<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TP.Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2023</b>

<b> TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUN MƠI TRƯỜNG TP. HỒ CHÍ MINH KHOA QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI</b>

  

BÀI TIỂU LUẬN

MÔN SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN ĐẤT

<b>PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN Q TRÌNH XĨI MỊN Ở TÂY NGUYÊN</b>

Giảng viên: TS. Nguyễn Huy Anh Nhóm thực hiện: Nhóm 5 Lớp: 10ĐH_QLĐĐ9 Khóa: 10

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUN MƠI TRƯỜNG TP. HỒ CHÍ MINHKHOA QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI</b>

  

BÀI TIỂU LUẬN

MÔN SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN ĐẤT

<b>PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN Q TRÌNH XĨI MỊN Ở TÂY NGUN</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>2. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN XĨI MỊN ĐẤT...6</b>

<b>3. THỰC TRẠNG XĨI MỊN Ở TÂY NGUN...6</b>

<b>4. GIẢI PHÁP ĐỂ GIẢM THIỂU Q TRÌNH XĨI MỊN...8</b>

<b>5. TÀI LIỆU THAM KHẢO...12</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>MỞ ĐẦU.</b>

Hiện nay có rất nhiều vấn đề liên quan đến việc sử dụng và bảo vệ Tài nguyên đất đai. Một trong số đó là vấn đề xói mịn đất. Vấn đề xói mịn đất đã được đề cập đến trong các cơng trình nghiên cứu của nhiều tác giả trong và ngoài nước từ nhiều thập niên qua. Xói mịn đất xảy ra nhiều ở các vùng núi cao đặc biệt là vùng Tây Nguyên

Vậy xói mịn đất là gì ?

Xói mịn là sự vận động của các quá trình bề mặt để loại bỏ đất, đá hoặc vật chất hòa tan khỏi một vị trí trên vỏ Trái Đất sau đó đưa nó đến một vị trí khác.

Xói mịn đất là một vấn đề rất đáng được quan tâm và chú ý bởi hậu quả gây ra đối với tài nguyên đất đai là vơ cùng nhiều: làm thối hóa suy giảm chất lượng đất dẫn đến giảm năng xuất cây trồng; gây mất đất canh tác sản xuất ảnh hưởng đến chăn ni trồng trọt; xói mịn gây cân bằng sinh thái tại nơi xảy ra xói mịn và những vùng xung quanh; xói mịn theo thời gian có thể đến sạc lỡ gây nguy hiểm đến tính mạng và tài sản con người; hậu quả của xói mịn là rất lớn và thường không thể khắc phục lại hiện trạng ban đầu.

Đối với hậu quả nghiệm trọng như vậy chúng ta cần phải tìm hiểu rõ về đặc điểm vùng Tây Ngun; các yếu tố ảnh hưởng đến xói mịn đất; thực trạng xói mịn đất ở Tây Ngun. Từ đó đưa ra những giải pháp để giảm thiểu đến quá

trình xói mịn đất ở Tây Ngun

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>1.1. Vị trí địa lý.</b>

Tây Nguyên, một trong những vùng đất đặc biệt của Việt Nam, nằm ở phía Tây của đất nước này, được bao quanh bởi những dãy núi hiểm trở. Với diện tích 54,7 nghìn km , chiếm 16,5% tổng diện tích quốc gia, Tây Nguyên gồm 5 tỉnh: Đăk Lăk,<small>2</small> Lâm Đồng, Đăk Nông, Kon Tum và Gia Lai. Vùng đất này có dân số khoảng 5.525,8 nghìn người, chiếm 6,1% dân số tồn quốc vào năm 2014.

Tây Nguyên là vùng đất đa dạng về địa hình, với các đồi núi, cao nguyên, thung lũng, thác nước và hồ nước. Đây là một trong những vùng đất giàu tài nguyên thiên nhiên của Việt Nam.

Tây Nguyên nằm trong vùng Nhiệt đới Xavan, gồm nhiều tiểu vùng nhưng khí hậu phổ biến là nhiệt đới gió mùa cao nguyên. Khí hậu ở đây được chia thành hai mùa rõ rệt:

- Mùa khô: Từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau, khí hậu khơ và lạnh, độ ẩm thấp.

- Mùa mưa: Từ tháng 5 đến tháng 10, khí hậu ẩm và dịu mát. Trong suốt mùa mưa, những cơn mưa xối xả có thể gây ra lũ quét, đường lầy lội làm khó

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

khăn trong việc di chuyển. Trong suốt tháng 7 và đầu tháng 8 mưa dường như có thể kéo dài liên tục.

Với đặc điểm thổ nhưỡng đất đỏ Bazan ở độ cao khoảng 500m đến 600m so với mặt biển, Tây Nguyên rất phù hợp với những cây công nghiệp như cà phê, ca cao, hồ tiêu, dâu tằm. Cây điều và cây cao su cũng đang được phát triển tại đây. Cà phê là cây công nghiệp quan trọng số một ở Tây Nguyên. Tây Nguyên là vùng trồng cao su lớn thứ hai sau Đông Nam Bộ và đang tiến hành khai thác mỏ quặng bơ xít và cũng là khu vực ở Việt Nam còn nhiều diện tích rừng với thảm sinh vật đa dạng, trữ lượng khoáng sản phong phú hầu như chưa khai thác và tiềm năng du lịch lớn, Tây nguyên có thể coi là mái nhà của Miền Trung, có chức năng phịng hộ rất lớn. Tuy nhiên, nạn phá rừng, hủy diệt tài nguyên thiên nhiên và khai thác lâm sản bừa bãi chưa ngăn chặn được tại đây có thể dẫn đến nguy cơ làm nghèo kiệt rừng và thay đổi môi trường, sinh thái.

- Tây Nguyên giáp với vùng duyên hải Nam Trung Bộ phía đơng, Đơng Nam Bộ

phía nam, Lào và Campuchia phía tây. Đây là vị trí địa lý rất đặc biệt, là điểm nối

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

giữa ba quốc gia Việt Nam, Lào và Campuchia, với khả năng mở rộng giao lưu kinh tế và văn hóa giữa các quốc gia trong tiểu vùng sơng Mê Kơng

- Với vị trí địa lý đặc biệt, Tây Ngun có vai trị chiến lược quan trọng về kinh tế và an ninh quốc phòng của Việt Nam. Nơi đây là cầu nối giữa Việt Nam với Lào và Campuchia, mở ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế cho vùng đất này.

- Ngoài ra, Tây Ngun cịn có năng lực phát triển du lịch rất lớn, với nhiều điểm đến hấp dẫn như khu du lịch Đà Lạt, đền Pô Nagar, thác Dambri và cảnh quan độc đáo của các khu rừng nguyên sinh.

Yếu tố ảnh hưởng đến q trình xói mịn đất có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến xói mòn đất, bao gồm: mưa và nước, độ dốc, rừng và thảm thực vật, loại đất, biến đổi khí hậu, thành phần cơ giới của đất, sự can thiệp, quản lý của con người.

- Mưa và Nước: Lượng mưa lớn và thất thốt nước lớn có thể gây ra sự xói mịn mặt đất. Địa hình: Địa hình dốc và núi non thường dễ bị xói mịn hơn do sự trơi trải nước mưa.

- Loại Đất: Loại đất có khả năng xói mịn khác nhau, ví dụ như đất sét thường dễ bị xói mịn hơn đất cát.

- Rừng và Thảm Thực Vật: Cây cỏ và thảm thực vật giữ chặt đất và giúp ngăn ngừa xói mòn. Khi rừng bị chặt hạ hoặc thảm thực vật bị tiêu hủy, đất trở nên dễ bị xói mịn hơn.

- Biến Đổi Khí Hậu: Biến đổi khí hậu có thể gây thay đổi mơ hình mưa và nhiệt độ, ảnh hưởng đến tình trạng xói mịn đất.

- Sự Can Thiệp của Con Người: Các cơng trình thủy lợi, hệ thống đơ thị có thể thay đổi dịng chảy nước và gây ra xói mịn đất.

- Các yếu tố này thường hoạt động cùng nhau và có thể tạo ra một tác động gia tăng đối với xói mịn đất trong một khu vực cụ thể. Để ngăn chặn xói mịn đất, cần xem xét tồn bộ hệ thống và áp dụng biện pháp phù hợp với tình hình cụ thể của vùng đó.

- Sự mất rừng: Việc khai thác gỗ và sự mất rừng do chặt phá gỗ trái phép đã gây ra sự suy giảm nghiêm trọng trong diện tích rừng ở Tây Nguyên. Việc này dẫn đến

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

tình trạng xói mịn đất nghiêm trọng do mất bao bì đất.

- Canh tác không bền vững: Nông nghiệp và canh tác không bền vững cũng đóng góp vào xói mịn đất. Sử dụng phương pháp canh tác truyền thống, khơng duy trì thảm thực vật bao che và sử dụng hóa chất có thể gây tác động tiêu cực đến đất đai.

- Điều kiện khí hậu biến đổi: Biến đổi khí hậu đã thay đổi mơ hình mưa và nhiệt độ ở khu vực này, gây ra sự khó khăn trong quản lý nước và gia tăng nguy cơ xói mịn đất.

- Tình Trạng Đơ Thị Hóa: Sự phát triển đơ thị và xây dựng hạ tầng đô thị không được quản lý tốt có thể gây ra việc thay đổi dịng chảy nước và làm gia tăng xói mịn.

- Chính Sách Quản Lý Đất Đai: Một số vấn đề liên quan đến quản lý sử dụng đất đai, việc thực thi các quy định về bảo vệ mơi trường và rừng cịn tồn tại.

- Trong thời gian qua do việc chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, đất lâm nghiệp diễn ra quá mạnh, tràn lan, cộng với các cấp chính quyền buông lỏng công tác quản lý bảo vệ rừng nên làm cho diện tích rừng, đất rừng ngày càng thu hẹp. Mặt khác, do canh tác không khoa học, không hợp lý nên làm cho thảm thực vật (tấm áo bảo vệ mặt đất) bị lột đi nhanh chóng kéo theo tình trạng xói mịn đất ở Tây Ngun ngày càng nhiều.

- Mỗi năm, lớp phủ thổ nhưỡng ở Tây Ngun bị xói mịn và trơi ra biển hàng trăm triệu tấn. Phá rừng để lấy đất canh tác là vấn đề nóng bỏng nhất ở đây.

- Bình qn từ năm 1990 đến nay, mỗi năm vùng mất tới 15.000 ha rừng. Tỷ lệ che phủ trước năm 1985 khoảng 75%, nay chỉ còn 60%. Ở Đak Lak, năm 1960 cịn 1,8 triệu ha rừng, chiếm 92% diện tích đất tự nhiên, nay chỉ cịn 50%...Đa số diện tích đất canh tác tại vùng Tây Nguyên đều nằm trên thế dốc, trong khi lượng mưa khá lớn và

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

phân bố theo mùa. Hiện tượng xói mịn bề mặt đã và đang xảy ra ở mức báo động. - Qua các kết quả thí nghiệm đồng ruộng ở Đắk Lắk, với những phương thức canh tác khác nhau trên đất dốc 8 độ cho thấy lượng đất bị xói mịn ở cơng thức đất bỏ trống là 51,8 tấn/ha/năm, ở các cơng thức có trồng cây hàng năm và lâu năm là 7,7-33,6 tấn/ha. Việc canh tác cà phê giai đoạn kinh doanh có mức độ xói mòn thấp hơn so với trồng cây ngắn ngày hoặc cà phê trong giai đoạn kiến thiết cơ bản.

- Theo đánh giá của Trung tâm Nghiên cứu Đất, phân bón và Mơi trường Tây Ngun, trung bình, lượng đất bị xói mịn ở cơng thức bỏ trống khơng canh tác là 51,8 tấn/ha/năm, ở các công thức trồng cây hàng năm là 33,6 tấn/ha và cây lâu năm là 7,7 tấn/ha.

- Chống xói mịn đất ở Tây Ngun có thể đòi hỏi một sự kết hợp của nhiều biện pháp và công việc cộng đồng. Dưới đây là một số giải pháp có thể được áp dụng:

+ Rừng trồng ngăn bão: Trồng rừng bảo vệ và gìn giữ đất đai. Việc này cần sự hợp tác của cộng đồng để duy trì và bảo vệ khu vực rừng.

+ Sử dụng kỹ thuật canh tác bền vững: Áp dụng phương pháp canh tác bền vững để giảm tác động của nông nghiệp lên đất. Sử dụng cây trồng phù hợp với vùng đất để tránh xói mịn.

+ Xây dựng hệ thống thủy lợi: Xây dựng các cơng trình như hồ chứa nước, hệ thống đê đập để kiểm soát lưu lượng nước và ngăn chặn sự xói mịn.

+ Sử dụng biện pháp kỹ thuật: Áp dụng biện pháp kỹ thuật như việc xây dựng bậc thang, đặt hàng rào, và sử dụng lưới che để bảo vệ đất đai.

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

+ Giáo dục và tạo nhận thức: Tạo chương trình giáo dục để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác động của xói mịn và cách phịng ngừa.

+ Quản lý sử dụng đất: Thiết lập chính sách quản lý đất đai để đảm bảo sử dụng hợp lý và bảo vệ môi trường.

+ Hợp tác với tổ chức và chính quyền địa phương: Hợp tác với các tổ chức phi chính phủ và chính quyền địa phương để thực hiện các biện pháp chống xói mịn hiệu quả.

+ Nhớ rằng giải pháp cụ thể có thể phụ thuộc vào tình hình cụ thể của khu vực và cần sự tham gia tích cực của cộng đồng và các bên liên quan. - Những giải pháp chống xói mòn và bảo vệ đất:

Từ những hậu quả nặng nề mà việc xói mịn đất là gì tạo ra cho mơi trường sống mỗi con người cần có giải pháp cụ thể dù là hành động nhỏ bé nhất để cải thiện, bảo vệ môi trường đất.

+ Để nước mưa thấm vào lòng đất.

Để nước mưa thấm vào lòng đất sẽ giảm thiểu và dừng được tình trạng sạt lở, lũ lụt, lũ qt giúp giảm tình trạng xói mòn đất và mất dinh dưỡng của đất. Trồng nhiều cây xanh, hạn chế khai thác trái phép rừng được xem là biện pháp cụ thể nhất cho giải pháp chống xói mịn và bảo vệ đất.

+ Làm giảm lực xói mịn của nước mưa khi rơi xuống đất

Làm giảm lực xói mịn của nước mưa khi rơi xuống đất cũng là giải

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

pháp chống xói mòn và bảo vệ đất. Lựa chọn trồng các loại cây xanh có tán lớn là giải pháp hữu hiệu hạn chế tình trạng này.

+ Giảm vận tốc nước chảy xuống dốc

Tái tạo thảm thực vật giúp giảm vận tốc nước chảy xuống dốc đặc

biệt là tại các khu vực đồi núi, bên cạnh đó có thể áp dụng phương pháp xây dựng các ruộng bậc thang, bờ đá giúp phân tán dòng chảy của nước.

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

- Bên cạnh đó, việc xây dựng các ao hồ, đập giữ nước tại khu vực gần triền đồi vừa giúp tưới tiêu lại giúp trữ nước, tránh xói mịn rất hiệu quả.

+ Có biện pháp ngăn chặn tình trạng xói mịn trên đất canh tác + Biến các triền đồi, sườn đồi thành ruộng bậc thang. + Trồng nhiều cây thân gỗ, cây rễ chùm chống sạt lở đất. + Hạn chế cày xới trên khu vực đất có độ dốc lớn. + Kiểm sốt dịng chảy bằng kênh, ao hồ nhỏ.

+ Sử dụng thảm thực vật che phủ đất quanh năm. + Sử dụng các biện pháp ngăn ngừa cơ bản

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

12 + Trồng thực vật như cỏ, cây theo bụi.

+ Tránh các hoạt động như nén chặt đất, tưới tiêu không hợp lý.

</div>