết lập mà nhà sản xuất gán lên nhân vật ấy, tức là nhìn vào cả mặt tốt lẫn mặt chưa hồn thiện về mọi khía cạnh của nhân vật ấy. Mỗi cơng chúng có cách nhìn nhận nhân vật theo một cách riêng vậy nên việc bài nghiên cứu chỉ dừng lại ở việc so sánh mặt tốt của nhân vật Anna và mặt xấu của nhân vật Elsa khiến cho luận điểm đề tài thiếu tính bao quát và thuyết phục.

<b>3.3. Tiểu kết</b>

Nhìn chung, các nghiên cứu trên đã tập trung khai thác về thông điệp nữ quyền dựa trên các lý thuyết đa dạng. Tuy nhiên, chúng vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục để có cái nhìn tồn diện hơn. Đầu tiên phải kể đến, các bài nghiên cứu chưa đi sâu vào phân tích các chi tiết đơn lẻ như cử chỉ, lời nói, các phức cảm và nội tâm của nhân vật, cũng như chưa khai thác sâu và toàn diện về mọi mặt của nhân vật này. Bên cạnh đó, các tài liệu nghiên cứu chưa phân tích được về phía cách tiếp nhận và giải mã thơng điệp ở cơng chúng. Ngồi ra, các tài liệu nghiên cứu về chủ đề này chủ yếu đến từ nước ngoài, trong khi tại Việt Nam, số lượng nghiên cứu về chủ đề này còn hạn chế. Điều này dẫn đến việc thiếu đi những góc nhìn và đánh giá phù hợp với bối cảnh văn hóa Châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng.

Nhận thấy nghiên cứu về thơng điệp nữ quyền thơng qua nhân vật Elsa cịn nhiều tiềm năng phát triển, nhóm nghiên cứu quyết định tập trung vào những hướng nghiên cứu đi sâu vào phân tích vào hình tượng nhân vật Elsa. Khơng những thế, theo mơ hình mã hóa - giải mã của Stuart Hall, bài nghiên cứu sẽ tập trung ở cả hai phía nhà sản xuất và cơng chúng tiếp nhận. Đây là hướng nghiên cứu có tính ứng dụng và thực tiễn cao.

<b>IV.CÂU HỎI NGHIÊN CỨU</b>

Sau khi xem xét bao quát, nhóm nghiên cứu quyết định lựa chọn (các) câu hỏi nghiên cứu như sau:

<i>Câu hỏi 1: Thông điệp nữ quyền được Disney truyền tải như thế nào thông qua</i>

nhân vật Elsa trong phim Frozen 2?

</div>