Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (8.14 MB, 96 trang )
<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">
Mã số: 8380107
Tôi xin cam đoan đập là công trinh nghiên cửu Rhoa học độc lập của
‘Tada thuận hạn chế canh tranh Bộ Luật Lao đơng
Luật sư
Tòa án nhân dân.
‘Tada thuận hạn chế canh tranh
</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">1.1. Những van để lý luận vẻ thöa thuận hạn chế cạnh tranh trong lao động...7 1.1.1. Khái niệm vẻ thỏa thun hạn chế cạnh tranh trong lao động...
1.1.2. Những tác động va ảnh hưởng của thỏa thuận han chế cạnh. tranh trong lao động 1 1.2. Điều chỉnh pháp luật vẻ thỏa thuận hạn chế cạnh tranh trong lao động... 17
1.2.1. Khái niệm pháp luật vé thöa thuận hạn chế cạnh tranh trong lao động 1
1.22. Nội dung điểu chỉnh pháp luật vẻ thỏa thuận hạn chế cạnh. tranh trong lao động
trong lao đông. 4 3.1.1. Quy định cia pháp luật vẻ théa thuận han chế canh tranh trong lao đông 4 3.1.2. Một số nhận xét đánh giá 41
thöa thuận han chế canh tranh trong lao động, 4
trong lao đơng, 4
chế cạnh tranh trong lao động 61
canh tranh trong lao động. 61
tha thuận hạn chế cạnh tranh. 64
chế cạnh tranh trong lao động ở Việt Nam. 66
nhập quốc tế. Hiện tại Việt Nam đón nhân được sự đâu từ manh mé của các
đặc biệt là thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. “Théa thuận hạn chế cạnh tranh” (non-compete agreement) trong lĩnh vực lao động nhằm mục đích phịng ngừa, han chế NLD tiết 16, sử dung, loi dụng trái phép các bí mét cơng nghệ, ‘bi mật kinh doanh của NSDLD, bao vệ quyển lợi chính đảng của NSDLĐ và phịng tránh cạnh tranh khơng lành manh từ các đối thủ cạnh tranh trong hoạt
trên thi trường và nó đã được ghi nhân trong pháp luất lao động của một số quốc gia
Pháp luật Việt Nam hiện hành tuy có quy định vé việc NLD va NSDLĐ
‘bi mật công nghệ, song còn mang khải quát chung và hướng nhiễu hơn đền. “thöa thudn bão mat/thda thuận cắm tiết 16” (confidentiality agreement/non-disclosure agreement), chứ không phải 1a các quy định trực tiếp về "thöa thuận hạn ché cạnh tranh” (non-compete agreement).
thöa thuên hạn chế cạnh tranh trong lao động, Các vu việc nảy cũng đã được
thường vi kết hôn với tinh dich”. Song do chưa có các quy định rổ rằng của
việc lại được sắc định va giãi quyết khác nhau. Điễu đó lam đây lên làn song tranh luận về giá tr pháp ly của thỏa thuân nay, về * chiếc vòng kim cổ” của người lao đơng Nhiều câu hỏi vẻ những khía cạnh pháp ly đã được đất ra về vấn dé nay. Thöa thuận hạn chế cạnh tranh liệu có được thửa nhân trong thực
lao động hay tranh chấp dân sự, thương mai. Các luật sư, các nhà tư vẫn va
Chính vì thể, tác giã đã lựa chon để tài: “Những kia canh pháp if về
nghĩ" làm đề tài luận văn thạc sĩ luật học với mong muén thông qua nghiên
pháp lý cho théa thuận này, Từ đó góp phan bão vệ quyên lợi hợp pháp, chính. đáng cla NSDLĐ, bio đảm quyển lợi cơ bản của NLD khi tham gia quan hệ lao động có giao kết về théa thuân hạn chế cạnh tranh.
‘Thda thuận hạn ché cạnh tranh trong lao động là một lĩnh vực khá mới
- Sách " Những vẫn để cơ bản của pháp luật Hoa Kỷ”, Alan B. Morrison (chủ biển) (2007), Nab Chính trị quốc gia, Ha Nội
- Bai tạp chí: "Điều khoản béo một ~ Hạn chế cạnh tranh trong HĐLĐ”, Doan Thị Phương Diệp, Nghiên cứu lập pháp 2015. Bai viết "Luật lao đông
đã được chấp nhân trong thuec tiễn", Luật sự Trân Văn Trí, Thời tảo kinh té Sai Gịn, tháng 6/2018. Bai " Điều khoăn cạnh tranh trong hợp đẳng NDA”
théa tìmân Khơng cạnh tranh" Ths Ls Lê Thi Phương, tạp chi Tòa án, tháng, 11/2018, Bài viết
NDA-ait te nguyện deo vòng ktm cô" của luật sw Lạc Duy, đăng trên Saigontimes
án thừa nhận.
- Luân văn thạc sĩ
Co Luận văn thạc sĩ "Xây dung khung pháp lý cho thỏa thuận hạn chế canh tranh trong lĩnh vực lao đơng" năm 2011 của tác giả Vũ Đình Khơi, Trường Đại học Luật TP. Hỗ Chí Minh, Luân văn thạc si: "Các vẫn dé pháp lý về diéu khoản hạn chế cạnh tranh trong quan hệ lao động” năm 2016 của
thuận hạn chế cạnh tranh trong lao động ở các khía canh khác nhau, song, cịn.
</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">mỡ mức rất han ché va chủ yêu lé những bai viết xuất phát từ một vụ việc
khía cạnh pháp lý về thỏa thuân han chế canh tranh trong lao đồng từ những
sấu sắc, cân thiết phải nghiên cứu trong béi cảnh hiện nay.
3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu.
"Mục đích nghiên cứu của luận văn la làm sáng tô một số van để lý luận vẻ thỏa thuận hạn chế cạnh tranh trong lao động, đánh giá thực trang pháp
nghị những giải pháp hoàn thiện pháp luật vẻ théa thuận han chế cạnh tranh
xu thể hội nhập quốc tế hiền nay. vả thực tí
canh tranh trong lao động và phân tích một số khía cạnh pháp lý đặt ra từ một
- Thứ ba, Để xuất một số kiên nghị nhằm zây dựng khung pháp luật về thöa thuên hạn chế canh tranh trong lĩnh vực lao đông, đáp ứng yêu cẩu của
- Đối tượng nghiên cín:
Théa thuận han chế canh tranh trong lao đơng là một vẫn dé mới, có
luật có liên quan. Luận văn cũng nghiên cứu vẻ những khía cạnh pháp lý từ
nghiên cứu ở những mức 46 nhất định
được nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau. Trong luận văn nay, tác giã chỉ tập trùng nghiên cứu thỏa thuận hạn chế cạnh tranh trong lao đồng ở một số khía cạnh pháp lý cơ bản như bản chất, chủ thé, hình thức, nổi dung, gia trí pháp lý của thỏa thuận... Luân văn không nghiên cứu vẻ thủ tục giải quyết các tranh chấp về lĩnh vực này.
5. Phương pháp nghiên cứu.
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở lý luân của Chủ nghĩa Mắc ~ Lênin.
nhiễu phương pháp nghiên cứu khác nhau như phương pháp phân tích,
canh tranh trong lao động, tác giã đã chủ yêu sử dung phương pháp nghiên
luật vé thỏa thuận han chế cạnh tranh trong lao động, tác giả đã sử dung
Chương 2: Trong chương này tác giả đã sử dụng các phương pháp phân
canh canh đồng thời phân tích va lam rổ những khía cạnh pháp lý đất ra từ
Chương 3: Các phương pháp quy nạp, phân tích, bình luận là những
kiến nghị nhằm hồn thiện pháp luật. vẻ thưa thuận han chế cạnh tranh trong lao động ở Việt Nam
Luận là công trình nghiên cứu một cách có hệ thơng va tương đổi toản. diện vé các vẫn để lý luận của thỏa thuân han chế canh cũng như sự điểu chỉnh của pháp luật vẻ vẫn dé này qua pháp luật của một số nước, phân tích
Những nghiên cứu, để xuất, kiến nghị của luân văn có ý nghĩa trong việc.
canh tranh, tao cơ sỡ, tiên để cho NSDLD va NLD tha thuận, xây dựng thöa
từ đó góp phần bao vệ tốt hơn quyền lợi hợp pháp của cả NSDLĐ và NLD,
Chương 01: Những vấn để ly luân về théa thuận bạn chế cạnh tranh trong lao đồng và sv điều chỉnh của pháp luật
Chương 02: Thực trang pháp luật Viet Nam về thöa thuên hạn chế cạnh
thuận hạn ché cạnh tranh trong lao động ở Việt Nam
</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">Chương 1
LLL Khái ni
‘Moi doanh nghiệp déu cĩ những thơng tin và dữ liệu ma doanh nghiệp
nghiệp như các bí mat kinh doanh, bí quyết cơng nghệ sản xuất, chiến lược kinh doanh, thơng tin và sử quen biết với khách hàng... Nêu NLD nay đi
hình dung được những thiệt hại mà doanh nghiệp sẽ gấp phải khi NSDLD lả đổi thủ cạnh tranh cĩ được những thơng tin bí mật nay.
NDSLP thường yêu cầu NLD ký kết các cam kết về théa thuận han chế trong Tĩnh vực lao đơng như thộ thuên bảo mat; thơng tin, thoả thuận han chế tiếp
tranh là loại thoả thuận quan trong nhất va hạn chế sự cạnh tranh của NSDLĐ một cách tồn điện nhất,
</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">trên thị trường
théa thun giữa các bên dưới mọi hình thức gập tác đơng hoặc có khả năng
canh tranh” được quy định tại Khoan 3 Điều 3 LCT là: “tic động loại trừ: làm giảm, sai lệch hoặc cẩn trở cạnh tranh trên thi trường”. Dưới góc đơ
lâm giảm, sai lệch hoặc cân trở cạnh tranh trên thị trường, không phải là théa
chế cạnh tranh trong lao động ma chúng ta đang bản đến ở đây.
Theo luật sử Edward Goodwyn, thoả thuận han chế cạnh tranh trong lao
Viên Ngôn ngšhọc (1997), adn ng Vide, Trang tm từ đổn học MA Đã Ning, 108
<small>“Trường Địt học Loit Hà Nỗ: 2018), Giáp mờ Tu Candi enh NOES. Công wx Nhân dn, 6,</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">NSDLD trước trong một thời hạn nhất định sau khí HELD chm đứt, hoặc
những thông tin và dữ liệu ma NLD có được trong thời gian lam việc cho
hạn chế cạnh tranh trong HĐLĐ là thoả thuận han chế một NLD cũ cạnh tranh với NSDLĐ trước của họ hoặc làm việc cho đổi thủ canh tranh trong
‘Dao luật thöa thuận hạn chế canh tranh của bang Massachusetts, Hoa Ky (The Massachusetts Noncompetition Agreement Act added by St2018, c
dụng với các théa thuận hạn chế cạnh tranh với NLB làm việc hoặc cư trú tại
thuận giữa một NSDLĐ và một NLĐ, hoặc phát sinh từ một QHLĐ sắp được hình thành, trong đó NLD hoặc NLD tương lai đồng ý rằng ho sẽ không tham. gia vào một số hoạt động nhất định có tính cạnh tranh với NSDLĐ sau khi QHLĐ cham dit”
Toặc lầm việc cho một đỗi thủ canh tranh cũa NSDLĐ
thöa thuận hạn chế cạnh tranh nêu trên déu sác định đây là thöa thuận giữa
<small>"Brad Goody Q06), Restrictive coves in enplymint cama; trọ cập tic 20.6 ngiy 0704/2020</small>
<small>‘yLiepsmmepncamasons omfg shesestie-coveunts-e-amploymant ona</small>
<small>“ea Yaugium, tno Yenuda (2018), Buglersee ly gioi pan, METER, uy cập Bic 2009,ngiy</small>
<small>07147020 tổ: Imp: </small>
Sas: foo aass govt deans ganera ns-c9.s5-24hconmact ‘ps. le sate us Sessen/790001 BIGIAB/AB76_EN pat
</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">HĐLD chấm dứt ma chưa để cập đến han chế với NLD khi HĐLĐ đang còn.
của thoả thuận han chế cạnh tranh là nhằm bao vệ thông tin mật của NSDLĐ,
thöa thuận không được làm việc cho đối thủ cạnh tranh ma nó thường được lơng ghép trong théa thn bảo mật vả không canh tranh (non - disclosure agreement and confidentiality and non - competition), thường gọi là NDA. NDA ra đồi dựa trên nhận thức. khi NLD làm việc it nhiễu ho sẽ biết được
canh tranh - NSDLĐ sẽ yêu cầu NLD phải ký NDA trước khi chính thức lâm
Hoặc có kad năng thực hiền hoat động canh tranh với NSDLĐ, trong thời
Big, 0) an Non 46
<small>"pin Vin Trị" King im vc cho di can — oe pip tinh”, Thin</small>
<small>siGin,2sisn018</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">NSDLD có bí mật thương mai, bi mật kinh doanh Đồng thời, những lợi ich
doanh của doanh nghiệp), có tinh độc quyền, mang đắc trưng riêng của doanh. nghiệp và tao nên lợi thé cạnh tranh, có ảnh hưởng to lớn và có tính quyết
của doanh nghiệp
(non-solieitation/ non-dealing agreement): và Thỏa thuận bão mật (confidentiality
không có khả năng thực hiện các hành vi cạnh tranh khơng lành man như sit
canh tranh có đổi tương chính là han chế NLD khơng lam việc cho mốt công
chính NSDLĐ đó trong hoặc sau khi kết thúc QHLĐ với NSDLP.
Trong khi đó, đối tương chính của théa thuận cảm lơi kéo lại la việc sau khi kết thúc QHLĐ với NSDLĐ, NLD sẽ bị han chế không được lôi kéo, chảo mời các đồng nghiệp đang làm việc cho NSDL; hay khách hing, đổi tác của
lâm việc cho minh hoặc cho NSDLĐ mới của mình. Cịn thưa thuận bảo mất lễ về
</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">(confidentiaity agreement) hay thỏa thuận cấm tiết 16 (non-disclosure agreement) có đối tượng chỉnh là trách nhiệm không tiết 16, không sử dung
canh tranh, bởi xét cho cing thì mục đích của thỏa thuân hạn chế cạnh tranh.
doanh nghiệp, tổ chức kinh té nào, dù có cùng lĩnh vực, hoạt đơng canh tranh hay có khã năng cạnh tranh với NSDLĐ. NLD chỉ có trách nhiệm bao dm trách.
chức đó. Trong khi đỏ ở thỏa thuân han chế cạnh tranh, NLD không được phép lâm việc cho NSDLĐ là đổi thủ cạnh tranh của NSDLĐ cũ, tức théa thuận may tập trung vào trách nhiệm han chế cạnh tranh mma khơng cản phải xem xét vẫn để
NLD có tiế lộ các thông tin bi mật của NSDLĐ hay không.
ranh trong lao động.
- Đối với người sit dụng lao dong
tin, bí mat quan trong, có giá trì kinh tế của NSDLĐ. Nêu NLD đồng thời lâm
nghề kinh doanh với NSDLĐ, có kha năng NLD sé sử dụng, tiết lộ các thông
nay lại có ý nghĩa, gia tri quan trọng với hoạt động kinh doanh cia NSDLĐ,
dem lại nguồn lợi nhuận lớn cho hoạt đơng kinh doanh của NSDLĐ. Do đó, nến các thông tin bi mật nay được không được bảo vé, bão mắt, bi các đổi thủ
</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">Dui gĩc đơ pháp lý, thưa thuân han chế cạnh tranh cĩ tác dung phịng
cho mình Bên cạnh đĩ, việc ghi nhận thỏa thuận này tao ra cơ chế bảo dim
của pháp luật lao động hiện hành,
những lợi ích chính đáng của NSDLĐ. Nhờ vay, théa thuận tạo ra các lợi thé kinh doanh cho NSDLĐ trước các đổi thủ cạnh tranh, gĩp phân đem lại cho
trường. Tuy nhiên, sự tổn tại của thỏa thuận hạn chế cạnh tranh lại khơng
, théa
thương mại nào đĩ trên thị trường, hộc nĩ đánh mắt cơ hội cho những
‘bi mật quan trọng, cĩ gia tri kinh tế của NSDLD, NLD hồn tốn cĩ khả năng
chức kinh tế nảy. Mã các thơng tin mật nảy cĩ ý nghĩa, giá trì quan trọng đổi với hoat động kinh doanh của NSDLĐ, tạo nên lợi thể cạnh tranh, vi thé của NSDLD trên thương trường, gĩp phản đem lại nguồn lơi nhuận lớn cho hoạt
</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">động kinh doanh của NSDLD. Do đĩ, néu các thơng tin bi mật này khơng
canh tranh ngược lại với NSDLĐ, thi quyền và lợi ích hợp pháp của NSDLD sẽ cĩ nguy cơ bi chiu thiết hại to lớn
Vi thé, théa thuận hạn chế cạnh tranh trước hét lả tạo cơ chế bao đầm
hưởng sấu tới NSDLĐ, Nêu NLD bi hạn chế khơng được làm việc cho đổi thủ cạnh tranh với NSDLĐ thi các thơng tin mat ma NLD cĩ được từ NSDLĐ sẽ khơng cĩ giá trị lợi dung, sử dung. Lúc nay, NLD sf it cĩ khả năng gây ảnh hưởng sảu đến quyển, lợi ich hợp pháp của NSDLD. Khi cĩ sự bảo đảm vẻ
da nguồn lực, tối wu hĩa năng lực sin xuất ~ kinh doanh của mình, từ đĩ mà dem về doanh thu, lợi nhuận ngày cảng lớn hơn
"Tác đơng lớn nht cia thỏa thuân hạn chế cạnh tranh đổi với NLP là han
canh tranh, nên it bị ảnh hưởng. Song, với NLD thuộc các ngành nghề được đảo tạo chuyên nghiệp, cĩ trinh đơ chuyến mơn, tay nghề cao (ching han nine
chế cạnh tranh Theo đĩ, NLD bi hạn chế khơng lam cơng việc hoặc khơng
trong một thời gian nhất định (chẳng hm hue một Rhộng thời gian từ vải
ngiĩa, ở phương dién nảo đó NLD bị “han chế" vẻ quyển tự do việc làm, không được tự do lựa chọn như trước khi có thỏa thuận hạn chế cạnh tranh
Tuy nhiên trong trường hop nay, NLD thường được bù dip thiết thoi bằng trí cơng việc cao hon; mức tién lương, tiễn thường cao hơn, vả nhiêu các chính sach dai ngơ khác từ NSDLĐ, ... Trong nhiễu trường hop, NLD
lâm sau khi chấm dứt QHLD với NSDLD, tức là được trả một khoản tiên cho thời gian NLD không lam việc sau khi chấm dứt quan hệ. Vì thể, quyển và lợi ích chính dang của NLD về cơ bản vấn sẽ được dam bao dù không được lâm. việc một khoảng thời gian nhất định sau khi chẩm dứt HĐLĐ.
‘Théa thuận hạn chế cạnh tranh trước hết là han chế một phân quyển tư do việc làm của NLD. Với hạn chế về phạm vi công việc, thông thường, NLD làm các công việc đơn giãn, không phức tạp hiểm khi là đổi tượng của thöa thuận hạn chế canh tranh, nên it bị ảnh hưởng, Tuy nhiên, với NLD thuộc các ngành nghề được đão tạo chuyên nghiệp, có trình đơ chuyến mơn, tay nghề
tương thỏa thuân hạn chế cạnh tranh. Theo đó, khi bị hạn chế không làm công
được lam việc trong một pham wi thu hep nhất định chứ không được tư do lựa chọn như trước khi có thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Tuy vậy, NLD cũng có
tương ứng với thời gian bi hạn chế việc kam sau khi chấm đút quan hệ lao
</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">tự do kinh doanh của NLD. Khi NLD đẳng ÿ ký kết thỏa thuận tức la họ đã
minh vì thỏa thuân nay chứa đưng các nội dung liên quan dén thời han, phạm.
‘ban thân ho thực hiện hoạt động kinh doanh
những anh hưởng tiêu cực đối với thu nhập của NLD. Bởi lễ, như đã trình ‘ay, thöa thuân nay hạn chế quyên tự do lựa chọn việc làm, quyền tự do kinh
cũng một lúc được lâm việc cho nhiều NSDLĐ thi khi ký kết thỏa thuận này, NLD có nghia vụ trùng thánh với duy nhất một NSDLD. Vì thé, thu nhập từ việc "bán" sức lao động cũng bị ảnh hưởng, Tuy nhiên, khoản thu nhập này có thể được bi đắp bởi NSDLD đã đưa ra sự rằng buộc đối với NLD đó.
"Như vay, thỏa thuận han chế cạnh tranh là một công cụ đắc lực nhằm bảo dim các lợi ích chính đáng của NSDLĐ, nhưng nó lại mang đến những ảnh hưởng tiên cực cho NLD ở những mirc độ nhất định. Tuy nhiên, trong bồi cảnh. nên kinh tế thi trường khi ma sự canh tranh quyết đính sự sing cơn của các doanh nghiệp thì việc công nhân thỏa thuận nay la một điều tất yêu va yêu cầu
liệt. Théa thuận hạn ché cạnh tranh xuất hiện là diéu tất yếu. Thöa thuận hạn. chế cạnh tranh bao đảm các quyên lợi hợp pháp cia NSDLB, tránh các thiệt
định của NSDLĐ trong quá trinh sản xuất — kính doanh. Theo đó, NSDLĐ có
hạn chế được các hành vi canh tranh khơng lành mạnh nói chung, Từ đó, góp
nâng cao trình đơ chun mơn của đơi ngũ nhân lực, kỹ thuật, công nghề. Thi
đẩy sã hội ngày một phát triển
lao động
hợp với lợi ich của giai cấp minh, Đối với những nh vực quan trọng, phát sinh
Độ năm 1872 đã điều chỉnh điều khoản nay. Mục dich cia nó là giữ kin bí
gác của sự cắm đoán nảy khởi nguồn từ việc gin giữ bí quyết gia truyền,
kinh doanh vơ hình, nên nó khơng được đăng ký
sở hữu công nghiệp khác. Vi vay, pháp luật khơng đất ra thủ tục bao hộ bí mật kinh doanh nhưng đưa ra định nghĩa và quy định các biên pháp bao hộ nó
NLD vào lâm việc cho NSDLĐ ít nhiều sẽ nắm bắt được những thơng
chế các thông tin nảy bị rõ rỉ - mà quan ngại nhất 1a lọt vao tay công ty bị định vi là đối thủ cạnh tranh - NSDLĐ sẽ yêu céu NLD phải kỷ NDA trước khí chính thức làm việc cho NSDLĐ. NDA tam được gọi hoan chỉnh khi minh định rõ: () Thông tin bão mật la gi? (fi) Đôi thủ cạnh tranh la ai? (ii) Thời gian và phạm vi NLD không được làm việc cho đối thủ cạnh tranh va (iv) Hau quả nêu NLD vi phạm.
hạn chế cạnh tranh trong lao đông như sau:
là tổng hop các quy pham pháp luật do cơ quan Nhà nước cô thẫm quyễn ban
Trong quan hệ nay, NLD sẽ cam kết trong thời gian HĐLĐ có hiệu lực pháp luật vả ngay cả khí HĐLĐ chấm đứt trong một thời gian nhất đính sẽ không làm việc cho đối thủ cạnh tranh của NSDLĐ nhằm bao về bí mật thơng tin, bi mật kinh doanh cho NSDLD.
122
ranh trong lao động.
tranh luận. Bởi vậy không phải quốc gia néo cũng có quy định vé vấn để này.
</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">pháp luật các nội dung cơ ban sau:
canh canh nền đương nhiên nó phải là sự thỏa thuận giữa NSDLĐ va NLD.
thơng tin, bí mật kinh doanh và hoạt động cạnh tranh nên khơng có nghĩa mọi NSDLD va NLD đều ký kết các thôa thuận han chế cạnh tranh
NSDLD ký kết thöa thuận hạn chế cạnh tranh thông thường phải là pháp
doanh với mục tiêu 1a tim kiếm lợi nhuận. Bởi lẽ, day lả các đối tượng của hoạt động cạnh tranh trên thi trưởng, có nhiễu thơng tin bi mật quan trọng, có giá tr kinh tế, do đó ma cén giao kết thda thuận hạn chế cạnh tranh với NLD
phi thương mai, tức chỉ hoạt đông nhằm cung cấp “dich vụ công", bảo về
Tương tự vẻ phía NLD, cũng khơng có nghĩa moi người lao đơng,
đổi tượng phải kỹ cam kết vẻ thảo thuận hạn chế cạnh tranh. Thông thưởng, thi các cơ quan,
đắc, pho Giám đốc, Trường phòng, v.v. Đây là các đổi tương có khả năng gây
</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">ảnh hưởng đến vị trí cạnh tranh của NSDLĐ nêu làm viếc cho đối thủ cạnh. tranh của NSDLĐ đó. Những NLD khơng có khả năng truy cập, tiệp cân, nắm bất các thơng tin bí mat, quan trong sé ít có khã năng gây ảnh hưởng đến vi trí canh tranh của NSDLĐ khi làm việc cho đối thủ cạnh tranh của NSDLĐ đó, niên NSDLĐ sẽ khơng cẩn thiết phải giao kết théa thuân hạn chế canh tranh với NLD nay.
Vi vay, pháp luật tai một số quốc gia đã đưa ra những quy đính riêng về
Tại bang Massachusetts, théa thuận hạn chế cạnh tranh không được áp
(undergraduate student) hoặc đã tốt nghiệp (graduate student) nhưng thực tap
NLD bi chấm đút QHLĐ mà khơng có lý do hoặc bi cho thơi việc vì ly do
Ban Iinois cảm NSDLĐ thiết lập thỏa thuân hạn chế cạnh tranh với “NLD lương thấp” (low-wage employees). Tại Điểu 10 Bao luật Tự do việc
tranh với “NLD lương thấp” của mình và một thưa thuận hạn chế cạnh tranh. nay sẽ được coi là vô hiệu (illegal and void),
Điều 311 Luật Lao Đông Cộng hỏa Czech nfm 2006 (Czech Republic
cho các nhân viên sư phạm hoạt động trong các trường học được thênh lập bõi Bộ Giáo dục, bởi một khu vực (municipality or village) hoặc bối một liên mình tự nguyên của khu vực đó,
<small>cent euplyes) hk NED Aaa vi ut Heng eo có và đc vi eng nhất ip 1 Tn tan hơng totRh dw ời gan im Đêm gi vot qu 0 go, eng do tan hong tv go pu kin hon nae bong ta</small>
(Garang), Ham that lp fr ol goannas fae bert Dae
<small>“imax 04 sem tông:</small>
<small>pe Ihr legelationineorglovmlosdAs7420e/Catch Repubic_Labowr_Code_2006_sn2011_mpa</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">Tại Điều 24 Luật Hợp ding lao động của Trung Quốc năm 2007 (Labor
canh tranh giới han trong quản ly cấp cao, kỹ sư cấp cao, hoặc NLB khác phải
Hình thức của thỏa thuận han chế cạnh tranh trong lao động hấu như.
của NLD, mà théa thuận cạnh tranh thường được ghi nhận dưới hình thức văn
của các bên, trình bay rổ quyên tham vấn luật sư trước khi ký của NLD, và được gửi cho NLD trước dé nghỉ giao kết HĐLĐ (former offer) hoặc 10 ngày
khi NLD bắt đầu QHLĐ, thỏa thuân nay cũng phải được lập bằng văn bản có
thêm "một khoăn lợi ích hợp lý" (reasonable consideration) ngồi lợi ích mã
<small>ai 05 Somat</small>
<small>pe Thr orbs IELECTRONTICI6394/109021F755019546/CEN7S304%20Eog</small>
<small>Tonathan D. Rovere, Ines E Sdsuvir, Area Fengol, Andre Sunbar, ibe Méxply Cletm</small>
<small>(2018), New Masachzets Non-Compete Lav Regures Fuplovers To Mate bunedicte Chnges To Tir</small>
<small>‘Nove Competition greemencs,Webste Mondaq com. Tham iio thêm</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">~ Mục đích của thơa thuận hạn chế cạnh tranh
‘Thda thuận hạn chế cạnh tranh phải nhằm mục dich bão vệ bí mật kinh
nay sẽ khơng cịn ý nghĩa. Những thỏa thuận hạn chế cạnh tranh đưa ra không, đúng với mục đích, gây trở ngại đến quyền tự do lựa chon việc lam của NLD, cũng như gây ảnh hưỡng đến lợi ích của ho sẽ khơng được thừa nhận. Pháp
bão tính hợp lý, minh bạch của thöa thuận hạn chế cạnh tranh.
ao luật thöa thuận han chế cạnh tranh của bang Massachusetts quy định.
"lợi ich kinh doanh hợp pháp” (Legitimate business interests) sau của NSDLĐ:
xác đính là bí một thương mai; (C) Lợi thế thương mai (Goodwill) của
qua một biến pháp han chế khắc, bao gồm nhưng không giới han, théa thuận. ‘bao mật, thỏa thuân cắm lôi kéo
NSDLĐ và NLD được xc định là vô hiệu và tréi với chính sách cơng. Tuy
<small>1p thro mondag convinlsisuts2g734708/enplaytr+cgleetibortuiemsNíryNhondmseteeNG,</small>
<small>snConspete Law Ragures ‘ap ers t+ Make fame dintes ange a+ D+ Non Capes Agee</small>
<small>ats [Try cipngiy 0104019]</small>
<small>“to Điều 1 Chương 93L Đạo iit Bí một hượng mi 2018 cia Beng Massuduses, Bí mật ương mai</small>
được dah nghi là hổng th sắc đeh hoặc có tử đợc xác nh, bit thể hiện ở hàn thác mo, bao gồm,
<small>Hang khơng gói hạn, bớt cơng thúc, mở hh, quá th, nh sich ich hang, dun ie kinh đonh,</small>
ing chỉ, dbo tải ch hoặc khảch hàng, ..có thể: omg cập một std thương uaa vi được bio v mt
<small>cỏothep </small>
<small>Ơ-Xem thim ti: MHpâ/AnmtrmelergDoterad/Bed MCLE-20190830-Massadusets- Trade Secrets</small>
<small>Lal PDF</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">(legitimate business interest) của NSDLĐ, va (i) Pham vi théa thuận nay
nhau những điều khoản hạn chế cạnh tranh thông qua việc ghi nhân rõ rằng thöa thuận này tại các Điều 23, 24 và 90 của Luật Hop đẳng Lao động Trung
giữ bão mật liên quan đến quyên sở hữu trí tuệ của NSDLD trong HĐLĐ ”
tin khác của NSDLĐ. Vi vay, NSDLĐ phải dự kiến trước về các thông tin và
định. Tuy nhiên, sự giới han nảy khơng phải là sự hạn chế mang tính tuyết đổi. Thoả thuân hạn chế cạnh tranh cần phải có giới han nhất định bởi nếu khơng sẽ gây khó khăn cho cuộc sống của NLB, vi phạm quyền tự do lao động của NLD, gây khó khăn cho cuộc sống của ho cũng như gia đình Vi vay, trong
một thoả thuận han chế được công nhân và cho phép thực thi, thoả thuận đó
<small>“fx B Mone y Troniinw Clobing & 9gp Co Led (1913) Herbert Moms Led x. Seely (1910)</small>
<small>Stonbouse hemdiatzdv. hp (1978) vi TRS Detzmes Ld. Morgen 2003)</small>
<small>Thmenidk and West LLP, Sitmcey of Covrnuous Not To Compete: 4 Global Perspective, yp. 366, Xe</small>
<small>‘hata eps dhm envi con/PenraDoctmantsRS. Sy of-Covsnats pat</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">phải có những giới han hợp lý nhằm đảm bao mục dich bao vệ lợi ích kinh doanh chính đảng của NSDLB trong khi vẫn đảm bao cuộc sống cho
không lam cùng công việc hoặc tương tự công việc cho đối thủ cạnh tranh của NSDLD. Pham vi công việc bi han chế thường phụ thuộc vao (4) lĩnh vực, ngành nghề, pham vi kính doanh của NSDLĐ; (ii) bản chất, vi trí cơng việc của NLD, (ii) khu vực của khách hang hoặc đổi tác của NSDLĐ; (iv) khu vực ma NLD lêm việc va thực hiện dich vụ cho NSDLĐ. Pham vi công việc ti hạn ché, thưởng là giới hạn trong lĩnh vực ma NLD đã làm cho NSDL
Pham vi công việc mi NLD bị han chế là một trong những yếu tổ có vai trò quan trong trong viếc xác định hiệu lực cia thỏa thuân Trường hop công việc mới cia NLD khơng liên quan đến vi trí, thơng tin ma NLD có được khi lâm việc với NSDLĐ thi giới hạn vẻ phạm vi nghề nghiệp nay là không hop lý. Mục đích của việc giới hạn phạm vi cơng việc phải hướng tới việc bảo về lợi ích kinh doanh chính đáng của NSDLĐ. Do đó những thoả thn hạn chế canh ma giới han ngay cả những công việc không tác đông tiêu cực đền hoạt động của NSDLD thì khơng được xem là hợp ly
Pháp luật bang Massachusetts, Hoa Kÿ quy định vé pham vi công việc bi "han chế phải hợp lý trong pham vi các công việc bị cắm liên quan với lợi ich được bảo vé của NSDLĐ. Một hạn chế vẻ pham vi công viếc nhằm bảo vệ
NLD thực hiên trong 02 năm cuỗi của QHLD thi được coi là hop lý.
Pháp luật lao động Trung Quốc có sự giới hạn vé phạm vi các NLD ký
<small>Điều 26, Lot HDLD ca Teng Quốc im 2007</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">Giới hạn về thời gian là khoảng thời gian mi NLD không được thực hiện hoạt động cạnh tranh với NSDLĐ. Giới hạn này sé khác nhau tuỷ thuộc vao
thời gian nảy thường dao đông từ 06 tháng đến 12 tháng, trong một số trường
hin chung téi đa thời ban này là 24 tháng Theo pháp luật của bang ‘Massachusetts ( Mỹ) thời gian hạn chế cạnh tranh không được kéo dai quả 12
trong QHLD (fiduciary duty) của NSDLĐ hoặc NLD lẫy bắt hợp pháp tài sản, dười dang vat chất hay điện ti, của NSDLP thì thời hạn nay được kéo dài lên.
cạnh tranh như, 12 tháng đổi với NLD ở Bi, Đức, Slovania tối đa la 2 năm, 6 tháng hoặc 1 năm nêu NLD được béi thường xứng đáng ở Phan Lan, ở Tay
16 thời gian han chế cho NLD tính từ ngày chm ditt HĐLĐ với NSDLĐ cũ không được kéo dai quá 02 năm.
+Giới han về không gian
Giới han về không gian là phạm vi khu vực dia lý ma NLD không được thực hiện hoạt động canh tranh với NSDLĐ. Tay thuộc vào théa thuận cia các bên, cũng như phạm vi hoạt động của NSDLĐ mã phạm vi khơng gian
quốc gia trên thé giới. Pham vi không gian giới hạn thường khó xác định va
<small>‘Seve Adler 2006), General Report Non-Compention clases (coveunts not to compete) naocontacts, 3GVh Meng of Buopenn Labar Cont Adgts page 25</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">NSDLD, ... Bang Massachusetts, Hoa Ky quy định giới han pham vi không
giới han trong phạm vi dia lý ma NLD làm việc hoặc có sư hiện diện hoặc có ảnh hưởng quan trong trong vòng 2 năm cuối của QHLĐ.
đất trong mối tương quan với phạm vi địa lý mả NSDLĐ hoạt động kinh doanh và tùy thuộc vào đặc tính của timg vụ án. Trong một số trường hợp,
Vi NLD cam kết không lam việc cho đổi thũ cạnh tranh trong một thời
"một khoản đến bù phủ hợp là that sư cân thiết, đăm bảo quyền lợi cho cả NLĐ và NSDLD.
‘Theo Pháp luật của bang Massachusetts ( Mỹ) NLB được thanh toán một
<small>"funda Senders Q017,'Ravtx trụ conbtiutr x UK cơn of gioi”, Global Watpace</small>
<small>Insider, trợ cập Mc 0820 gy 06012030 tại</small>
<small>"Jouatun D, Rosie, Laws E. Schneider, Area Fengold, Andrew Sunbar, Jule M&xphy Clnton</small>
<small>(G018), New Massechuzetis Non-Compete Lax Reguares Euplovers To Made bunedicte Choiges To Ther</small>
<small>‘Nene Composition Agreemencs,Website Mondag cam. Tham tháo mm"</small>
<small>Imp sh mondag comme dstatesnd734708 employe esrghts boutons New Massacisetts+No</small>
<small>_nConspete Law Ra gures ap oyers t+ Make fama dates ange ot Tea Non Campin Agee</small>
<small>cats [Try cây ngày: 01082019]</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">khoăn 1 Điều 1 Luật số 276 (Assembly Bill No. 276) cia bang Nevada ( Mỹ) thöa thuận han chế cạnh tranh được coi là vô hiểu, trừ khi théa mãn các điều
consideration) va (iv) hạn chế được áp dụng tương xứng với lợi ích bit dip
hoặc hình thức tai cơ câu tương tự của NSDLĐ, thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. chi có hiêu lực trong thời gian NSDLD trả cho NLD tiễn lương, phúc lợi và bổ thường tương xứng, bao gồm nhưng không giới han, trợ cấp thổi việc.
trong thời gian lam việc cho NSDLĐ cũ, mà phải được xem xét tương xứng trong mỗi tương quan giữa tiến lương ma NLD làm cho NSDLĐ và tiến
‘Theo pháp luật của Đức, khoản tién hổ trợ hẳng năm không thấp hơn 1⁄4 khoản thủ lao mi NLD được nhận trong 01 năm cuối cùng làm việc cho NSDLĐ (bao gồm, vi du, tiến lương, thưởng, hoa hỏng...), và phải được
hồng và thưởng khác căn cứ trên khoản tiên trung bình ma NLD nhận được
khoản liên quan dén thù lao của NLD có hiệu lực chưa đến 03 năm thì khoăn tiên trung bình được tính tốn trong khoảng thời gian mà điều khoản thủ lao
<small>—— `...</small>
<small>“nstenitếrlnghsch hợp oghsch, gb 1enp0296</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">NSDLD trong trường hợp NLD vi pham, thỏa thuận hạn chế canh tranh sẽ ‘bao gồm cả nội dung xử lý, khắc phục hành vi vi pham của NLD. Trong đĩ, các biển pháp xử ly chủ yêu trong trường hop NLD vi phạm théa thuận han
thiệt hại do hanh vi vi phạm một hợp đồng hoặc thộ thuận gây ra cho bên bi vĩ phạm (NSDLĐ). Theo nguyên tắc chung của pháp luật dân sự và pháp luật
hành vi vi phạm Tuy nhiên, việc chứng minh thiệt hại của NSDLĐ trên thực
cĩ hay khơng thiệt hai thực té và mức đơ thiệt hai thực tế. Biên pháp này linh
vi pham (NSDLĐ) một cách hiệu quả hơn.
(reasonableness) cả về phía NLĐ và NSDLĐ. Tinh hợp lý 1a yêu tổ rất quan
tranh trong lao đồng Việc giải quyết một số vụ án vẻ théa thuân hạn chế canh.
Trong vu án Novelty Bias Binding Co. & another vs. Solomon Shevrin
mà bị đơn có được trong QHLĐ với ngun don, khơng cạnh tranh với nguyên đơn trong phạm vi 28 bang với théi hạn 03 năm. Tuy nhiên, sau 01 năm, bi đơn lam việc cho đối thủ cạnh tranh của nguyên đơn vả lôi kéo khách hang cia nguyên đơn. Trong vụ án này, tùa án đã nhận định rằng théa thuên.
cao ở nguyên don và nguyên đơn cỏ hoạt động kinh doanh ở trên tắt cả các
tạo béi hành vi vi phạm của bi đơn, nên trong giai đoạn nay, nguyên đơn đặc
chế cạnh tranh với nguyên đơn, trong đó bị đơn đồng ý rằng trong thời han 02
<small>"Raneley Fas Boving Co.anotier vs. Solomon Su (19611</small>
<small>"Ép Ihmascases comseasesie 94234 2nass7 14 Sen] [Dy cập ngiy- 0104/2019]‘Sidhe LEC: DiForco 012) Yemtoan vinta Bm bx số 07 Và ty cm</small>
<small>"tợc Inv auassgovtesfdo cms 2016 Sho allonzo at [Ey cipngiy: 0104/2019]</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">đơn, bi đơn lam việc cho một tiêm lâm đẹp khác cách tiệm lam đẹp của nguyên đơn 1.6 dm. Trong vụ án nảy, tòa án nhân định rằng, nguyên đơn đã không chứng minh được thỏa thuận hạn chế cạnh tranh cỏ hiệu lực với bi đơn
bảo vệ một lợi ich kinh doanh hop pháp (legitimate business interest, hop If
sau. Do đó ngun đơn đã khơng chứng mình được thỏa thuận hạn chế cạnh tranh có hiéu lực do bảo vệ một lợi thé thương mai, hoàn toàn hay phản lớn, thuộc về ngun đơn Bên cạnh đó, tịa án cũng cân nhắc vẻ vẫn để liệu 02
dụng, tuy nhiên, tịa án đã khơng đưa ra kết luận về các yêu tổ nay do nguyên đơn đã không chứng minh được vẫn để nêu trên.
Còn ở vụ Golden Road Motor Em, Inc. d/b/a Atlantis Casino Resort v.
là quản lý song bac (Casino host) của Atlantis Casino Resort Spa ~ nguyên.
<small>"Mein gic: “EMPLOYEE agrees tht for a period of to 2) yes from last date that EMPLOYEE</small>
<small>provides the Services [đgvd elsewhere es salon serves!) to INVIDIA EMPLOYEE shall not compete</small>
<small>"vi NVIDIA erect or oedvety by providing ahbyretal the se SERVICES. or by owrang operatingconaling to. beng employed By, or otberaise providing the Services to ay ober persons en oFcompany opertng ou a contmerial harassing tai id fecal salon for profit aud whose Bins‘With tn (10) me rains of NVIDIA's Business.”</small>
<small>“Nguyin gic: “A covena net to compete is enforceable ony if its necessary to proc a legitimate</small>
<small>usinessouerest Todsofdbii ni đơn tie ee space, ene consoent with de pub interest”</small>
<small>Golden Road Motor im. Bu. dba Ales Casino Resor. Lin ne Gre Serra Resort 2016). Tuma</small>
‘io nguyén gc ti Fm 09 và trợ cập
<small>Ips ease find coơuậw-sxere-con1743337 bal [Buy cập gly: 010042019]</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">(&aning establishment) khác trong bản kính 150 dặm từ cơ sỡ của nguyên đơn trong vòng 01 năm sau khi kết thúc QHLĐ. Trong thời gian làm việc, bi
tính cia nguyên đơn. Sau đó, bi đơn nghĩ việc tại nguyên đơn va lam việc cho một sông bạc khác là Grand Siera Resort (GSR). Tại GRS, bi đơn đã truy cập
GRS sử dung mà không biết la dtr liệu bi đơn lẫy trém tử nguyên đơn.
Nevada xem sét hai yêu tô: (i) tinh hợp lý (reasonable) va đi) hiệu lực thi hành (enforceable). Cụ thể
Hansen v. Héwards, một théa thuén hạn ché cạnh tranh là không hợp lý, néu thiếu một lợi ích bù dp, hoặc néu han chế nảy lớn hơn mức cần thiết để bão vệ lợi ích ma việc hạn chế bao vệ, hoặc nêu áp đất một trở ngại bắt hợp lý lên người bi hạn chế, va lập luận trong vụ Jones v. Deter, hạn chế 5 năm gây nên.
NSDLP, hay lập luận trong vụ Cøneo, ine. v. Baker, pham vi han chế 50
‘Vé hiệu lực thi hảnh, téa an cho rằng những điều khoăn không hợp lý lâm thưa thun hạn chế cạnh tranh khơng có hiệu lực thi hành tồn phần
</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">canh tranh theo hướng có hiệu lực thi hành, bõi theo án lệ va chính sách công của bang, việc “sửø lat” này doi hoi một số điểu liên áp dụng đặc biết
"Từ những lý do trên, tủa án kết luận théa thuân han chế canh tranh nay lả khơng hợp lý và khơng có hiệu lực rằng buộc
xác định hiệu lực pháp lý của các thỏa thuận.
” Học tuyết “br cht xd Oh pac đectrhe) trong Nhập hit các nước Commam lar được ding hi ‘be dns bịnột pin ia hợp đảng phn đỏ hp 3 vi có hiệu Ae hành, img ding cho các thân cuận hạn dh Gestictie covenant). Chẳng ha, thie Huận hạn ch chinh Rạn dh một NLD to vile ho đố tủ canh ranh Vực rng than OS ấm, Toa nt có Od ấy diy là mộ thải hen quá dù và
<small>sin Ini thvo lưỡng hợp hơn côn 05 tưng,</small>
<small>‘Andrew. Tetz O019, Of Rene Br Pres: Tree Wop bị Wich State Con Respond to Defective</small>
<small>‘Remompere Clases, Sis by Suss gl Blog, Yom thimte:</small>
<small>"cm reo comwwsblogted-and-bhe- pencils wayesnhich sates chien</small>
<small>defect noncompete-ceuses [Tray cập ngày: 01082019)</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">‘Théa thuận han chế cạnh tranh được đất ra gin liên với việc bảo vệ quyển va lợi của NSDLĐ trong việc bao mật thông tin va bi mật kinh doanh. Theo đó NLD sẽ cam kết khơng lam đúng cơng việc cũng như công việc tương tự cho đối thủ cạnh tranh của NSDLĐ trong một thời gian nhất đính và ở pham vi nhất định. Nếu vi pham, NLD sẽ phải bồi thường cho NSDLĐ một
tác động rất lớn đối với NSDLD và đổi với cả NLD, đặc biết là lao động có trình độ chun mơn cao
Pháp luật các quốc gia trên thé giới có quy định về théa thuân hạn chế canh tranh đều hướng đến các điểu kiện chung lả zem xét tính hợp lý của thưa thuận này dua trên các khía cạnh pháp lý cơ bản như. mục đích chính đáng, tính cin thiết của thưa thuận han chế cạnh tranh; pham vi công việc, théi gian,
duéi dạng một điều khoản của HĐLLĐ hoặc trong một văn bản riêng biệt
</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">tranh trong lao động.
Ino động.
2.1.1.1. Giai đoạn trước Khi có BLLĐ năm 1994
‘Théa thuận hạn chế cạnh tranh trong lao động trước đây đã từng được quy định trong chế độ Việt Nam Cộng hòa. Theo Du số 15 ngay 08/07/1952 ( BLLĐ năm 1952) của Việt Nam Cơng hịa có quy định về thỏa thuận nay
“Nhưng ngồi thẻi-giờ lầm việc và ngồi ra Rồi nào có giao-wớc khác