<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>HàC VIàN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUN VIàN BÁO CHÍ </b>

<b>MƠN </b>C¡ Sỉ LÝ LN BÁO CHÍ

<b>BÀI TÀP LâN Tên đề tài:</b>

<i><b><Khảo sát thông tin để làm rõ khả năng can thiệp xã </b></i>

hội của báo chí trong việc tham gia giải quyết vấn đề

<i><b>an sinh xã hội= </b></i>

<small>GiÁng</small><b><small> viên </small></b><small>h°ãng d¿n: TrÁn</small><b><small> Minh </small></b><small>Tu¿n</small>

<b>Lãp: BC02110_K41.4 </b>

Tên thành viên: Nguyßn Thß Ph°¢ng Mai, Ph¿m Giang S¢n, Hà Minh

<b>Đăng, Hồng Tu¿n Anh, Đào Quang Huy HÀ NàI – 2022 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>HàC VIàN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYÂN VIàN BÁO CHÍ </b>

<b>MƠN C¡ Sỉ LÝ LN BÁO CHÍ </b>

<b> Tên đề tài:</b>

<i><b>“Khảo sát thông tin để làm rõ khả năng can thiệp xã </b></i>

hội của báo chí trong việc tham gia giải quyết vấn đề

<i><b>an sinh xã hội” </b></i>

<small>GiÁng</small><b><small> viên </small></b><small>h°ãng d¿n: TrÁn</small><b><small> Minh </small></b><small>Tu¿n</small>

<b>Lãp: BC02110_K41.4 </b>

Tờn thnh viờn: Nguyòn Thò PhÂng Mai, Phm Giang SÂn, Hà Minh

<b>Đăng, Hoàng Tu¿n Anh, Đào Quang Huy HÀ NàI – 2022 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>LäI CÀM ¡N </b>

Để đề tài đ°ợc hồn thành ngồi nß lực bÁn thân, chúng em xin gửi lßi cÁm ¡n chân thành tới thÁy TrÁn Minh Tu¿n đã giúp đỡ chúng em trong q trình học tÁp mơn học C¡ sá lý luÁn báo chí cũng nh° trong quá trình thực hián bài tÁp. Do tình hình dịch bánh Covid dißn biÁn phāc t¿p, để đÁm bÁo kÁt thúc học phÁn đánh giá kÁt quÁ học tÁp cho sinh viên nhà tr°ßng và vián Báo chí đã t¿o điều kián cho chúng em tham gia làm bài tÁp lớn thay cho kì thi chung nh° bình th°ßng, dù có nhiều thay đổi song chúng em v¿n cố gắng nắm bắt và tiÁp thu kiÁn thāc hÁt sāc mình. Tuy nhiên với vốn kiÁn thāc cịn h¿n hẹp nên chúng em khơng thể tránh khỏi những thiÁu sót, r¿t mong nhÁn đ°ợc sự đánh giá, góp ý cÿa thÁy (cơ) để bài tÁp cÿa em đ°ợc hoàn thián h¡n. Chúng em xin chân thành cÁm ¡n!

Đ¿i dián tr°áng nhóm Nguyßn Thị Ph°¡ng Mai

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

I. Mát số v¿n đề chung về an sinh xã hái... 5

1. Khái niệm an sinh xã hội ... 5

2. Đối t°ợng, mÿc tiêu, nội dung, quy mô an sinh xã hội ... 7

3. Các yếu tố ảnh h°ởng đến an sinh xã hội ... 8

4. Vài nét về an sinh xã hái trên thÁ giới ... 12

5. An sinh xã hái á Viát Nam ... 17

II. Vai trị cÿa báo chí trong viác phÁn ánh an sinh xã hái ... 21

1. Vai trị cāa báo chí trong việc phổ biến chính sách an sinh xã hội ... 21

2. An sinh xã hội qua phản ánh cāa báo chí nói chung và các báo Lao động, Lao động và Xã hội, Hà Nội Mới ... 28

3. Một số số liệu thống kê khảo sát trên 3 tờ báo Lao động và Xã hội, Lao động, Hà Nội Mới ... 54

4. D° luận xã hội đối với các thông tin về an sinh xã hội trên báo chí ... 60

KÀT LUÀN ... 63

TÀI LIàU THAM KHÀO ... 65

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

1

Mỉ ĐÀU

I. Lí do chán v¿n đÃ

Cuác sống hián đ¿i đem l¿i cho con ng°ßi ngày càng nhiều tián nghi sống nh°ng cũng đang đặt ra nhiều v¿n đề xã hái bāc xúc: môi tr°ßng ơ nhißm, bánh tÁt, thiên tai, th¿t nghiáp, nghèo đói... Xã hái ngày nay đang r¿t quan tâm tới viác bÁo vá những ng°ßi bị tổn th°¡ng, thiát thòi, yÁu thÁ do hÁu quÁ cÿa các nguy c¡ này gây ra. Đ¿i bá phÁn các quốc gia trên thÁ giới đều tổ chāc các ho¿t đáng, đ°a ra những c¡ chÁ, chính sách nhằm hoặc là ngn ngừa, quÁn lý những khó khn, hoặc giúp con ng°ßi v°ợt qua khó khn. Những c¡ chÁ, chính sách, dịch vụ hay các ho¿t đáng cÿa nhà n°ớc và cÿa xã hái nhằm đáp āng nhu cÁu đ°ợc an toàn sinh sống gọi là n sinh xã hái.a

NÁu nhìn l¿i quá trình phát triển cÿa xã hái lồi ng°ßi, có thể nhÁn th¿y, d°ới b¿t kỳ giai đo¿n lịch sử nào, con ng°ßi cũng có mong muốn đ°ợc sinh sống an tồn. Nh°ng những tai ho¿ đÁn từ tự nhiên, xã hái hay chính con ng°ßi khiÁn mßi ng°ßi đều phÁi đối dián với những nguy c¡ m¿t an toàn cho cc sống cÿa mình. Chính vì thÁ, á mßi thßi đ¿i, mßi xã hái hay mßi con ng°ßi nói riêng đều có những cách thāc khác nhau để khắc phục những nguy c¡ và thiát h¿i đó. Trong xã hái hián đ¿i, ngồi những c¡ chÁ, chính sách, dịch vụ, ho¿t đáng cÿa nhà n°ớc và xã hái, ng°ßi ta cịn biÁt đÁn những rÿi ro và cách khắc phục qua mát ph°¡ng tián r¿t hữu hiáu là truyền thông đ¿i chúng.

Các ph°¡ng tián truyền thơng đ¿i chúng có vai trị đặc biát quan trọng trong viác phÁn ánh n sinh xã hái. Vai trị đó đ°ợc biểu hián á chß báo chí là a ph°¡ng tián cÿa các thiÁt chÁ xã hái nhằm bÁo đÁm phổ biÁn thông tin trên quy mơ đ¿i chúng về há thống các chính sách, đ°ßng lối cÿa Nhà n°ớc về an sinh xã hái; đồng thßi là dißn đàn cho tồn dân thể hián, tÁp hợp các ý kiÁn, kinh nghiám giÁi quyÁt các v¿n đề n sinh xã hái cũng nh° là ph°¡ng tián kêu gọi a sự giúp đỡ cÿa tồn xã hái đối với mßi cá nhân đang gặp khó khn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

An sinh xã hái là cụm từ t°¡ng đối mới á Viát Nam. Tuy nhiên, đây l¿i là nhiám vụ luôn đ°ợc ĐÁng và Nhà n°ớc đặt lên hàng đÁu trong khi xây dựng các chính sách về xã hái.

Lịch sử cÿa dân tác Viát Nam gắn liền với các cuác đ¿u tranh giành đác lÁp và bÁo vá Tổ quốc, chống thù trong, giặc ngoài. Trong các cuác đ¿u tranh, khơng những các cơng trình tự nhiên và xã hái bị tàn phá, mà ng°ßi dân Viát Nam cũng phÁi gánh chịu m¿t mát r¿t lớn về ng°ßi và cÿa. ThÁm chí, những di chāng chiÁn tranh còn để l¿i qua r¿t nhiều thÁ há, nh° Ánh h°áng cÿa ch¿t đác hoá học do quân đái Mỹ rÁi xuống trong thßi kỳ chiÁn tranh Viát Nam.

H¡n 30 nm sau chiÁn tranh, Viát Nam đã và đang tự khắc phục những vÁt th°¡ng và đang phát triển mọi mặt. Há thống an sinh xã hái đ°ợc hình thành ngay từ khi Nhà n°ớc Viát Nam dân chÿ áng hoà đ°ợc thành lÁp đang ngày C càng đ°ợc hoàn thián. Những nm qua, đặc biát kể từ sau thßi kỳ đổi mới, Viát Nam đã xây dựng đ°ợc mát há thống các chính sách n sinh xã hái khá ráng a khắp và còn tiÁp tục phát triển há thống an sinh xã hái với mục đích: <dân giàu, n°ớc m¿nh, xã hái công bằng, dân chÿ, vn minh=, mang l¿i cuác sống ¿m no, h¿nh phúc cho mßi ng°ßi dân. Chẳng h¿n nh° các chính sách đối với th°¡ng binh, bánh binh, gia đình liát sĩ và ng°ßi có cơng với cách m¿ng; chính sách xố đói giÁm nghèo; chính sách đối với những vùng đặc biát khó khn, vùng gặp thiên tai&

Bên c¿nh các chính sách, Nhà n°ớc và tồn dân cịn phát triển những phong trào và há thống dịch vụ để phÁn nào đÁm bÁo an sinh, an toàn xã hái cho mọi ng°ßi dân.

Báo chí Viát Nam là tiÁng nói cÿa ĐÁng và Nhà n°ớc, dißn đàn cÿa nhân dân, đã vào cuác với những bài viÁt, tin, Ánh phong phú, h¿p d¿n và cÁp nhÁt về nái dung n sinh xã hái. Báo chí nhìn chung đã cÁp nhÁt đ°ợc các chính a sách, chÿ tr°¡ng mới cÿa ĐÁng, Nhà n°ớc và các phong trào, ho¿t đáng cÿa xã

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

3

hái về các lĩnh vực liên quan đÁn n sinh xã hái. Tuy nhiên, để phÁn ánh các a v¿n đề n sinh xã hái thÁt sự có hiáu q, báo chí cÁn có những h°ớng đi tích a cực h¡n nữa.

Qua khÁo sát 3 tß báo Lao đáng, Lao đáng&Xã hái, Hà Nái Mới trong thßi gian từ tháng 1/2021 đÁn tháng 11/2021, bài khÁo sát hy vọng làm rõ phÁn nào vai trị cÿa báo chí nói chung trong viác phÁn ánh các v¿n đề về an sinh xã hái, đồng thßi rút ra những nhÁn xét ban đÁu nhằm đ°a ra những gợi ý cho viác thông tin lĩnh vực này tốt h¡n trên báo chí.

Với tÁm quan trọng và ý nghĩa c¿p thiÁt nh° vÁy nên chúng tơi chọn đề tài <Báo chí với v¿n đề an sinh xã hái= để thực hián báo cáo khÁo sát cÿa mình.

II. Đối t°ÿng và ph¿m vi nghiên cứu

<b>Đối t°ÿng nghiên cứu: </b>

Đối t°ợng nghiên cāu cÿ đề tàia là những quan điểm lý luÁn chung về an sinh xã hái và báo chí trong viác phÁn ánh n sinh xã hái qua các tài liáu về a an sinh xã hái và báo chí.

Đề tài cũng nghiên cāu s¡ khÁo nền n sinh xã hái á Viát Nam và cách a thāc tiÁp cÁn há thống n sinh xã hái á Viát Nam hián nay.a

<b>Ph¿m vi nghiên cứu: </b>

An sinh xã hái là khái niám ráng và mới á Viát Nam hián nay. Lĩnh vực An sinh xã hái bao gồm nhiều mÁng công tác khác nhau. PhÁn ánh các sự kián liên quan đÁn n sinh xã hái là nhiám vụ chung cÿa mọi c¡ quan báo chí.a

Trong khn đề tài, chúng tôi chỉ tÁp trung nghiên cāu v¿n đề An sinh xã hái đ°ợc phÁn ánh trên 3 tß báo Lao đáng, Lao đáng và Xã hái, Hà Nái Mới trong thßi gian từ tháng 1/2021 đÁn tháng 11/2021.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

Đề tài cũng trích d¿n ý kiÁn mát số chuyên gia về lĩnh vực n sinh xã hái a và mát số c¡ quan báo chí để rút ra những nhÁn xét và góp ý để tng tính hiáu q thơng tin về n sinh xã hái trên báo chí.a

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

5

NàI DUNG

I. Mát số v¿n đà chung và an sinh xã hái 1. Khái niệm an sinh xã hội

"An sinh" là mát từ Hán Viát. An trong chữ <an toàn=, Sinh - - - trong chữ <sinh sống=, an sinh có thể đ°ợc hiểu là <an toàn sinh sống=. Nh° vÁy, có thể nói mát cách khái l°ợc, đ¡n giÁn nh¿t: xã hái an sinh là mát xã hái mà mọi ng°ßi đ°ợc an tồn sinh sống, hay là có cc sống an tồn.

D°ới thßi đ¿i tiền cơng nghiáp, khi đ¿i bá phÁn ng°ßi dân sống nhß vào nơng nghiáp, lao đáng tÁp trung ít, thiÁt chÁ gia đình cịn vững m¿nh, há thống tơn giáo có tiÁng nói quyền lực nh¿t định, thì sự hố giÁi những rÿi ro phụ thuác nhiều từ phía gia đình và tơn giáo. Trong xã hái cơng nghiáp hián đ¿i, các v¿n đề xã hái càng ngày càng nÁy sinh phāc t¿p, ngày càng nhiều rÿi ro đe do¿ cc sống cÿa mßi gia đình, mßi con ng°ßi nh° xung đát sắc tác, các bánh tÁt mới ch°a có thuốc chữa, m¿t cân bằng sinh thái d¿n đÁn mơi tr°ßng sống cÿa con ng°ßi bị Ánh h°áng trÁm trọng, các tá n¿n xã hái...

Chính vì thÁ, n sinh xã hái ln đ°ợc đặt ra nh° mát ch°¡ng trình tÁm a cỡ quốc gia, thÁm chí tồn cÁu. Những c¡ chÁ, chính sách, dịch vụ hay các ho¿t đáng cÿa Nhà n°ớc và xã hái nhằm đáp āng nhu cÁu đ°ợc an toàn sinh sống đ°ợc gọi là n sinh xã hái.a

Trên thÁ giới, n sinh xã hái là từ r¿t phổ cÁp, đặc biát là á những quốc a gia công nghiáp phát triển. Trong tiÁng Anh, từ này th°ßng đ°ợc dùng là "social security" (an tồn xã hái). Đây là khái niám đ°ợc dùng trong há thống luÁt pháp, các giáo trình học, từ điển và các dịch vụ xã hái khác. Có thể th¿y r¿t nhiều định nghĩa về cụm từ này trong các từ điển quốc tÁ.

Ngoài những định nghĩa chung đó, theo các quan điểm cÿa mát số chuyên gia, an sinh xã hái có thể đ°ợc định nghĩa theo 2 góc đá: hẹp và ráng.

<b>*An sinh xã hái theo nghĩa hẹp: </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

+ <An sinh xã hái theo nghĩa hẹp là những khoÁn trợ c¿p và các dịch vụ giúp cho con ng°ßi đáp āng nhu cÁu c¡ bÁn...là sự chuyển dịch các phúc lợi bên ngoài thị tr°ßng= (TiÁn sỹ Darkwa, tr°ßng Đ¿i học Tổng hợp Ilinois, Chicago, bài giÁng <NhÁp môn An sinh xã hái=).

+ <An sinh xã hái là chāc nng phi lợi nhuÁn cÿa xã hái, Nhà n°ớc và giới tình nguyán nhằm mục đích xố bỏ sự đói rách, những tình cÁnh bÁn cùng hoá cÿa xã hái= (Dolgilf Feldstein, 1993).

+ <An sinh xã hái là những quy tắc để trợ c¿p cho những ng°ßi cÁn tới sự trợ giúp để đáp āng nhu cÁu c¡ bÁn trong cuác sống nh° viác làm, thu nhÁp, l°¡ng thực, thực phẩm, y tÁ và mối quan há= (Karger và Soesz, 1990).

<b>*An sinh xã hái theo nghĩa ráng: </b>

+ <An sinh xã hái là mát bá phÁn c¿u thành cÿa chính sách xã hái đ°ợc coi là chính thāc và là sự quy định phù hợp với những v¿n đề cÿa con ng°ßi= (Karger và Soesz, 1994).

+ <An sinh xã hái là b¿t cā điều gì Nhà n°ớc qut định làm và khơng làm vì ch¿t l°ợng cc sống cÿa cơng dân n°ớc đó= (Dinikito, 1991).

+ <An sinh xã hái là sự bÁo vá mà xã hái dành cho các thành viên cÿa mình thơng qua mát số bián pháp cơng cáng nhằm đối phó với những khó khn về kinh tÁ và xã hái do bị ngừng hoặc bị giÁm thu nhÁp mát cách đáng kể vì ốm đau, thai sÁn, tai n¿n lao đáng, th¿t nghiáp, tuổi già hoặc chÁt, đồng thßi đÁm bÁo chm sóc y tÁ và trợ c¿p cho những gia đình đơng con= (Cơng °ớc 102 (Công °ớc về An sinh xã hái, 1952) cÿa Tổ chāc Lao đáng Quốc tÁ (ILO)).

+ <An sinh xã hái là sự bÁo vá cÿa xã hái đối với công dân thông qua các bián pháp cơng cáng nhằm giúp họ khắc phục những khó khn về kinh tÁ và xã hái do bị ngừng hoặc giÁm thu nhÁp từ nguyên nhân ốm đau, thai sÁn, tai n¿n lao đáng, th¿t nghiáp, tàn tÁt, ng°ßi già cơ đ¡n, trẻ mồ cơi...đồng thßi đÁm bÁo

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

7

chm sóc y tÁ và trợ c¿p cho gia đình đơng con= (Từ điển Bách khoa Viát Nam tồn tÁp, 1995).

Tóm l¿i, n sinh xã hái là mát t¿m l°ới chắn, hay mát chiÁc ơ đÁm bÁo a an tồn cho xã hái và con ng°ßi, có thể hiểu theo hai nghĩa:

An sinh xã hái á nghĩa hẹp là sự hß trợ bằng vÁt ch¿t, tinh thÁn, các dịch vụ xã hái... cÿa Nhà n°ớc, cáng đồng xã hái cho những đối t°ợng (cá nhân, gia đình, cáng đồng) nghèo đói, u thÁ, dß bị tổn th°¡ng, khi họ gặp khó khn để đáp āng nhu cÁu c¡ bÁn cÿa con ng°ßi.

An sinh xã hái á nghĩa ráng là há thống chính sách, pháp luÁt, ch°¡ng trình dịch vụ xã hái... đ°ợc Nhà n°ớc, thị tr°ßng và cáng đồng thực hián bằng nguồn ngân sách Nhà n°ớc, đóng góp cÿa ng°ßi lao đáng và ng°ßi sử dụng lao đáng nhằm nâng cao nng lực cÿa ng°ßi dân, gia đình và cáng đồng đÁm bÁo để tng c°ßng khÁ nng ngn ngừa, giÁm nhẹ và đối phó với rÿi ro.

2. Đối tượng, mục tiêu, nội dung, quy mô an sinh xã hội Từ định nghĩa, có thể rút ra các đặc điểm:

*Đối t°ÿng của n sinh xã hái:<b>a</b> Là những cá nhân, nhóm, cáng đồng, khơng phân biát giới tính, thành phÁn xã hái, tơn giáo, sắc tác, màu da bị r¡i vào những hồn cÁnh khó khn b¿t th°ßng. An sinh xã hái đặc biát đ°ợc thiÁt kÁ cho những nhóm dß bị tổn th°¡ng nh¿t nh° phụ nữ, trẻ em, ng°ßi già, ng°ßi khuyÁt tÁt, ng°ßi dân tác thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biát khó khn& *Māc tiêu của n sinh xã hái:<b>a</b> CÁi thián mơi tr°ßng, cuác sống cÿa con ng°ßi, tng khÁ nng cÿa các cá nhân, nhóm, cáng đồng trong viác ngn ngừa, giÁm nhẹ và đối phó hữu hiáu với các rÿi ro. Hoàn thián há thống luÁt pháp về an sinh xã hái c¿p quốc gia, khu vực, quốc tÁ, đặc biát là các dịch vụ công cáng để can thiáp kịp thßi, phịng ngừa, qn lý các thiên tai, rÿi ro khi gia đình, cá nhân, nhóm, cáng đồng khơng thể āng phó đ°ợc.

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

*Nái dung và các bián pháp của an sinh xã hái: Các chính sách điều tiÁt hợp lý thu nhÁp cÿa các cá nhân trong xã hái, sử dụng các nguồn đóng góp (nh° thuÁ, bÁo hiểm, vÁn đáng tự nguyán&) cÿa ng°ßi lao đáng, hÿ sử dụng c lao đáng để tái phân phối cho nguồn lực chung trong những tr°ßng hợp cÁn trợ giúp để đÁm bÁo an toàn xã hái cho ng°ßi dân thơng qua trợ c¿p th¿t nghiáp, trợ c¿p ốm đau, bÁo hiểm y tÁ& cho ng°ßi lao đáng bị gặp rÿi ro và ng°ßi trong gia đình sống phụ thuác vào họ.

*Trách nhiám thực thi n sinh xã hái:<b>a</b> Các cá nhân, gia đình, cáng đồng, các tổ chāc phi chính phÿ, các doanh nghiáp, Nhà n°ớc&

<b>*C¿u trúc của há thống an sinh xã hái: Khác nhau phụ thuác vào cách </b>

chia cÿa từng quốc gia. Phổ biÁn là chia há thống n sinh xã hái theo 3 tÁng: a 1. Phát triển các dịch vụ xã hái c¡ bÁn để mọi ng°ßi dân đ°ợc h°áng thị, phát triển và ngn ngừa rÿi ro.

2. Phát triển bÁo hiểm, bÁo hiểm xã hái và nhiều c¡ chÁ thị tr°ßng khác gắn với viác làm cÿa ng°ßi lao đáng.

3. Trợ giúp đặc biát dành cho những ng°ßi(và ng°ßi phụ thuác vào họ) r¡i vào hồn cÁnh đặc biát khó khn nằm ngồi khÁ nng giúp đỡ cÿa gia đình, cáng đồng.

3. Các yếu tố ảnh hưởng đến n sinh xã hội<i><b>a</b></i>

Xã hái nh° mát c¡ thể, đ°ợc c¿u thành bái muôn vàn tÁ bào và c¿u trúc, trong đó có các cá nhân, gia đình, nhóm, cáng đồng, giai tÁng& cùng với các mối quan há phāc t¿p đan xen và các quy luÁt vÁn đáng, phát triển. Con ng°ßi nói chung đều chịu Ánh h°áng cÿa mơi tr°ßng sống trong cc đßi mình, đó là mơi tr°ßng tự nhiên, xã hái. Trong mơi tr°ßng sống đó, con ng°ßi ln có khÁ nng chịu những rÿi ro, hiểm ho¿. Bên c¿nh các nguy c¡ đÁn từ tự nhiên nh° lũ lụt, bão, núi lửa, tuổi già và cái chÁt& Thì bÁn thân con ng°ßi và xã hái cũng

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

9

vơ tình hoặc hữu ý t¿o ra những nguy c¡ b¿t an cho n sinh xã hái. D°ới đây là a mát số nguy c¡ đã đ°ợc thống kê:

<b>*Tồn cÁu hố và nghèo đói </b>

Bên c¿nh những c¡ hái nh° giao l°u vn hoá, giao th°¡ng má cửa, chuyển giao công nghá, tri thāc& tồn cÁu hố cũng mang l¿i những khng cách giàu - nghèo ngày mát lớn và nguy c¡ các n°ớc nghèo càng nghèo h¡n do bị nền kinh tÁ th°¡ng m¿i cÿa n°ớc giàu chi phối. HÁu quÁ là số l°ợng ng°ßi - th¿t nghiáp, phá sÁn tng, ng°ßi nghèo tng và những há bn bán nhỏ cũng nh° những gia đình trung l°u trá xuống dß bị tổn th°¡ng.

<b>*Mơi tr°ång, thÁm ho¿, sinh thái </b>

Kinh tÁ th°¡ng m¿i khoa học công nghá càng phát triển thì nguy c¡ - - - mơi tr°ßng sống cÿa con ng°ßi và các sinh vÁt khác trên thÁ giới bị tàn phá càng cao. Mát thực tÁ đáng buồn là khi các n°ớc phát triển đã có nền kinh tÁ, tri thāc và tiềm nng đÿ m¿nh để bÁo tồn thiên nhiên, mơi tr°ßng sống cÿa ng°ßi dân n°ớc mình (điều kián sống cÿa họ r¿t cao cÁ về thu nhÁp và mơi - tr°ßng sống), thì á những n°ớc đang phát triển - n¡i chiÁm phÁn lớn dân số thÁ giới, mơi tr°ßng sống đang bị đe do¿ ngày càng nghiêm trọng. Có điều này vì các n°ớc đang phát triển khơng đÿ tiềm lực để vừa phát triển kinh tÁ, vừa xử lý hÁu q mơi tr°ßng do sÁn xu¿t gây nên (th°ßng địi hỏi chi phí r¿t cao). Mặt khác, chính tồn cÁu hố biÁn các n°ớc đang phát triển nh° mát "bãi rác" khổng lồ chāa những công nghá l¿c hÁu cÿa thÁ giới - những công nghá ch°a đÿ chāc nng bÁo vá mơi tr°ßng.

Tốc đá xây dựng, phát triển cao cũng đòi hỏi các n°ớc đang phát triển phÁi tÁn dụng những tài nguyên cÿa mình bái nhÁp khẩu là điều phÁi h¿n chÁ tối đa (để phát triển nhanh nh¿t). Thêm vào đó, ý thāc bÁo vá mơi tr°ßng cÿa con ng°ßi ch°a cao, nh¿t là á các n°ớc, các khu vực nghèo cÿa thÁ giới.

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

Những thÁm ho¿ về mơi tr°ßng sinh thái đối với cc sống con ng°ßi xu¿t phát từ: ơ nhißm khơng khí(do khí CO2, mêtan từ khai thác gß làm gi¿y, dÁu lửa&), ơ nhißm đ¿t(nặng nh¿t á xung quanh các mỏ khống sÁn, vùng nơng nghiáp thâm canh, vùng l°u khơng dọc xa lá, vùng có nhiều khu công nghiáp tÁp trung, vùng chāa nhiều n°ớc thÁi lâu nm&), ơ nhißm nguồn n°ớc(ơ nhißm n°ớc ngÁm, n°ớc mặt nh° ao, hồ, sông, suối, ô nhißm n°ớc biển& do rác thÁi cơng nghiáp, m°a khí quyển&).

<b>*HIV/AIDS và các bánh dßch </b>

HIV/AIDS đ°ợc coi là đ¿i họa dịch bánh lớn nh¿t cÿa con ng°ßi trong thÁ kỷ 20. Lo¿i virus HIV gây suy giÁm há mißn dịch á ng°ßi và đÁn nay y học nhân lo¿i v¿n đang bó tay ch°a tìm đ°ợc thuốc phòng chữa đã lây lan nhanh - chóng qua các châu lục và đÁn mọi n¡i trên thÁ giới. Bái khơng ai biÁt chắc mình có phÁi là n¿n nhân cÿa lo¿i virus này hay khơng và thßi gian ÿ bánh tr°ớc khi chuyển sang giai đo¿n AIDS là r¿t lâu (7 10 nm) nên nguy c¡ lây lan và -chÁt ng°ßi cÿa nó là vơ cùng lớn. H¡n nữa, đây cũng là cn bánh địi hỏi q trình chữa bánh khá tốn kém và kiên trì. Đây cũng là bánh gây sự kỳ thị á nhiều xã hái, trong đó có Viát Nam nên ng°ßi có HIV/AIDS khơng những đāng tr°ớc nguy c¡ kiát quá về tài chính do chữa bánh mà cịn r¿t có thể bị m¿t viác làm, phân biát đối xử và bị từ chối sự giúp đỡ từ cáng đồng và gia đình.

Ngồi HIV/AIDS, nhân lo¿i luôn đāng tr°ớc nguy c¡ những dịch bánh phát sinh. Trong lịch sử lồi ng°ßi, dân số thÁ giới đã và đang bị khÿng hoÁng khi đối mặt với dịch bánh nh° tÁ, sốt rét, cúm gia cÁm, SARS& Những dịch bánh này t¿n cơng và gây thiát h¿i m¿nh nh¿t á những ng°ßi nghèo và những ng°ßi yÁm thÁ trong xã hái, đặc biát là trẻ em, phụ nữ và ng°ßi già.

<b>*ChiÁn tranh, nái chiÁn, xung đát sắc tác, khủng bố </b>

Hai cuác chiÁn tranh thÁ giới đã làm v¡i đi hàng trm triáu ng°ßi và r¿t nhiều thÁ há trong các gia đình tồn thÁ giới.

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

11

ThÁ kỷ 20 cũng đã chāng kiÁn r¿t nhiều cuác chiÁn tranh giành đác lÁp dân tác nh° chiÁn tranh Liên Xô, chiÁn tranh Viát Nam&và gÁn đây nh¿t đang là cuác chiÁn giữa Nga và Ukraine. HÁu quÁ cÿa các cuác chiÁn tranh xâm l°ợc là m¿t mát về vÁt ch¿t cÿa cÁ n°ớc tham chiÁn và n°ớc bị xâm l°ợc; về tinh thÁn cÿa ng°ßi dân và quân nhân hai bên; về những thÁ há cÿa ng°ßi dân và quân nhân trong cuác chiÁn. Nh° á Viát Nam hián nay, di chāng chiÁn tranh v¿n còn á những n¿n nhân ch¿t đác da cam (ch¿t khai quang) do quân đái Mỹ rÁi xuống trong chiÁn tranh Viát Nam. HÁu quÁ chiÁn tranh r¿t nặng nề đối với ng°ßi trực tiÁp tham chiÁn, gia đình họ, dân th°ßng và tồn xã hái r¿t nhiều nm sau đó.

ThÁ kỷ 20 cũng là thÁm họa cÿa chÁ đá phân biát chÿng tác A-pác-thai và diát chÿng Pôn pốt, thanh trừng sắc tác á Ruanda, Bosnia....

-Cuối thÁ kỷ 20, đÁu thÁ kỷ 21, thÁ giới liên tục chịu đựng những cuác xung đát sắc tác và khÿng bố á khu vực Trung đông, Nam Á, Hoa Kỳ và nhiều n°ớc ph°¡ng Tây khác. Hián điểm nóng chiÁn sự thÁ giới v¿n còn á Li bng, -I- xra-en, Pa-let-xtin&

Giá cÿa chiÁn tranh, xung đát, khÿng bố bao giß cũng là sinh m¿ng, nhà cửa, c¡ sá h¿ tÁng, thu nhÁp, viác làm, n°ớc s¿ch, l°¡ng thực& HÁu quÁ nặng nề nh¿t r¡i vào phụ nữ và trẻ em.

<b>*B¿t bình đẳng xã hái </b>

Phụ nữ hián chiÁm h¡n 1/2 dân số thÁ giới nh°ng phÁi gánh vác tới 2/3 công viác và nhÁn l¿i khoÁn thu nhÁp chỉ bằng 1/10 thu nhÁp cÿa thÁ giới. Phụ nữ sá hữu d°ới 1% tài sÁn thÁ giới và 2/3 ng°ßi mù chữ trên thÁ giới là phụ nữ. Đây là những con số do Liên hợp quốc đ°a ra phÁn ánh tình tr¿ng b¿t bình đẳng giới hián nay trên tồn cÁu.

Cùng với phụ nữ, trẻ em cũng là những đối t°ợng chịu thiát thịi nh¿t. Trẻ em có nguy c¡ cao h¡n ng°ßi lớn đối với các lo¿i dịch bánh. Trẻ em không

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

đ°ợc quan tâm dß là n¿n nhân cÿa n¿n th¿t học, n¿n bn ng°ßi, n¿n đói, suy dinh d°ỡng&

Ng°ßi khuyÁt tÁt cũng là những ng°ßi dß bị phân biát đối xử và có khoÁng cách với cc sống bình th°ßng. Khng 3/4 ng°ßi khut tÁt r¡i vào số ng°ßi nghèo đÁn cực nghèo. T¿i mát số n°ớc công nghiáp, tỷ lá th¿t nghiáp cÿa ng°ßi khuyÁt tÁt cao h¡n g¿p 2 so với ng°ßi bình th°ßng. T¿i r¿t nhiều n°ớc, đặc biát là các n°ớc đang phát triển, ng°ßi khut tÁt ít có c¡ hái tiÁp cÁn với các dịch vụ cơng cáng, nh¿t là tr°ßng học và c¡ sá y tÁ, vn hố do thiÁu ph°¡ng tián giao thơng và cơng trình tiÁp cÁn với ng°ßi khut tÁt.

4. Vài nét và n sinh xã hái trên thÁ giãi<b>a</b>

Nh° đã nói á phÁn Má đÁu, an sinh xã hái, hay an toàn sinh sống là mong °ớc cÿa mßi con ng°ßi, mßi cáng đồng ng°ßi ngay từ thÿa hồng hoang. Trong xã hái ph°¡ng Đông, c¡ chÁ gia đình, cáng đồng, làng m¿c ln che chá, bao bọc, giúp đỡ các thành viên khó khn là truyền thống vn hố từ đßi này sang đßi khác. D°ới thßi phong kiÁn, giai c¿p thống trị cũng đề ra những chính sách giúp ng°ßi u thÁ, có nhiều khó khn nh° cơ nhi, q phụ, ng°ßi già.

à ph°¡ng Tây, n sinh xã hái, tiÁng Anh là <social security= hay trong a tiÁng Mỹ là <welfare= nghĩa là <trợ c¿p xã hái= hay <An sinh xã hái= là những từ đã có từ r¿t lâu. Thßi kỳ phong kiÁn, nơng dân dựa vào sự ban phát cÿa nhà thß và sự bố thí cÿa lãnh chúa mßi khi mùa màng th¿t bát, cuác sống đói kém. Khi chÁ đá phong kiÁn suy tàn, nhà thß khơng đÿ khÁ nng đối phó với n¿n nghèo đói tràn lan, nm 1601, á n°ớc Anh đã ban hành đ¿o luÁt Elizabeth cho ng°ßi nghèo, đây có thể coi là bá lt an sinh đÁu tiên á thÁ giới ph°¡ng Tây. Khi mát số n°ớc chuyển từ chÁ đá phong kiÁn sang chÁ đá t° bÁn chÿ nghĩa, hàng lo¿t sự thay đổi về ch¿t và l°ợng trong lòng xã hái các n°ớc đó đã dißn ra tr°ớc và sau đó, kéo theo những v¿n đề xã hái mới nÁy sinh. Cuác cách m¿ng công nghiáp đÁu thÁ kỷ XVIII khái nguồn từ n°ớc Anh đã mát mặt cÁi thián sāc sÁn xu¿t, t¿i ra nhiều cÿa cÁi, hàng hố phục vụ con ng°ßi, nh°ng mặt khác

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

13

l¿i nÁy sinh n¿n th¿t nghiáp, các hình thāc tá n¿n xã hái, tình tr¿ng l¿m dụng sāc lao đáng trẻ em... Cơng nghiáp hố lan đÁn nông thôn, làm nông dân m¿t đ¿t kéo ra các đô thị công nghiáp, đem đÁn mát gánh nặng mới cho cáng đồng thành phố từ các khu nhà ổ chuát đÁn cuác sống b¿p bênh, thu nhÁp th¿p và các lo¿i bánh tÁt cÿa những c° dân mới này. Để giÁi quyÁt những v¿n đề đó, những ng°ßi làm cơng n l°¡ng đã lÁp nên các quỹ cāu tÁ, các hái, đoàn... đồng thßi đ¿u tranh địi giới chÿ và Nhà n°ớc phÁi trợ giúp, đÁm bÁo cuác sống cho họ. Nm 1850, lÁn đÁu tiên á Đāc, nhiều Bang đã thành lÁp quỹ ốm đau và yêu cÁu công nhân phÁi đóng góp để đề phịng khi thu nhÁp bị suy giÁm, bánh tÁt hay tai n¿n. Lúc đÁu chỉ giới thợ tham gia, dÁn dÁn, hình thāc bÁo hiểm này đ°ợc má ráng cho t¿t cÁ mọi ng°ßi có nguy c¡ rÿi ro vì tuổi già, bánh tÁt hay do nghề nghiáp. ĐÁn nm 1880, Ch°¡ng trình An sinh xã hái đ°ợc cơng nhÁn đÁu tiên t¿i Đāc, khi nhÁn đ°ợc sự ÿng há cÿa Thÿ t°ớng Otto von Bismarck. Ch°¡ng trình khơng chỉ làm lợi cho cơng nhân mà cịn đón đÁu ch°¡ng trình cÿa các phong trào xã hái và dành đ°ợc sự ÿng há cÿa giai c¿p công nhân. LuÁt An sinh xã hái đ°ợc thông qua á Đāc nm 1883 đã quy định viác bắt buác mua bÁo hiểm ốm đau, do công nhân trÁ 2/3 và ng°ßi sử dụng lao đáng trÁ 1/3. Sau đó, bÁo hiểm bắt bc cũng áp dụng với hình thāc bÁo hiểm tuổi già, do 3 bên: công nhân, chÿ lao đáng và Chính phÿ cùng chi trÁ, đ°ợc cơng nhÁn nm 1889. Tính ch¿t đồn kÁt và chia xẻ rÿi ro này đã làm tng trách nhiám cÿa cÁ ba bên tham gia đóng bÁo hiểm, đồng thßi làm tng nng su¿t lao đáng. Tuy nhiên, LuÁt về bÁo hiểm th¿t nghiáp mãi đÁn nm 1927 mới đ°ợc thông qua.

Sang những nm 30 cÿa thÁ kỷ XX, mơ hình n sinh xã hái cÿa Đāc đã a lan khắp châu Âu, sang các n°ớc Mỹ La tinh, đÁn cÁ Bắc Mỹ và Ca-na-đa. Sau chiÁn tranh thÁ giới thā hai, n sinh xã hái trá thành lĩnh vực ho¿t đáng phổ a biÁn á các n°ớc mới giành đác lÁp á châu Á, châu Phi và vùng Ca-ri-bê. Ngoài bÁo hiểm xã hái, các hình thāc giúp nhau nh° cāu trợ xã hái, t°¡ng tÁ xã hái cũng đ°ợc phát triển để giúp đỡ những ng°ßi khó khn nh° ng°ßi già cơ đ¡n,

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

trẻ mồ cơi, ng°ßi gố bụa... Các dịch vụ xã hái nh° dịch vụ y tÁ, đề phòng tai n¿n, dịch vụ cho các đối t°ợng này cũng từng b°ớc đ°ợc má ráng. Há thống an sinh xã hái đ°ợc hình thành và phát triển đa d¿ng d°ới nhiều hình thāc khác nhau á từng quốc gia trong các giai đo¿n khác nhau.

T¿i Anh, ch°¡ng trình hành đáng BÁo hiểm quốc gia do David Lloyd George xây dựng đã đ°ợc thông qua nm 1911, cùng với đó, mát ch°¡ng trình bÁo hiểm th¿t nghiáp bắt buác và ch°¡ng trình bÁo hiểm ốm đau đã đ°ợc thiÁt lÁp. Há thống bÁo hiểm th¿t nghiáp lúc đó chỉ tính đÁn cơng chāc Chính phÿ, y tá, cơng nhân làm viác ngồi giß và những ng°ßi có thu nhÁp trên 250 bÁng Anh/nm. Mát ch°¡ng trình bÁo hiểm nhân m¿ng(bÁo hiểm cho những ng°ßi sống sót sau các tai n¿n) đã đ°ợc thơng qua nm 1925. Nm 1942, ngài William Henry Beveridge cũng giới thiáu với Quốc hái Anh mát kÁ ho¿ch má ráng ch°¡ng trình n sinh xã hái, phÁn lớn kÁ ho¿ch này đ°ợc thông qua sau thÁ a chiÁn thā II.

Pháp thông qua ch°¡ng trình BÁo hiểm th¿t nghiáp tình nguyán nm 1905 và nm 1928 làm tiÁp các kÁ ho¿ch bÁo hiểm bắt buác về tuổi già và ốm đau. Trong khi đó, các ch°¡ng trình an sinh xã hái đa d¿ng cũng đ°ợc thực hián á khắp châu Âu. Các ch°¡ng trình này khác nhau giữa các quốc gia bái lo¿i hình bÁo hiểm, phân h¿ng cơng nhân, phÁn chi trÁ giữa công nhân, chÿ lao đáng và Chính phÿ, các điều kián để đ°ợc nhÁn các trợ c¿p, số l°ợng các trợ c¿p và cuối cùng là hiáu quÁ chung cÿa ch°¡ng trình. Nm 1922, Liên bang Xô viÁt đã thông qua mát kÁ ho¿ch n sinh xã hái tổng thể nh° mát phÁn cÿa nền kinh a tÁ xã hái chÿ nghĩa. Chi lê trá thành n°ớc châu Mỹ la tinh đÁu tiên có mát -ch°¡ng trình n sinh xã hái.a

N°ớc Mỹ khơng có n sinh xã hái c¿p quốc gia cho tới nm 1935, khi a LuÁt An sinh xã hái đ°ợc thông qua nh° mát phÁn cÿa ch°¡ng trình quyÁt sách mới cÿa Tổng thống. Đ¿o luÁt quy định thực hián chÁ đá bÁo vá ng°ßi già, chÁ đá tử tu¿t, tàn tÁt, trợ c¿p th¿t nghiáp. LuÁt này đã t¿o ra hai ch°¡ng trình bÁo

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

15

hiểm xã hái: mát ch°¡ng trình bồi th°ßng th¿t nghiáp c¿p bang- liên bang và mát ch°¡ng trình c¿p liên bang về bÁo hiểm h°u trí cho ng°ßi già.

Lt An sinh xã hái nm 1935 cÿa Hoa Kỳ chỉ đề cÁp đÁn những công nhân thuác các ngành nghề th°¡ng m¿i và cơng nghiáp, nh°ng sau đó, mát vài sửa đổi lớn đã làm tng số l°ợng công nhân thuác các ngành nghề khác đ°ợc h°áng nguồn trợ c¿p này. Nm 1965, Quốc hái Mỹ ban hành ch°¡ng trình chm sóc y tÁ, cung c¿p các lợi ích về y tÁ cho ng°ßi trên 65 tuổi, phối hợp với ch°¡ng trình trợ giúp y tÁ cho những ng°ßi nghèo (khơng kể tuổi tác). Mát sự sửa đổi nm 1972 đã thắt chặt những sự gia tng về lợi ích cho ng°ßi nghỉ h°u h°áng n sinh xã hái với sự gia tng về chỉ số giá cÁ tiêu dùng.a

Nm 1941, t¿i HiÁn ch°¡ng Đ¿i Tây d°¡ng và sau đó là Tổ chāc Lao đáng quốc tÁ (ILO) cũng đã chính thāc sử dụng thuÁt ngữ "An sinh xã hái" trong các công °ớc quốc tÁ. An sinh xã hái đ°ợc thừa nhÁn là quyền cÿa con ng°ßi.

ĐÁn nay, n sinh xã hái phổ biÁn á hÁu hÁt các n°ớc trên thÁ giới nh° a các hình thāc t°¡ng trợ l¿n nhau, nh°ng nhìn chung đều có chung thiÁt chÁ chính thāc đÁu tiên là bÁo hiểm xã hái. Vì thÁ mà cách hiểu n sinh xã hái là a bÁo hiểm xã hái đơi khi v¿n bị nhÁm l¿n. Hián có nhiều mơ hình an sinh xã hái khác nhau á mßi n°ớc, mßi khu vực trên thÁ giới. Ví dụ nh° mơ hình <Nhà n°ớc phúc lợi châu Âu= (các n°ớc Đāc, Hà Lan, Thuỵ Điển...) dựa trên bÁo hiểm bắt buác và quyền cÿa công dân đ°ợc h°áng an sinh thu nhÁp, an sinh tuổi già và an tồn sāc khoẻ. Mơ hình an sinh dựa trên bÁo hiểm tự nguyán và trợ giúp xã hái cho những ng°ßi khơng có khÁ nng tự giúp mình (bao gồm cÁ trợ c¿p th¿t nghiáp) nh° á Mỹ, Ca-na-đa, Úc. Mơ hình an sinh kÁt hợp giữa bÁo hiểm xã hái bắt buác dành cho khối chính thāc với trợ giúp xã hái tình ngun á các n°ớc đang phát triển nh° Sinh-ga-po, In-đô-nê-xi-a...

<b>*Mô hỡnh an sinh xó hỏi ỗ mỏt s nóc trờn thÁ giãi: </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

Mỹ: Hián nay, m¿ng l°ới n sinh xã hái cÿa Mỹ đ°ợc chia thành 2a trụ cát chính: BÁo hiểm xã hái và Trợ giúp xã hái và các dịch vụ phúc lợi khác.

- BÁo hiểm xã hái, gồm: BÁo hiểm h°u trí, bÁo hiểm nhân thọ, bÁo hiểm tàn tÁt, bÁo hiểm y tÁ cho ng°ßi già, ng°ßi khuyÁt tÁt, ng°ßi bị mát số bánh nan y, bÁo hiểm th¿t nghiáp, an sinh thu nhÁp bổ sung.

- Trợ giúp xã hái và các dịch vụ phúc lợi khác, gồm: trợ giúp cho gia đình có trẻ em khó khn, trợ giúp y tÁ, các dịch vụ cho bà mẹ, trẻ em, cāu trợ trẻ em, trợ giúp phiÁu l°¡ng thực, trợ giúp nng l°ợng.

Thuỵ Điển: An sinh xã hái đ°ợc chia thành nhiều tÁng, lớp khác nhau, gồm:

- An sinh bắt buác trong y tÁ, th¿t nghiáp, h°u trí, th°¡ng tÁt khi làm viác và các khoÁn tri°h c¿p đÁm bÁo đác lÁp, tách biát với tiền l°¡ng. Các hình thāc an sinh tự nguyán bổ sung để cÁi thián các lợi ích.

- Phúc lợi và y tÁ công cáng. Các chính sách xã hái gồm: an sinh tài chính, dịch vụ xã hái, y tÁ, phòng ngừa tái ph¿m...

- Các quỹ n sinh xã hái t° nhân đ°ợc nhà n°ớc hß trợ, chia sẻ, có nhiều a

- Các khn trợ c¿p ốm đau cho ng°ßi đi làm và bÁo hiểm m¿t khÁ nng làm viác do các nhà tuyển dụng/ng°ßi sử dụng lao đáng cung c¿p.

- Sự hß trợ cÿa các cá nhân, tổ chāc... phu chính thāc trong cáng đồng hoặc từ phía anh em, họ hàng và các hãng bÁo hiểm t° nhân.

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

17

<b>Indonesia: </b>

- BÁo hiểm xã hái, gồm: bÁo hiểm phụ nữ, bÁo hiểm sāc khoẻ, bÁo hiểm tai n¿n phụ nữ, trợ c¿p tuổi già, tu¿t; bÁo hiểm y tÁ; trợ c¿p h°u trí cho công chāc, sự quan quân đái.

- Trợ giúp xã hái: Dịch vụ phúc lợi xã hái cho ng°ßi già, trẻ em, ng°ßi tàn tÁt, ng°ßi nghèo.

Nhìn chung, m¿ng l°ới an sinh xã hái có sự khác nhau giữa các n°ớc với nhau và giữa các n°ớc phát triển với các n°ớc đang phát triển. Các n°ớc phát triển với lịch sử hình thành, phát triển cÿa há thống an sinh, kÁt hợp với tiềm lực kinh tÁ m¿nh, đã tiÁn tới mát há thống chia nhánh r¿t nhiều tÁng, n¿c, đÁm bÁo an toàn kinh tÁ, xã hái cho hÁu hÁt mọi ng°ßi dân và mọi hồn cÁnh có nguy c¡ m¿t an toàn kinh tÁ xã hái trong cáng đồng. Trong khi đó, t¿i các - n°ớc đang phát triển, trong đó có các n°ớc trong khu vực Đông Nam Á, há thống n sinh xã hái đ°ợc xây dựng kÁt hợp giữa bÁo hiểm xã hái bắt buác a dành cho khối chính thāc với sự trợ giúp xã hái tình ngun, nói cách khác, là sự t°¡ng hß giữa các chính sách cÿa Nhà n°ớc với sự giúp đỡ, hß trợ tình ngun từ cáng ng.

<b>5. An sinh xó hỏi ỗ Viỏt Nam </b>

Lch sử hình thành và phát triển đ¿t n°ớc gắn liền với lịch sử cÿa các cuác đ¿u tranh chống giặc ngo¿i xâm, chống thiên tai, bÁo vá đ¿t n°ớc và xây dựng đ¿t n°ớc. Tuy nhiên, cùng với truyền thống đ¿u tranh chống kẻ thù tự nhiên và con ng°ßi, Viát Nam cịn có những truyền thống r¿t nhân vn về sự giúp đỡ con ng°ßi tr°ớc khó khn, nh° truyền thống "Lá lành đùm lá rách", "Uống n°ớc nhớ nguồn", "n quÁ nhớ kẻ trồng cây", "Mát nắm khi đói bằng mát gói khi no", "BÁu ¡i th°¡ng l¿y bí cùng; Tuy rằng khác giống nh°ng chung mát giàn"& Những truyền thống thể hián qua những đúc kÁt từ các câu ca dao, tục ngữ dân gian đ°ợc truyền từ đßi này qua đßi khác, nh° biểu hián cÿa lßi kêu gọi sự đồng cÁm, trợ giúp cÿa cáng đồng mßi khi có ai đó gặp khó khn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

Ngay từ thßi nhà n°ớc phong kiÁn, Viát Nam cũng có nhiều chính sách trợ giúp ng°ßi dân mßi khi có thiên tai, bão lũ hay sau khi đ¿t n°ớc vừa đi qua chiÁn tranh. Nền tÁng luÁt pháp dựa trên t° t°áng PhÁt giáo (cāu khổ, cāu n¿n), nho giáo (coi dân nh° con, l¿y dân làm gơc)& cÿa Nhà n°ớc phong kiÁn chính là những hình thāc s¡ khai cÿa m¿ng l°ới n sinh xã hái.a

Những đặc điểm lịch sử, xã hái, truyền thống vn hố&cÿa đ¿t n°ớc đã hình thành nên nền n sinh xã hái r¿t đặc tr°ng cÿa Viát Nam. Đó là nền an a sinh gắn với đ¿o lý dân tác, tính nhân vn và lịng biÁt ¡n với những ng°ßi có cơng với nc.

<b>*c im an sinh xó hỏi ỗ Viỏt Nam trong các thåi kỳ </b>

An sinh xã hái á Viát Nam có những ý t°áng c¡ bÁn từ thßi phong kiÁn. Trong suốt gÁn 1 thÁ kỷ d°ới ách đô há cÿa thực dân Pháp, n sinh xã hái á a Viát Nam gÁn nh° á māc con số khơng. Thßi kỳ này, chính quyền Pháp thc má mát số c¡ sá "làm phúc" nh° bánh vián, tr¿i tÁ bÁn thực ch¿t chỉ là hình thāc và ít c¡ sá ho¿t đáng thực ch¿t, mặt khác, con số các c¡ sá nh° thÁ cũng r¿t ít. Ng°ợc l¿i, chính quyền thực dân áp dụng hàng lo¿t các bián pháp bóc lát nhân dân về kinh tÁ, giáo dục, vn hố, xã hái& Ví dụ nh° chúng đánh s°u thuÁ r¿t nhiều lo¿i và cao, bán r°ợu, thuốc phián tràn lan trong khi c¿m dân sÁn xu¿t r°ợu, má nhà tù nhiều h¡n tr°ßng học, báo chí và các ¿n phẩm chính thống bằng tiÁng Pháp& Đßi sống nhân dân thßi kỳ này bị lâm vào cÁnh "bÁn cùng hoá" nh° mát số tác phẩm vn học hián thực kiát tác hồi đó đã phÁn ánh. T¿t nhiên, xã hái thßi thc Pháp khơng có m¿ng l°ới n sinh xã hái cũng nh° các a hình thāc cÿa n sinh xã hái Áo hiểm xã hái, trợ c¿p th¿t nghiáp&).a (b

Khi ĐÁng Cáng sÁn Viát Nam thành lÁp (3/2/1930), c°¡ng lĩnh đÁu tiên ĐÁng xây dựng đã nêu ý t°áng phÁi đ°a đ¿t n°ớc thành mát Nhà n°ớc cơng nơng, á đó ng°ßi lao đáng đ°ợc chm sóc, giúp đỡ thơng qua các tổ hái ái hữu, các chính sách bÁo hiểm cũng đã đ°ợc đề cÁp đÁn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

19

Sau thßi kỳ Pháp thuác, Viát Nam b°ớc vào thßi kỳ đác lÁp dân tác theo định h°ớng xã hái chÿ nghĩa(9/1945). Ngay trong những nm đÁu giành chính quyền, nhà n°ớc ta đã ban hành các hình thāc c¡ bÁn về bÁo hiểm xã hái, trợ giúp xã hái và °u đãi xã hái và đ°a vào thực thi. An sinh xã hái từ nm 1945-1954 đã đ°ợc xây dựng và quan tâm m¿nh m¿ á miền Bắc xã hái chÿ nghĩa, có Ánh h°áng tích cực đÁn cơng cc giÁi phóng miền Nam, thống nh¿t đ¿t n°ớc.

Trong thßi kỳ 2 cuác chiÁn tranh chống Pháp (1946-1954) và chống Mỹ (1954-1975), tuy nền kinh tÁ đ¿t n°ớc gặp khó khn, sāc ng°ßi sāc cÿa tÁp trung dồn cho tiền tuyÁn, nh°ng Nhà n°ớc v¿n ban hành nhiều chính sách, chÿ tr°¡ng đÁm bÁo an sinh cho nhân dân. Các phong trào nh° "Hũ g¿o cāu đói", chính sách và phong trào chm sóc gia đình th°¡ng binh tử sĩ& đã mang đÁn cho ng°ßi dân mát cc sống tuy cịn nhiều thiÁu thốn nh°ng ¿m áp nghĩa tình cáng đồng, làng m¿c. Đồng thßi, Nhà n°ớc kiên qut giữ ghìn an ninh, trÁt tự xã hái, cÁi t¿o các đối t°ợng tá n¿n xã hái. Các c¡ sá an sinh xã hái cÿa chính quyền đ°ợc dùng để cũ phục vụ viác ni d°ỡng trẻ em mồ cơi, ng°ßi già cơ đ¡n, ng°ßi khut tÁt, ni d°ỡng th°¡ng binh, bánh binh nặng&

Thßi kỳ này, đ¿i bá phÁn cơng nhân viên chāc đều có bÁo hiểm xã hái, h°áng các chính sách bÁo hiểm khi ốm đau, thai sÁn, tai n¿n lao đáng. T¿i miền Bắc xã hái chÿ nghĩa, những nm 1960 1970, há thống hợp tác xã nông nghiáp -đ°ợc xây dựng á t¿t cÁ các địa ph°¡ng, giúp đỡ ng°ßi nơng dân khi ốm đau, m¿t mùa&

Từ nm 1975 đÁn nay, đặc biát b°ớc vào thßi kỳ đổi mới, n sinh xã hái a càng đ°ợc chú trọng. Thực hián mục tiêu xây dựng Nhà n°ớc pháp quyền xã hái chÿ nghĩa, dân giàu, n°ớc m¿nh, xã hái công bằng, dân chÿ, vn minh, d°ới sự lãnh đ¿o cÿa ĐÁng, Nhà n°ớc, bên c¿nh viác tổ chāc thực hián an sinh xã hái, các ho¿t đáng đó cũng đã dÁn đ°ợc thể chÁ hoá bằng há thống pháp luÁt an sinh xã hái, t¿o khung pháp lý để mọi ng°ßi dân, đặc biát là đối t°ợng u thÁ, thiát thịi, dß bị tổn th°¡ng đ°ợc bÁo vá, chm sóc. Bên c¿nh nguồn lực cÿa

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

Nhà n°ớc, ĐÁng và Nhà n°ớc ta cũng kêu gọi sự đóng góp cÿa tồn dân, các tổ chāc xã hái, kinh tÁ... trong và ngoài n°ớc tham gia vào viác giÁi quyÁt những v¿n đề xã hái c¿p bách theo tinh thÁn xã hái hố.

Có thể s¡ l°ợc sự khác nhau về thiÁt chÁ và đặc điểm cÿa n sinh xã hái a á Viát Nam qua 3 thßi kỳ:

<b>An sinh xã hái cổ truyÃn: </b>

ThiÁt chÁ: gia đình, họ hàng, cáng đồng(làng xóm, tổ chāc tơn giáo&), ph°ßng hái, Nhà n°ớc.

Đặc điểm: Gia đình, họ hàng, làng xã đóng vai trị chÿ chốt. Nhà n°ớc đ°a ra khuôn khổ luÁt pháp điều chỉnh n sinh xã hái á cáng đồng làng, xã.a

An sinh xã hái trong thồi k xõy dng ch ngha xó hỏi ỗ min Bắc

<b>và những năm tr°ãc Đổi mãi (1986): </b>

ThiÁt chÁ: Nhà n°ớc, c¡ quan/xí nghiáp Nhà n°ớc, hợp tác xã, đồn thể qn chúng, cáng đồng, gia đình, tổ chāc quốc tÁ.

Đặc điểm: KÁ ho¿ch hoá tÁp trung, bao c¿p. an sinh xã hái thực hián toàn dân thông qua viác gắn với há thống phúc lợi xã hái khu vực Nhà n°ớc và tÁp thể. Phát triển bÁo hiểm xã hái bắt buác cho ng°ßi lao đáng trong khu vực Nhà n°ớc và há thống bÁo đÁm xã hái cho khu vực tÁp thể, đặc biát á nơng thơn. Vai trị cÿa Nhà n°ớc đối với kÁ ho¿ch hoá và quÁn lý đối với n sinh xã hái a đ°ợc đặt lên hàng đÁu.

An sinh xã hái trong nÃn kinh tÁ thß tr°ång theo đßnh h°ãng xã hái

<b>chủ nghĩa: </b>

ThiÁt chÁ: Nhà n°ớc, các tổ chāc kinh doanh, đ¡n vị, c¡ quan Nhà n°ớc và ngoài Nhà n°ớc, đoàn thể quÁn chúng, gia đình họ hàng, cáng đồng, xã hái - dân sự, cá nhân, các tổ chāc quốc tÁ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

21

Đặc điểm: An sinh xã hái đ°ợc xã hái hoá sâu ráng. Nhà n°ớc đóng vai trị nịng cốt ban hành há thống pháp luÁt, đồng thßi thu hút và phát huy sự tham gia đóng góp cÿa mọi thành phÁn, lĩnh vực vào các ho¿t đáng an sinh xã hái. Sự đóng góp cÿa khu vực t° nhân đ°ợc thừa nhÁn và khuyÁn khích. Trách nhiám cÿa há gia đình và chính quyền địa ph°¡ng đ°ợc tng c°ßng. Má ráng trợ giúp xã hái và bÁo hiểm xã hái toàn dân cho mọi khu vực xã hái. Nhà n°ớc cũng tôn trọng sự tự chÿ kinh tÁ và hành chính cÿa các tổ chāc bÁo hiểm xã hái. Má ráng các hình thāc bÁo hiểm th°¡ng m¿i. Đẩy m¿nh hợp tác quốc tÁ, tranh thÿ hợp tác và đóng góp cÿa quốc tÁ.

II. Vai trị của báo chí trong viác phÁn ánh an sinh xã hái 1. Vai trị của báo chí trong việc phổ biến chính sách an sinh xã hội Mát xã hái tiÁn bá, công bằng là xã hái mà á đó t¿t cÁ cơng dân, khơng phân biát sắc tác, tơn giáo, tín ng°ỡng, chính trị, màu da, địa vị kinh tÁ- xã hái& đều đ°ợc tham gia vào sự phát triển chung cÿa đ¿t n°ớc, đ°ợc đÁm bÁo cuác sống an toàn với những nhu cÁu phát triển con ng°ßi. Đó chính là mục tiêu h°ớng tới cÿa Nhà n°ớc xã hái chÿ nghĩa. Nhằm thực hián mục tiêu đó, an sinh xã hái chính là cơng cụ, ph°¡ng tián để đÁm bÁo sự công bằng, tiÁn bá thông qua viác phân phối l¿i, điều tiÁt thu nhÁp giữa các nhóm dân c° trong xã hái nhằm xố đói, giÁm nghèo, thu hẹp khoÁng cách giàu nghèo, tiÁn tới mát xã hái bình đẳng, an tồn.

An sinh xã hái vì thÁ cũng là đối t°ợng phÁn ánh quan trọng cÿa báo chí. Bằng cách thơng tin những nhu cÁu cÿa từng ng°ßi dân, nhóm ng°ßi, cáng đồng đang gặp khó khn và ho¿t đáng cÿa các yÁu tố trong m¿ng l°ới An sinh xã hái, báo chí nh° mát cÁu nối giữa các tÁng An sinh xã hái và ng°ßi dân. Mặt khác, chính báo chí cũng là mát bá phÁn cÿa m¿ng l°ới An sinh xã hái, n¡i phát hián, t° v¿n cho Nhà n°ớc ho¿ch định chính sách và trá thành nhân tố trực tiÁp hoặc gián tiÁp, đóng góp quan trọng về vÁt ch¿t, tinh thÁn cho há thống an sinh xã hái.

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

1.1. Hệ thống báo chí Việt Nam hiện nay

Há thống truyền thơng đ¿i chúng là ph°¡ng tián cÿa các thiÁt chÁ xã hái nhằm đÁm bÁo phổ biÁn thông tin trên quy mơ đ¿i chúng. Đó là cơng cụ để truyền bá t° t°áng, các chính sách, đ°ßng lối cÿa giai c¿p thống trị, á Viát Nam, đó là tiÁng nói cÿa ĐÁng, Nhà n°ớc, dißn đàn cÿa nhân dân, đồng thßi là cÁu nối hữu hiáu giữa các chính sách đó và viác thực thi chính sách đó trong nhân dân.

Hián nay, há thống báo chí trong n°ớc bao gồm các lo¿i hình: báo viÁt (báo in), báo nói (phát thanh), báo hình (truyền hình), báo m¿ng (internet) và thơng t¿n xã (Thơng t¿n xã Viát Nam). Trong đó, báo viÁt hián có khoÁng 600 c¡ quan báo, t¿p chí với 713 ¿n phẩm báo chí và h¡n 1.000 bÁn tin, phát hành á n°ớc ta khoÁng 700 triáu bÁn. Bình qn có 7,5 bÁn báo/ng°ßi/ nm. Nhiều tß báo cũng đã đ°ợc xu¿t khẩu ra n°ớc ngồi thơng qua nhiều lo¿i hình dịch vụ vÁn chuyển, kinh doanh báo chí.

Khơng chỉ phát triển về số l°ợng, hián nay, tốc đá cÁp nhÁt thông tin cÿa báo viÁt đang gia tng nhanh chóng do nhu cÁu cÿa công chúng, điều kián khoa học kỹ thuÁt thn lợi cũng nh° mơi tr°ßng c¿nh tranh gay gắt cÿa thị tr°ßng. HÁu hÁt các trung tâm tỉnh, lị đều nhÁn và đ°ợc đọc báo phát hành trong ngày. Đã xu¿t hián mát số tß báo phát hành theo buổi nh° tß Tin tāc (Thơng t¿n xã Viát Nam) và tß Tin chiều (Hà Nái Mới) phát hành vào các buổi chiều trong ngày...

Há thống phát thanh cÿa n°ớc ta gồm hàng trm đài phát sóng. Trong đó có Đài TiÁng nói Viát Nam, 64 đài phát thanh truyền hình á các tỉnh, thành - phố, 606 đài phát thanh truyền thanh c¿p hun,ngồi ra cịn có h¡n 10.000 - đài truyền thanh c¿p ph°ßng, xã.... Riêng Đài TiÁng nói Viát Nam hián có 6 há ch°¡ng trình (VOV1, VOV2, VOV3,VOV4, VOV5, Kênh VOV Giao thông quốc gia) gồm 4 há ch°¡ng trình đối nái, 2 há ch°¡ng trình đối ngo¿i với tổng

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

23

thßi l°ợng hián nay là 300 giß phát sóng mßi ngày, phÿ sóng 97% địa bàn dân c°.

Báo hình Viát Nam đang ngày càng má ráng về quy mơ và hình thāc. Đài Truyền hình Viát Nam phát sóng trên 11 kênh: VTV1 (Kênh thßi sự - chính luÁn tổng hợp- ), VTV2 (Kênh khoa học giáo dục- ), VTV3 (Kênh thể thao - giÁi trí tổng hợp), VTV4 (Kênh truyền hình đối ngo¿i), VTV5 (Kênh truyền hình tiÁng dân tác), VTV5 Tây Nguyên (Kênh truyền hình tiÁng dân tác khu vực Tây Nguyên), VTV5 Tây Nam Bá (Kênh truyền hình tiÁng dân tác khu vực Tây Nam Bá) VTV6 (Kênh truyền hình thanh thiÁu niên), VTV7 (Kênh truyền hình giáo dục quốc gia), VTV8 (Kênh truyền hình quốc gia khu vực Miền Trung - Tây Nguyên), VTV9 (Kênh truyền hình quốc gia khu vực Nam Bá)

Ngoài ra, trong há thống báo hình hián cịn má ráng các hãng dịch vụ có thu phí là các hãng truyền hình cáp Trung °¡ng và các tỉnh, thành phố (TVCV), truyền hình kỹ thuÁt số (VTC)...

Các dịch vụ truyền hình đã đÁn đ°ợc với khoÁng 90% số há gia đình trong n°ớc và hàng triáu kiều bào đang sinh sống, làm viác xa Tổ quốc.

Internet những nm qua đã phát triển nhanh chóng á Viát Nam. hián có 3 đ¡n vị cung c¿p m¿ng internet cáp quang lớn nh¿t và phổ biÁn nh¿t cÁ n°ớc. Đó chính là FPT, VNPT và Viettel. Bên c¿nh đó cũng có những nhà cung c¿p nhỏ khác. Có thể kể đÁn nh° là CMC Telecom, VTVcab, SCTV,& và khoÁng 20 nhà cung c¿p, h¡n 50 nhà cung c¿p thông tin và báo đián tử, khoÁng 2.500 trang tin đián tử...

Internet có thể đ°ợc truy cÁp t¿i t¿t cÁ 64 tỉnh, thành phố. Hián, đã có hàng triáu ng°ßi thuê bao sử dụng dịch vụ internet và hàng chục triáu ng°ßi đã từng hoặc th°ßng xuyên truy cÁp báo m¿ng. Sự tián dụng cÿa báo m¿ng đã cho phép nâng con số công chúng xem báo m¿ng lên r¿t nhiều lÁn bái số ng°ßi truy cÁp các báo m¿ng Viát Nam hián nay đã v°ợt ra ngồi ph¿m vi quốc gia. Nhß

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

há thống các trang thông tin, báo m¿ng Viát Nam, hàng triáu kiều bào Viát Nam cũng có thể cÁp nhÁt thơng tin trong n°ớc từng ngày, từng giß.

1.2. Báo chí tích cực tun truyền các vấn đề an sinh xã hội

An sinh xã hái là lĩnh vực thông tin quan trọng trên báo chí. Đây là lĩnh gắn bó chặt ch¿ với định h°ớng đ°ßng lối, chính sách cÿa ĐÁng và Nhà n°ớc về cÁ tÁm chiÁn l°ợc và tr°ớc mắt. Đồng thßi, thơng tin n sinh xã hái cũng r¿t a gÁn gũi và thiÁt yÁu với đßi sống nhân dân. Bái l¿, những thơng tin đó bao gồm hÁu hÁt mọi lĩnh vực liên quan đÁn những nhu cÁu đßi sống c¡ bÁn cÿa nhân dân nh°: bÁo hiểm (bÁo hiểm xã hái, bÁo hiểm y tÁ, bÁo hiểm nhân thọ, bÁo hiểm học đ°ßng... ), l°¡ng tối thiểu, l°¡ng h°u, trợ c¿p (thai sÁn, ốm đau, tai n¿n lao đáng...), °u đãi xã hái đối với ng°ßi và gia đình có cơng với n°ớc, trợ c¿p đát xu¿t cho ng°ßi gặp n¿n do thiên tai, địch ho¿..., trợ c¿p hàng tháng cho ng°ßi có hồn cÁnh đặc biát khó khn, các chính sách hß trợ viác làm, d¿y nghề cho ng°ßi lao đáng th¿t nghiáp, ng°ßi có hồn cÁnh đặc biát khó khn, đồng bào dân tác vùng sâu, vùng xa, ng°ßi khuyÁt tÁt, đối t°ợng xã hái (m¿i dâm, ma tuý)... để hoà nhÁp cáng đồng và đÁm bÁo māc sống tối thiểu cho họ.

Trong t°¡ng lai, m¿ng l°ới An sinh xã hái s¿ tiÁp tục đ°ợc hoàn thián và má ráng, bÁo đÁm b¿t kỳ ng°ßi dân nào cũng có mát cc sống an tồn nh¿t.

Nh° vÁy, An sinh xã hái khơng những cÁn thiÁt mà còn ngày càng cÁn má ráng dián tích phÁn ánh trên báo chí.

Với đá bao phÿ ráng, tính định kỳ cao, nhiều đác giÁ (có tß phát hành hàng trm nghìn bÁn báo mßi ngày), báo chí là ph°¡ng tián chuyển tÁi thơng tin An sinh xã hái nhanh chóng và hữu hiáu nh¿t. Trên thực tÁ, ng°ßi dân biÁt thơng tin về An sinh xã hái nhiều nh¿t qua báo chí.

Ngay từ thÿa mới ra đßi, báo chí cách m¿ng Viát Nam đã là tiÁng nói m¿nh m¿ vì an sinh cÿa ng°ßi dân và xã hái. Trong những bài viÁt cÿa mình, Chÿ tịch Hồ Chí Minh nhà báo cách m¿ng vĩ đ¿i đã luôn chọn những đề tài -

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

25

gắn liền với đßi sống nhân dân để làm đối t°ợng phÁn ánh. Trong đó, Ng°ßi bày tỏ sự quan tâm, đồng cÁm sâu sắc tr°ớc những cÁnh đßi c¡ cực trong xã hái thực dân đÁ quốc, kêu gọi nhân dân đāng lên đ¿u tranh thoát khỏi cÁnh - lÁm than. Sau này, khi cách m¿ng giành đ°ợc thắng lợi, Bác cũng v¿n th°ßng xuyên viÁt về những đề tài về đßi sống cÿa ng°ßi nơng dân, phụ nữ, trẻ em. Phong cách viÁt và chọn đề tài cÿa Ng°ßi đúng với tâm ngun cÁ đßi cÿa Bác lúc sinh thßi: "Tơi chỉ có mát sự ham muốn, ham muốn tát bÁc, là lam sao cho n°ãc ta đ°ÿc hoàn toàn đác lÁp, dân ta đ°ÿc hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có c¢m ăn áo mặc, ai cũng đ°ÿc hác hành" (Hồ Chí Minh tồn tÁp, Nhà xu¿t bÁn Chính trị Quốc gia, Hà Nái, 200, tÁp 4, trang 161). T° t°áng đó cÿa Ng°ßi chính là hình Ánh về mát xã hái an sinh hồn tồn, n¡i mßi ng°ßi dân đều đ°ợc sinh sống an toàn trong mát xã hái an toàn, tự do.

Theo g°¡ng Bác, những tß báo h¡n 75 nm qua đều luôn coi viác phÁn ánh các v¿n đề an sinh xã hái là nhiám vụ chính trị cÿa mình.

Ngày nay, với quy mơ ngày càng má ráng cÿa há thống báo chí và số l°ợng cơng chúng đơng đÁo, báo chí đã và đang có vai trò r¿t lớn trong viác tuyên truyền, phổ biÁn thơng tin đối nái và đối ngo¿i, trong đó có lĩnh vực an sinh xã hái. Đồng thßi, đây cũng là kênh quan trọng vÁn đáng và tÁn dụng những nguồn lợi trong nhân dân và b¿n bè quốc tÁ cho các ho¿t đáng an sinh trong n°ớc.

Có thể khẳng định, há thống các chính sách và các ho¿t đáng an sinh xã hái s¿ đÁn trực tiÁp và nhanh chóng nh¿t với cơng chúng qua con đ°ßng báo chí. Ngồi ra, bằng các hình thāc thể hián sinh đáng, ng°ßi dân s¿ nắm đ°ợc các chÿ tr°¡ng, chính sách n sinh xã hái mát cách cụ thể và dß nhớ, dß hiểu.a

Thực tÁ đã chāng minh, khi xÁy ra thiên tai b¿t ngß, các ph°¡ng tián thơng tin đ¿i chúng s¿ là kênh đÁu tiên đ°a thông tin dự báo và những công đián khẩn cÿa Chính phÿ đÁn ng°ßi dân vùng bị n¿n. Ví dụ, lũ lụt á Thừa Thiên - HuÁ và các tỉnh miền Trung nm 1999, c¡n bão Chanchu tháng 5/2006, bão

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

PARMA tháng 9/2009... đã đ°ợc thơng tin nhanh chóng trên ch°¡ng trình dự báo thßi tiÁt cÿa Đài Truyền hình Viát Nam, trên các bÁn tin các báo in, đài phát thanh... Đồng thßi, các c¡ quan báo chí cũng đã đ°a tin nhanh chóng cơng đián khẩn cÿa Thÿ t°ớng Chính phÿ đối phó với c¡n bão. Sau khi bão tan, nhiều c¡ quan báo chí tiÁp tục má các cuác vÁn đáng ÿng há vÁt ch¿t cho đồng bào trong vùng bão nh° Đài Truyền hình Viát Nam, báo Thanh Niên... Nhß sự góp sāc tích cực cÿa báo chí, thiát h¿i cÿa c¡n bão khÿng khiÁp đã đ°ợc h¿n chÁ tối đa, đồng thßi, những ng°ßi bị thiát h¿i cũng đ°ợc trợ c¿p kịp thßi.

Mặt khác, báo chí cũng là ph°¡ng tián truyền tÁi nguyán vọng, tâm t° và hoàn cÁnh cÿa nhân dân, thơng tin cho những c¡ quan có trách nhiám và toàn xã hái những ý kiÁn cÿa nhân dân và những hoàn cÁnh cÁn giúp đỡ. Qua báo chí, an sinh xã hái khơng những đ°ợc hiểu biÁt sâu sắc h¡n, mà còn đ°ợc phổ biÁn ráng rãi h¡n.

Mối quan há giữa m¿ng l°ới an sinh xã hái (bao gồm cÁ những ng°ßi có trách nhiám so¿n thÁo các chính sách, qn lý nhà n°ớc về n sinh xã hái) a với báo chí và cơng chúng là mối quan há hữu c¡, bián chāng. Báo chí khơng chỉ đáp āng u cÁu thơng tin cÿa ng°ßi dân mà cịn là mát kênh quan trọng cho những nhà quÁn lý nhà n°ớc để hoàn thián h¡n há thống n sinh xã hái cÿa a đ¿t n°ớc cũng nh° t¿i từng địa bàn dân c°.

Với t° cách là dißn đàn cÿa nhân dân, báo chí phÁn ánh hồn cÁnh sống, tâm t°, nguyán vọng cÿa ng°ßi dân về các v¿n đề an sinh xã hái. Có thể nhÁn th¿y mát cách rõ ràng những thông tin này qua các chuyên mục giới thiáu về những địa chỉ cÁn giúp đỡ (báo Cơng an TP. Hồ Chí Minh...), giới thiáu viác làm (Trang Thông tin Hà Nái - Báo Lao đáng, báo Tuổi trẻ...), ý kiÁn cÿa ng°ßi dân (B¿n đọc viÁt - báo Lao đáng&Xã hái...), giÁi đáp các chính sách pháp luÁt (GiÁi đáp chính sách báo Lao đáng&Xã hái...), vÁn đáng qun góp (Quỹ - T¿m lịng vàng báo Lao đáng), từ thián xã hái (Trang Xã hái Từ thián - - - báo

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

27

Hà Nái Mới). HÁu hÁt các trang báo hián nay v¿n đều có các chuyên mục hoặc tin, bài về các v¿n đề an sinh xã hái.

Thơng qua những phát hián cÿa báo chí về những ng°ßi, cáng đồng có hồn cÁnh khó khn cÁn giúp đỡ, các c¡ quan chāc nng nh° ngành Lao đáng - th°¡ng binh và xã hái, y tÁ giáo dục, bÁo hiểm... và các đoàn thể nh° Mặt trÁn Tổ quốc, Hái BÁo trợ Ng°ßi tàn tÁt và trẻ mồ côi Viát Nam, Hái BÁo trợ trẻ em Viát Nam... s¿ tuỳ tr°ßng hợp cụ thể để vào cc. Mơ hình: báo chí phát hián, ngành chāc nng chỉ đ¿o, đoàn thể, tổ chāc giúp đỡ, chính quyền, cáng đồng và gia đình thực hián đã tỏ rõ tính hiáu quÁ trong các ho¿t đáng cāu trợ, trợ c¿p.

Bên c¿nh đó, báo chí cịn là dißn đàn trao đổi, góp ý các chính sách, chÿ tr°¡ng cÿa Nhà n°ớc có liên quan mÁt thiÁt đÁn đßi sống nhân dân. Hián nay, khơng khí dân chÿ ráng rãi, thể hián rõ nh¿t trên báo chí đã t¿o điều kián tốt cho mọi ng°ßi dân đ°ợc thể hián ý kiÁn cÿa mình tr°ớc những qut sách cÿa Chính phÿ cũng nh° các hián t°ợng xã hái. Trong các kỳ họp Quốc hái, khi các thành viên Quốc hái đang thÁo luÁn về các LuÁt hay ch¿t v¿n thành viên Chính phÿ, ng°ßi dân có thể xem, nghe trực tiÁp dißn biÁn các cc họp qua sóng truyền hình, phát thanh, hoặc xem bình ln, t°ßng tht, phỏng v¿n sau mßi phiên họp trên các trang báo ra ngày hơm sau. Qua đó, những đ¿i biểu Quốc hái - đ¿i biểu cÿa nhân dân đã thay mặt cử tri địi hỏi những quyền lợi chính đáng cÿa mình tr°ớc các thành viên Chính phÿ. Nhiều v¿n đề cÿa dân đ°ợc các đ¿i biểu đặt ra trong dịp này đã đ°ợc đích thân những Bá tr°áng trực tiÁp giÁi qut.

Ngồi ra, tr°ớc mßi chính sách lớn có Ánh h°áng m¿nh đÁn đßi sống nhân dân, Chính phÿ cũng thơng qua báo chí l¿y ý kiÁn nhân dân, hoặc báo chí tự kh¡i ra v¿n đề để ng°ßi dân đóng góp ý kiÁn với Chính phÿ. Ví dụ nh° góp ý dự thÁo Nghị quyÁt Đ¿i hái ĐÁng XIII nm 2021, cuác đóng góp ý kiÁn về các ph°¡ng án giá đián do ngành đián lực khái x°ớng tháng 7/2021; giá xng dÁu trong nm 2021; tiền l°¡ng tối thiểu, l°¡ng h°u, trợ c¿p °u đãi ng°ßi có

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

công nm 2021 2022; thuÁ thu nhÁp nm 2018 2021, nâng cao ch¿t l°ợng giáo - -dục... Những kÁt quÁ tr°ng cÁu dân ý đ°ợc tiÁn hành trên báo chí ln đ°ợc xem là nguồn thông tin quan trọng để các c¡ quan quÁn lý Nhà n°ớc chỉnh sửa, hồn thián các chính sách tr°ớc khi trình lên Quốc hái, Chính phÿ.

Báo chí không những truyền tÁi thông tin về há thống an sinh xã hái trong n°ớc, mà còn đng tÁi những thông tin về n sinh xã hái các n°ớc trên thÁ giới a và sự hình thành, phát triển cÿa những <con đ°ßng= an sinh mang tÁm cỡ liên quốc gia, khu vực và toàn cÁu. Qua đó, giúp các nhà ho¿ch định chính sách có thêm những kinh nghiám và nguồn tin có ích cho cơng viác cÿa mình.

2. An sinh xã hội qua phản ánh của báo chí nói chung và các báo Lao động, Lao động và Xã hội, Hà Nội Mới

Có thể khẳng định, n sinh xã hái là lĩnh vực thông tin không thể thiÁu a trên báo chí và thực tÁ cũng cho th¿y, hÁu hÁt các số báo đ°ợc khÁo sát đều có thơng tin về lĩnh vực này. Thông tin an sinh xã hái vừa bao gồm há thống chính sách xã hái cÿa Nhà n°ớc gắn liền với cuác sống ng°ßi dân, vừa phÁn ánh những hồn cÁnh khó khn và các phong trào xã hái trợ giúp những ng°ßi lâm vào hồn cÁnh đó.

An sinh xã hái thể hián trên báo chí r¿t đa d¿ng, d°ới nhiều hình thāc và nái dung khác nhau. Ch¿t l°ợng và tÁn số xu¿t hián cÿa thông tin n sinh xã hái a trên mßi tß báo cũng khơng giống nhau. Sự khác nhau về hình thāc, nái dung và ch¿t l°ợng cÿa thông tin n sinh xã hái trên báo chí do những đặc điểm: a nhiám vụ, chāc nng, đối t°ợng công chúng, ph¿m vi ho¿t đáng, chÿ tr°¡ng cÿa lãnh đ¿o toà so¿n, định h°ớng cÿa c¡ quan chÿ quÁn và trình đá, quan điểm, điều kián cÿa mßi tß báo quy định.

Báo chí có thể lo¿i nào, hình thāc thể hián nào thì n sinh xã hái cũng có a thể đ°ợc phÁn ánh d°ới hình thāc đó. Đó là đặc điểm tuyên truyền và cũng là lợi thÁ cÿa báo chí. Phân tích thơng tin an sinh xã hái trên báo chí, có thể nhìn nhÁn d°ới góc đá hình thāc (bao gồm cÁ các kÁt quÁ thống kê): Tin, bài, Ánh,

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

29

t° liáu, số l°ợng tác phẩm, tÁn su¿t xu¿t hián, vị trí trên mặt báo... Hoặc nái dung: ch¿t l°ợng thông tin về n sinh xã hái trên báo chí, ngơn ngữ thể hián... a Và tác đáng cÿa thơng tin với ng°ßi đọc (ng°ßi dân, c¡ quan ho¿ch định chính sách về n sinh xã hái, các tổ chāc, đoàn thể, doanh nghiáp...) Theo đó, nái a dung phÁn ánh trên báo chí s¿ đ°ợc tìm hiểu theo các h°ớng:

*Báo chí truyền tÁi các thơng tin về chính sách n sinh xã hái. CÁp nhÁt a các chÿ tr°¡ng, chính sách, đ°ßng lối cÿa ĐÁng, Nhà n°ớc về n sinh xã hái.a

*Gợi ý, dự báo, cÁnh báo cÿa báo chí về mát hoặc mát số chính sách an sinh.

*Thơng tin về tâm t°, nguyán vọng cÿa nhân dân về há thống an sinh xã hái. PhÁn ánh những ý kiÁn cÿa họ về cách thāc quÁn lý, ho¿t đáng cÿa há thống an sinh xã hái hián nay.

*Trực tiÁp là mát mắt xích hoặc "mối nối" trong m¿ng l°ới an sinh. Trong khuôn khổ thông tin về mát số toàn cÁu tiêu biểu trên báo chí cÿa đề tài "Báo chí với v¿n đề an sinh xã hái", chúng tơi khÁo sát tình hình tuyên truyền nái dung An sinh xã hái trên 3 tß báo: Lao đáng và Xã hái, Lao đáng và Hà Nái Mới. Đây là 3 tß báo có những đặc điểm khác nhau.

Về c¿p c¡ quan báo chí và c¡ quan chÿ quÁn, báo Lao đáng và Xã hái là tß báo Trung °¡ng, trực thuác Bá Lao đáng Th°¡ng binh và Xã hái. Báo Lao - đáng là tß báo cÿa đồn thể c¿p Trung °¡ng, c¡ quan ngôn luÁn cÿa Tổng Liên đoàn lao đáng Viát Nam. Hà Nái Mới là tß báo ĐÁng địa ph°¡ng, c¡ quan chÿ quÁn là Thành uỷ thành phố Hà Nái.

Về tính định kỳ, hai tß báo Hà Nái Mới và Lao đáng đều là báo ngày, ra từ thā 2 đÁn chÿ nhÁt. Báo Lao đáng và Xã hái là tß tuÁn báo, ra mát tuÁn 3 số vào các ngày thā 3 thā 5 Chÿ nhÁt.- -

Về māc đá quan tâm tới lĩnh vực An sinh xã hái, nhìn chung, cÁ 3 tß báo đều đng tÁi th°ßng kỳ các thơng tin về an sinh xã hái. Tuy nhiên, māc đá tin,

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

bài về há thống chính sách an sinh hoặc mát số thành tố cÿa an sinh xã hái trên báo Lao đáng và Xã hái dày đặc h¡n, do nhiám vụ thông tin về các lĩnh vực ngành Lao đáng Th°¡ng binh và xã hái (cÁ 5 trụ cát cÿa An sinh xã hái đều - thuác ph¿m vi ho¿t đáng cÿa ngành).

2.1. Chính sách cāa Nhà n°ớc về An sinh xã hội thể hiện trên báo Lao động và Xã hội, Lao động, Hà Nội Mới

Chính sách về n sinh xã hái là mÁng chính sách lớn, bao hàm há thống a chính sách về bÁo hiểm (bÁo hiểm xã hái, bÁo hiểm y tÁ, bÁo hiểm th¿t nghiáp...), trợ giúp xã hái (cāu trợ đát xu¿t, xố đói giÁm nghèo, phịng chống tá n¿n xã hái, chính sách đối với trẻ em, ng°ßi khut tÁt, ng°ßi già...), °u đãi xã hái (chính sách °u đãi ng°ßi và gia đình có cơng với cách m¿ng), chính sách thị tr°ßng lao đáng (các chính sách hß trợ phát triển nhân lực, t¿o viác làm, d¿y nghề, trợ giúp các doanh nghiáp, c¡ quan t¿o viác làm...). Ngoài ra, ĐÁng và Nhà n°ớc cịn có những chÿ tr°¡ng, đ°ßng lối về viác thực hián các phong trào xã hái hoá các ho¿t đáng n sinh xã hái.a

CÁp nhÁt, phân tích, bình ln, phÁn hồi... thơng tin về các chính sách cÿa ĐÁng, Nhà n°ớc là nhiám vụ chung cÿa mßi c¡ quan báo chí. Tuy nhiên, tr°ớc dịng thơng tin chính sách dày đặc và đa d¿ng từ c¿p Trung °¡ng đÁn địa ph°¡ng, mßi tß báo đều dành dián tích đng tÁi những lĩnh vực chính sách °u tiên riêng. Đối với riêng 3 tß báo Lao đáng và Xã hái, Lao đáng và Hà Nái Mới, các thơng tin về chính sách, chÿ tr°¡ng n sinh xã hái lớn đ°ợc cÁp nhÁt a th°ßng xun.

Ví dụ, trong số báo ra ngày 07/01/2022, báo Hà Nái Mới đã đng tin: Hà Nái: GÁn 3.054 tỷ đồng hß trÿ an sinh xã hái cho ng°åi dân gặp

<b>khó khăn do Covid-19 </b>

Theo Sở Lao động - Th°¡ng binh và Xã hội Hà Nội, từ đầu tháng 7-2021 đến cuối ngày 27 10, toàn thành phố đã quyết định hỗ trợ an sinh xã hội cho

</div>