<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

BỌ GIÁO DỰC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG DẠI HỌC V HÀ NỘI

BỌ Y TẾ

NGl VÉN MAI NGỌC

SO SÁNH KÉT QUẢ XÉT NGHIỆM TỊNG PHÂN TÍCH NƯỚC TIẾU TRÊN MẢ* PHÂN TÍCH NƯỚC IIẼI Tự DỘNG LAI RA XL

VÀ SIEMENS CIJMTEK NOVCS VỚI ROCHE COBAS 1601

KHÓA LUẬN TÓT NGHIỆP cữ NHÂN V KHOA KHÓA 2019-2023

HÀ NỘI - 2023

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

BỌ CIẢO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỌ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC V HÀ NỘI

<b><small>• •*</small></b>

NGUYỀN MAI NGỌC

SO SÁNH KẾT QUA XẺT NGHIỆM TƠNG PHÂN TÍCH NƯỚC TIẾU TRÊN MẢY PHẤN TÍCH NƯỚC TIÊU Tự ĐỘNG LAI RA XI.

VÀ SIEMENS CLINTIEK NOVUS VỚI ROCHE COBAS I 601

Chuyên ngành Kỳ thuật xét nghiệm y học

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

LỜI CÂM ON

Khóa luàn tốt nghièp là một bước quan trọng trong quá trinh hoe táp va nghiên cứu tai trưởng, giúp chúng cm cỏ cơ hội hiểu sàu hơn VC quá trinh thực hiện một nghiên cừu khoa học Đẽ cin hoán thanh được khỏa luân náy là sư cồ vù, giúp đờ tàn tinh cua thầy cô vá ban bẽ. Em cám tháy vô cúng tràn trọng và biết ơn

Tnrơc tiên, cm xin bày to sư cam ơn sâu sác đên ThS. Lê Hồng Bích Nga. giang viên Bộ mơn Hóa Sinh lâm sàng. Khoa Kỷ thuật Y hoc. Trường Đai học Y Hà NỘI đả tân tinh hương dẫn. giúp đờ. ln đưa ra những góp ý quý bâu. sưa chừa cân thân cùng như nhùng lơi chi bao hừu ích cho cm khơng chi trong quá trinh thực hiện nghiên cửu mà xuyên suốt trong cá hành trinh 4 năm học tập tai Trường, cỏ luôn giúp em tim dược hướng di dũng đắn vã giái đáp nhùng càu hoi trong q trinh hốn thành khóa ln nãy.

Em xin cám im Ban Giám Hiệu, Phóng Quan lý Đào tao Đai học. Tnrờng Đại học Y Hã Nội, Khoa Xét nghiệm - Bênh viên Đại học Y Há NỘI đã tao mọi điều kiện thuôn lợi giúp cm hoan thánh khỏa luận.

Em xin gưi lời cam ơn đen các Thầy cỏ bộ mơn Hóa sinh lâm sàng. Khoa Kỳ thuật Y học. Trường Đai học Y 1 là Nôi dã tao mọi điều kiên tót nhất cho em dược thực hiộn khóa luân.

Cuối cùng, cm xin gưi lời cam ơn tới gia đinh, ban bè đã quan tâm. động viên, chia sẽ vái em trong suốt quá trinh học tập. nghiên cứu vá không ngừng phân đàu

Hà Nội, ngày 05 thảng 06 nam 2023 Sinh viên

Nguyễn Mai Ngọc

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

Cộng hòa xả hội chú nghĩa Việt Nam Độc lập - Tụ do - Hạnh phúc

***** LỜI C AM ĐOAN

Kính giri: Phịng qn lý Dào tạo Dại học- Trường Dại học V Hi Nội Hội đồng chẩm khóa luận tốt nghiệp

TƠI xin cam đoan đây là cõng trinh nghiên cửu cua tỏi với sự giúp đờ cua thầy cò tại Khoa Kỳ thuật Y học - Trường Dai hoc Y Há Nòi. lầt cá các số liêu trong khóa luàn náy là tning thực vã chưa từng được còng bố trong bàt cứ còng trinh nghiên cứu nào khác

Há Nội. ngày 05 tháng 06 nàm 2023 Người VICI khóa luận

Nguyên Mai Ngọc

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

1.2. Chức núng tao thánh nước lieu... 3

1.3. Thành phần và tinh chất cùa nước tiêu... 6

1.4. Giơ> thiệu 10 thõng số hóa sinh trong xét nghiệm tỏng phàn tích nước

1.6. Mày phân tich nước tiêu tự đòng ... 23

1.6.1. Nguyen lý hoạt động chung cua máy phân tich nước tiểu 10 thông số 23 1.6.2. Máy xét nghiệm nước tiều vả cán láng tự động Erba Laura XL ... 23

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

1.6.3. Máỵ phàn tích nước liến lự động SIEMENS CLINITEK NOVƯS25

1.6.4. Mảy phản lích nước liêu lự động ROCHE COBAS 1'601... 26

CHƯƠNG II: ĐÓI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CƯU... 29

2.1. Đối lượng nghiên cửu...29

2.2. Địa điềm nghiên cứu...29

2.3. Thời gian nghiên cứu...29

2.4. Trang thiểt bi ... 29

2.5. Sơ đố nghiên cữu... 30

CHƯƠNG III: KÉT QUÀ NGHIÊN CƯU...36

CHƯƠNG IV: BÀN LUẬN... 42

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

TÓM TÁT KHÓA LUẬN

Đánh giá sự tương đồng kết quà xét nghiệm từ hai hay nhiều thièt bi thực hièn cũng xét nghiệm lã công vice cân thiẻi đe đain bao chát lượng xét nghiệm, giúp cung cáp các két qua xét nghiệm chinh xác, tin cây cho chẩn đoán vá điêu tri. Vi vây, đẻ tài nghiên cứu “So sánh kết quà xét nghiệm tông phân tích nước tiêu trên máy phàn tích nước tiêu tụ- dộng LAURA XL vả SIEMENS CL1NÌTEK NOVUS với ROCHE COBAS U60r được thực hiện VỜI mục tièu: “Đánh giá độ tương đồng két qua xét nghiệm tòng phân tích nước tiêu trên may phân tích nước tiêu lư động Laura XL vá Siemens Climtek Novus với Roche Cobas Ư601 tai Bênh viên Đại học Y Hà Nội”.

Đối tượng và phirơng pháp nghiên cứu: 270 mầu nước tiêu tư các bênh nhãn đen kiêm tra sức khoe tại bênh viên được thu tháp va liền hanh xét nghiêm dòng thời trên 3 max Laura XL. Siemens CLINTTLK Novus vã Cobas Ư60I Kêl qua thu được được xư lý va so sánh bàng Ty lộ lương dồng (Concordance rate).

Kết qua: Tỷ lè tương đồng (Concordance rate) cao ờ ca 10 chi số Tý trọng (SG), Nitrit. pH. Protein. Bilirubin. Hồng cầu. Bạch cầu. Glucose. Ketone va Urobilinogen (II lộ lương đồng két qua với sai khác 1 đơn vị >80%). cho thấy mổi tương đồng tốt giừa 3 mây xét nghiêm nước tiéu Tý lệ tương dồng cao nhất ờ chi số Nìtrit (100%) và thấp nhất ờ chi số Protein (80%), các chi số Ty trọng, Hông cầu và Bạch câu có xu hưởng tra kết quá chênh lệch nhau I mức bán dinh lượng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

(Low Molecular Weight) Protein trọng lượng phàn tư thấp

(Familial Renal Glucosuria) Chứng glucose niêu gia đinh

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

DANH MỤC BANG

Bâng 1.1. Thành phán trung binh các chất trong nước tiêu 24h... 8 Bang 2.1. Khoang kci qua cua các thơng sơ trên hị thống Laura XL. Siemens Clinitek Novus và Cobas U60I do nhá sân xuất cung cấp ... 32 Bàng 2.2. Bang chuyên đỏi khoang đo cua 5 thòng sổ Bạch câu. Hòng cảu. Glucose. Ketone và Urobillinogcn ... 34 Bang 3.1. Tỷ lè tương dồng (%) vã ty lé tương dông vớt sai khác =1 khoang dơn vi (%) cua chi sổ Ty trọng giừa máy Laura XLvả CLINTTEK Novus...36 Báng 3.2. Ty lè tương đóng (%) vã tý lẽ tương dồng với sai khác =1 khoảng dơn vi (%) cua chi số Ty trong giữa mây CLIMTEK Novus va Roche Cobas Ư601...37 Bang 3.3. Tý lê tương đống (%) vã ty lê lương đồng với sai khác I khoang dơn V| (%) cua chi số Tỳ trọng gtừa may Cobas u60I vá Laura XL...37 Băng 3.4. Ty lê tương đồng (%) và ty lè lương đông với sai khác I khoang đơn V| (%) cua chi sò Ty trong giữa máy Cobas u60l. CLINITEK Novus vá Laura XL... 38 Bang 3.5. Ty lộ tương dồng(%) vả tý lè tương dõng XỚI sai khác : I khoang dơn vị (%) cua các chi sổ lóng phân tích nước liêu giìra các máy Ư60I. Novus, Laura XL ... 39 Báng 3.6. Ty lè tương dồng cũa 5 chì sổ giừa Cobas Ư60I va CLINTTEK Novus sau khi dược chuyên đơi khống kểt q... 40 Bang 3.7. Tý lẽ tương đồng(%) và tý lé tương dồng với sai khác ±1 khoang dơn vi (%) cùa 10 chi sỗ tịng phàn tích nước tiều giừa các mây U60I. Novus, Laura XI... 41

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

Băng 4.1 Ty lộ tương đồng(%) và ty lè tương đồng VỚI sai khác * I khoang đơn vi(%) cua chi số Hông cẩu gùra các may Cobas U60I. CIJNITEK Novus và Laura XL theo khoang tra két qua dà quy đổi về dơn vi Tề báo pL... 44 Bang 4.2. Tý lè tương đống (%) vã tý lẽ tương đông với sai khác =1 khoang dơn vi (%) cua 10 thông số nươc lieu giừa 3 he thống phàn tích nước lieu tự dịng: Cobas 6500 (cobas u601), ƯN3000-11 Ib (ƯC-3500) vã iRICLLL 3000 (Piraya Tantisaranon)... 48

Bang 4.3. Ty lê lương đồng (%) và tỷ lê lương đông với sai khác I khoang đơn vi (%) cua 10 thông sổ nước liêu giữa 2 hê thống ptiàn tích nước liêu tư dịng: Cobas 6500 vã ƯX-2000 (Đongkot Wesarachkitti)... 50 Bang 4.4. Tý lẽ tương đồng (%) và ly lè lương đông với sai khác ■ I khoang đơn vi (%) cua 10 thông so nươc lieu giữa 3 hè thống phàn tích nước lieu tự đòng (Tzu-I Chien)...51

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1 Cấu 130 màng lọc cầu thân...4 Hình 1.2. Mảy xét nghiêm nước tiếu va cản lắng (ự động Erba Laura XL ... 23 Hình 1.3. Máy phàn tích nước tiéu tư đóng SIEMENS CLIN1TEK NOVƯS25 Hình 1,4, Máy phân tích nước lieu lự động ROCHE COBAS U60I... 27

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

ĐẠT VÂN ĐÈ

Phân lích nước liên là một xét nghiệm được thực hiện thương quy tròn màu bênh phàm nhảm phát hiên những bót thưởng (rong nước tiêu. Đảy lá một trong những chi số phan ánh tinh trạng về sức khỏe, bênh tát va có giá tri hỗ trợ bác sì làm sáng trong chân đoàn, theo ddi vá đánh giá hièu qua điều tri.

Hiên nay các cơ sờ y tê thường dũng phương pháp xét nghiệm nước tiêu băng que thừ 10 thịng số trẽn mảy phản tích nước nêu tư động Phương pháp này cô ưu diêm lả nhanh, cho biết nhiều thõng số bán đinh lượng, việc láy mầu nước HCU cũng khơng địi hịi kỳ thuật phức tap. giá thánh ré do đó xét nghiệm nước tiêu trờ nén rât thuận lợi vá dề dang. Test thư 10 thông số gồm Ty trọng, pH. Bạch cầu, Hồng câu, Nitnt, Protein. Glucose, các thê cctonic, Urobilinogen. Bilirubin trong nước tiêu Xét nghiệm tỏng phàn (ích nườc tiểu thường phan ánh các tinh trạng bệnh ly nhiễm trúng hê thông thân liêl niêu va các bênh lý khác gãy ra thay đôi thanh phân nước liêu

Tuy nhiên, hiên nay cõ rát nhiêu hộ thống phân tich nước liêu tư đòng từ các nhá san xuất khác nhau với các công nghé phàn tích khảc nhau dược các cơ sờ dưa vảo thực hiên Kết quá phân tich giừa các phương pháp xét nghiêm cho ra kêt qua chênh lệch 1 +. 2 • đơn vi gày khó khan cho bảc sì trong việc chăn đốn Do dó. chung tôi nhàn thầy cần đánh giá tinh tương dồng giữa cac hê thống lổng phàn tích nước tiêu tư dộng nhảm dam bao việc phiên giai ket qua được chinh xãc và có the chuyên đổi két qua giữa các hộ thống cho nhau. Đo vây chung tỏi lien hành de tai "So sánh ket qua xét nghiệm tơng phân tích nước liêu trên máy phân tích nước tiêu tự động LAURA XL và SIEMENS CLIMTEK NOVUS với ROCHE COBAS 1’60 r với mục tiêu là:

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

"Danh gia đô lương đỏng kết qua xét nghiêm tồng phân tich nước lieu irên máy phân lích nước liêu lự động Laura XL vã Siemens Clinitck Novus với Roche Cobas V601 tại Bênh viện Đai học Y Hả Nói”

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

CHƯƠNG I: TỐNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Nước tiêu (urine)

Nước tiểu la dich bài xuất quan trọng nhất chừa phần lớn cãc chất cân bà cua cơ thè. Nước tiêu chứa hơn 95% lá nước, các thành phần khác như urỏ, clorua, natri, kali, creatinine và các ion hòa tan khác, cùng như các họp chất vỏ cơ vã hữu cơ Những thay dôi vê các chi sỏ hỏa lý và dậc biêt lá nhùng thay dổi vè thánh phàn hóa học cúa nước tiêu phan anh các rổi loan chuyền hoa 1

1.2. Chức nâng tạo thành nước tiều

Quá trinh bài tiết nước tiêu xây ra ờ dơn V| chức nâng cua thận lá nephron. Mồi thân có khoang I triệu nephron. Mồi nephron gồm một bó bao mạch được bọc bơi bao Bowman, óng thận (bao gồm ổng lượn gần. quai Helle, ổng lượn xa. ơng góp). Sư bai tiết nước tiêu nhờ hai qua trinh siêu loe và tái hâp thu. Siêu lọc là giai đoan đâu cua quá trinh tao thành nước tiêu. Hãng ngáy có tới ISO lít nước liêu ban đàu được hình thành

Sư loe cùa cầu thân nhờ áp lực hiéu dụng (Pf). Pf”Pg-(Po*Pc)

pg ap suât thuy lĩnh trong cầu thân (chinh la áp suảt cua mao động mach có tác dung dà) nước váo bao Bowman)

Po áp suàt keo cùa huyết tương (co tãc dụng hút nước từ bao Bowman vào mao mạch).

Pc ap suất thúy tình trong bao Bowman (đối làp với sir hút nước lừ bao Bowman vào trong mạch)

Binh thường Pg = 50mmHg. Po - 25mmHg. Pc = SmmHg. Pf = 20mmHg. ơ người huyết áp ha 60 - 70mmHg. Pg - ’/:; huyết áp - 30 - 35mmHg sẻ dẫn dền tinh trang võ niệu

1.2.1. Sự lọc cùa cầu thận

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

Mao mach càu thân chỡ nước \ a cãc phân lư nhỡ trong mau qua lai dễ dàng và như một màng chân các phân tư lớn. Các phân tư lởn như các protein TLPT 70.000 không qua dược. Vi vậy nước tiêu ban đầu (nước tiểu ờ trong bao Bowman) cô nồng dô càc chảt như trong huyết tương, trứ protein

1.2.2. Mùng lọc ớ cầu thận

Dịch tir trong lóng mao mạch di vào trong bọc Bowman phai qua mang lọc gồm 3 lớp:

- Lớp lề bào nội mò mao mạch trên lề báo này có nhừng lỗ lining (fenestra) có đường kinh I60A

- Mãng đáy: lã một màng lưới SỢI collagen vã proteoglycan có các lồ nhỏ đương kinh 110 A. tích điên âm

- Lỡp tè bào biêu mơ (lã trong) cua bao Bowman: lá một lớp te bão biêu mị có chân, giừa các tua nhó cỏ các khe nhó vời đường kinh khoang 70 -75 A.

<i>Hình 1. ỉ ( tin lạo màng ỉợc cần ihận</i>

Dịch lọc lừ phía mạch máu di váo bao Bowman phai di qua 3 lớp cũa máng lọc cầu thận với các lỗ loe cỏ kích thước nho dàn. Mặc dù có nhiều lớp nhưng máng lọc cảu thân ràt xốp và có tinh thâm lớn hơn mao mạch các nơi

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

khác hàng trâm lần Tuy tinh thâm rất lờn như vậy nhưng màng củng Cỡ tinh chọn lọc cao đơi VĨI các phân tư mả nó cho qua2

1.2.3. Sự tái hấp thu ỡ ống thận

Các chất dược hấp thu ơ ống thán rất khac nhau Mót số chất khơng được tái hấp thu. một số chất được tái hắp thu hồn tốn, một sổ chất được tái hấp thu một phân.

- Chat không dược lãi hẳp thu: là các chất được dào thái qua cầu thân nhưng không được tái hắp thu ớ ống thân như insulin, mannitol, natri hyposulíìt

- Các chắt dược lái hâp thu hoan tốn Glucose dược tãi hẳp thu ờ ỏng lượn gằn Mức glucose máu 1.8 g/1 được gọi là "Ngưởng tái hấp thu glucose cua thận" Khi nồng đò glucose máu tháp hơn 1.8 g/1 (hl glucose được tái hấp thu hồn tồn theo cơ chè vân chun tích cưc thư phát (Glucose dược tai hấp thu vào máu thòng qua cơ chê đồng vận chuyên VỚI Nam vã protein mang) và có giới han Khi nồng độ glucose cao hơn ngưỡng 1.8 g 1 thi glucose sỏ khơng dược tái hàp thu hỗn toan mà sê bi dào thái qua nước tiếu

- Các chât dược tái hẩp thu một phần:

Nưởc được tai hẩp thu 99%. Tái hấp thu nước la ket qua cua quá trinh lải hap thu các chầt có lưc thâm thấp cao: Natri. Kali. Clo. Bicarbonal,... dê duy tri cân băng áp lực thâm thầu Nước đươc lãi hâp thu ờ ống lượn gân. óng lượn xa. quai Hcllc vả ống góp. trong đỏ 75-90% nước do cân thân lọc được tai hẩp thu ơ ông lượn gần Sự lai hấp thu nước ơ ổng lượn gằn không lam Ihay đối àp suất thầm thấu Nước tiếu di khói óng lượn gần la dàng trương với huyết tương.

Sự tai hãp thu Natri rắt phức tap. ơ ống lượn gán. 70% muối được tải hãp thu. Yếu tố chinh gây ra sư tai hấp thu là áp suất thầm thau va áp lực thuy

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

tỉnh trong mao mach ống thân Sự tái hấp thu Natri ơ ống lượn là quá trinh tích cưc địi hoi nhiều nâng lượng.

- cr dược tái hầp thu thu dòng song song với Na

- Ure được tai hấp thu dỏn 40-50% thụ dộng hoan toán phụ thuộc vá nồng đò urc trong máu.

Acid uric được cầu thân học khoáng 6mg phút, ồng thân bãi tiết khoáng 6mg phút, ơ ống thận 95 - 98% lượng đõ được tài hàp thu. lượng acid uric dược đào thai khoang 0,33mg/phũt tương đương 600mg 24h

Crealinin được lọc qua câu thân và cùng được tải hấp thu ơ ồng thân Ham lượng creatinin dược coi như một dầu hiệu dê theo dõi chức năng thận

Tải hắp thu protein và acid amm: protein có trọng lương phàn tư thấp vá acid amin được tai hấp thu hồn tồn ơ óng lượn gần theo cơ che ván chuyên tích cực. Protein dược chuyên váo trong té bào ống thận theo cơ chế "âm bào”. Các acid amin tự do trong lóng ơng lượn được vận chuyên tích cứ nhỡ protein mang đặc hiéu qua mang MỎI ngày thán tải hấp thu lới 30g protein. 12

1.3. Thành phần và tinh chất cua nước tiêu 1.3.1. Thể tích nước tiểu

Thè tích nước tiêu trung bình ơ người lớn trong 24h khoang 1000 1400 mL, lương dương 18 20 ml kg thân trong. Thê tich nước tiêu thay dổi theo điều kiên sinh lỷ. bênh lý Lượng nước tiêu ít khi uống it nước hoặc Lim vice trong đicu kiộn âm và nong ra nhiêu mồ hôi Trong một số trường hợp bệnh lý. nước liều cỏ the trên 2500 mL 24h (vi du bênh dát thao đường, dãi nhat) Lương nước tiêu cùng có thê dưới 750mL/24h trong trưởng hợp viêm cầu thân cấp, viêm ồng thân càp do ngó độc. mát máu. bong nẠng. ■

1.3.2. Các lính chất vật lý cua nước tiều

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

lượng nước nêu và độ đàm đac Nhừng sác tồ chinh trong nước nèu la các sán phầm có nitơ như urobilin (san phàm oxy hóa cùa urobilinogen), cac đản xuắl cùa indoxyl, ơ bênh gan màt. nước tiều có mau nâu vàng cúa bilirubin Nước tiêu màu hồng do co máu uống nhiêu nước hơn thương cỏ xu hướng lam giam nồng độ nước tiểu, do dó khiến nước (lêu có máu nhai hơn Nước tiêu dục như nước vo gao do cõ dường chất

Nước tiêu bình thường lầy trong điêu kiên đúng quy cách thướng trong suót. De một thời gian ngân, nước tiêu xuất hiên đám mày vân due cua nhừng tê bão nội mô vá urosomucoid. lơ lửng ờ giừa hay dãy ổng tùy theo tý trọng nước tiêu. Nước nêu đè chỏ mat hay lạnh có thè xuàt hiện cặn acid uric, muối urat hoíc phosphat lăng xuông dãy lộ. Khi đun gàn sõi. muồi urat sồ tan. nhimg mi phosphat khơng tan trong mịi trương trung tinh hoặc kiêm va tan trong mỏi trường acid nhe

mau. mu. protein, dường chát nươc tiêu nhớt hơn va co nhiều bot

<i>- Mùr nươc </i>tiêu có mui dặc biệt, dê ngoai không khi co múi khai do uré biên dõi thanh amoniac. Trong một $ồ trương hợp bênh lý nước tiêu có mui ceton, mũi hỏi

<i>- Sức củng bề một cun nước nêu.</i> sức cảng bê mát cua nươc tiêu tháp hơn nước khoang 64 - 69 dync/cm2 (sire edng VC mật cua nước lá 72 dyne/cm2) Trong viêm gan. tóc mát. nước tiều có muỗi mật gây giam sức câng bề ntậl

- 7j <i>trọng</i> ty trong nước tiều thay đôi trong ngáy. Ty trọng nước tiêu 24h ơ điều kiện 15 C dao dộng trong khoang 1.005 - 1.030. tning binh la 1.018 = 0,022. Trưởng hợp dái tháo dường, lỹ trọng nước tiéu có thế lên tơi 1,03 1.04. trường hợp dái tháo nhạt ty trong nước tiêu thâp

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

<i>- pH</i> pH cua nước new 2411 hơi acid, nong khoang 5-6. trung binh la 5.8. pH nước tiêu acid do sư có mật cua acid acetoacetic, acid uric, phosphal acid \ ã các muối amoni pH thay đói theo chê độ án: ăn nhiều rau. pH nước tiếu acid nhe. có khi trung binh hoặc hơi kiềm; ân nhiều thịt pli nước tiêu acid manh, lao động manh về cơ báp, hoạt động the due thê thao làm tâng đò acid cùa pH nước tiêu Trong dãi tháo dưỡng nặng. pH nước tiêu acid do bai xuảt các thề cetonic. Các trường hợp viêm bê thân và bang quang. pH nước tiêu trờ nên kiêm do phan ứng lén men ainomac Ớ bênh nhàn viêm da dày da acid. pH nước tiêu sau bừa an thường kiểm 1

1.3.3. 'Thành phần hóa hục cùa nước tiêu

<i>Báng 1.1. Thành phần trung bình các chất trong nước tiểu 24h</i>

- Clorua nồng dò clo trong nước tiếu phụ thuộc váo ché đó ăn. Trong viêm thận, nhiễm trũng clo giam trong nước tiêu.

- Phosphat sư bài xuất phosphat tâng ơ nước tiêu gặp trong các bênh nhuyễn xương, ưu năng tuyên giap va thiêu nâng cản giap trang

Cãcchầthữu

cơ

- Urẽ lượng nitơ tir urê trong nước tiêu chiếm 80 - 85% nitơ toán phan cua nước tiêu Nơng dị urê trong nước tiêu tỷ lé thuận với che dộ àn giàu dam. sốt cao. dai thao đường, ini năng tuyên thượng thân, nhiềm dóc asenic va

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

phospho Nơng đị tưè trong nước tiên giam do tơn thương biêu mị ổng thân như viêm thân cap do nhiễm độc.

- Creatinin: sự bai xuất creatinm trung binh ỡ người trường thánh nam giời là 20-25mg/kg thê trọng. Teo cơ, thối hóa cơ. ưu nảng tuyên cán giáp trang crcatinin trong nước tiêu tàng.

- Acid uric ché dò An nhiều dam. lượng acid uric lăng. Viêm thận, bệnh chuyên hóa nucleoprotein ở tè bào như bệnh bạch cầu. acid uric nước tiều lăng

- Acid amin: nước tiêu chứa tát ca acid amin. mỗi acid am in chiêm khoang IO-3Omg trong nước tiêu 24 giờ Riêng glycid vã histidin nhiều hơn, khoang trên IOOmg/24 giờ 0 phu nừ sư bái xuất his cao nhất váo giừa ngáy thứ 15- 20 cua chu kỹ kinh nguyệt.

- Các hormon, vitamin, enzym: trong nước tiểu có amylase, có các vitamin Bl, pp. c và các dang dần xuàt cua chúng, có các hormon sinh due nam. sinh due nừ, vo thượng thán dưới dang dẫn xuất gluco liên hợp

Vice dinh lượng một sổ chất trên trong nước tiếu co giá ữ| chân đoán một số bệnh.

1.4. Giới thiệu 10 thơng số hóa sinh trong xét nghiệm tơng phân tích nước tiều

1.4.1. Tỷ trọng

Trọng lượng riêng cua nước lieu (Ty trọng) phu thuộc vão trang thãi hydrat hóa cua người, tinh lồn ven cua tuyến yên vá ồng thận Thõng thương, tất ca nước tiều rin khói quai I lcnlc đêu lỗng so vớt huyết tương, gằn lương đương với trọng lượng riêng 1,001 hoặc 1,002 Trọng lương riêng cùa nước tiêu bàng trong lượng cua một thè tích nước tiều nhất đinh chia cho trọng lượng của một thê lich nước lương dương'. Ỡ nhừng người khoe mạnh, trọng lượng riêng cua nước liêu la 1.002-1,035. Ty trọng túng lá dấu hiêu cua tinh

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

trang mắt nước còn tý trọng tháp được phát hiện trong một số trương hợp như nòng nhiều nươc. bệnh đái thảo nhạt, suy thận, tầng canxi máu (nồng đô canxi trong máu tâng) hoậc hạ kah máu. Lượng protein hoặc glucose cao trong nước nêu cở thè ành hương đến chi sổ trong lương riêng Tỷ trọng cùa nước liêu giam ớ người lờn tuốì do kha năng cò dặc nước liêu cua thân bi suy giám.5

1.4.2. pll

pH được dùng đè đánh gia linh acid hay kiểm cưa nước tiểu thòng qua nồng độ ion H’tự do có trong nước tiếu. Độ pH cưa nước tiêu thường cỏ tinh acid. Pham VI pH từ 5.0-8.0 dược COI lã binh thường. Đô acid cao cõ thê chi ra sư hình thành SOI lièt niêu. Độ kiềm có thê chi ra nhiễm trùng tiêu với một sơ loai ví khn như Protcưsmưabilis, Klebsiella hoặc Pseudomonas. Độ pH nước tiêu cùng bì anh hương bơi chê độ ân uống Ché độ ản giàu protein có thê làm nước tiêu có tinh acid vá chế đò án nhiêu rau hoặc các san phàm lừ sữa cỏ thê làm nước liêu có linh kiềm 5

1.4.3. Bạch cầu (LEt )

Sư hiện diện cua bạch cầu trong nước tiều cho thấy tinh trạng viêm tai dường net niệu. Nhiễm trũng tiết niêu sinh ra các te bao mu. nhưng te bao nay giái phong enzym esterase. Leukocyte esterase la một loai enzyme dược giãi phơng bơi bach cầu trung linh dược kích hoạt vào các V| tri nhiễm trùng Phat hiên bạch cảu esterase trong nước tiêu thường dược sir dung đẽ chân đoán nhiễm trùng đường tiết niêu dưới

Xét nghiêm esterase bach cầu sư dụng dai so mau đẽ do hoạt tinh esterase trong mầu, cung càp thòng tin ước tinh về sô lượng bạch cầu cang nhiều bach câu trung linh, hoai tinh esterase cang cao va mau sác thay đôi cang đâm. Mức độ esterase cua bach câu dược phân loai phổ biến nhất la 'âm tinh', 'dâu vet'. ’•' hoặc ’• < ’6

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

Phương phảp xác đinh Bạch cầu trong nước liêu trên máy phân lích nước tiêu lư động SIEMENS CLINITEK Novus và Rochc Cobas 1'601 dựa trên nguyên tác phan ủng lá do este axit amin pyrrole dàn xuảt và muối diazonium. Bach cầu thuộc dòng bach cầu hat chứa enzym esterase trong hat cua chúng, xúc tac quá trình thúy phân cstc cua acid amin đẽ giài phóng hợp chat pyrrole, sau đó phan úng với muoi diazonium, lao ra mâu tim Máy xét nghiêm nước tiều vá cặn lăng tự động Erba Laura XL xác dinh Protein dựa trên dưa trên phan ứng cnzym Miếng thư nghiêm chứa một indoxyl cstc cùng được phàn cải ben các esterase cua bach càu hat Indoxyl được giai phóng phan ửng vin diazontum muối vá máu tim dược hình thành Cường dô màu tỷ lê thuận VỜI lượng bạch câu trong mảu nước liếu được xét nghiêm ' * \

1.4.4. Xiti it(MT)

Việc phát hiên nitrit trong nước tiêu co thê dược sử dung dê chi ra sư hiên diện cua các vi khuân như Escherichia coli. Proteus. Klebsiella pneumoniae. Entcrobactcr. Citrobactcr và Salmonella,.. Vi khuân sỏ khư nitrat trong nước tiếu thành nitrit Sư hiên diện cua nitrit trong nước tiêu (trong màu nước tiêu dược lảy ờ diêu kiên vô trùng) cho thấy sư tốn tai cua nhiễm trung dường tiết niệu Vice phai hiên các bênh nhiễm trùng đíc biệt quan trọng ơ phu nừ mang thai vá tre em gai dê ngán ngừa tồn thương thân vinh viền Binh thưởng không phát hiện nitril trong nước tiêu, phan ứng dương tinh thế hiên tinh trang nhiễm khuân Tuy nhiên, một kết qua àm tinh vẫn chưa loai trừ có vi khn tièt niêu vì một số lý do như: thời gian thu thập mẫu. che độ ân. sư dung kháng sinh, liều cao acid ascorbic. pH. không phai tắt ca VI khuân trong bàng quang đều chuyên đói nitrat thành nitril hay vi khuân khư nitrat đđ biểl ơ mức đáng kê tao ra kết qua âm tinh gia báng cách khư mtrai thanh amoniac nitnt vá oxit nitơ, hydroxylamine vã nitơ và do dó sè cho kết qua xei nghiêm nitnt âm tinh 10

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

1.4.5. Protein (PRO)

Protein lá một đai phàn tư. bao gồm một hoặc nhiều chuỗi polypeptide, mỗi chuồi có trinh tư acid amin và trọng lượng phân tư dộc trưng. Binh thượng thận tãi hấp thu phần lớn những protein dã dược lọc qua cảu thận. 99°O albumin lọc qua cầu thận được tái hấp thu ờ ổng lượn gần. ĐỊI với các protein có TLPT thấp (các chuồi nhe lamda, kappa. B2-microglobulin. hormon) cùng được tái hàp thu hàu hết ờ ồng lượn gân nên dào thãi ra nước tiêu một lượng không đáng kè. Nhờ quá trinh lái hấp thu ờ ổng (hận má trong nước tiếu người binh thường khoe manh lượng protein rắt thầp. Nước tiêu binh thường có một lượng nhó protein khoang 50-100 mg/2 4h. co 50-60% nguồn góc huyèt thanh (trong đõ chi co 40% la albumin còn lại la IgG và các chuỗi nhọ lamda, kappa 1 khoang 40% la các glycoprotein có nguồn góc hr thận và các dường dần nước tiêu VỚI nống dó này nước tiêu binh thường khơng phát hiên được nên trong nước liêu người binh thường được coi lá không co protein.'’ Moi kết qua dương tinh nhiêu hơn vet (trace) đêu la bất thường

Sư hiên diện cùa protein trong nước tiêu côn dược gọi là Protein niệu Protein niêu là hậu qua cua hai cơ che sư di chuyên bất thương cua protein qua cầu thân do tăng tinh thầm cua thanh mao mạch cáu thận va sự giam tai hấp thu bới cac tẻ bao biêu mỏ cùa ống lượn gân 1

- Protein niệu cầu thân

Đảy lả nguyên nhàn phô biến nhất cua protein niêu bệnh lý và la két qua cua vice tàng lọc protein huyết tưong ờ câu thán (chù yếu lã albumin) do tinh thầm mao mọch cầu thân bi tha) địi. Thơng thường, tinh chọn lọc về đièn tích va kích thước phàn tư cua (hanh mao mach cầu (hàn ngăn can albumin, globulin và các chất trong lượng phân tư cao đi qua. Các tể bảo nội mỏ mao mạch và màng day cảu thận cỏ diên lích ảm do sư hiên diên cua các

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

poiyanion như heparin sulfatprotcoglycan Các polyanion nay đày lùi các anion khac như albumin. Thành mao inach cầu thân cùng có các lỏ chức nảng xuyên qua mãng đáy cầu thân đè giừ hầu hết cãc protein lớn với kích thước phàn tứ >100 kDa. Các protein có trong lượng phân tư thàp (LMW) <20 kDa (lược lọc lự do. Do đo. trong cac bệnh tòn thương câu thận khác nhau, mức độ nghiêm trọng của sự phá vờ tinh toán ven càu trúc cùa thánh mao mạch cầu thân tương quan VỚI diện tích cúa hang rào cầu thân cho phép các chât cõ trọng lượng phân lư cao đi qua lòng ổng thân dan đen xuất hiện protein trong nước liêu. ‘6 12/23 10:41:00 AM

- Protein niệu ống thân:

Thõng thường, các protein phàn tứ thấp được lọc de dâng qua cầu thân sau đó được tái hấp thu gần như hồn toàn ơ ống lượn gán vời chi <150 mg/ngày protein bai liẻt qua nước tiêu. Các protein náy bao gốm 0-2 microglobulm, chuồi nhe immunoglobulin, apoprotein vá polypeptide. Tòn thương trong cac tề bao biêu mõ ống thân dần đèn tang bái tiét các protein nảy qua ơng thân •'

Tảng san xuất các protein binh thường hoặc bầt thưởng dần đến sự bâo hóa cua cơ chê tái hấp thu ơ ống thân Dàn đen tâng bai net tất ca các tề bào protein qua nươc tiêu kè ca các protein trong lượng phân tư thấp. 12

Xét nghiệm protein niệu lã một trong những phấn quan trọng va có giã tri nhất cua quy trinh phân tích nước tiêu thõng thương Nồng đị protein trong nước tiêu > 150mg 24 giờ được COI la bênh lý. Bênh đái tháo đương với tôn thương sớm ơ thận thè hiên trong nươc liêu cơ mót lượng albumin rat nho cỏn gọi là albumin niêu VI lượng (micrỡaỉbummnuric)?

Phương phap xác đinh Protein trong nước tiều trên máy phàn lích nước tiêu tự dộng SIEMENS CLINHEK Novus vá Roche Cobas U601 dưa trên nguyên tãc protein nhuộm màu chất chi thị. Trong đỏ. lại một pH được giừ

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

không đỏi bâng dung dich dàn. protein thay đỏ) mau sóc cua chất chi thi. Phán img sư dung thuốc thir Blue lctrabromophenol được đèm ớ độ pH la 3. Màu sác dao dòng từ váng (ảm tinh) dển váng-lục. xanh lá cây va xanh lam- luc. Máy xét nghiêm nước tiêu và cặn lâng tự động Erba Laura XL xác dinh Protein dựa trên sư thay đòi màu sác cùa acid base VỚI thuốc thư tetrabromphenolphtalein ester và tetrabromphenol blue. Ca hai hê thống náy đều có nhược diêm là dị nhay vởi albumin cao hon so vời globulin, hemoglobin, protein Bence-Jones hoác mucoprotein do vậy kết qua âm linh vần chưa loai trữ sư hiên diện cua các protein Iren.' * 9

1.4.6. Glucose (G LU)

Glucose niêu là một xét nghiêm phát hiện sư hiện diên cua các loai dương khư trong nước tiều, chăng han như glucose, galactose, lactose, fructose. V V Nõ xây ra khi cầu thận loe nhiều glucose hơn ống lượn gần có thè tai hấp thu ơng thân đong một vai trị quan trọng trong lái hấp thu glucose ơng thân sỏ lái hẩp thu gần như tồn bộ lượng glucose cị trong dịch lọc binh thường cua càu thận Các protein máng chiu trách nhiệm tái hảp thu glucose ờ ống lượn gần tứ dịch lực cầu thân lã cac chất đồng vận chuyền natn-glucosc: SGLTI. SGLT2 (năm trong mang đinh cua các lề báo ông lượn gàn) và GLUT2 - một chầt chuyên hóa dơn. nấm trong mang dày bên Giai đoan dầu tiên lã glucose dược vàn chuyên qua mang dinh bời SGLTs. Nhùng chất vàn chuyên náy hèn kết với Na irước khi chúng hèn kêl với glucose; gradient natn điện hoa do NaK-ATPase lao đòng lực cho hoai động cua chát đống vân chuyển, dần dền sự licit tu glucose trong biểu mô Từ do lao ra một gradient nồng đó glucose giừa te bao vã huyết tương, chuyên sang giai đoan thứ hai. đó lã sự giai phóng glucose thu động qua mang đáy thịng qua GLUT2. Neu glucose huyèt (ương tảng, sư tái hấp thu glucose ờ ống thân sè tâng tuyên tinh cho đền khi nó đat đen kha nang tái hấp thu tối đa cua ống

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

thân Kha nang tai hấp thu glucose cua ống lượn gần đê ngân glucose đi vảo nước tiêu được gội là "Ngưởng tái hấp thu glucose cua thận".1’ "Ngưỡng lãi hầp thu glucose cua thân” là 1.8 g/l. Khi nồng đó glucose máu thầp hơn 1.8 g i thì glucose được tái hầp thu hoàn toàn theo cơ chẻ vân chuyên tích cực như trên và co giới han Khi nồng độ glucose cao hơn ngường 1,8 g i thi glucose sỏ khơng được tái hẳp thu hốn toàn mã sỏ bi đào thai qua nước tiếu.

Cãc nguyên nhản gày ra glucose niêu cỏ thè được chia thánh hai loại: ông lượn gàn giâm kha nang lái hầp thu glucose và tang nồng đò glucose trong mâu

- Tôn thương ông lượn gần nguyên phát hoặc thứ phát, có thè dẫn đến glucose niệu. Ví du như mang thai, hội chững Fanconi vã hoai tư ông cap tinh. Như đà đè càp trên, SGLT1, SGLT2 và GLƯT2 lá protein mang chiu trach nhiêm tai hấp thu glucose; đội biên ớ một trong những protein máng náy sê gày ra glucose niêu. Đột biên ơ SGLTI cỏ liên quan đền linh trang kẽm hấp thu glucose-galactose. đột biền ỡ SGLT2 có liên quan dén chửng glucose niêu gia dinh (FRG) vã đột biên ỡ GLUT? cỏ liên quan dền hội chửng Fanconi-Bickel ”

- Glucose niệu cùng co thè xay ra khi tàng nòng độ glucose trong máu tuần hồn Khi nống dơ glucose máu cao hơn ngưởng glucose cua thân thi glucose không dược tải hấp thu hỗn tốn va mõt phần glucose sê b| đao thai qua nước lieu Hiên tương này co thê xay ra ơ những người binh thướng tiêu thu quá nhiêu carbohydrate hoặc ờ bệnh nhân tiều đường, ỡ bênh nhàn dai tháo đường, do tang glucose huyết lương, glucose được lọc vượt quá kha nang cua hè thống ống thân va dần đèn glucose nièu. ’

Một số tinh trang dược biết là lam tảng ngường glucose cua thận, chảng han như tuôi tác. bệnh thân (xơ cứng cầu thận do liêu đương), suy lim và tang

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

đường huyết mãn linh Ngoai ra. một sổ điêu kiện được biết la lam giam nỏ. chang han như cường giap, mang (hai. sốt và tàp the due. Lao hóa binh (hường và xơ hóa cầu (hận trong bệnh (lêu đương lảu nám có liên quan dén ngưởng glucose cũa thần táng lèn. vá do do. xét nghiêm glucose trong nước lieu trơ nén It giã tri. nếu có.

Phát hiện Glucose niêu trên 3 hệ thống đêu dưa trên phan ứng enzyme tuần tư kép. cân cd glucose oxidase, peroxidase và kali iodide Mót loai enzyme độc hiệu cua glucose, glucose oxidase, xúc tác sư hĩnh thánh axil gluconic và H2O2 lừ qua trinh oxy hỏa glucose. Enzy me peroxidase xúc tác phan ứng cua H2O2 với chất tao máu kali iodua dê oxy hỏa chất tao màu thanh các mâu lừ xanh lã cày đèn nâu '8 *

Vitamin c (Ascorbic acid) là một chất chóng oxy hỏa manh, cỏ thè gây ra kẻt qua àm tinh gia đổi với các chàt dược phát hiện bắng phan ứng peroxidase?5 Nống độ Ascorbic acid cao làm giam phan ứng mâu cua que nhung nước nêu Do vậy ơ những bênh nhàn cố lương đường trong nước tiều tháp, sư xuất hiện cua Vitamin c có thế gảy âm tinh gia w

1.4.7. Các thề celonìc (KE I)

Các the ketone được san xuất bơi gan vã đirợc sư dung ngoai vi như mòt nguồn nâng lương khi không cô sàn glucose Hai thể ketone chinh là acetoacetate (AcAc) vá 3- p-hydroxybutyrate (3HB). acetone la thê ketone thư ba vá ít phơ biên nhắt Ketone luôn cỏ trong mâu vã nông độ cua chúng tâng lèn khi nhịn an và tập thê due kéo dái Chững cùng được tim thấy trong máu cua trê sơ sinh vá phu nừ mang thai. Bệnh tiều dường lã nguyên nhân bệnh lý phô biến nhài cua tang ketone máu. Trong bênh (lêu đường nhiễm loan ketone, nồng đò kelone cao được lao ra đè đáp ửng với mức insulin thẩp và nồng độ hormone diều hoa ngược cao.17

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

Các cơ che dần đèn sự lâng ketone trong máu là (I) táng sán xuất bơi gan. (2) giam sư dụng ngoại vi trong cơ bãp. va (3) giam thê tích phân phôi. Vi thế ketone không liên két VỚI protein huyél tương nên chủng la chẩt hóa tan có thè lọc tư do trong cầu thận vã xuất hiên một lương nho trong nước tiều ơ ống thân Một nồng đô rắt thẩp cua the ketonc trong huyct tương thướng gặp sau một đèm nhin ân, tốc độ bãi tiết qua nước tiêu là không dáng kê Tuy nhiên, khi nồng độ trong huyết tương tâng vượt quá 0.1 dèn 0.2 mM. sư bái tiết tang lèn và một lượng the ketone có the đo dược xuầl hiên trong nước liêu.”

1.4.8. Bilirubin (BlL)

Bilirubin là một chãi chuyên hóa quan trọng cùa heme (fcrroprotoporphynn IX), một phức họp phối họp dung đẽ phối hợp sát trong các loai protein khác nhau Đillirubin là một chất co kha nâng gây độc nhưng cơ thê đă phát triên các cơ chê giai độc và xứ ly an toàn Bilirubin vã các chát chuyên hoa cua nó cùng tao ra màu vàng đặc trưng cho mật va phản vá ơ mức dò thắp hơn là nước tiêu.

Bilirubin dược lấy từ hai nguồn chinh Khoang 80% bilirubin dược tao ra lừ sư phân huy huyết sác tồ trong các tề báo hồng cầu gia và các tê bao hỏng cầu bi phá hũy sơm trong tuy xương. Phần còn lai bất nguồn tư sư luân chuyên cùa các protein chửa heme khác nhau dược tun thấy trong càc mô khác, chu yếu là gan và cơ Nhũng protein náy bao gôm myoglobin, cytochroin, catalase, peroxidase vá tryptophan pyrrolase Khoang 4 mg/kg trọng lượng cơ the bilirubin dược săn xuất hàng ngay 19

Bilirubin niệu là sư hiên diện cua bilirubin trong nước tiêu. Sư hiện diên cua bilirubin trong nước tiêu la điêu không binh thương va đè có mat trong nước liêu, nó phai dược hóa tan trong nước và bãi tiết qua thận Bilirubin trong cơ thè tồn tai dưới dang liên hợp Hnrc tiếp) hoặc không liên

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

hợp (gián ticp). Bilirubin true tiếp hòa (an trong chắt beo nhưng khơng hóa lan trong nước và do đỏ khơng thè bái tiết qua thân. Bilirubin lien hợp hóa tan trong nước và do dị có thỏ dược bãi tiết qua thận và được phát hiện trong nước tiều. Bệnh nhàn mị ta nước tiêu cùa họ có mau trà hoặc cola khi họ bi vàng da và tàng bilirubin liên hợp do bênh gan hoậc mật. Ớ một người khoe manh co chức nâng gan và giãi phẫu óng mát binh thướng, khơng phát hiên dược bilirubin trong nưởc tiếu. Do dó. bilirubin niêu lá một dâu hiéu của tăng bilirubin mâu liên hợp và có thê là dầu hiệu sớm nhất cua bênh gan hoậc mài *’ Quá trinh chuyên hóa bilinibin diễn ra theo ba giai đoạn trước gan. trong gan và sau gan Bilirubin dược hỏn hợp và trờ nén hóa tan trong nước ơ gan. sau đo được bài tiết qua đường mạt và ổng nang đẽ được dư trừ trong túi mật hoặc di qua ta tràng Do đo, tăng bilirubin mâu liên hợp xảy ra khi có một quá trinh bênh anh hương dền giai đoạn chuyên hóa bilirubin ờ gan vá sau gan

Tnrởc gan:

Cơ thê san xuầt 4 mg mồi kg bilirubin từ qua trinh chuyên hóa heme 80% heme dược tao ra từ quả trinh di hóa hống câu vã 20% côn lai dược tao ra từ qua trinh tao hỏng cầu không hiệu qua và phàn huy myoglobin cơ

Thòng qua một loạt các phan ứng, heme trơ thánh biliverdin, sau do dược chuyên thánh bilirubin vả dược vận chuyền tữ huyết tương đến gan dê hèn hợp.

Trong gan:

Bilinibin được giai phong từ hê thống lười nội mô di đen tê bao gan ờ dang khơng liên hợp khơng hịa tan vá được gân VỜI albumin. Một kin nó đền te bào gan. liên két albumin-bilinibin bi phá vở vã bilirubin được tế bao gan lấy di bâng each vàn chuyền mang mang. Khi ờ trong tế bão gan. bilirubin không liên hợp được đưa đen mạng lưới nội chất, nơi nỏ được liên hợp vời

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

đường thông qua enzyme glucuronosyltransferase và sau đỏ hoa tan trong dịch mật. Bilirubin hèn hợp sau đó được bãi ti& vào màt. Bai tiết bilirubin qua ống thận là bước han ché tốc dó chuyên hóa bilirubin ờ gan. tích tu bilirubin hèn hợp trong máu biêu thi rồi loan chưc nâng tê bao gan khi quá trình bải net bilirubin qua óng dản mật bi q tái hoặc lác nghén ông mật.

Sau gan

Bilirubin liên hợp/hõa tan được vân chuyên qua dường mật va ống túi mật đen lúi mật - nơi nó được lưu trừ. hoặc nó đi qua bơng Vaicr đè sào tá trảng Trong ruột, bilirubin được vi khuân một kết chuyên hóa thánh urobilinogen, sau đỏ dược bái nét qua phán dưới dang stercobilin và bải tièt qua nước tiêu dưới dang urobilin, tao ra mâu sác riêng biệt cho phần và nước liêu.-'1

Do đỏ, ờ trang thái sinh lý binh thường, bilirubin liên hợp không dược bài lie! qua nước tiêu Nêu có rối loan chức nàng tể bào gan hoặc lác mật. một sò bilirubin lien hợp trưc tièp sê thoát vao máu. được thân lọc va bai tiết qua nước tiều. Như vây, bilinibin niệu là một dầu hiéu sớm quan trong cua một quá trinh bệnh lỷ.

1.4.9. Urobilinogen (UBG)

Như dà noi ơ trên, urobilinogen lá một san phàm cúa quá trinh chuyến hoa bilirubin bời VI khuẩn trong mót Urobilinogen dược hình thành trong ruột két khi glucuronidase cua VI khuân thúy phản bilirubin liên hợp. sau đó khư bilirubin tự do thành urobilinogen Hầu het urobilinogen được bai tiết qua phân, nhưng có lởi 20% dược lai hấp thu vá di vảo tuần hoan cứa Sau dó. gan tái bài tiết phần lơn urobilinogen náy váo mật và một lượng nho urobilinogen thường được lim thầy trong nước liêu.” Nhùng người binh thường có the bãi tiết tín 4 mg mồi ngày, các mầu nước tiêu ngầu nhiên chứa 0.1 I mg dL Bệnh nhân môc bênh gan nặng như xơ gan hoặc vièm gan không the lái hấp

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

till! urobilinogen và có thè có nồng đị urobilinogen trong huyết thanh vã nước tiêu tâng cao Bênh nhân bi rối loan tan mâu có thè cỏ biêu hiện tương lự. -' 1.4.10. Hồng cầu(BLD)

Binh thường trong nước tiêu khơng co hoặc có ràt it hồng cầu. Đái mau gồm 2 loai: đái mau đai thê và đái mâu VI thè Đái máu vi thè mắt thường khơng nhìn thấy nước tiêu có máu đó. má chi nhìn thầy hồng cầu dưới kinh hiên vi Đái mau dai thế có thè nhìn tháy nước tiểu có màu dơ bâng mắt thường

Nước tiêu có hồng cầu xuầt hiện ở nhiêu V| tri trong hè thống tiết niêu nhưng chú yếu theo hai cơ chê:

- Hồng câu có nguồn gơc cầu thận: Hỏng cầu niêu xuất hiện trong một so bệnh lý cua thân như viêm câu thân, viêm ồng thận, viêm (hân kê. Nephron khi bi tịn thương có thê gáy chay máu sáo lịng óng thán. Thường gặp trong viêm cầu thân, viêm thân kê, viêm ống thận Hông câu niêu la một trong nhừng triệu chimg cua bó phức hợp (trụ niêu, protein niêu vá bach càu niệu) Trong trưởng hợp viêm mu ờ thân tin hống cầu niêu bao giờ cùng di kem với bạch câu. ngoải ra con thầy bạch câu thoai hoa vá té bao mu ờ nước tiêu.

- Hống cầu nguồn gốc ngoải cảu thân Các trương hợp tốn thương dường tiẽt niệu chần thương lãm vờ các mạch mâu cua dường tiết niệu, viêm bàng quang, ung thư thân, báng quang... .. tiêu bệnh nhãn cỏ nhiều hồng cầu (nhìn báng mát thường thầy màu đo), gọi là đái máu đai thè 24

Hống cầu dược phai hiên trên máy phân tích nước tiểu tư dộng SIEMENS CLINITEK Novus dưa trên sư giai phỏng oxy khói peroxide nhờ hoai dộng giồng như peroxidase cua heme, hợp chất benzidin bl oxy hóa thánh san phàm có mau lừ da cam dền xanh lá cày dén xanh lam dậm

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

1.5. Tj lộ tương dong kết quà (%) (Concordance rate)

Tý lộ tương đổng kct qua đảnh giã được (i lộ phán tram $ố kết qua tương dồng giừa hai phương pháp trén tông sơ kết quà thu thập dược bâng cách lập bàng lừng cặp về các thanh phản trong 10 thơng số nước liêu gồm lên thịng số vã các dai kct qua cua thơng số đó. thu thập vá thống ke sỡ lượng mầu có két qua gióng và khác nhau ờ hai phương pháp vá điền vào ỏ tương ứng Các mót tương địng dược thê hiên dưới dang tý lệ tương đống (%) vã tý lè tương đông trong khoang chênh lệch phản loai ±1 (%) cua két qua Đày là phương pháp đánh giã khái quái, không loai trứ các trướng hợp tương đông ngầu nhiên.25

Tý lè lương đồng được tinh theo còng thức Ty lẽ tương đồng - Concordance rate (%)

Tý lệ

tươngdồng

(concordance rate) =

^

Dựa vào bang trên có thê thấy các gia tri ỡ dường chéo cộng lai sẽ lao thánh tơng sị các gia tri tương đồng lức a - d trên tông sô các giả trị (n). Phương pháp đánh giá tương đổng két quá cho phép đảnh giá phàn trăm các két qua tương dồng trên tống số két quã thu dược, tuy nhiên không loai trừ

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

cac trường hợp đồng ý ngầu nhiên

Đồng ý ngầu nhiên lá trường hợp mã khi đó các kết quá dương tinh (cùng như âm tinh) cua phương pháp A giao VỚI làp hợp các kết qua dương (inh (củng như âm tinh) cua phương pháp B một each ngầu nhiên. Trong đỏ, xác suất đồng ý ngầu nhiên bao gôm: Xác suất tra ket qua dương tinh cua phương pháp A lá ■‘"-, phương pháp B là ■■ll;-. vẶy xác suat tra két quá

n n

dương linh cho ca hai phương phap bảng tích cua (“^ X ““>. xác suất tra ket qua âm tinh cua hai phương pháp cùng lương lự như vậy bang (”“■ X 'f..dl)' Xác suất đồng ý ngẫu nhiên ;á tông xãc suẩt cua hai phương phap tra vè âm tinh va dương tinh.

bàng (^ X ^~) * *^~n~^ x ^~n~^ Tỳ lệ phú hợp thực tai lã tý lộ lương đồng đa loai bo các yen tố ngàn nhiên

Bẽn canh dó. dỏ đánh giá sự tương dông, người ta côn sư dụng khái niệm Tý le tương đổng sai khác ±1 khoang đơn vị.

Ty lệ tương dồng sai khác =1 khoáng đơn vi dược tinh theo cóng thửc số lượng các cặp sai khác ± 1 khoảng đơn vị

só lượng các cặp tương đỏng + không tương đỏng

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

1.6. Mảy phân tích nưóc tiêu tự động

1.6.1. Ngun lý hoạt động chung cùa máy phân tích nước tiêu 10 thông sô.

Máy phàn tich nước tiêu 10 thông số là một máy quang kẻ khúc xa được sứ dụng dế do bán dinh lượng 10 thõng so trong nước tiều bảng cách sir dụng thanh nhúng nước lieu. Các bóng đen 2 cực (diod) phát ra ánh sáng dược sir dung như nguồn sang vã thời gian do được tơi ưu hịa dể phan ứng hoa học vá sự tao màu xay ra trong các vũng phan ứng cua thuốc thư.

Đâu đo trong máy chưa 3 bóng đèn có các bước sõng khác nhau. Que thư dược dật ờ một vị tri cỏ dinh vá đầu do di chuyên trên mỏi miếng đệm thuốc thư, bất đầu tứ vi tri nham chiều” - nơi hè thống quang học bãi đầu hoạt dộng

Trong qua trinh do. may kiêm tra vi tn cùa thanh thư dưới dầu đo bảng cách thực hiện sư kiêm tra một each chinh xác dong ánh sáng khúc xa được do Nểu que nhúng dược dật thiếu chinh xac dưới dâu do. máy sè thông báo một tin hiệu “lỗi"*

1.6.2. Máy xét nghiệm nước tiếu và cặn lảng tự dộng Erba Laura XI.

<b><small>■ </small></b>

<i>_-Hình 1.2. Máy xẻ! nyhtỉm nước nêu và cộn láng tự J(>ny Erbứ ỉ.atưư XL</i>

</div>