Chương 7 Tư tưởng Hồ Chí Minh

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.51 MB, 92 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>CHƯƠNG 7 </b>

<b>TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HÓA ĐẠO ĐỨC VÀ XÂY DỰNG </b>

<b> CON NGƯỜI MỚI </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>I.TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HĨA </b>

1. Định nghĩa về về văn hóa và quan điểm về xây dựng nền văn hóa mới

2. Quan điểm về các vấn đề chung của văn hóa

3. Quan điểm về một số lĩnh vực chính của văn hóa

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>1. Định nghĩa về văn hóa và quan điểm xây dựng nền văn hóa mới </b>

<b>a. Định nghĩa </b>

<i><b>“Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ </b></i>

<i>viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về </i>

<i><b>mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hố </b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

1. Xây dựng tâm lý: tinh thần độc lập tự cường

2. Xây dựng luân lý: biết hy sinh mình, làm lợi cho quần chúng.

3. Xây dựng xã hội: mọi sự nghiệp có liên quan đến phúc lợi của nhân dân trong xã hội.

4. Xây dựng chính trị: dân quyền. 5. Xây dựng kinh tế

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b> 2 Quan điểm về các vấn đề chung của văn hóa </b>

<i>Vị trí, vai trị của văn hóa trong </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>a.Vị trí, vai trị của văn hố trong đời sống xã hội. </b>

 Văn hoá là một bộ phận của kiến trúc thượng tầng, là đời song tinh thần của xã hội

 Chính trị, xã hội được giải phóng thì văn hóa mới được giải phóng : (“kinh tế có kiến thiết rồi, văn hóa mới kiến thiết được”)

 Văn hóa phải phục vụ nhiệm vụ chính trị, thúc đẩy xây dung và phát triển kinh tế (“Văn hóa trong chính trị”, “Văn hóa ở trong kinh tế”

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

 “Văn hoá, nghệ thuật cũng như mọi hoạt động khác, không thể đứng ngoài, mà phải ở trong kinh tế và chính trị”

 “Văn hoá phải gắn với lao động sản xuất. Văn hoá xa đời sống và xa lao động là văn hố sng”

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

 Bồi dưỡng tư tưởng đúng đắn và những tình cảm cao đẹp.

 Nâng cao dân trí

 Bồi dưỡng những phẩm chất tốt đẹp, những phong cách lành mạnh

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

 “Trong bài nói tại buổi khai mạc Hội nghị. Văn hố tồn quốc lần thứ nhất, ngày 24/11/1946, đăng báo cứu quốc, số ra ngày 25/11/1946, Hồ Chí Minh viết:  “Cần làm thế nào cho văn hoá vào sâu trong tâm lý

của quốc dân, nghĩa là văn hoá phải sửa đổi được tham nhũng, lười biếng, phù hoa, xa xỉ. Tâm lý của ta lấy tự do, độc lập làm gốc – văn hoá phải làm sao cho

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

 Nền văn hoá kháng chiến kiến quốc, nền văn hoá dân chủ mới.

 Tính xã hội chủ nghĩa về nội dung và tính dân tộc về hình thức.

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

 Đặc tính dân tộc, cốt cách dân tộc

 Phải “có tinh thần thuần tuý Việt Nam”  Phải “lột tả cho hết tinh thần dân tộc”

 “Nếu dân tộc hoá mà phát triển đến cực điểm thì tức là đến chỗ thế giới hố nó, vì lúc bấy giờ văn hố thế giới sẽ phải chú ý đến văn hố của mình và văn hố của mình sẽ chiếm được địa vị ngang hàng với các nền văn hoá thế giới”

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

 Trong Bài nói chuyện tại Đại hội lần thứ III của Hội nhà báo Việt Nam, ngày 8/9/1962, Hồ Chí Minh nói:  “Tiếng nói là thứ của cải vơ cùng lâu đời và vô cùng

quý báu của dân tộc. Chúng ta phải giữ gìn nó, làm cho nó phổ biến ngày càng rộng khắp”

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

 “Xã hội bây giờ ngày một phát triển. Tư tưởng hành động cũng phát triển. Nên cứ giữ lấy cái kẹp cũ không thay đổi là không đi đến đâu cả”

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

<b>Tính đại chúng </b>

 Phải phục vụ nhân dân và do nhân dân xây dựng nên  “Văn hoá phục ai? Cố nhiên, chúng ta phải nói là

phục vụ cơng, nông, binh, tức là phục vị đại đa số nhân dân”

 “Quần chúng là những người sáng tạo, công nông là những người sáng tạo.Nhưng quần chúng không chỉ sáng tạo ra những của cải vật chất cho xã hội. Quần chúng còn là người sáng tác nữa”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<b>3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về một số lĩnh vực chính của văn hóa </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

 Phê phán gay gắt nền giáo dục phong kiến (tầm chương, kimh viện, xa rời thực tế, bất bình đẳng, trọng nam khinh nữ..) và nền giáo dục thực dân (ngu dân, đồi bại, xảo trá, nguy hiểm hơn cả sự dốt nát).

 Trong bài Bình đẳng, Báo L`Humanité, ngày 1/6/1922, ký tên N.A.Q, Hồ Chí Minh:

 “Để che đậy sự xấu xa của chế độ bóc lột giết người, chủ nghĩa tư bản thực dân luôn điểm trang cho cái huy chương mục nát của nó bằng những châm ngôn

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

 Nền giáo dục mới của nước Việt Nam độc lập sẽ

“…làm cho dân tộc chúng ta trở nên một dân tộc dũng cảm, yêu nước, yêu lao động, một dân tộc xứng đáng với nước Việt Nam độc lập”.

 Mục tiêu của văn hoá giáo dục là để thực hiện cả ba chức năng của văn hố thơng qua việc dạy và học.

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

Nội dung của giáo dục: toàn diện và thực tiễn

“Tri thức là hiểu biết… Một người học xong đại học có thể gọi là có trí thức. Song y không biết cày ruộng, không biết làm công, không biết đánh giặc, không biết làm nhiều việc khác. Nói tóm lại: cơng việc thực tế, y không biết gì cả, Thế là y có trí thức một nửa. Trí thức của y là trí thức học sách, chưa phải trí thức hồn tồn. Y muốn thành một người trí thức hồn tồn, thì phải đem cái trí thức đó áp dụng vào thực tế”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

Phương châm giáo dục:

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

<i>Trong bài Nói về công tác huấn luyện và học tập, ngày </i>

6/5/1950, Hồ Chí Minh:

 “Học để làm gì?...Học để sữa chữa tư tưởng…Học để tu dưỡng đạo đức cách mạng…Học để tin tưởng…Học để hành: Học với hành phải đi đôi. Học mà khơng hành thì học vơ ích. Hành mà không học thì hành khơng trơi chảy”.

 “Học ở đâu? Học ở trường, học ở sách vở, học lẫn nhau và học nhân dân, không học nhân dân là một thiếu sót rất lớn”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

<i> Trong bài Nói chuyện tại đại hội giáo dục phổ thơng </i>

ngày 26/03/1956, Hồ Chí Minh viết:

 “Các thầy giáo, cơ giáo phải tìm cách dạy. Dạy cái gì, dạy cách nào để học trị hiểu chóng, nhớ lâu, tiến bộ nhanh. Dạy và học cần phải theo nhu cầu của dân tộc, của Nhà nước. Thầy dạy tốt, trị học tốt,…Đó là nhiệm vụ vẻ vang của các thầy giáo, cô giáo

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

• Về đội ngũ giáo viên: “Học không biết chán, dạy không biết mỏi”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

Một là, văn nghệ là một mặt trận, văn nghệ sĩ là chiến sĩ trên mặt ấy.

 “Kháng chiến hoá văn hố, văn hố hố kháng chiến”  “Ngịi bút của các bạn cũng là những vũ khí sắc bén

trong sự nghiệp phị chính, trừ tà”

 “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sẵ bén của họ”

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

Hai là, văn nghệ phải gắn với thực tiễn của đời sống nhân dân.

o Khi đến thăm phòng triển lãm văn hoá (10-1945), Người ân cần trao đổi với các hoạ sĩ:

o “Thật là một thế giới thần tiên. Nhưng tôi nhớ mường tượng như Lỗ Tấn, nhà đại văn hoà của cách mạng Trung Hoa đã nói một câu đại ý như thế này: Người trần lên tiên có lẽ cũng thích thật. Nhưng nhìn mãi cái đẹp không thay đổi rồi cũng thấy chán, thấy nhạt nhẽo và mới biết rằng muốn tìm thấy sự thay đổi, sự ham mê thật thì phải trở về với cuộc sinh hoạt thực tại của con người”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

Ba là, phải có những tác phẩm văn nghệ xứng đáng với dân tộc và thời đại.

Một tác phẩm hay thì khơng nhất thiết dài, mà điều quan trọng là “tác phẩm ấy chỉ diễn đạt vừa đủ những điều đáng nói, khi nó được trình bày sao cho mọi người ai cũng hiểu được và khi đọc xong độc gải phải suy ngẫm”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

 Trong bài nói chuyện tại Đại hội văn nghệ toàn quốc lần thứ III, ngày 1/12/1962, Hồ Chí Minh nói:

 Văn nghệ phải có “những tác phẩm văn nghệ xứng đáng với thời đại vẻ vang của chúng ta, những tác phẩm ca tụng chân thật những người mới, việc mới chẳng những để làm gương mẫu cho chúng ta ngày nay, mà còn để giáo dục con cháu ta đời sau”…phải có “những tác phẩm có nội dung chân thật và phong phú, có hình thức trong sáng và tươi vui”

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

<i>“Đời sống mới” (20/3/1947) – là một quyển sách nhỏ, </i>

<i>chỉ rõ bước đường đời sống mới. </i>

<i>“Đời sống mới khơng phải cái gì cũ cũng bỏ hết, </i>

<i>không phải cái gì cũng làm mới”. Mà phải là: Cái gì cũ mà xấu, thì phải bỏ,,,; cái gì cũ mà khơng xấu, nhưng phiền phức thì phải sửa đổi lại cho hợp lý…; Cái gì cũ mà tốt, thì phải phát triển thêm…; Cái gì mới mà hay thì ta phải làm”. </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

Đời sống mới

Đạo đức Lối sống Nếp sống

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

“Nêu cao và thực hành cần, Kiệm, Liêm, Chính tức là nhen lửa cho đời sống mới”

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

“Sửa đổi những việc rất cần thiết, rất phổ thông, trong đời sống của mọi người, tức là sửa đổi cách ăn, cách mặc, cách đi lại, cách làm việc”

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

 Về nếp sống mới, quá trình xây dung lối sống mới làm cho nó dần dần trở thành thói quen ở mỗi người, thành phong tục tập quán của cả cộng đồng trong phạm vi địa phương hay cả nước gọi là nếp sống mới.  “Nếu mọi người đều cố gắng làm đúng đời sống mới,

thì dân tộc nhất định sẽ phú cường”, “…nước Việt Nam ta trở nên một nước mới, một nước văn minh”

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

 Trong Hội thảo quốc tế, kỷ niệm lần thứ 100 ngày sinh của Hồ Chí Minh tại Hà Nội. Tiến sĩ M.Amét, Giám đốc UNECO Khu vực châu Á – Thái Bình Dương nói:

 “Hồ Chí Minh đã thành công trong việc liên kết nhiều sắc thái văn hoá vào một nền văn hoá Việt Nam duy nhất. Người đã làm được việc này nhờ sự hiểu biết sâu sắc và tôn trọng những đặc điểm văn hoá khác nhau”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

1.Phân tích tư tưởng của Hồ Chí Minh về văn hoá giáo

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

<b>II.TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

 Truyền thống đaọ đức của dân tộc Việt Nam

 Tinh hoa văn hố phương Đơng và Phương Tây

 Những tư tưởng và tấm gương đạo đức của Mác, Ănghen, Lênin.

 Thực tiễn đấu tranh kiên cường bất khuất của dân tộc Việt Nam, truyền thống lịch sử cách mạng Việt Nam và từ bản thân cuộc đời hoạt động cách mạng của

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

<b>Kết cấu nội dung </b>

<b>1. Nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức </b>

<b>2. Sinh viên học tập và làm theo gương đạo đức Hồ Chí Minh. </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 41</span><div class="page_container" data-page="41">

<b>Đạo đức là cái gốc của người cách mạng </b>

- “Đạo đức cũ như người đầu ngược xuống đất, chân chồng lên trời. Đạo đức mới như người hai chân đứng vững được dưới đất, đầu ngửng lên trời”.

- Bản chất đạo đức Hồ Chí Minh.

</div><span class="text_page_counter">Trang 42</span><div class="page_container" data-page="42">

 Trong tác phẩm Sửa đối lề lối làm việc, tháng 10/1947, ký tên X.Y, Z, xuất bản đầu tiên năm 1948, Hồ Chí Minh viết:

 “Cũng như sơng thì có nguồn mới có nước, khơng có nguồn thì song cạn. Cây phải gốc, khơng có gốc thì cây héo, Người cách mạng phải có đạo đức, khơng có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng khơng lãnh đạo được

</div><span class="text_page_counter">Trang 43</span><div class="page_container" data-page="43">

Đức là gốc của chuyên; phẩm chất là gốc của năng lực.

Đức – Tài

</div><span class="text_page_counter">Trang 44</span><div class="page_container" data-page="44">

 Trong Bài nói tại đại hội sinh viên Việt Nam lần thứ hai, ngày 7/5/1958, Hồ Chí Minh viết:

 “Thanh niên phải có đức, có tài. Có tài mà khơng có đức ví như một anh làm kinh tế tài chính rất giỏi nhưng lại đi đến thụt két thì chẳng những khơng làm được gì ích lợi cho xã hội, mà cịn có hại cho xã hội nữa. Nếu có đức mà khơng có tài ví nhưng ơng Bụt khơng làm hại gì. Nhưng cũng khơng lợi gì cho lồi người”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 45</span><div class="page_container" data-page="45">

Hai là, đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội

 Theo Hồ Chí Minh, sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội chưa phải là ở lý tưởng cao xa, ở mức sống vật chất dồi dào, ở tư tưởng được tự do giải phóng, mà trước hết là ở những giá trị đạo đức cao đẹp, ở phẩm chất của những người cộng sản ưu tú, bằng tấm gương sống và hành động của mình, chiến đấu cho lý tưởng đó trở thành hiện thực.

</div><span class="text_page_counter">Trang 46</span><div class="page_container" data-page="46">

Trong bài Đạo đức cách mạng, tháng 12/1958, Hồ Chí Minh viết:

<i>“Khơng có chế độ nào tơn trọng con người, chú ý xem xét những lợi ích cá nhân đúng đắn và bảo đảm cho nó được thỗ mãn bằng chế độ xã hội chủ nghĩa, cộng sản chủ nghĩa” </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 47</span><div class="page_container" data-page="47">

<b>b. Quan điểm về những chuẩn mực đạo đức cách mạng </b>

<b>Trung với nước hiếu với dân </b>

Trong bài Người cán bộ cách mạng, ngày 3/3/1955, ký tên C.B, Hồ Chí Minh viết: “Đạo đức cách mạng có thể nói tóm tắt là: Nhận rõ phải, trái. Giữ vững lập trường. Tận trung với nước. Tận hiếu với dân. Mọi việc thành hay bại, chủ chốt là do cán bộ có thấm nhuần đạo đức cách mạng, hay là không”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 48</span><div class="page_container" data-page="48">

<b>Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vô tƣ </b>

<i>Trong tác phẩm Cần, kiệm, liêm, chính, viết xong </i>

khoảng tháng 6/1949, ký tên lê Quyết Thắng, Hồ Chí Minh viết: “Cần tức là siêng năng, chăm chỉ, cố gắng, dẻo dai,…Tục ngữ ta có câu: nước chảy mãi, đá cũng mòn, kiến tha lâu cũng đầy tổ…Dao siêng mài thì sắc bén. Ruộng siêng làm cỏ thì lúa tốt…Mọi người đều phải cần, cả nước đều phải cần”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 49</span><div class="page_container" data-page="49">

 “Cần không phải là làm xổi. Nếu làm cố chết cố sống trong một ngày, một tuần hay một tháng, đến nổi sinh ốm đau, phải bỏ việc, như vậy không phải là cần”.

 “Cần và chuyên phải đi đôi với nhau. Chuyên nghĩa là doẻ dai, bền bỉ; “lười biếng là kẻ địch của chữ cần”

</div><span class="text_page_counter">Trang 50</span><div class="page_container" data-page="50">

 Kiệm “là tiết kiệm, không xa xỉ, không hoang phí, bừa bãi…”

 “Tiết kiệm khơng phải là bủn xỉn…Việc đáng tiêu mà không tiêu là bủn xỉn, dại dột chứ không phải là Kiệm

</div><span class="text_page_counter">Trang 51</span><div class="page_container" data-page="51">

 “Cần với kiệm phải đi đôi với nhau như hai chân của con người”.

 “Cần mà khơng kiệm thì “làm chừng nào xào chừng ấy”, cũng như một cái thùng không đáy, nước đổ vào chừng nào, chảy ra hết chừng ấy, không lại hồn khơng…Kiệm mà khơng cần,…như cái thùng chỉ đựng một ít nước, khơng tiếp tục đổ thêm vào lâu ngày chắc nước đó sẽ hao bớt dần cho đến khi khô kiệt”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 52</span><div class="page_container" data-page="52">

 “Liêm là trong sạch ,không tham lam..”.

 “Chữ Liêm phải đi đôi với chữ kiệm cũng như chữ Kiệm phải đi đôi với chữ Cần, Có Kiệm mới Liêm được, vì xa xỉ mà sinh tham lam”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 53</span><div class="page_container" data-page="53">

”Chính nghĩa là không tà, nghĩa là thẳng than, đứng đắn… Cần, Kiệm, Liêm là gốc rễ của Chính. Nhưng một cây cần có gốc rễ, lại cần có nhành, lá, hoa, quả mới là cây hoàn toàn. Một người phải Cần, Kiệm, Liêm nhưng cịn phải Chính mới là hồn toàn”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 54</span><div class="page_container" data-page="54">

Trong tác phẩm Cần, kiệm, liêm, chính, viết xong khoảng tháng 6/1949. ký tên Lê Quyết Thắng, Hồ Chí Minh viết:

<i><b>“Trời có bốn mùa: Xn, Hạ, Thu, đơng Đất có bốn phương: Đơng, Tây, Nam, Bắc. Người có bốn đức: Cần, Kiệm, Liêm, Chính. </b></i>

<i><b>Thiếu một mùa, thì khơng thành trời Thiếu một phương thì khơng thành đất Thiếu một đức thì khơng thành người” </b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 55</span><div class="page_container" data-page="55">

“Nếu một người chọn nghề trong đó người ấy có thể làm được nhiều nhất cho nhân loại, thì lúc đó người ấy cảm thấy…hạnh phúc của người đó sẽ thuộc về hàng triệu người” (C.Mác)

“Đạo đức đó khơng phải là đạo đức thủ cựu. Nó là đạo đức mới, đạo đức vĩ đại, nó khơng phải vì danh vọng của cá nhân, mà vì lợi ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài người”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 56</span><div class="page_container" data-page="56">

<b> Thương u con người, sống có tình nghĩa </b>

Mơngtarơng ca ngợi:

“Cụ Hồ Chí Minh là chiến sĩ đầu tiên của thế giới thứ ba, của các dân tộc nghèo đói thèm khát một cuộc sống cho ra người…cụ dạy cuộc chiến đấu vì nhân phẩm và tự do phải được đặt lên trên mọi cuộc chiến đấu khác. Cụ đã bênh vực những ai yếu hèn và mang lại nhân phẩm cho những người nghèo khổ”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 57</span><div class="page_container" data-page="57">

 “Nghĩ cho cùng, mọi vấn đề… là vấn đề ở đời và làm người. Ở đời và làm người phải là thương nước, thương dân, thương nhân loại đau khổ và áp bức”

<i> Trong bài Đoàn kết giai cấp, năm 1924, Hồ Chí Minh </i>

viết: “Dù là màu da có khác nhau, trên đời này chỉ có… chỉ có một mối tính hữu ái là thật mà thơi: tình hữu ái vơ sản”

</div>