<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀNKHOA XUẤT BẢN</b>

<b>TIỂU LUẬN</b>

<b>MÔN: LỊCH SỬ XUẤT BẢN SÁCH</b>

<i>ĐỀ TÀI:</i>

<b>TỔNG QUAN LỊCH SỬ XUẤT BẢN ĐIỆN TỬ THẾ GIỚI.SỰ RA ĐỜI VÀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA XUẤT BẢN</b>

<b>ĐIỆN TỬ TẠI VIỆT NAM</b>

<b>Giảng viên hướng dẫn: Th.S Trần Thị Mai DungSinh viên thực hiện: Nguyễn Thị Hương Giang</b>

<b>Hà Nội - 2021</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>MỤC LỤCMỞ ĐẦU 2 </b>

<b>NỘI DUNG 4 </b>

I. SƠ LƯỢC VỀ XUẤT BẢN ĐIỆN TỬ 4

1. Khái niệm và các ấn phẩm của xuất bản điện tử 4

<i>1.1.1. Khái niệm về xuất bản điện tử 4 1.1.2. Các ấn phẩm của xuất bản điện tử 4 </i>

2. Đặc điểm của xuất bản điện tử 5

<i>2.2.1. Ưu điểm của xuất bản điện tử 5 2.2.2. Nhược điểm của xuất bản điện tử 6 </i>

II. SỰ RA ĐỜI CỦA XUẤT BẢN ĐIỆN TỬ 7 1. Sự ra đời xuất bản điện tử trên thế giới 7 2. Sự ra đời của xuất bản điện tử tại Việt Nam 8 III. SỰ RA PHÁT TRIỂN CỦA XUẤT BẢN ĐIỆN TỬ 9 1. Sự phát triển của xuất bản thế giới 9

2. Sự phát triển của xuất bản điện tử tại Việt Nam. 12

<b>KẾT LUẬN 16 </b>

<b>TÀI LIỆU THAM KHẢO 17 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>MỞ ĐẦU</b>

Ngày nay công nghệ thông tin và truyền thông phát triển mạnh mẽ, tác động sâu sắc đến mọi lĩnh vực đời sống xã hội, trong đó có hoạt động xuất bản.

Cuộc cách mạng cơng nghệ 4.0 bùng nổ, tập trung vào công nghệ kĩ thuật số với nhiều trụ cột quan trọng, trong đó phải kể đến:

Vạn vật kết nối (Internet of things) Điện toán đám mây (Cloud)

Thực tế ảo tăng cường (Augmented Reality)

Internet phát triển, cho phép người dùng các thiết bị điện tử liên kết với nhau theo một phương thức nhất định nhằm trao đổi thông tin. Vạn vật kết nối cho phép chúng ta liên kết với phạm vi rộng lớn, trên nhiều lục địa ở trái đất. Thêm vào đó là sự phát triển của cơng nghệ web, cung cấp các dịch vụ trên internet dựa trên nguyên tắc siêu văn bản là công nghệ kết nối các mạng với nhau, phục vụ cho q trình tìm kiếm thơng tin nhanh.

Điện toán đám mây cho phép người dùng sử dụng các dịch vụ lưu trữ, tổ chức và sắp xếp trên hệ thống nhờ vào các nhà cung cấp dịch vụ như Facebook, Youtube, Office 365,... để tiết kiệm chi phí và dễ dàng tìm kiếm.

Thực tế ảo tăng cường là sự kết hợp màn hình, âm thành, văn bản và hiệu ứng tạo ra với trải nghiệm của người dùng, mang đến một cái nhìn thống nhất nhưng nâng cao về thế giới.

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

Thêm vào đó là sự phát triển nhanh chóng của cơng nghệ điện tử, kĩ thuật số qua các thiết bị cá nhân như điện thoại di động, máy tính bảng, máy đọc sách,...

Trong tình hình như vậy, yêu cầu bắt kịp xu thế được đặt ra cho ngành xuất bản. Ngành xuất bản phải ứng dụng công nghệ vào sản xuất để tạo ra những thành tựu mới bắt kịp với xu thế của thị trường. Vậy nên xuất bản điện tử ra đời và trở thành xu thế tất yếu của Việt Nam cũng như thế giới.

Vì vậy bài tiểu luận này tôi sẽ làm rõ về khái niệm xuất bản điện tử, sự ra đời và phát triển của xuất bản điện tử tại Việt Nam.

Bài tiểu luận này dựa trên cơ sở lí luận quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối phát triển đất nước của Đảng cộng sản Việt Nam cùng với luật xuất bản và các thông tư, nghị định của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đặt ra cho ngành xuất bản.

Bài tiểu luận sử dụng phương pháp nghiên cứu vận dụng tổng hợp những nguyên tắc, phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, các phương pháp như: hệ thống, logic - lịch sử, phân tích, tổng hợp, và so sánh. Cùng sự kế thừa thành tựu nghiên cứu

của các tác giả trong và ngoài nước về xuất bản điện tử.

<b>NỘI DUNGI.SƠ LƯỢC VỀ XUẤT BẢN ĐIỆN TỬ</b>

<b>1.Khái niệm và các ấn phẩm của xuất bản điện tử</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<i>1.Khái niệm về xuất bản điện tử</i>

Xuất bản điện tử là một hiện tượng mới, xuất hiện trong thời đại công nghệ thông tin truyền thông đang phổ biến.

Theo giáo trình Xuất bản điện tử được biên soạn năm 2014 bởi Thạc sĩ Vũ Thùy Dương và Tiến sĩ Nguyễn Văn Tuấn thì xuất bản điện tử được định nghĩa như sau:

“Xuất bản điện tử là hoạt động xuất bản mà các xuất bản phẩm được tạo ra và phân phát đến tay người đọc có sử dụng cơng nghệ thông tin; là hoạt động tổ chức, khai thác bản thảo, biên tập thành bản mẫu và sử dụng phương tiện điện tử để tạo ra xuất bản phẩm hiện đại.”

<i>2. Các ấn phẩm của xuất bản điện tử</i>

Xuất bản điện tử ra đời trong thời đại khoa học, công nghệ, truyền thơng có những bước tiến mới, chính vì điều đó nên các ấn phẩm của xuất bản điện tử cũng bắt nguồn từ công nghệ thông tin.

Xuất bản phẩm điện tử là những ấn phẩm được tạo ra bằng phương thức số hóa, sau khi gia công biên tập, những thơng tin, âm thanh, hình ảnh, chữ viết được lưu giữ trên những chất liệu có thể đọc được trên máy tính hoặc các chất liệu có tính năng tương tự.

Các ấn phẩm của xuất bản điện tử bao gồm: Văn bản điện tử, sách điện tử (là sách được định dạng số và đọc, nghe, nhìn bằng phương tiện điện tử), báo điện tử, tạp chí điện tử, các trang web và website.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>2. Đặc điểm của xuất bản điện tử</b>

Xuất bản điện tử có nhiệm vụ truyền tải thơng tin, tri thức đời sống xã hội. Phổ biến các giá trị văn hóa của dân tộc Việt Nam và văn hóa nhân loại, đáp ứng nhu cầu đời sống tinh thần của người dân, nâng cao dân trí, xây dựng đạo đức và lối sống tốt đẹp của người Việt Nam.

Thông qua các hoạt động và các ấn phẩm của xuất bản điện tử, chúng ta mở rộng giao lưu văn hóa xã hội với các nước, phát triển kinh tế - xã hội, đấu tranh chống mọi tư tưởng và hành vi làm tổn hại đến lợi ích quốc gia, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Về đặc điểm, xuất bản điện tử cũng mang những đặc điểm của xuất bản truyền thống và các đặc trưng của xuất bản truyền thống đều được thể hiện trong xuất bản điện tử.

Về quy trình xuất bản, xuất điện tử bao gồm các công đoạn: Xác định đề tài lập phương án tổng thể, chuẩn bị tài liệu thô, thiết kế giao diện, biên tập tổng thể, kiểm tra chất lượng và kiểm tra sản phẩm cuối cùng.

<i>2.2.1. Ưu điểm của xuất bản điện tử</i>

- Nội dung sản phẩm của xuất bản điện tử có nhiều điểm giống với xuất bản truyền thống, tuy nhiên nhờ vào đặc điểm cơng nghệ của mình mà xuất bản điện tử có ưu thế hơn so với xuất bản truyền thống. Dưới sự trợ giúp của khoa học công nghệ, xuất bản điện tử sản xuất các ấn phẩm nhanh, với số lượng lớn và giá thành một ấn phẩm rẻ hơn nhiều so với xuất bản truyền thống.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

- Các trang web phát triển, một số lượng lớn các cơng cụ tìm kiếm được xuất bản điện tử áp dụng để hỗ trợ con người truy nhập và truy xuất các bài viết có từ khóa hoặc nội dung liên quan, từ đó cải thiện truy nhập khiến việc tìm kiếm trở nên nhanh chóng và dễ dàng hơn.

- Với những thiết bị công nghệ hiện đại, xuất bản điện tử dễ dàng quét và tạo ra bản sao của những quyển sách cổ, sách cũ dễ hỏng, từ đó việc lưu trữ, tái bản và phổ biến tinh hoa nhân loại trở nên dễ dàng hơn.

- Với sự phát triển của internet, cho phép chúng ta liên kết trong phạm vi rộng lớn. Điều này vô cùng thuận tiện cho việc tương tác giữa người đọc, tác giả và nhà xuất bản. Người đọc có quyền chia sẻ ý kiến, phản hồi và đánh giá cơng khai. Cịn tác giả sẽ trực tiếp tiếp xúc với những mong muốn, và góp ý của độc giả từ đó hồn thiện hơn tác phẩm của mình.

- Một ưu điểm tuyệt vời nữa của xuất bản điện tử đó là khả năng liên kết nhiều thơng tin điện tử khác và khả năng tích hợp đa phương tiện, trình bày các kết quả bằng nhiều dạng khác nhau như âm thanh, video và hình ảnh.

- Nhờ yếu tố cơng nghệ tích hợp cao, xuất bản điện tử là cơng cụ tiện ích phục vụ các đối tượng đặc biệt như khiếm thị, khiếm thính.

- Với đầu ra là sản phẩm có định dạng kĩ thuật số nên xuất bản điện tử không sử dụng đến giấy. Từ đó góp phần bảo vệ mơi trường

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

- Khi phát hiện ra lỗi sai, các tác giả hoặc nhà xuất bản có thể ngay lập tức cập nhật và chỉnh sửa thông tin một cách dễ dàng.

- Có thể in ra giấy nếu người đọc có nhu cầu.

<i>2.2.2. Nhược điểm của xuất bản điện tử</i>

- Vì các ấn phẩm đều được số hóa, nên muốn sử dụng được người dùng phải có các thiết bị điện tử để có thể truy nhập vào các ấn phẩm của xuất bản điện tử. Ngoài ra đây là một loại hình mới, điều đó đặt ra u cầu người dùng phải có thời gian để tìm hiểu và làm quen với hình thức đọc điện tử.

- Khi tiếp xúc với các thiết bị điện tử quá lâu, sức khỏe người dùng sẽ bị ảnh hưởng. Ánh sáng xanh phát ra từ màn hình có thể gây sạm da, tỉ lệ người béo phì và bị trĩ gia tăng do thời gian ngồi dùng các thiết bị quá nhiều và đặc biệt là các bệnh về mắt như cận thị, loạn thị thường xảy ra đối với những người thường xuyên sử dụng các thiết bị điện tử.

- Đối với những ấn phẩm xuất bản điện tử khi phải truy cập qua dịch vụ internet thường sẽ gặp phải các lỗi về đường truyền mạng, gây ảnh hưởng đến chất lượng ấn phẩm.

- Ấn phẩm điện tử có thể bị thay đổi địa chỉ web, dễ bị tấn cơng bởi tin tặc và có thể bị biến mất khỏi khơng gian mạng.

- Chi phí bỏ ra để đầu tư trang thiết bị công nghệ cho một dây chuyền xuất bản rất lớn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

- Vấn đề bản quyền là nhược điểm lớn nhất đối với xuất bản điện tử. Những ấn phẩm của xuất bản điện tử đều có bản quyền, tuy nhiên rất dễ bị vi phạm do môi trường tồn tại phong phú, số người truy cập lớn nên gần như không thể kiểm soát được số lượng và địa điểm xảy ra tình trạng nhân bản trái phép.

<b>II.SỰ RA ĐỜI CỦA XUẤT BẢN ĐIỆN TỬ1.Sự ra đời xuất bản điện tử trên thế giới</b>

Năm 1971, một sinh viên của trường Đại học Illinois (nước Mỹ) đã ra mắt dự án Gutenberg - dự án tình nguyện về số hóa, lưu trữ và phân phối các tác phẩm văn hóa.

Với mong muốn giúp mọi người tiếp cận văn học qua internet một cách dễ dàng và miễn phí, Michael S. Hart - người sáng lập dự án đã đưa dữ liệu của bản Tun ngơn Độc lập Hoa Kỳ vào máy tính và tiến hành định dạng điện tử. Đây là cuốn sách điện tử đầu tiên trên thế giới, đánh dấu sự ra đời của xuất bản điện tử.

Hơn 20 năm sau khi Michael S. Hart cho ra đời cuốn sách điện tử đầu tiên, các tờ báo điện tử mới được thành lập. Tờ Chicago Tribune ra đời vào tháng 5 năm 1992 là tờ báo điện tử đầu tiên trên thế giới.

<b>2. Sự ra đời của xuất bản điện tử tại Việt Nam</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Năm 1992, Rob Hurle - giáo sư tại đại học Quốc gia Australia cùng với Việt Công nghệ thông tin IOIT tại Hà Nội thí nghiệm kết nối thành cơng máy tính ở Việt Nam với máy tính ở Australia thông qua đường dây điện thoại, đưa dịch vụ thư điện vào Việt Nam với tên miền của Úc (<i>.au</i>).

Một thời gian sau, các dịch vụ dựa trên thư điện tử như diễn đàn, thư viện điện tử, liên lạc nội bộ,... ra đời.

Hoạt động xuất bản ở Việt Nam luôn đi theo định hướng của Đảng và pháp luật của nhà nước Việt Nam và ln gắn bó với thực tiễn của đất nước. Với số lượng người sử dụng dịch vụ thư điện tử càng ngày càng gia tăng, cùng nhu cầu ngày càng cao của người dân đối với . Vì thế, tháng 3 năm 1996 CD-ROM

<i>Những ngôi chùa nổi tiếng Việt Nam được xuất bản và phát</i>

hành đánh dấu bước đặt chân đầu tiên của Việt Nam trên con đường xuất bản điện tử. CD-ROM này do Công ty Tin học Tin Việt kết hợp với NXB Văn hóa - Thơng tin cùng nhiếp ảnh gia Võ

<i>Văn Tường biên soạn và xuất bản. Những ngôi chùa nổi tiếngcủa Việt Nam giới thiệu đến công chúng 300 ngôi chùa tọa lạc</i>

tại 45 tỉnh thành khác nhau trên đất nước Việt Nam, kèm theo đó là hơn 2200 bức ảnh cùng bản vẽ kiến trúc một số ngôi chùa cổ và các bản nhạc Phật giáo. Đây là ấn phẩm sách điện tử đầu tiên tại Việt Nam, nhưng nó đã đạt đến tiêu chuẩn Multimedia-tích hợp đa phương tiện trong cùng một sản phẩm, tuy nhiên hạn chế của cuốn sách này là chỉ đọc được trên máy tính.

Dù thư điện tử và internet đã xuất hiện trước đó, nhưng vào tháng 11 năm 1997 mạng internet Việt Nam mới chính thức

<i>xuất hiện với tên miền .vn</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

Chỉ một tháng sau khi Việt Nam hòa vào mạng lưới internet toàn cầu, tờ tạp chí điện tử đầu tiên của nước nhà mang tên <i>Quê Hương </i>đã ra đời (Địa chỉ trang báo là

<i>quehuongonline.vn. Đây là tờ tạp chí trực thuộc Bộ Ngoại giao</i>

Việt Nam. Đối tượng phục vụ chủ yếu là cộng đồng người Việt Nam sinh sống và định cư ở nước ngoài và thân nhân của họ). Tờ tạp chí này đã ghi dấu ấn quan trọng trong lịch sử xuất bản điện tử tại Việt Nam.

<b>III.SỰ RA PHÁT TRIỂN CỦA XUẤT BẢN ĐIỆN TỬ1.Sự phát triển của xuất bản thế giới</b>

Ban đầu khi dự án Gutenberg của Michael S. Hart mới thành lập, với phương pháp sao chép thủ công, trong một ngày Michael vài tình nguyện viên chỉ sao chép được 10 văn bản vào máy tính.

Tuy nhiên với sự phát triển của khoa học công nghệ, khả năng liên kết giữa các tài liệu thơng qua các trang tính trở nên dễ dàng hơn. Vì thế dự án này nhanh chóng tiến triển và ngày càng có nhiều tình nguyện viên tham gia giúp đỡ.

Năm 1983, công nghệ web ra đời, nhờ công nghệ này mà những cuốn sách điện tử và các ấn phẩm của xuất bản điện tử lưu trữ trên mạng cũng có định dạng và nội dung phong phú như khi lưu trữ trên các đĩa CD.

Ngày 21 tháng 12 năm 1990, chuyên gia phần mềm Tim Berners-Lee (Người Anh) khởi chạy thành công trang web đầu tiên trên thế giới. Nhưng đến tận Tháng 6 năm

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

1993 khi trình duyệt Mosaic dành cho Window ra đời thì lúc này website mới dần trở nên phổ biến.

Sự kiện này tạo ra bước ngoặt mới cho xuất bản điện tử. Nhờ có web mà năm 1994 thư viện điện tử đầu tiên đã ra đời, cùng năm này dự án Gutenberg số hóa tác phẩm Shakespeare tồn tập, chính bộ sách này đã đưa dự án cán mốc 100 tác phẩm được số hóa.

Tháng 4 năm 1994, kênh truyền hình BBC mở website đầu tiên cho chương trình The Net của mình.

Ngày 25 tháng 10 năm 1994 chiếc banner quảng cáo đầu tiên xuất hiện trên website của ATT

Với tính phổ biến ngày càng rộng của xuất bản điện tử, vào đầu những năm 90, nhiều nhà công nghệ đã nghiên cứu và phát triển thiết bị và các phần mềm chuyên dụng cho sách, báo và các ấn phẩm của xuất bản điện tử.

Ngày 1 tháng 7 năm 1955 Amazon khai trương hiệu sách trực tuyến đầu tiên trên thế giới.

Tháng 3 năm 1996 Palm Pilot - thiết bị đọc sách điện tử đầu tiên ra đời.

Năm 1997 nhiều nhà xuất bản điện tử đã ra đời và xuất bản điện tử dần trở thành xu hướng. Cùng năm này nhà sách Barnes&Noble bắt đầu kinh doanh trên internet và khái niệm <i>weblog (sau này rút gọn là blog) </i>lần đầu tiên được nhắc đến bởi Jorn Barger (Jorn Barger đặt ra thuật ngữ này nằm mục đích mơ tả q trình ghi nhật kí ngay khi đang sử dụng web.)

Ngày 19 tháng 10 năm 1998, trang blog đầu tiên ra đời mang tên Open Diary.

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

Đầu thế kỉ XXI xuất bản điện tử phát triển mạnh, tính đến tháng 8 năm 200 đã có gần 20 triệu website được đăng kí, các phần mềm thiết bị số chuyên dùng cho đọc sách, báo điện tử cũng lần lượt ra đời.

- Năm 2000: phần mềm Microsoft Reader và MobiPocket Reader ra đời.

- Năm 2001 Acrobat Reader, Palm Reader ra đời. Cùng năm này hãng Adoble kết hợp với công ty công nghệ đa quốc gia Amazon thành lập nhà sách trực tuyến với 2000 đầu sách có bản quyền. Dự án Gutenberg hình thành ở Australia và đạt mốc số hóa 500 cuốn sách. Và đến năm 2004 dự án Gutenberg đã hình thành ở châu Âu.

- Năm 2007 Kindle - thiết bị đọc sách báo điện tử của Amazon ra đời và liên tục cải tiến, có thể lưu trữ được hàng trăm cuốn sách, các tờ báo, tạp chí,... mà cá nhân sở hữu cần.

Tiếp nối bước chân của Amazon, các công ty như Google, Apple, Sony,... cũng cho ra đời các thiết bị đọc, phục vụ cho xuất bản điện tử.

- Năm 2010 thị trường xuất bản điện tử của Trung Quốc tiêu thụ tới 75 tỷ nhân dân tệ (Khoảng hơn 10 tỷ USD). Số sách được số hóa và tiêu thu mạnh nhất tại Trung Quốc đa phần là tiểu thuyết. Cùng năm, Amazon thống kê số lượng sách, báo điện bán ra trong 33 tháng (tính quanh thời điểm năm 2010) bằng 15 năm bán sách,báo giấy truyền thống, công ty này cho biết, cứ 100 cuốn sách giấy được bán ra thì xuất bản điện tử cũng có 143 cuốn sách được tiêu thụ.

</div>