<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂNKHOA BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THƠNG</b>

<b>BÀI TẬP GIỮA KỲ</b>

<b>ĐỀ TÀI: PHÂN TÍCH THƠNG ĐIỆP NỮ QUYỀN TRONG BỘPHIM HOẠT HÌNH FROZEN 2</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>DANH SÁCH NHÓM</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>MỤC LỤC</b>

<b>I. GIỚI THIỆU VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU... 5</b>

1.1 Lý do lựa chọn đề tài nghiên cứu... 5

1.2. Giới thiệu về thuyết Mã hóa - Giải mã của Stuart Hall...6

<b>II. HƯỚNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI... 7</b>

2.1. Đề xuất các hướng nghiên cứu...7

2.2. Lựa chọn hướng nghiên cứu...7

<b>III. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU... 8</b>

3.1. Nhóm tài liệu nghiên cứu liên quan đến phim Disney...8

3.2. Nhóm tài liệu liên quan đến phim Frozen 2... 9

3.3. Tiểu kết...11

<b>IV. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU... 11</b>

<b>TÀI LIỆU THAM KHẢO...12</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>MỞ ĐẦUI.GIỚI THIỆU VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU</b>

<b>1.1 Lý do lựa chọn đề tài nghiên cứu</b>

Trong thời đại bùng nổ công nghệ số, việc truyền tải các thông điệp về nữ quyền thơng qua phương tiện truyền thơng khơng cịn q xa lạ đối với công chúng. Trải qua nhiều giai đoạn, khái niệm nữ quyền ngày một mở rộng, lan tỏa khắp thế giới đưa đến nhiều góc nhìn cũng như quan niệm về vấn đề này.

Khi đề cập đến “chủ nghĩa nữ quyền”, đã có nhiều cách giải thích khác nhau trên phương diện lý luận. Thông thường, chủ nghĩa nữ quyền được hiểu là một phong trào văn hóa và chính trị, thay đổi cách phụ nữ suy nghĩ và cảm nhận, đồng thời ảnh hưởng đến cách phụ nữ và đàn ông sống và kiến giải thế giới (Hannam, 2007). Nguyễn Thị Lan Hương (2017) cho rằng, “trong quá trình phát triển, chủ nghĩa nữ quyền bao hàm cả những lý thuyết và những trường phái triết học đạo đức quan tâm đến bất bình đẳng giới và quyền bình đẳng cho phụ nữ” (tr.47). Tóm lại, ta có thể hiểu “nữ quyền” là phong trào đấu tranh cho bình đẳng của nữ giới so với nam giới trên nhiều phương diện chính trị, kinh tế, xã hội…

Thông điệp nữ quyền ngày càng được chú trọng trong các tác phẩm văn hóa, đặc biệt là phim hoạt hình. Nhóm đối tượng mà các thơng điệp này truyền tải không chỉ giới hạn ở người trưởng thành, người già hay vị thành niên mà còn bao gồm cả các em nhỏ. Sự xuất hiện của các nhân vật nữ mạnh mẽ, độc lập trong các phim hoạt hình như Mulan, Brave, Pocahontas và gần đây nhất là Frozen 2 đã góp phần thay đổi nhận thức về vai trị giới của trẻ em. Những nhân vật này khơng chỉ là hình mẫu lý tưởng cho các bé gái mà còn là nguồn cảm hứng cho các bé trai về một xã hội bình đẳng, nơi mọi người đều có cơ hội phát huy tối đa tiềm năng của bản thân.

Tuy là một thể loại của điện ảnh, nhưng hoạt hình lại sở hữu một cá tính độc lập và riêng biệt (Vũ Thanh Hùng, 2016). Dưới bàn tay của nhà sản xuất, phim hoạt hình là một thế giới tưởng tượng đầy tính tự do và sáng tạo cả về đề tài, nội dung và cách thức xây dựng nhân vật. Tính linh hoạt trong ngơn ngữ hoạt hình chính là yếu tố chính để các thơng điệp cốt lõi trong phim tiếp nhận đến các em nhỏ một cách tự nhiên và dễ dàng hơn. Thông qua đó, việc giáo dục trẻ em về vấn đề tự nhận thức

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

được quyền lợi của bản thân sẽ khơng cịn là vấn đề q khó khăn so với thời đại trước.

Nghiên cứu thông điệp nữ quyền qua bộ phim hoạt hình Frozen 2 qua hình tượng nhân vật Elsa, trước nhất, đã góp phần làm phong phú thêm lý thuyết về xây dựng nhân vật, nhất là những bộ phim lấy nữ chính làm nhân vật trung tâm. Khơng những thế, nghiên cứu này cịn góp phần giúp các nhà sản xuất học hỏi kinh nghiệm và áp dụng vào thực tiễn sáng tác phim hoạt hình Việt Nam, nâng cao nghiệp vụ cơng tác đạo diễn ở nước nhà. Xa hơn, phân tích thơng điệp nữ quyền ở hình tượng nhân vật giúp hiểu rõ tầm quan trọng của giáo dục bình đẳng giới cho trẻ em. Nhà sản xuất phim và nhà giáo dục có thể kết hợp và đề xuất phương pháp giáo dục hiệu quả thơng

<i>qua phim hoạt hình. Như vậy, đề tài “Phân tích thơng điệp nữ quyền trong bộ phim</i>

<i>Frozen 2 (Disney)” được lựa chọn bởi tính tính lý luận và giá trị lý thực tiễn cao, hứa</i>

hẹn mang lại kết quả hữu ích trong nhiều lĩnh vực.

<b>1.2. Giới thiệu về thuyết Mã hóa - Giải mã của Stuart Hall</b>

Mơ hình Mã hóa và Giải mã xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1973 bởi nhà

<i>nghiên cứu Stuart Hall. Trong bài “Encoding and Decoding in the Television</i>

<i>Discourse”, Stuart Hall (1973) nhắc đến mơ hình này như một phương thức sáng tạo,</i>

lan tỏa và giải mã các thông điệp truyền thông. Lý thuyết này cho rằng mỗi cơng chúng có sự giải mã khác nhau về các thơng điệp mà mình tiếp nhận được dựa trên bối cảnh văn hóa, mức thu nhập và trải nghiệm của cá nhân. Từ đó, những thơng điệp mà nhà sản xuất mã hóa vào nội dung sẽ được giải mã theo nhiều cách khác nhau bởi những người tiếp nhận có góc nhìn khác nhau. Dựa theo nghiên cứu của mình, Stuart Hall phân loại các kiểu giải mã của công chúng như sau (Đỗ Thị Hà Phương, 2024, Slide 17):

<i>Thứ nhất, Dominant Hegemonic Position (Đồng tình): Cơng chúng thừa nhận</i>

và đồng ý với ý nghĩa định trước của tác phẩm.

<i>Thứ hai, Oppositional Hegemonic Position (Đối lập): Cơng chúng hiểu nhưng</i>

khơng đồng tình với ý nghĩa có sẵn vì trái với thái độ và niềm tin của họ.

<i>Thứ ba, Negotiated Hegemonic Position (Thương lượng/Đối lập): Cơng chúng</i>

phân tích, đánh giá thơng điệp để cố gắng chấp nhận ý nghĩa thông điệp.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<i>Thứ tư, Aberrant Decoding (Lầm lạc, khác thường): Công chúng tiếp nhận sản</i>

phẩm tác phẩm theo một cách không mong đợi, tạo nên ý nghĩa hoàn toàn sai lệch.

<b>II.HƯỚNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI2.1. Đề xuất các hướng nghiên cứu</b>

Sau khi xem xét mọi phương diện, nhóm nghiên cứu đề xuất các hướng nghiên cứu như sau:

<i>Thứ nhất, phân tích thơng điệp nữ quyền dựa trên hình tượng nhân vật chính.Thứ hai, phân tích thơng điệp dựa trên nội dung của phim hoạt hình Frozen 2Thứ ba, so sánh phim Frozen 2 với (các) bộ phim hoạt hình khác có nhân vật</i>

trung tâm là nữ.

<b>2.2. Lựa chọn hướng nghiên cứu</b>

Sau khi tiến hành đánh giá tính khả thi, nhóm nghiên cứu đã quyết định lựa

<i>chọn hướng nghiên cứu “Phân tích thơng điệp nữ quyền dựa trên hình tượng nhân vật</i>

<i>Elsa trong bộ phim hoạt hình Frozen 2”. Việc lựa chọn hướng nghiên cứu này xuất</i>

phát từ một số lý do sau:

<i>Thứ nhất, việc phân tích một nhân vật cụ thể sẽ giúp giải thích thơng điệp nữ</i>

quyền một cách rõ ràng và sâu sắc hơn. So với đánh giá chung chung về nội dung bộ phim, tập trung vào một nhân vật cụ thể đã đi sâu vào mọi khía cạnh của thơng điệp nữ quyền thể hiện qua hình tượng nhân vật.

<i>Thứ hai, thông điệp của phim sẽ được phản ánh rõ nhất thơng qua nhân vật</i>

chính. Trong nhiều tác phẩm nghệ thuật, nhân vật chính thường đóng vai trị là người thể hiện rõ ràng nhất các thơng điệp mà tác giả muốn truyền tải - mà Elsa của Frozen 2 cũng không ngoại lệ.

<i>Thứ ba, Elsa là một nhân vật được u thích và có mức độ nhận biết rộng rãi.</i>

Mức độ phổ biến của nhân vật này có thể giúp nhóm nghiên cứu dễ dàng thu thập được nhiều dữ liệu liên quan đến nhân vật này, từ đó có thể đưa ra những phân tích chính xác hơn.

Về lý thuyết nghiên cứu, nhóm lựa chọn mơ hình mã hóa - giải mã của Stuart Hall vì một số lý do như sau:

<i>Thứ nhất, lý thuyết của Stuart Hall cung cấp cơ sở để phân tích q trình mã</i>

hóa (tạo dựng thơng điệp) của nhà sản xuất phim Disney và giải mã (tiếp nhận thông

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

điệp) của cơng chúng. Ngồi ra, việc nghiên cứu dựa trên lý thuyết này cũng giúp ta hiểu rõ hơn vai trị của phim hoạt hình trong việc giáo dục trẻ em về bình đẳng giới.

<i>Thứ hai, lý thuyết này phù hợp với mục tiêu nghiên cứu ban đầu thơng điệp</i>

được Disney mã hóa trong hình tượng nhân vật Elsa và cách thức cơng chúng mã hóa nó. Qua đó, nhóm nghiên cứu có thể chỉ ra được cách thức mà thông điệp nữ quyền được thể hiện trong bộ phim.

Bên cạnh việc phân tích thơng điệp nữ quyền thơng qua hình tượng nhân vật Elsa, nhóm nghiên cứu sẽ chỉ ra các kiểu giải mã của công chúng đối với nhân vật này.

<b>III.TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU</b>

<b>3.1. Nhóm tài liệu nghiên cứu liên quan đến phim Disney</b>

Disney và các tác phẩm phim hoạt hình của ơng là chủ đề nghiên cứu phổ biến trong giới học thuật, thu hút sự chú ý của nhiều học giả, nghiên cứu sinh và sinh viên trên tồn cầu. Disney đã có bước chuyển mình trong quá trình làm phim của mình khi hãng bắt đầu thay đổi hình ảnh các nàng công chúa từ nhẹ nhàng, giỏi nữ công gia chánh, không dám phản kháng trước những thế lực xấu xa trở nên mạnh mẽ, trưởng thành và độc lập hơn. Có thể điểm qua một vài cơng trình nghiên cứu về nhân vật, cách xây dựng nhân vật trong phim của Disney như sau:

Bàn về vấn đề nữ quyền trong phim Disney, trước tiên phải đề cập đến cơng

<i>trình nghiên cứu có tên “Feminist Outlooks at Disney Princess's” của tác giả Nicole</i>

Sawyer (2011). Bài nghiên cứu này đã khám phá ra cách các bộ phim Disney định hình sự thể hiện bản dạng giới và vai trò giới; đồng thời phân tích một số bộ phim kinh điển để chỉ ra tác động của chúng đến nhận thức về giới của các em gái.

Ngồi ra, tác giả cũng có một cái nhìn tổng quan về các làn sóng của các nhà nữ quyền tới các bộ phim Disney, kể từ khi bộ phim công chúa đầu tiên - Snow White được phát hành vào năm 1937. Từ đó, hãng phim Walt Disney đã bổ sung những thay đổi đối với các công chúa như Belle, Tiana… Lắng nghe ý kiến của làn sóng nữ quyền, các nhà sản xuất phim Disney đã cân nhắc tạo ra các sản phẩm phù hợp hơn với thời đại ngày nay.

Tuy nhiên, hạn chế của nghiên cứu này là đánh đồng tất cả những người theo chủ nghĩa nữ quyền thành một nhóm có quan điểm đồng nhất. Chủ nghĩa nữ quyền là một phong trào rộng lớn với nhiều nhánh, quan điểm và mục tiêu khác nhau. Đối với

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

một số người theo chủ nghĩa nữ quyền, một số yếu tố trong phim Disney có thể phù hợp với quan điểm của họ, nhưng yếu tố đó có thể khơng phù hợp với quan điểm của một số nhà nữ quyền khác.

Phân tích thơng điệp nữ quyền thơng qua hình tượng nhân vật cịn có bài luận

<i>“Brave: A Feminist Perspective on the Disney Princess Movie” của tác giả Danielle</i>

Morrison (2014). Bài luận này đã phân tích thơng điệp về nữ quyền thông qua công chúa Merida - nhân vật nữ chính trong phim hoạt hình Brave ở nhiều phương diện như đặc điểm ngoại hình, cách ăn mặc, tính cách, mối quan hệ... để chỉ rõ những điểm khác biệt, nổi bật của Merida so với các công chúa trước đó của Disney. Theo Morrison, Merida là một hình tượng vượt ra ngồi khn khổ định kiến về nữ giới và hình tượng cơng chúa truyền thống trong các bộ phim của Disney, và Brave là một bước tiến lớn của Disney khi tập trung hướng tới những khía cạnh tích cực của người phụ nữ và đề cao các thơng điệp nữ quyền. Bài luận cũng góp phần khẳng định vai trị quan trọng của việc phân tích hình tượng nhân vật trong phim hoạt hình để hiểu rõ hơn về thông điệp nữ quyền được truyền tải.

Bên cạnh đó, bài luận cũng nêu và phân tích tác động của việc xây dựng hình tượng Merida lên nhận thức của trẻ em và phụ nữ. Tuy nhiên, tác giả chỉ dừng lại ở việc phân tích tác động đến trẻ em và phụ nữ mà chưa xét đến đối tượng người xem là nam giới. Đồng thời bài luận cũng chưa chỉ ra được các luồng ý kiến giải mã của công chúng đối với các thông điệp về nữ quyền được truyền tải thông qua cách xây dựng nhân vật cơng chúa Merida.

<b>3.2. Nhóm tài liệu liên quan đến phim Frozen 2</b>

<i>Bài nghiên cứu “Audience reception analysis of Elsa's leadership in Disney</i>

<i>Frozen 2” của tác giả Yunia Anindya (2021) đã phân tích cách Elsa đại diện cho hình</i>

tượng người phụ nữ lãnh đạo (women's leadership) trong xã hội hiện đại ngày nay thông qua việc khai thác các khía cạnh tính cách và đặc điểm của nhân vật này xuyên suốt trong bộ phim.

Trong một bài khảo sát, Anindya đã cho người tham gia xem một đoạn clip giới thiệu về nhân vật Elsa dài 2 phút và sau đó, họ sẽ phải trả lời các câu hỏi về ý kiến, quan điểm của họ đối với việc Disney đã xây dựng hình tượng người nữ độc lập, mạnh mẽ như Elsa trong bộ phim của họ. Những người tham gia bài khảo sát có hồn

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

cảnh, môi trường sống, thái độ, trải nghiệm và giá trị sống khác nhau, từ đó tác giả đã sử dụng lý thuyết mã hoá - giải mã của Stuart Hall để xác định và phân tích các câu trả lời của họ.

Bên cạnh đó, bài nghiên cứu này cũng tồn tại một số khoảng trống nghiên cứu. Thứ nhất, bài khảo sát do tác giả thực hiện chỉ có 61 người tham gia trả lời và họ nằm trong độ tuổi 19-23 tuổi, đều là sinh viên đại học, có trình độ học vấn cao và được tiếp xúc với nền giáo dục hiện đại. Chính vì vậy, các quan điểm, phản ứng của công chúng được phân tích trong bài nghiên cứu này chưa thật sự mang tính bao qt và khách quan vì khơng bao hàm được ý kiến của đa dạng khán giả. Thứ hai, bài nghiên cứu đang chỉ liệt kê những đặc điểm tính cách của Elsa mà chưa đi sâu vào phân tích những khía cạnh khác của nhân vật này như ngoại hình, cử chỉ, thái độ, lời nói, hành động... Đồng thời, trong phần giải mã của công chúng, tác giả chỉ liệt kê và phân loại câu trả lời của người tham gia khảo sát mà chưa đi sâu vào phân tích các phản ứng đó. Thứ ba, các nhân vật phụ trong phim (Anna, Olaf, Kristoff,...) cùng các yếu tố khác cũng có sự ảnh hưởng đến tính cách lãnh đạo, độc lập của Elsa nhưng vấn đề trên chưa được làm rõ trong bài nghiên cứu này.

<i>Bài nghiên cứu “Disney Frozen: Challenging the Traditional Gender Roles of</i>

<i>Disney Princess” của tác giả Novia Ardellia Putri (2022) đã so sánh chi tiết, phân tích</i>

một số phân cảnh của nhân vật chính, để làm rõ tính cách của hai nhân vật Elsa và Anna. Tác giả cũng đưa ra quan điểm về sự thay đổi trong vai trò của các công chúa Disney ở giai đoạn mới. Các công chúa Disney khơng cịn phụ thuộc, ỷ lại vào nam giới - ngược lại những nàng công chúa được xây dựng một hình tượng mạnh mẽ nhưng cũng đầy lịng nhân ái. Hơn thế nữa, tác giả cũng đã có sự phân tích về các bộ phim hoạt hình Disney thơng qua từng giai đoạn. Từ đó làm bật lên nét khác biệt ở bộ phim Frozen so với các phim như Mulan, Aladin, Snow White… ở các giai đoạn trước.

Tuy nhiên, bài nghiên cứu đang gặp phải hạn chế khi tác giả chỉ tập trung phân tích một số phân cảnh nhất định trong phim, như cảnh Elsa hát “Let It Go” hoặc cảnh Anna và Kristoff leo núi. Việc phân tích tất cả các phân cảnh sẽ giúp củng cố kết luận và đảm bảo tính chính xác trong việc đánh giá cách Frozen thể hiện thông điệp nữ

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

quyền. Thế nên, người viết chỉ tập trung vào một vài phân đoạn có thể dẫn đến kết luận không đầy đủ về cách Frozen 2 thể hiện thơng điệp nữ quyền trong phim.

<b>3.3. Tiểu kết</b>

Nhìn chung, các nghiên cứu trên đã tập trung khai thác về thông điệp nữ quyền dựa trên các lý thuyết đa dạng. Tuy nhiên, chúng vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục để có cái nhìn tồn diện hơn. Đầu tiên phải kể đến, các bài nghiên cứu chưa thật sự đi sâu vào phân tích các chi tiết đơn lẻ như cử chỉ, lời nói, các phức cảm và nội tâm của nhân vật, cũng như chưa khai thác sâu và toàn diện về mọi mặt của nhân vật này. Bên cạnh đó, các tài liệu nghiên cứu chưa phân tích được về phía cách tiếp nhận và giải mã thơng điệp ở phía cơng chúng. Ngồi ra, các tài liệu nghiên cứu về chủ đề này chủ yếu đến từ nước ngoài, trong khi tại Việt Nam, số lượng nghiên cứu về chủ đề này còn hạn chế. Điều này dẫn đến việc thiếu đi những góc nhìn và đánh giá phù hợp với bối cảnh văn hóa Châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng.

Nhận thấy nghiên cứu về thông điệp nữ quyền thông qua nhân vật Elsa còn nhiều tiềm năng phát triển, nhóm nghiên cứu quyết định tập trung vào những hướng nghiên cứu đi sâu vào phân tích vào hình tượng nhân vật Elsa. Khơng những thế, theo mơ hình mã hóa - giải mã của Stuart Hall, bài nghiên cứu sẽ tập trung ở cả hai phía nhà sản xuất và công chúng tiếp nhận. Đây là hướng nghiên cứu có tính ứng dụng và thực tiễn cao.

<b>IV.CÂU HỎI NGHIÊN CỨU</b>

Sau khi xem xét bao quát, nhóm nghiên cứu quyết định lựa chọn (các) câu hỏi nghiên cứu như sau:

<i>Câu hỏi 1: Thông điệp nữ quyền được Disney truyền tải như thế nào thông qua</i>

nhân vật Elsa trong phim Frozen 2?

<i>Câu hỏi 2: Công chúng giải mã thông điệp nữ quyền như thế nào trong phim</i>

Frozen 2 dựa theo lý thuyết sự tiếp nhận của công chúng (audience reception theory) của Stuart Hall?

</div>