<span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>MỞ ĐẦU ... 1 </b>

1. Lý do nghiên cứu vấn đề ... 1

1. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ... 2

2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu... 2

3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài ... 3

<b>NỘI DUNG………4 </b>

<b>Chương1: Nhà n</b>ước<b> pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam ... 4 </b>

1.1 Khái niệm về nhà nước pháp quyền ... 4

1.2. Đặc trưng cơ bản của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa... 5

1.3. Chức năng vai trò của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ... 5

<b>Chương 2: Thực trạng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay ... 8 </b>

2.1. Về tổ chức của bộ máy nhà nước ... 8

2.2. Về hệ thống pháp luật ... 9

2.3. Dân chủ hoá đời sống xã hội ... 10

2.4. Về hoàn thiện mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân ... 11

2.5. Đảng và nhà nước trong cơng cuộc phịng chống dịch bệnh Covid ... 12

<b>Chương 3: Giải pháp xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam...12 </b>

3.1. Đổi mới tổ chức, nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước ...15

3.2. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật... 16

3.3. Thực hiện dân chủ hóa các lĩnh vực của đời sống xã hội ... 16

3.4. Tăng cường công tác đấu tranh phòng và chống tham nhũng ... 18

3.5. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước đáp ứng yêu cầu của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ... 19

<b>KẾT LUẬN ... 20 </b>

<b>TÀI LIỆU THAM KHẢO ... 21 </b>

MỤC LỤC

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>1. Lý do nghiên cứu vấn đề </b>

Lý luận và lịch sử về nhà nước và pháp luật cho thấy, nhà nước pháp quyền là một trong những giá trị chung của nhân loại tiến bộ, đề cao pháp luật, thê hiện ước muốn, khát vọng của con người về một xã hội dân chủ và bình đẳng.Tiếp thu, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác Lênin vào thực tiễn cách mạng Việt - Nam, chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn coi việc xây dựng, tăng cường, kiện toàn Nhà nước là một nhiệm vụ cốt tử hàng đầu, làm cho nhà nước ta thực sự là trụ cột của hệ thống chính trị, đề cao việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Điều đó được thể hiện rõ nét trong các văn kiện Hội nghị thành lập Đảng. Điều 2 Hiến pháp năm 2013 khẳng định rõ vấn đề này “Nhà nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân” [6, tr.1]. Đó là cơ sở pháp lý và cũng là văn bản pháp luật quan trọng nhất để xây dựng đất nước, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đồng thời cũng thể chế hoá đường lối của Đảng đề ra trong “cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội” và “chiến lược ổn định phát triển kinh tế - xã hội”.

Xây dựng nhà nước pháp quyền vừa tạo nên thiết chế phục vụ cho công cuộc đổi mới đất nước toàn diện vừa tạo ra các cơ cấu tổ chức, pháp luật phù hợp, cơ chế tuân thủ nghiêm chỉnh pháp luật để đảm bảo cho việc thực hiện đầy đủ các quyền, lợi ích của công dân, tổ chức và xã hội; đảm bảo cho các cơ quan nhà nước trở về với xã hội cơng dân, chấm dứt tình trạng Nhà nước đứng trên xã hội. Sự ra đời của mơ hình nhà nước này từ nhận thức lý luận đến thực tiễn đã có những tác động tích cực, ảnh hưởng to lớn tới đời sống con người.

MỞ ĐẦU

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<small>2 </small>

Như vậy, việc xây dựng và từng bước hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đã trở thành nhiệm vụ cấp thiết và vô cùng quan trọng của công cuộc đổi mới tồn diện đất nước nói chung cũng như đổi mới hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa nói riêng, là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị nước ta giai đoạn 2021 – 2030. Chính vì sự cần thiết và tính thời sự của vấn đề này, tác giả đã mạnh dạn chọn đề tài “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay - thực trạng và giải pháp” để làm đề tài kết thúc học phần môn Chủ nghĩa xã hội khoa học.

<b>2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu </b>

Mục đích của bài tiểu luận là nhằm góp phần vào q trình nghiên cứu và làm sáng tỏ nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ờ Việt Nam hiện nay cũng như những thực trạng và giải pháp xây dựng nhà nước ngày một hoàn thiện và phát triển giàu mạnh. Để đạt được mục đích đó, trong bài viết này, tác giả đã đưa ra và luận giải ba vấn đề có tính thời sự, song cũng rất phức tạp, đòi hỏi phải được tiếp tục nghiên cứu chuyên sâu.Từ đó thể hiện những nhiệm vụ chính của luận văn là:

- Khái quát chung các khái niệm, đặc trưng, chức năng vai trò về nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam xuyên suốt thời kỳ lịch sử cho đến nay.

- Phân tích, tìm hiểu, nhận định và đánh giá những quan điểm chủ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

- Đưa ra một số kiến nghị, giải pháp về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa phù hợp với đặc điểm, tình hình chính trị, kinh tế và xã hội nước ta trong giai đoạn phát triển hiện nay.

<b>3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu </b>

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với phạm vi nghiên cứu là nhà nước Việt Nam giai đoạn hiện nay.

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>4. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài </b>

Việc nghiên cứu về “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay – thực trạng và giải pháp” đã giúp em có nhận thức rõ hơn về đường lối lãnh đạo của nhà nước ta từ khi giành lại được chính quyền đến nay, đồng thời nắm bắt được những đặc điểm, hình thái kinh tế, trính trị nước ta trong giai đoạn hiện nay. Từ đó tích cực tham gia tốt cơng tác xây dựng đảng, có trách nghiệm và ý thức chung tay góp phần vì một nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam ngày một giàu mạnh phát triển. Bên cạnh đó ln biết ơn qua trình đấu tranh xây dựng đảng của nhà nước, khát vọng về một xã hội dân chủ và bình đẳng.

Qua bài tiểu luận này, em xin cảm ơn sự hướng dẫn tận tình, cụ thể của giáo viên bộ môn đã giúp em hồn thiện kiến thức để phân tích đề tài này. Có thể bài tiểu luận này cịn có thiếu sót nhưng em mong rằng sẽ nhận được sự góp ý từ giảng viên bộ mơn để bài làm được hoàn thiện hơn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<small>4 </small>

1.1 Khái niệm về nhà nước pháp quyền

Những ý niệm đầu tiên về nhà nước pháp quyền xuất hiện ngay từ thời kỳ đầu tiên của nền văn minh nhân loại. Ngay từ thời cổ đại xa xưa, những hình thức xã hội cơng bằng, tốt đẹp đã được con người tìm thấy. Cùng với tiến trình phát triển của lịch sử nhân loại, các nhà tư tưởng đã vận dụng những ý niệm ban đầu này để phát triển và hình thành nên tư tưởng về hình thức tổ chức quyền lực xã hội mà trong đó pháp luật trở thành quy phạm bắt buộc đối với mọi người, là sức mạnh mang tính nhà nước và quyền lực xã hội được pháp luật thừa nhận trở thành quyền lực nhà nước.

Chung quy,nhà nước pháp quyền là một hiện tượng chính trị – pháp lý phức tạp được hiểu và nhìn nhận ở nhiều góc độ khác nhau. Hiểu đơn giản nhà nước pháp quyền là một nhà nước quản lý kinh tế – xã hội bằng pháp luật và nhà nước hoạt động tuân theo pháp luật.

Nhà nước pháp quyền là vị thế pháp lý hay một hệ thống thể chế, nơi mỗi người đều phải phục tùng và tôn trọng luật pháp, từ cá nhân đơn lẻ cho tới cơ quan công quyền.

Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là hình thức tổ chức và hoạt động của quyền lực chính trị cơng khai và các mối quan hệ tương hỗ của nó với các cá nhân trong xã hội, với tư cách là những chủ thể pháp luật, những người đem lại quyền tự do của con người và công dân.

<b>CHƯƠNG 1:</b>

<b>NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

Thứ nhất, nhà nước pháp quyền là biểu hiện tập trung của chế độ dân chủ. Thứ hai, nhà nước pháp quyền được tổ chức và hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.

Thứ ba, Nhà nước pháp quyền tôn trọng, đề cao và đảm bảo quyền con người trong mọi lĩnh vực hoạt động của Nhà nước và xã hội.

Thứ tư, quyền lực nhà nước trong nhà nước pháp quyền được tổ chức và thực hiện theo các nguyên tắc dân chủ: phân công quyền lực và kiểm soát quyền lực. Thứ năm, nhà nước pháp quyền gắn liền với một cơ chế bảo vệ Hiến pháp và pháp luật phù hợp.

Thứ sáu, trong nhà nước pháp quyền, quyền lực nhà nước luôn được giới hạn trong các mối quan hệ: Nhà nước và kinh tế; Nhà nước và xã hội.

Chức năng của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là những phương diện hoạt động chủ yếu phù hợp với bản chất, mục đích, nhiệm vụ vai trị của nó. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội trong nước và quốc tế trong từng giai đoạn phát triển của đất nước quyết định và định hướng bởi thực tế khách quan của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

1.3.1. Chức năng bảo vệ chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước Đây là một trong những chức năng chủ yếu của nhà nước, bởi vì tất cả những chức năng đối nội của nhà nước xã hội chủ nghĩa chỉcóthể được thực hiện khi Tổ

<b>1.2. Đặc trưng cơ bản của nhà n</b>ước<b> pháp quyền xã hội chủ nghĩa </b>

Bản chất này của nhà nước tiếp tục được khẳng định trong các Cương lĩnh, các văn kiện của Đảng trong thời kỳ đổi mới, được thể chế hoá rõ trong Hiến pháp 2013. Các đặc trưng cơ bản này được trình bày dưới các dạng thức khác nhau bởi các nhà lý luận, phục thuộc vào lập trường chính trị pháp lý và quan điểm học - thuật của từng người. Cách trình bày có thể khác nhau, song về bản chất có thể quy về các giá trị có tính tổng qt sau:

<b>1.3. Chức năng vai trị của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<small>6 </small>

quốc xã hội chủ nghĩa được bảo vệ vững chắc. Chức năng này thể hiện ở việc bảo vệ chủ quyền đất nước; bảo vệ chế độ chính trị mà Hiến pháp đã xác lập; thực hiện ý chí của nhân dân trong các đạo luật và các quyết định của nhà nước; đại diện chính thức cho đất nước trên trưởng quốc tế. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng khẳng định rõ: "Bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an tồn xã hội và nền văn hố; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ sự nghiệp đổi mới và lợi ích quốc gia, dân tộc" [1, tr. 117].

1.4.2. Chức năng tổ chức quản lý nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

Nếu phân chia đời sống xã hội thành hai lĩnh vực lớn là chính trị và kinh tế - xã hội thì có thể thấy rằng chức năng tổ chức quản lý kinh tế của nhà nước nói chung là một hoạt động của nhà nước, hoạt động này thể hiện vai trò của nhà nước đối với sự phát triển của nền kinh tế. Nhà nước ban hành và thực thi chính sách kinh tế vĩ mô; xây dựng kế hoạch để phát triển kinh tế quốc dân, xác định các trương trình, mục tiêu phát triển kinh tế xã hội,đề ra các biện pháp cụ thể đạt tới mục tiêu đó trong - từng thời kì nhất định; sử dụng các cơng cụ tài chính, tiền tệ, tín dụng phát huy vai trị tạo ra các yếu tố kích thích hay hạn chế sự phát triển của các quan hệ kinh tế theo hướng nhất định. Nhà nước quản lí kinh tế vĩ mơ bằng pháp luật, đóng vai trị quan trọng nhất trong hệ thống cơng cụ quản lí kinh tế vĩ mơ của nhà nước ở nền kinh tế thị trường.

1.4.3. Chức năng xã hội

Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX đã khẳng định: "tăng trưởng kinh tế đi liền với phát triển văn hoá, từng bước cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội" [1, tr.89] Văn kiện Đại hội X nêu rõ "chúng ta nhận thức ngày càng sâu sắc rằng, xã hội, văn hóa là những lĩnh vực thể hiện rõ nhất chức năng của nhà nước nói chung và chức năng xã hội của nhà nước nói riêng ln gắn liền với các phạm trù như "bản chất nhà nước" và "vai trò của nhà nước" [2, tr.32].

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

1.4.4. Chức năng bảo vệ trật tự, an toàn xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của cơng dân

Bảo vệ trật tự, an toàn xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của cơng dân là một chức năng rất quan trọng, một trong những tiêu chí đánh giá mức độ dân chủ. Trong sự nghiệp đổi mới, nhà nước xã hội chủ nghĩa phải bảo đảm tốt trật tự, an toàn xã hội nhằm duy trì ổn định và trật tự, tạo điều kiện quan trọng để thực hiện đầy dủ quyền con người, quyền công dân mà Hiến pháp đã ghi nhận. Nhà nước xã hội chủ nghĩa phải có đủ sức mạnh và kịp thời dập tan mọi âm mưu và hành động của các thế lực thù địch chống đối cách mạng, đồng thời đấu tranh chống, phịng ngừa có hiệu quả tội phạm và các vi phạm pháp luật khác, làm cho xã hội luôn luôn ổn định, trật tự pháp luật, pháp chế xã hội chủ nghĩa được giữ gìn, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội và trên tồn thế giới. Vì vậy, ở nước ta hiện nay, tăng cường bảo vệ trật tự, an toàn xã hội là yêu cầu khách quan, cấp bách chẳng những bảo vệ chính quyền, bảo vệ cách mạng mà cịn tạo điều kiện trong cơng cuộc đổi mới và phát tiển nhà nước.

1.4.5. Chức năng mở rộng quan hệ đối ngoại, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, hợp tác và hữu nghị với các dân tộc vì hồ bình, ổn định và phát triển

Tồn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế đang trở thành xu thế tất yếu và phát tiển trong quan hệ ngoại giao quốc tế hiện đại.. Xu hướng đó tác động mạnh mẽ đến mọi mặt của đời sống xã hội trong mỗi quốc gia, làm thay đổi sâu sắc nhận thức và hành động của mỗi quốc gia trong quan hệ quốc tế.. Việc chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, hợp tác và hữu nghị với các dân tộc theo tinh thần Việt Nam sẵn sàng là bạn và đối tác tin cậy của tất cả các nước trong cộng đồng quốc tế vì hồ bình, độc lập và phát triển là một trong những nguyên tắc rất quan trọng trong quan hệ đối ngoại của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Củng cố duy trì tình hữu nghị với các nước láng giềng cũng như có cơ hội giao thương hợp tác phát triển là mục tiêu mở rộng quan hệ ngoại giao của nhà nước [9, tr.179-210].

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<small>8 </small>

Thấm nhuần lời dạy của Người cũng như nhận thức được tầm quan trọng của việc xây dựng và phát huy dân chủ, trong suốt những năm đổi mới, Đảng và Nhà nước Việt Nam ln khẳng định tính dân chủ xã hội chủ nghĩa vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy của sự phát triển đất nước. Đảng ta đã quán triệt những nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng phù hợp với những điều kiện cụ thể của đất nước để tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện đất nước. Đảng đã xác định lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm, xác định đúng mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị cũng như các lĩnh vực khác. Nhà nước ta đã từng bước được kiện toàn, từ cơ cấu tổ chức đến cơ chế hoạt động trên các lĩnh vực tam pháp. Quản lý nhà nước bằng pháp luật được tăng cường, dân chủ xã hội chủ nghĩa được phát huy trên nhiều lĩnh vực, trước hết là về kinh tế, ổn định chính trị được giữ vững. Có thể nhận thấy sự thay đổi và phát triển của quá trình phấn đấu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trên những mặt sau:

<b>2.1. Về tổ chức của bộ máy nhà nước </b>

2.1.1. Những thành tựu đạt được

Bộ máy nhà nước đã được tổ chức lại theo nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân cơng và phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Sự phân công giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền lực nhà nước nhằm bảo đảm cho mỗi cơ quan nhà nước thi hành có hiệu quả chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, khơng phải là

<b>CHƯƠNG 2:</b>

THỰC TRẠNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

sự phân chia, cắt khúc, đối lập nhau giữa các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp mà ở đây có sự phối hợp, hỗ trợ nhau tạo thành sức mạnh tổng hợp của quyền lực nhà nước. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Chính phủ đã được xác định rõ thêm. Cải cách hành chính đã bước đầu được tiến hành đồng bộ trên các lĩnh vực: cải cách tổ chức bộ máy, cải cách thể chế và cải cách thủ tục hành chính.

2.1.2. Một số hạn chế về tổ chức bộ máy nhà nước

Có thể nhận thấy bên cạnh những thành tựu và ưu điểm, việc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước hiệu lực và hiệu quả chưa cao. Việc phân định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước còn chưa thật rõ ràng, chồng chéo về nhiệm vụ và quyền hạn. Trước hết là tổ chức, bộ máy của một số bộ phận trong các cơ quan của Quốc hội chưa được sắp xếp hợp lý. Hoạt động lập pháp của Quốc hội cịn có phần hạn chế: chương trình xây dựng luật, pháp lệnh chưa thật phù hợp, luật ban hành còn chậm, chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu điều chỉnh các quan hệ xã hội chủ yếu bằng luật; kỹ thuật lập pháp vẫn là khâu yếu, luật ban hành thiếu đồng bộ, chậm đi vào cuộc sống, một số luật ban hành chưa phát huy hết tác dụng, chất lượng chưa cao, chưa phù hợp với thực tiễn cuộc sống, còn phải sửa đổi, bổ sung nhiều lần.

<b>2.2. Về hệ thống pháp luật </b>

2.2.1. Những thành tựu đạt được

Trong hơn 20 năm đổi mới, có những tiến bộ đáng kể trong chất lượng về nội dung của các văn bản quy phạm pháp luật. Nhìn chung, các văn bản quy phạm pháp luật ở nước ta đang dần dần tiếp cận gần hơn với những tiêu chí của một văn bản quy phạm pháp luật “tốt” văn bản “chứa đựng đúng đắn, khách quan các giá trị - chính trị – kinh tế – xã hội ở trong nước, đồng thời chứa đựng các giá trị nhân loại được thừa nhận chung” [5, tr.5] Về mặt nội dung có thể thấy đường lối, chính sách đổi mới của Đảng được thể chế hoá trong các văn bản pháp luật. Các đạo luật, pháp lệnh ngày càng thể hiện sâu sắc ý chí, nguyện vọng của nhân dân lao động. Bên

</div>