Nghiên cứu phát triển du lịch có trách nhiệm tại mù cang chải

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.22 MB, 90 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOTRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI

------BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

TÊN ĐỀ TÀI: NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN DU LỊCH CĨ TRÁCH NHIỆMTẠI MÙ CANG CHẢI, N BÁI

Nhóm sinh viên thực hiện:

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOTRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI

------BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

TÊN ĐỀ TÀI: NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN DU LỊCH CĨ TRÁCH NHIỆMTẠI MÙ CANG CHẢI, N BÁI

Nhóm sinh viên thực hiện:

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LỜI CẢM ƠN

Để thực hiện và hoàn thành đề tài nghiên cứu khoa học này, nhóm tác giả đã nhận được rất nhiều sự trợ giúp, quan tâm đến từ các bạn bè trong khoa, các anh chị khóa trên, các thầy cơ. Nghiên cứu khoa học cũng được hoàn thành dựa trên sự tham khảo, học tập kinh nghiệm từ các kết quả nghiên cứu liên quan, các sách, báo chuyên ngành của nhiều tác giả ở các trường Đại học, các tổ chức nghiên cứu,... Đặc biệt nhóm xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến Ts. Bùi Thị Quỳnh Trang – người trực tiếp hướng dẫn khoa học đã luôn dành nhiều thời gian, cơng sức hướng dẫn nhóm trong suốt q trình thực hiện nghiên cứu và hồn thành đề tài nghiên cứu khoa học. Và cũng xin gửi lời cảm ơn tới sự giúp đỡ, tạo điều kiện về vật chất và tinh thần từ phía gia đình và bạn bè. Đồng thời nhóm cũng xin gửi lời cảm ơn đến bạn bè, anh chị và mọi người đã tham gia cuộc khảo sát và giúp đỡ nhóm hoàn thành bài nghiên cứu một cách tốt nhất.

Mặc dù đã cố gắng rất nhiều, nhưng điều kiện về năng lực bản thân còn hạn chế nên trong đề tài nghiên cứu khoa học khơng tránh khỏi những thiếu sót, nhóm rất mong nhận được sự thơng cảm, chỉ dẫn, giúp đỡ và đóng góp ý kiến của các nhà khoa học, của quý thầy cô, các chuyên gia, các cán bộ quản lí và các bạn đồng nghiệp.

Nhóm nghiên cứu xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, tháng 02 năm 2023 Nhóm tác giả

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài...1

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu...2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...3

4. Phương pháp luận nghiên cứu... 3

CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀPHÁT TRIỂN DU LỊCH CÓ TRÁCH NHIỆM... 4

1.1. Tổng quan nghiên cứu...4

1.1.1. Các nghiên cứu liên quan đến du lịch có trách nhiệm...4

1.1.2. Các yếu tố có sự ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm...6

1.1.3. Kết luận và rút ra khoảng trống cần nghiên cứu...8

1.2. Cơ cở lý luận về phát triển du lịch có trách nhiệm tại các điểm đến du lịch...9

1.2.1. Du lịch có trách nhiệm...9

1.2.2. Nội dung nghiên cứu phát triển du lịch có trách nhiệm... 11

2.1. Quy trình nghiên cứu... 23

2.1.1. Tổng quan lý thuyết...23

2.1.2. Xây dựng thang đo nháp...23

2.1.3. Nghiên cứu sơ bộ...23

2.1.4. Nghiên cứu chính thức... 24

2.2. Phương pháp nghiên cứu...24

2.2.1. Nghiên cứu định tính... 24

2.2.2. Nghiên cứu định lượng...26

CHƯƠNG III: KẾT QUẢ PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCHCĨ TRÁCH NHIỆM TẠI MÙ CANG CHẢI... 29

3.1 Giới thiệu về Mù Cang Chải...29

3.1.1 Vị trí địa lý, diện tích... 29

3.1.2 Điều kiện phát triểm du lịch ở huyện Mù Cang Chải...30

3.2 Thực trạng phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải...31

3.2.1 Nguyên tắc phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải...31

3.2.2. Thực trạng nội dung phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải...33

3.2.3. Kết quả nghiên cứu định lượng các yếu tố ảnh hưởng phát triển du lịch có tráchnhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái... 38

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

3.3. Đánh giá thành công, hạn chế trong phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù

Cang Chải... 58

3.3.1. Thành cơng và nguyên nhân...58

3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân... 59

CHƯƠNG IV: ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ VỀ PHÁTTRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG TẠI MÙ CANG CHẢI...61

4.1. Dự báo xu hướng và triển vọng phát triển của du lịch có trách nhiệm tại MùCang Chải... 61

4.1.1. Dự báo xu hướng phát triển... 61

4.1.2. Triển vọng phát triển...62

4.2. Một số giải pháp nhằm phát triển du lịch có trách nhiệm...63

4.2.1. Giải pháp bảo vệ môi trưởng khỏi những tác động của hoạt động du lịch...63

4.2.2. Nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch... 63

4.2.3. Truyền thơng một cách có trách nhiệm để thu hút du khách... 64

4.2.4. Giải pháp cho các bên liên quan... 64

4.3. Một số khuyến nghị... 65

4.3.1. Xây dựng đề án tổng thể về phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chảiđể phát triển du lịch chủ động, bền vững và phù hợp với quy hoạch chung của tỉnh vàkhu vực... 65

4.3.2. Tăng cường, đổi mới, đa dạng hóa hình thức để nâng cao hiệu quả công táctuyên truyền, quảng bá...65

4.3.3. Xây dựng chương trình, kế hoạch theo hướng phát triển du lịch có trách nhiệm....65

4.3.4. Đề xuất và ưu tiên phát triển hệ thống giao thông kết nối trên địa bàn huyện gắnvới phát triển các đô thị du lịch, các cơ sở lưu trú và hệ thống dịch vụ phục vụ du lịch....65

4.3.5. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực... 66

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ HÌNH VẼBẢNG

Bảng 1.0.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang

Bảng 1.2. Khung nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải...20

Bảng 2. 2.Tổng hợp kết quả phỏng vấn sâu về khung nghiên cứu và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái... ...25

Bảng 3.1. Bảng số liệu tổng hợp cho nhân tố “Truyền thơng có trách nhiệm”...45

Bảng 3. 2. Bảng số liệu tổng hợp cho nhân tố “Chất lượng sản phẩm”...46

Bảng 3. 3. Bảng số liệu tổng hợp cho nhân tố “Các bên liên quan”... 46

Bảng 3. 4. Bảng số liệu tổng hợp cho nhân tố “Kinh tế”...47

Bảng 3. 5. Bảng số liệu tổng hợp cho nhân tố “Môi trường”...47

Bảng 3. 6. Bảng giá trị KMO và kiểm định Barlett lần 1...48

Bảng 3. 7. Bảng giá trị KMO và kiểm định Barlett lần 1...49

Bảng 3. 8. Bảng giá trị KMO và kiểm định Barlett lần 1...50

Bảng 3. 9. Bảng giá trị KMO và kiểm định Barlett lần 2...51

Bảng 3. 10. Bảng giải thích phương sai tổng lần 2...52

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

Biểu đồ 3.2. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ khách du lịch tham gia các hoạt động du lịch tại Mù Cang Chải theo độ tuổi...39 Biểu đồ 3.3. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ khách du lịch tham gia các hoạt động du lịch tại Mù Cang Chải theo nghề nghiệp ...40 Biểu đồ 3.4. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ khách du lịch tham gia các hoạt động du lịch tại Mù Cang Chải theo thu nhập...41 Biểu đồ 3.5. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ khách du lịch tham gia các hoạt động du lịch tại Mù Cang Chải theo mục đích đi du lịch ...42 Biểu đồ 3.6. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ khách du lịch tham gia các hoạt động du lịch tại Mù Cang Chải theo đối tượng khách du lịch thường xuyên đi du lịch cùng ...43 Biểu đồ 3.7. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ khách du lịch tham gia các hoạt động du lịch theo loại hình du lịch...44 Biểu đồ 3.8: Biểu đồ thể hiện tỷ lệ khách du lịch tham gia các hoạt động đu lịch tại Mù Cang Chải theo tần suất đi du lịch...84

Hình 1.1: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng tới du lịch có trách nhiệm tại khu du lịch quốc gia Mẫu Sơn...7 Hình 1.2: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch có trách nhiệm huyện Kiên Hải, tỉnh Kiên Giang...8 Hình 1.3: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái...21 Hình 2.1. Quy trình nghiên cứu định tính ...24

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Hiện nay ngành du lịch Việt Nam đang dần hồi phục trở lại. Tuy nhiên, trước hậu quả của sự ảnh hưởng mạnh mẽ từ đại dịch Covid, sự phục hồi du lịch năm 2022 vẫn còn khiêm tốn so với trước đây. Du lịch Việt Nam đã và đang có những bước phát triển mạnh mẽ, ngày càng chứng minh được vai trị ngành kinh tế mũi nhọn của mình, góp phần khơng nhỏ vào GDP cả nước. Bên cạnh đó, du lịch càng phát triển thì những tác động theo hướng tích cực và tiêu cực của nó cũng ngày càng nhiều và rõ rệt hơn. Tất cả các hoạt động du lịch đều cần dựa vào các tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên văn hóa, bởi vậy du lịch ồ ạt sẽ đặt ra những vấn đề về ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên, phân biệt đối xử, ... Chính vì vậy, ngành du lịch đang dần hướng đến việc phát triển du lịch có trách nhiệm để hạn chế những tác động tiêu cực và bảo tồn, phát huy được những lợi ích của du lịch mang lại.

Phát triển du lịch có trách nhiệm khơng chỉ là hướng đi riêng của Việt Nam và đây cũng là hướng đi được nhiều quốc gia trên thế giới đều quan tâm bởi vì tài ngun là có hạn cần được bảo tồn và giữ gìn được đúng giá trị vốn có của nó. Phát triển du lịch có trách nhiệm đang trở thành xu thế toàn cầu. Nhiều quốc gia cũng đã thực hiện thành công cách tiếp cận này. Xu hướng phát triển du lịch có trách nhiệm tập trung hạn chế tối thiểu tác động tiêu cực về kinh tế, môi trường, xã hội; Tạo lợi ích kinh tế lớn hơn cho dân cư địa phương và nâng cao đời sống cho cộng đồng địa phương; Sự tham gia của cả cộng đồng địa phương; Đóng góp vào việc bảo tồn di sản văn hóa, di sản thiên nhiên; Cung cấp các kỳ nghỉ thú vị cho khách du lịch, kết nối với người dân địa phương, tiếp xúc thêm với văn hóa bản sắc địa phương, ...

Ở Việt Nam, du lịch có trách nhiệm cũng được đề cập đến trong nhiều hội thảo, nghiên cứu của ngành du lịch nhằm giải quyết các vấn đề gặp phải trong du lịch và đặc biệt là vấn đề thiếu tính bền vững trong du lịch. Ngành du lịch Việt Nam đang hướng tới phát triển du lịch có trách nhiệm nhằm tạo ra những trải nghiệm tích cực cho du khách đối với cộng đồng dân cư địa phương, nâng cao nhận thức về môi trường và văn hóa, tạo điều kiện cho những người thu nhập thấp có cơng việc ổn định, nâng cao chất lượng cuộc sống. Chính vì vậy, phát triển du lịch có trách nhiệm hoàn toàn phù hợp với yêu cầu phát triển về cả mặt kinh tế và an sinh xã hội trong bối cảnh hiện nay. Việt Nam đẩy mạnh thực hiện phát triển du lịch có trách nhiệm với kinh tế, môi trường, xã hội nhằm thực hiện Chiến lược Phát triển du lịch Việt Nam. Theo những nhận định của chuyên gia quốc tế, nguyên tắc về phát triển du lịch có trách nhiệm sẽ được áp dụng một cách thành công ở Việt Nam nếu mọi thành phần tham gia vào q trình du lịch có nhận thức cao và đầy đủ về du lịch có trách nhiệm.

Tây Bắc nước ta là một vùng có thiên nhiên tươi đẹp, đa dạng văn hóa các dân tộc anh em. Bởi vậy, du lịch Tây Bắc ngày càng phát triển. Đặc biệt, khi nhắc đến Tây Bắc khách du lịch sẽ nghĩ đến Mù Cang Chải, mảnh đất góp phần khơng nhỏ vào phát triển du lịch tỉnh nói riêng và cả nước nói chung.

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

Mù Cang Chải được biết đến với những thửa ruộng bậc thang trải dài trên những quả đồi. Khơng chỉ có ruộng bậc thang, Mù Cang Chải còn nổi tiếng bởi những cung đường đèo quanh co kích thích du khách khám phá, bởi vẻ đẹp của sắc hoa, của con người. Mù Cang Chải được đài CNBC của Mỹ đánh giá là địa điểm đáng du lịch nhất của Việt Nam năm 2020. Du lịch ở Mù Cang Chải những năm gần đây ngày càng phát triển và là một trong những địa danh thu hút nhất khi du lịch miền Bắc Việt Nam. Mỗi năm Mù Cang Chải có nhiều sự kiện, lễ hội, hoạt động trải nghiệm như: Festival dù lượn, chợ phiên vùng cao, các hoạt động văn hóa văn nghệ đối của dân tộc Thái, Mơng, lễ hội hoa Tớ dầy....TheoBí thư Huyện ủy Mù Cang Chải Nông Việt Yên cho biết: “Năm 2020, Mù Cang Chải đón hơn 167 nghìn lượt khách, chiếm khoảng 22% tổng lượt khách du lịch của Yên Bái”. Sở Du lịch tỉnh Yên Bái thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2022, Mù Cang Chải đón 94.585 lượt khách, đạt 45% kế hoạch, doanh thu từ du lịch đạt 63,2 tỷ đồng và đã đạt được 40,8% kế hoạch mục tiêu đề ra. Qua những số liệu thống kê được thì có thể thấy rằng Mù Cang Chải vẫn chưa có thể phục hồi hồn tồn sau đại dịch. Với những tiềm năng và lợi thế mà Mù Cang Chải vốn có thì những chính sách phát triển du lịch nơi đây vẫn chưa khai thác được hết khả năng. Các dịch vụ tự phát cịn nhiều, quy mơ nhỏ, chưa đáp ứng được hết nhu cầu của du khách. Nơi đây chủ yếu là phát triển du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hóa, vì vậy, phát triển du lịch có trách nhiệm tại đây lại càng đặc biệt quan trọng hơn.

Phát triển du lịch có trách nhiệm góp phần quan trọng tới sự phát triển của Mù Cang Chải, có ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế của địa phương và tạo cơ hội việc làm cho người dân địa phương. Bên cạnh đó, du lịch có trách nhiệm giúp bảo tồn các giá trị tự

nhiên, văn hóa của địa phương. Từ những cơ sở phân tích ở trên, đề tài “Nghiên cứu phát

triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái” càng trở lên có ý nghĩa cả về

mặt lý luận và thực tiễn.

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu2.2 Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

Nghiên cứu được thực hiện nhằm mục tiêu xác định nội dung phát triển, các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại điểm đến du lịch, phân tích thực trạng phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải và đề xuất một số giải pháp phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái.

2.3. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

Một là, hệ thống hóa cơ sở lý luận về du lịch có trách nhiệm, ngun tắc, nội dung,

tiêu chí đánh giá và xác định mơ hình các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch có trách nhiệm tại các điểm dến du lịch.

Hai là, phân tích thực trạng nội dung phát triển và kiểm định mơ hình các yếu tố ảnh

hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái. Đánh giá thành công, hạn chế và nguyên nhân.

Ba là, đề xuất những giải pháp, khuyến nghị nhằm phát triển du lịch có trách nhiệm

tại Mù Cang Chải, Yên Bái.

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Du lịch có trách nhiệm tại các điểm đến du lịch.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu nguyên tắc, nội dung, tiêu chí đánh giá và các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái.

- Phạm vi về không gian: Điểm đến du lịch Mù Cang Chải tỉnh Yên Bái

- Phạm vi về thời gian: Tháng 10/2022 – Tháng 1/2023 và đề xuất các giải pháp phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, định hướng trong giai đoạn từ 2023 – 2025.

4. Phương pháp luận nghiên cứu

Từ mục tiêu của bài nghiên cứu “Các yếu tố ảnh hưởng tới phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái”, nhóm nghiên cứu đã sử dụng kết hợp nghiên cứu định tính và định lượng.

Nghiên cứu định tính là một dạng nghiên cứu thu thập dữ liệu ở dạng định tính để có được các thơng tin chi tiết về đối tượng nghiên cứu.

Nghiên cứu định tính được sử dụng để xác định nội dung, nguyên tắc và các tiêu chí đánh giá phát triển du lịch có trách nhiệm, xác định mơ hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải.

Sau khi tổng quan tài liệu, tìm ra được khoảng trống nghiên cứu và thiết lập được mơ hình nghiên cứu, nhóm đã tiến hành thực hiện qua phương pháp phỏng vấn sâu.

Phương pháp phỏng vấn sâu thông qua cuộc gặp gỡ, trao đổi với 8 chuyên gia và doanh nghiệp trong ngành du lịch. Bảng hỏi phỏng vấn sâu mang 2 nội dung chính: Khẳng định lại các yếu tố ảnh hưởng tới phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải; Gợi ý, đề xuất một số giải pháp thúc đẩy phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái.

Được sự đồng ý của các chuyên gia, dữ liệu phỏng vấn đã được ghi âm, lưu trữ trong máy tính nhằm phục vụ cho q trình chọn lọc, phân tích. Các chủ đề sau đó được sắp xếp, phân loại nhằm phục vụ cho quá trình phân tích và tổng hợp bài nghiên cứu.

Nghiên cứu định lượng là nghiên cứu hướng vào việc quan sát định lượng các biến, phương pháp đo lường, phân tích và giải thích mối quan hệ giữa các biến bằng các quan hệ định lượng.

Dựa trên kết quả nghiên cứu định tính từ cuộc phỏng vấn, mơ hình nghiên cứu và các giả thuyết được thiết lập. Các yếu tố được lượng hóa và đo lường thơng qua các câu hỏi khảo sát theo thang Likert 5 điểm. Dữ liệu được thu thập thông qua phương pháp khảo sát đối với các du khách đã, đang đi du lịch tới Mù Cang Chải với đa đạng độ tuổi, nghề nghiệp, xác định cỡ mẫu của bài nghiên cứu.

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

Thực hiện điều tra bằng cách phát và thu phiếu điều tra tới du khách đã và đang đi du lịch Mù Cang Chải, khảo sát qua Google biểu mẫu tới những du khách ở xa khó tiếp cận. Thu thập và xử lý dữ liệu thô qua phần mềm SPSS 20.0 kiểm tra tính hợp lý của dữ liệu để sử dụng cho các nội dung phân tích tiếp. Kiểm định thang đo thơng qua phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích tương quan và hồi quy đa biến.

CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝLUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH CÓ TRÁCH NHIỆM

1.1. Tổng quan nghiên cứu

1.1.1. Các nghiên cứu liên quan đến du lịch có trách nhiệm

Du lịch có trách nhiệm đang ngày càng được quan tâm và được các tác giả trong nước và ngoài nước nghiên cứu, đưa ra các quan điểm về loại hình du lịch này.

Theo Saarinen, (2014) và Tichaawa, T.M, Samhere (2015): “Du lịch có trách

nhiệm được coi là một chiến lược quản lý hoặc một công cụ quan trọng được áp dụng tạiđiểm đến du lịch để giảm thiểu tác động tiêu cực đến kinh tế, xã hội và mơi trường cũngnhư tối đa hóa tác động tích cực đến phát triển du lịch. Nó được xây dựng trên cùng mộtnền tảng là du lịch bền vững với mục tiêu thiết yếu xuyên suốt là tạo ra sự bền vững trongtình hình du lịch hiện tại và không ngừng phát triển du lịch trong thế hệ tương lai.”

Khái niệm du lịch có trách nhiệm tập trung vào giảm thiểu sự can thiệp về môi trường tự nhiên, tơn trọng đa dạng văn hóa, tối đa hóa sự tham gia của người dân địa phương trong cung cấp dịch vụ du lịch và làm hài lòng khách du lịch (Weeden C., 2013).

Theo Wheller: “Du lịch nên được phát triển bởi cộng đồng địa phương trong sự có kiểm

sốt và duy trì với những nhóm nhỏ du khách”. Cách tiếp cận này, lần lượt, đề cập đến du

lịch thay thế, được đặc trưng bởi các hình thức khác nhau của quy mô nhỏ trong việc thực hiện chương trình du lịch.

Khái niệm du lịch có trách nhiệm theo Cơ quan Môi trường và Du lịch Nam Phi

(1996), là “Hoạt động Du lịch có trách nhiệm với mơi trường thơng qua việc sử dụng tài

ngun bền vững, có trách nhiệm với cộng đồng địa phương tham gia vào ngành cơngnghiệp du lịch, trách nhiệm đảm bảo an tồn, an ninh cho khách du lịch, và trách nhiệmvới chính phủ, người lao động, người sử dụng lao động, và cộng đồng địa phương”.

Theo tuyên bố Cape Town 2002, cốt lõi của du lịch có trách nhiệm là các nguyên tắc du lịch bền vững như:

- Sử dụng tối ưu các nguồn lực mơi trường tạo nên thành tố chính cho phát triển du lịch, duy trì các tiến trình sinh thái thiết yếu và góp phần bảo tồn di sản tự nhiên và đa dạng sinh học.

- Tôn trọng bản sắc văn hóa - xã hội của cộng đồng địa phương, bảo tồn các di sản sống/đã được xây dựng cũng như các giá trị truyền thống của hộ và nâng cao hiểu biết cũng như chấp nhận về nền văn hóa mới.

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

- Đảm bảo các lợi ích kinh tế khả thi, lâu dài được phân phối công bằng cho tất cả các đối tác, bao gồm tình trạng việc làm bền vững, cơ hội cải thiện thu nhập, các dịch vụ xã hội cho cộng đồng chủ nhà và góp phần giảm nghèo.

Bên cạnh đó, theo giáo sư Harold Goodwin (2011) cho rằng: “Du lịch có trách

nhiệm gắn với việc giải quyết các vấn đề cụ thể nảy sinh tại các địa điểm cụ thể như là kếtquả của du lịch”. Vậy du lịch có trách nhiệm cần gắn với các điểm du lịch cụ thể, các

hành động cụ thể.

Theo trung tâm Thông tin du lịch (Tổng cục du lịch Việt Nam): “Du lịch có trách

nhiệm là một cách tiếp cận quản lý du lịch, nhằm tối đa hóa lợi ích kinh tế, xã hội, mơitrường và giảm thiểu chi phí tới các điểm đến. Bản chất của loại hình du lịch này chứađựng những đặc trưng của phát triển du lịch bền vững, tuy nhiên nó mang tính phổ qt,định hướng cao hơn, thậm chí điều chỉnh tất cả các loại hình du lịch khác nhằm hướngđến mục tiêu phát triển hài hòa ngành du lịch, đem lại bình đẳng cho tất cả chủ thể thamgia vào quá trình phát triển du lịch: đồng thời góp phần đáng kể trong việc hỗ trợ tạodựng trong một môi trường lành mạnh.”

Qua các quan điểm trên có thể thấy, du lịch có trách nhiệm là chiến lược quản lý, cách tiếp cận quản lý du lịch hay một công cụ quan trọng được áp dụng tại điểm đến du lịch để tạo ra một nơi tốt hơn để mọi người du lịch và sinh sống. Du lịch có trách nhiệm giúp góp phần tối đa hóa lợi ích kinh tế, tự nhiên, xã hội và văn hóa của du lịch, nhưng nhìn qua lăng kính trách nhiệm của các cá nhân và tổ chức. Du lịch có trách nhiệm cơng nhận tác động của du lịch đến một điểm đến và tìm cách tối đa hóa các tác động tích cực và giảm thiểu các tác động tiêu cực. Du lịch có trách nhiệm nhằm mục đích thưởng thức văn hóa, phong tục, cung cấp ẩm thực và truyền thống của người dân địa phương một cách tơn trọng và ln cố gắng đóng góp cho sự phát triển của du lịch có trách nhiệm và bền vững. Và theo khái niệm của H. Goodwin, du lịch có trách nhiệm khơng phải là một hình thức riêng biệt cơ lập mà nó đan xen với mọi hình thức hoạt động của con người và tiến hóa với nhu cầu và thái độ và sự thay đổi của con người. Du lịch có trách nhiệm đề cập đến sự phối hợp giữa các bên liên quan nhằm xác định các hành động và trách nhiệm cụ thể và cùng nhau đồng thuận để thực hiện các hành động đó. Du lịch có trách nhiệm địi hỏi các cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp phải có trách nhiệm đối với hành động của họ. Cách tiếp cận này nhấn mạnh đến tính trách nhiệm trong du lịch của mọi đối tượng liên quan, bao gồm: chính phủ, nhà sản xuất, điều hành, hãng vận chuyển, dịch vụ cộng đồng, tổ chức phi chính phủ, khách du lịch, dân cư địa phương,... Du lịch có trách nhiệm hướng tới mục tiêu cung cấp những kinh nghiệm tích cực cho du khách và cộng đồng dân cư địa phương, nâng cao nhận thức về sự tôn trọng đối với mơi trường, văn hóa, giảm thiểu các tác động tiêu cực từ phát triển du lịch, hướng sự tập trung tới người nghèo, trao quyền cho người dân địa phương, thơng qua du lịch để tối đa hóa thu nhập và việc làm cho họ.

Bàn về nguyên tắc phát triển du lịch có trách nhiệm, hai quy tắc chính thể hiện các nguyên tắc của du lịch có trách nhiệm bao gồm: Bộ quy tắc ứng xử toàn cầu về đạo đức du lịch của Tổ chức du lịch thế giới (UNWTO) là khuôn khổ tự nguyện cho phát triển du lịch có trách nhiệm và bền vững và các nguyên tắc của du lịch có trách nhiệm (Cape Town, 2002).

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

Bộ quy tắc thứ hai là một trong những tài liệu quan trọng nhất về các nguyên tắc của du lịch có trách nhiệm. Tài liệu này được xây dựng tại hội nghị do Hiệp hội Du lịch có Trách nhiệm và Du lịch Western Cape tổ chức vào năm 2002 - một sự kiện trước Hội nghị Thượng đỉnh Thế giới về Phát triển Bền vững ở Johannesburg. Hội nghị có sự tham dự của đại diện các nhóm lợi ích khác nhau của ngành du lịch từ khắp nơi trên thế giới, bao gồm các công ty du lịch, chuyên gia trong ngành du lịch, đại diện chính phủ, tổ chức phi chính phủ, một nhóm chủ khách sạn và nhiều người khác.

Các bên ký kết tuyên bố kêu gọi tất cả các thành phần tham gia tổ chức phát triển du lịch có trách nhiệm. Các hành động chính sách được nhóm lại xung quanh các lĩnh vực kinh tế, xã hội và mơi trường

1.1.2. Các yếu tố có sự ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm

Cho tới thời điểm hiện tại, có rất nhiều nghiên cứu trong và ngồi nước về du lịch có trách nhiệm, trong đó, các tác giả cũng đã có sự nghiên cứu và đề cập các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm.

Tác giả Mohd Hafiz Hanafiah , Inoormaziah Azman, Mohd Raziff Jamaluddin, Norliza Aminuddin (2015) trong nghiên cứu “Responsible Tourism Practices and Quality of Life: Perspective of Langkawi Island communities” (Du lịch có trách nhiệm và chất lượng cuộc sống: Quan điểm của Cộng đồng đảo Langkawi) đã đề cập đến các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại đảo Langkawi: (1)Tác động của kinh tế, (2)Tác động của môi trường, (3)Tác động của xã hội, (4)Quy hoạch điểm đến có trách nhiệm, (5)Thực hành mơi trường có trách nhiệm, (6)Chất lượng cuộc sống.

Tác giả Bill Bramwell, Bernard Lane, Scott McCabe, Jan Mosedale & Caroline Scarles (2017) trong nghiên cứu “Research Perspectives on Responsible Tourism” (Quan điểm nghiên cứu về du lịch có trách nhiệm) đã đề cập đến các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm: (1) Khả năng tiêu dùng của khách du lịch, (2)Mối quan hệ giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng, (3)Giá trị đạo đức của cá nhân và tập thể, (4)Chính trị.

Tác giả Thanin Sangkhaduang, Parichart Visuthismajarn, Noodchanath Kongchouy (2017) trong nghiên cứu “The Relationship Between Responsible Tourism Practice, Destination Sustainability and Quality of Life: Perspective of Marine National Park Communities” (Mối quan hệ giữa thực hành du lịch có trách nhiệm, tính bền vững của điểm đến và Chất lượng cuộc sống: Quan điểm của cộng đồng vườn quốc gia biển cũng đã đề cập đến các yếu tố có sự ảnh hưởng đến phát triển du lịch bao gồm: (1)Trách nhiệm đối với kinh tế, (2) Trách nhiệm đối với xã hội, (3) Trách nhiệm đối với môi trường, (4)Kinh tế bền vững, (5)Bền vững xã hội, (6)Môi trường bền vững, (7)Vật chất tốt, (8) Phúc lợi cộng đồng, (9)Tình cảm hạnh phúc, (10)Sức khỏe và an toàn sức khỏe.

Tác giả Hồ Thị Nhung (2017), trong nghiên cứu “Phát triển du lịch có trách nhiệm tại khu du lịch quốc gia Mẫu Sơn – Lạng Sơn” đã đề cập đến các nhân tố có sự ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch có trách nhiệm bao gồm: (1) Cơ quan quản lý du lịch tại địa phương; (2) Doanh nghiệp lữ hành; (3) Khách sạn và cơ sở lưu trú du lịch; (4) Cơ sở kinh doanh dịch vụ khác; (5) Cộng đồng địa phương; (6) Khách du lịch.

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

Hình 1.1: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng tới du lịch có trách nhiệm tại khu du lịchquốc gia Mẫu Sơn

Nguồn: Hồ Thị Nhung (2017)

Tác giả Nguyễn Thị Thanh Nga (2017) trong nghiên cứu “Nhận thức của khách du

lịch về nhận thức của khách du lịch về du lịch có trách nhiệm tại thành phố Huế” có đề

cập đến các nhân tố có sự ảnh hưởng đến tới nhận thức của khách du lịch về du lịch có trách nhiệm bao gồm: (1) Nhân khẩu học; (2) Q trình tiếp nhận thơng tin; (3) Sự tác động giữa các du khách; (4) Vấn đề chi phí.

Tác giả Phạm Thị Thúy Nguyệt (2019), trong nghiên cứu “Khảo sát nhận thức

của giới trẻ về nguyên tắc ứng xử du lịch có trách nhiệm tại điểm đến” đánh giá dựa trên

các yếu tố: (1) Khí hậu, thời tiết, địa hình; (2) Tình hình an ninh, trật tự; (3) Tình hình chính trị địa phương; (4) Hàng hóa địa phương, đặc sản; (5) Điều kiện lưu trú; (6) Ẩm thực địa phương; (7) Dịch vụ tại địa phương; (8)Ngôn ngữ giao tiếp thông dụng; (9) Giao thông; (10) Văn hóa địa phương; (11) Địa điểm vui chơi giải trí; (12) Thắng cảnh di tích; (13) Mơi trường sống; (14) Cuộc sống của người dân; (15) Các vấn đề mà điểm đến cần phải đối mặt..

Tác giả Nguyễn Trong Nhân, Huỳnh Văn Đà, Phan Việt Đức (2020), trong nghiên

cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch có trách nhiệm huyện Kiên Hải,

tỉnh Kiên Giang” đã đánh giá các nhân tố ảnh hưởng dựa trên: (1) phát triển sản phẩm du

lịch có trách nhiệm; (2) Truyền thơng có trách nhiệm; (3) Vân hành cơ sở lưu trú có trách nhiệm; (4) Hành động của cộng đồng có trách nhiệm; (4) Điều hành cơ sở ăn uống có trách nhiệm và được các tác giả đã đánh giá theo mức độ tác động giảm dần.

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

Hình 1.2: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch có trách nhiệm huyệnKiên Hải, tỉnh Kiên Giang.

Nguồn: Nguyễn Trọng Nhân (2020)Tác giả Phạm Thị Thúy Nguyệt(2019) trong nghiên cứu “Khảo sát nhận thức của

giới trẻ về nguyên tắc ứng xử du lịch có trách nhiệm tại điểm đến” đánh giá dựa trên các

yếu tố: (1)Khí hậu, thời tiết, địa hình; (2)Tình hình an ninh, trật tự; (3)Tình hình chính trị địa phương; (4)Hàng hóa địa phương, đặc sản; (5)Điều kiện lưu trú; (6)Ẩm thực địa phương; (7)Dịch vụ tại địa phương; (8)Ngôn ngữ giao tiếp thơng dụng; (9)Giao thơng; (10)Văn hóa địa phương; (11)Địa điểm vui chơi giải trí; (12)Thắng cảnh di tích; (13)Mơi trường sống; (14)Cuộc sống của người dân; (15)Các vấn đề mà điểm đến cần phải đối mặt..

Thông qua những nghên cứu của các tác giả, ta có thể thấy hầu hết đều quan tâm đến các nhân tố có sự liên quan chặt chẽ đến các bên có liên quan. Đồng thời, với tình hình hiện nay, marketing có trách nhiệm cũng là một trong những yếu tố cần thiết. Những nghiên cứu trong và ngoài nước về phát triển du lịch có trách nhiệm đã được các tác giả đề cập khá đầy đủ. Tuy nhiên, với tình hình phát triển nhanh chóng của ngành du lịch hiện nay cùng nhiều sự thay đổi chóng mặt cũng đã xuất hiện nhiều yếu tố mới ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm.

1.1.3. Kết luận và rút ra khoảng trống cần nghiên cứu

1.1.3.1. Kết luận rút ra

Từ sự khái lược và tóm tắt một số cơng trình nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm, nhóm nghiên cứu đưa ra một số nhận xét và đánh giá chung về tình hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển du lịch có trách nhiệm như sau:

Thứ nhất, các cơng trình nghiên cứu trong nước và ngồi nước đều đề cập đến phát

triển du lịch có trách nhiệm dưới góc nhìn từ tổng quan đến thực trạng để từ đó rút ra giải pháp.

Thứ hai, các quan điểm về những nhân tố ảnh hưởng tới phát triển du lịch có trách

nhiệm có những điểm tương đồng với nhau.

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

Thứ ba, các nhân tố được đề cập trong các nghiên cứu chỉ phù hợp với bối cảnh

của từng địa phương, vùng miền mà tác giả đề cập đến chứ chưa thực sự phù hợp với điểm đến mà nhóm đang nghiên cứu.

Như vậy, với đề tài “Nghiên cứu các nhân tố phát triển du lịch có trách nhiệm tại

Mù Cang Chải, Yên Bái” của nhóm nghiên cứu ngoài việc kế thừa các cơ sở lý luận đã có

về du lịch có trách nhiệm và phát triển du lịch có trách nhiệm, nhóm nghiên cứu cũng tiếp tục tìm sâu hơn những khoảng trống về phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái từ đó đưa ra các kiến nghị, giải pháp có thể phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải.

1.1.3.2. Rút ra khoảng trống nghiên cứu

Từ những kết luận như trên, nhóm nghiên cứu nhận định những khoảng trống cần nghiên cứu:

(1) Xác định nội dung, nguyên tắc phát triển du lịch có trách nhiệm và xác định mơ hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái.

(2) Xác định độ tin cậy của các thang đo trong mơ hình nghiên cứu và mức độ tác động của các thang đo đó.

(3) Dựa trên cơ sở các vấn đề đã nghiên cứu, nhóm nghiên cứu đưa ra các giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái

1.2. Cơ cở lý luận về phát triển du lịch có trách nhiệm tại các điểm đến du lịch

1.2.1. Du lịch có trách nhiệm

1.2.1.1. Khái niệm du lịch có trách nhiệm

Theo các nhà nghiên cứu, du lịch có trách nhiệm hướng tới việc tối đa hóa lợi ích tự nhiên, kinh tế, xã hội và văn hóa của du lịch. Du lịch có trách nhiệm nhằm mục đích thưởng thức văn hóa, phong tục tập quán, ẩm thực và truyền thống của người dân địa phương một cách trân trọng và luôn cố gắng đóng góp cho sự phát triển du lịch có trách nhiệm và bền vững. Vì vậy, thuật ngữ du lịch có trách nhiệm tập trung vào việc thúc đẩy tinh thần trách nhiệm của du khách đối với điểm đến du lịch.

Từ tổng quan nghiên cứu về khái niệm du lịch có trách nhiệm (DLCT) cho thấy, tồn tại nhiều quan điểm, cách tiếp cận về DLCTN. Tuy nhiên trong phạm vi nghiên cứu, nhóm lựa chọn tiếp cận khái niệm về DLCTN theo Trung tâm Thông tin du lịch năm

2013, cụ thể là: “Du lịch có trách nhiệm là một cách tiếp cận quản lý du lịch, nhằm tối đa

hóa lợi ích kinh tế, xã hội, mơi trường và giảm thiểu chi phí tới các điểm đến”.

Bản chất của loại hình du lịch này chứa đựng những đặc trưng của phát triển du lịch bền vững, tuy nhiên nó mang tính phổ quát, định hướng cao hơn, thậm chí điều chỉnh tất cả các loại hình du lịch khác nhằm hướng đến mục tiêu phát triển hài hòa ngành du lịch, đem lại bình đẳng cho tất cả chủ thể tham gia vào quá trình phát triển du lịch: đồng thời góp phần đáng kể trong việc hỗ trợ tạo dựng trong một môi trường lành mạnh.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

Như vậy, du lịch có trách nhiệm là một khái niệm tập trung vào việc giảm thiểu sự can thiệp vào môi trường tự nhiên, tôn trọng sự đa dạng văn hóa, tối đa hóa sự tham gia của người dân địa phương vào việc cung cấp dịch vụ du lịch, gia tăng sự hài lòng của khách hàng và sự hài lịng của khách du lịch. Nói cách khác, du lịch có trách nhiệm là nguyên tắc phát triển đơi bên cùng có lợi giữa việc giảm thiểu tác động tiêu cực và mang lại lợi ích cho cộng đồng chủ nhà, đóng góp tích cực vào việc bảo tồn sự đa dạng tự nhiên và văn hóa.

Dựa trên những quan điểm của các nhà nghiên cứu, khái niệm du lịch có trách nhiệm tập trung vào một số điểm chính như sau:

- Giảm thiểu tác động tiêu cực trong các lĩnh vực kinh tế, môi trường và xã hội; - Thu hút cư dân địa phương vào các quyết định sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống và cơ hội việc làm của họ. Tạo ra lợi ích kinh tế lớn hơn và hỗ trợ phúc lợi cho cộng đồng tại điểm đến;

- Cải thiện điều kiện làm việc và khả năng tiếp cận với ngành du lịch;

- Hỗ trợ bảo tồn thiên nhiên và di sản văn hóa, do đó góp phần bảo tồn sự đa dạng của thế giới;

- Mang đến cho khách du lịch những trải nghiệm thú vị, hấp dẫn nhờ mối quan hệ gần gũi và ý nghĩa hơn với cư dân địa phương, khách du lịch và tăng cường hiểu biết về văn hóa, xã hội và mơi trường địa phương;

- Tạo ra sự tôn trọng giữa khách du lịch và cộng đồng chủ nhà, xây dựng niềm tự hào địa phương.

1.2.1.2. Các loại hình liên quan đến du lịch có trách nhiệm

Du lịch bền vững:

Theo định nghĩa của tổ chức Du lịch thế giới (UNWTO) đưa ra tại hội nghị về, môi

trường và phát triển của Liên Hợp Quốc tại Rio de Janeiro năm 1992 thì “Du lịch bền

vững là việc phát triển các hoạt động nhằm đáp ứng các nhu cầu hiện tại của khách dulịch và người dân bản địa trong khi vẫn quan tâm đến việc bảo tồn và tôn trọng cácnguồn tài nguyên cho việc phát triển hạot động du lịch trong tương lai”. Du lịch bền vững

sẽ có kế hoạch quản lý các nguồn tài nguyên nhằm thỏa mãn các nhu cầu về kinh tế, xã hội, thẩm mỹ của con người trong khi đó vẫn duy trì sự tồn vẹn về văn hóa, đa dạng sinh học, sự phát triển của các hệ sinh thái và các hệ thống hỗ trợ cho cuộc sống của con người”.

Du lịch sinh thái:

Du lịch sinh thái bắt nguồn từ thiên nhiên và du lịch ngồi trời. Có người quan niệm du lịch sinh thái là loại hình du lịch có lợi cho sinh thái, ít có những tác động tiêu cực đến sự tồn tại và phát triển của khu sinh thái, nơi diễn ra các hoạt động du lịch.

Trong lần hội thảo về “Xây dựng chiến lược phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam” từ ngày 7/9/1999 đến 9/9/1999 đã đưa ra định nghĩa về sinh thái “Du lịch sinh thái là loại hình dựa vào thiên nhiên và văn hóa bản địa, gắn với giáo dục mơi trường, có đóng góp cho nỗ lực bảo tồn phát triển bền vững, với sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương”.

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

Theo Lê Huy Bá năm 2000 “Du lịch sinh thái là một loại hình du lịch lấy các hệ

sinh thái đặc thù, tự nhiên làm đối tượng để phục vụ cho những khách du lịch yêu thiênnhiên, du ngoạn, thưởng thức những cảnh quan hay nghiên cứu về hệ sinh thái. Đó cũnglà hình thức kết hợp chặt chẽ, hài hòa giữa phát triển kinh tế du lịch với giới thiệu vềnhững cảnh đẹp của quốc gia cũng như giáo dục tuyên truyền và bảo vệ, phát triển môitrường và tài nguyên thiên nhiên một cách bền vững”.

Du lịch cộng đồng:

Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch bền vững dựa vào cộng đồng địa phương, Trong đó cộng đồng sẽ trực tiếp tham gia vào hoạt động du lịch như khai thác quản lý và bảo tồn nguồn tài nguyên và cộng đồng phải được hưởng lợi từ hoạt động du lịch để từ đó giảm tỷ lệ đói nghèo, cải thiện thu nhập và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Du lịch nông nghiệp:

Du lịch nông nghiệp là một hình thức du lịch tại các khu vực nơng nghiệp như vườn cây ăn trái, trang trại nông lâm kết hợp, trang trại thảo dược và các trang trại động vật, đã được chuẩn bị phục vụ cho khách du lịch. Khách du lịch xem hoặc tham gia vào thực tiễn sản xuất nông nghiệp như làm việc với dụng cụ của nhà nông hoặc thu hoạch mùa mà không ảnh hưởng đến hệ sinh thái hoặc năng suất của gia đình chủ nhà. Một sản phẩm mới đặc biệt là nghỉ ngơi ở các trang trại hữu cơ, nơi du khách có thể tìm hiểu thêm về thiên nhiên và học tập các phương pháp canh tác không dùng thuốc trừ sâu.

Dễ dàng nhận thấy, các loại hình du lịch khác nhau thì mang đến cho du khách những trải nghiệm và cảm nhận khác biệt thông qua những sản phẩm du lịch. Sản phẩm du lịch quyết định thị trường du lịch. Vì vậy, du lịch nói chung và du lịch có trách nhiệm nói riêng cũng cần phải xây dựng những sản phẩm du lịch không chỉ có chất lượng mà cịn phải mang được dấu ấn riêng của từng loại hình.

1.2.2. Nội dung nghiên cứu phát triển du lịch có trách nhiệm

1.2.2.1 Khái niêm phát triển du lịch có trách nhiệm

Phát triển du lịch có trách nhiệm giúp tăng trưởng kinh tế, đảm bảo tính tồn vẹn mơi trường, tạo sự cơng bằng xã hội, tăng cường lao động, phát huy các giá trị và tơn trọng văn hóa địa phương, tạo ra những sản phẩm du lịch có chất lượng, hàm lượng văn hóa và giá trị đạo đức cùng giá trị trải nghiệm cao hơn.

Phát triển du lịch có trách nhiệm tại các điểm đến được hiểu là việc hạn chế tối đa các tác động tiêu cực về kinh tế, môi trường và xã hội; tạo ra lợi ích kinh tế lớn hơn và nâng cao phúc lợi cho người dân địa phương, cải thiện điều kiện làm việc và tham gia vào hoạt động du lịch; khuyến khích người dân địa phương tham gia vào các quyết định có ảnh hưởng đến cuộc sống của họ; đóng góp tích cực vào việc bảo tồn các di sản thiên nhiên và văn hóa nhằm duy trì một thế giới đa dạng; cung cấp những trải nghiệm thú vị cho du khách thông qua mối liên kết giữa khách du lịch và người dân địa phương, tạo hiểu biết về các vấn đề văn hóa, xã hội và mơi trường tại địa phương; tạo cơ hội cho những người khuyết tật và có hồn cảnh khó khăn; tơn trọng văn hóa địa phương, khuyến khích sự tơn trọng lẫn nhau giữa khách du lịch và người dân địa phương; tạo dựng niềm tin, lòng tự hào dân tộc cho cộng đồng.

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

1.2.2.2. Nguyên tắc phát triển du lịch có trách nhiệm và vai trò của các bên liên quantrong phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải

Dự án ESRT cam kết các nguyên tắc định hướng cho Du lịch có Trách nhiệm đã được xác định trong TUYÊN BỐ CAPE TOWN - Đại diện ngành du lịch từ 20 quốc gia cùng với tổ chức Du lịch Thế Giới UNWTO và chương trình Mơi trường Liên hợp quốc UNEP; Hội nghị Quốc tế đầu tiên về Du lịch có trách nhiệm trong các điểm đến tại Cape Town, Nam Phi, 2002; Đại biểu tham dự đã tán thành một số nguyên tắc chỉ đạo trong việc triển khai Du lịch có trách nhiệm. Các nguyên tắc chỉ đạo đó ngày nay đã trở thành nền tảng cho Du lịch có trách nhiệm như sau:

a. Các nguyên tắc Định hướng về Trách nhiệm Kinh tế:

Đánh giá tác động kinh tế trước khi phát triển du lịch và ưu tiên tiến hành những hình thức phát triển mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương và giảm thiểu tác động tiêu cực đến sinh kế của người dân địa phương, nhìn nhận rằng du lịch có thể khơng phải lúc nào cũng là hình thức thích hợp nhất cho phát triển kinh tế địa phương.

Tối đa hoá lợi ích kinh tế địa phương bằng cách tăng cường các mối liên kết và giảm bớt các kẽ hở, bằng cách đảm bảo rằng các cộng đồng cùng tham gia và hưởng lợi từ du lịch. Sử dụng du lịch để hỗ trợ giảm nghèo bằng cách áp dụng các chiến lược vì người nghèo ở bất cứ nơi nào có thể.

Phát triển sản phẩm chất lượng mà mang lại, bổ sung và tăng cường cho các điểm đến. Tiếp thị du lịch theo cách thức mang lại sự toàn vẹn tự nhiên, văn hóa và xã hội của điểm đến, và khuyến khích các hình thức thích hợp của du lịch.

Thực hiện kinh doanh công bằng, giá mua và giá bán hợp lý, xây dựng mối quan hệ đối tác đa chiều để giảm thiểu và chia sẻ nguy cơ, tuyển dụng và sử dụng nhân viên đạt các tiêu chuẩn lao động quốc tế.

Hỗ trợ thích hợp và đầy đủ cho các doanh nghiệp vừa, nhỏ và vi mơ để đảm bảo các doanh nghiệp có liên quan đến du lịch cùng phát triển mạnh và bền vững.

b. Các nguyên tắc Định hướng về Trách nhiệm Xã hội:

Cộng đồng địa phương chủ động tác động vào việc lập kế hoạch, ra quyết định và xây dựng năng lực để biến RT thành hiện thực.

Đánh giá các tác động xã hội trong suốt vòng đời hoạt động - bao gồm cả giai đoạn quy hoạch và thiết kế dự án - để giảm thiểu các tác động tiêu cực và tối đa hóa những tác động tích cực.

Nỗ lực biến du lịch như một trải nghiệm xã hội toàn diện và đảm bảo rằng mọi người đều có quyền tham gia, đặc biệt là các cá nhân và cộng đồng dễ bị tổn thương và gặp khó khăn.

Chống bóc lột tình dục, đặc biệt là bóc lột trẻ em.

Quan tâm văn hóa địa phương sở tại, duy trì và khuyến khích sự đa dạng xã hội và văn hóa.

Nỗ lực để đảm bảo rằng du lịch góp phần cải thiện sức khỏe và giáo dục.

c. Các nguyên tắc Định hướng về Trách nhiệm Môi trường

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

Đánh giá tác động mơi trường trong suốt vịng đời của các cơ sở và các hoạt động du lịch - bao gồm cả giai đoạn quy hoạch và thiết kế - và đảm bảo giảm thiểu các tác động tiêu cực và tối đa hóa những tác động tích cực.

Quản lý đa dạng tự nhiên một cách bền vững, và khi thích hợp thì khơi phục lại sự đa dạng này; cân nhắc quy mơ và loại hình du lịch mà mơi trường có thể hỗ trợ, và tơn trọng sự toàn vẹn của hệ sinh thái dễ bị tổn thương và các khu vực cần được bảo vệ.

Tăng cường giáo dục và nâng cao nhận thức của các đối tác cho sự phát triển bền vững.

Nâng cao năng lực của mọi đối tác và đảm bảo tiến hành theo mơ hình điển hình, tham khảo ý kiến các chun gia môi trường và bảo tồn.

1.2.2.3: Nội dung phát triển du lịch có trách nhiệm

Việc phát triển DLCTN cần phải đồng bộ trên cả 2 khía cạnh: phát triển chiều rộng (đa dạng hóa sản phẩm) và phát triển chiều sâu ( nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch có trách nhiệm).

a. Phát triển theo chiều rộng

Các hoạt động du lịch rất phong phú và đa dạng. Tùy theo yêu cầu và mục đích khác nhau mà hoạt động đó được phân loại thành các loại hình khác nhau. Các loại hình du lịch chủ yếu là:

- Theo nhu cầu của khách: du lịch văn hóa, du lịch nghỉ dưỡng, thể thao, chữa bệnh, MICE ...

- Theo lãnh thổ hoạt động: du lịch nội địa, du lịch quốc tế

- Theo vị trí địa lý: du lịch biển, núi, du lịch đô thị, du lịch đồng quê... - Theo thời gian: du lịch ngắn ngày, dài ngày, cuối tuần...

- Theo lứa tuổi: thanh niên, gia đình...

- Theo phương tiện sử dụng: du lịch bằng ô tô, tàu hỏa, tàu thủy, máy bay, xe đạp... - Theo hình thức tổ chức: du lịch cá nhân, theo đồn...

- Theo hình thức tổ chức: du lịch cá nhân, theo đồn...

Trong đó theo nhu cầu của khách có các sản phẩm du lịch như: Du lịch văn hoá, Du lịch sinh thái, Du lịch nghỉ dưỡng và chăm sóc sức khỏe, Du lịch cộng đồng gắn với các bản dân tộc, Du lịch vui chơi giải trí cuối tuần, Du lịch mạo hiểm.

Theo vị trí địa lý có sản phẩm du lịch là Du lịch địa chất.

Theo hình thức tổ chức có các sản phẩm du lịch dành cho các nhân và tổ chức.

b. Phát triển theo chiều sâu

Phát triển chiều sâu thể hiện cuối cùng ở mức độ hài lòng và thỏa mãn nhu cầu du lịch của khách; lấy giá trị trải nghiệm và chất lượng thụ hưởng du lịch của khách là tiêu chí phát triển. Như vậy, phát triển du lịch đồng thời có nghĩa khơng ngừng nâng cao giá trị thụ hưởng du lịch cho khách. Chất lượng và hiệu quả phát triển du lịch từ đó được

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

đánh giá cả phía cung và phía cầu du lịch, đảm bảo bền vững trong mối tương quan với bảo tồn và phát huy giá trị tự nhiên và văn hóa dân tộc.

Phát triển chiều sâu quyết định bằng hệ thống sản phẩm du lịch có chất lượng và giá trị cao. Do vậy, mọi nỗ lực đều hướng tới phát triển sản phẩm du lịch có giá trị gia tăng cao và có chất lượng đáp ứng đúng nhu cầu và mong đợi của du khách.

Nghiên cứu thị trường phải đi trước một bước để định hướng cho quy hoạch, đầu tư phát triển sản phẩm du lịch. Xác định thị trường mục tiêu nhằm tập trung thu hút phân đoạn thị trường lựa chọn có mục đích du lịch thuần túy, lưu trú dài ngày và có khả năng chi trả cao; khơng khuyến khích du lịch ồ ạt, đại chúng. Nghiên cứu sâu về nhu cầu và những giá trị mong đợi của từng đối tượng khách để trên cơ sở đó thiết kế sản phẩm du lịch đáp ứng đúng nhu cầu đó.

Quy hoạch, thiết kế xây dựng sản phẩm du lịch là yếu tố nền tảng sẽ phải tiến hành công phu, bài bản, đồng bộ và có phong cách riêng. Ngành du lịch sẽ quyết tâm nâng cao chất lượng và tính khả thi của quy hoạch và thực hiện quản lý quy hoạch. Quy hoạch phải tạo được điểm nhấn, có phong cách đặc trưng, tính độc đáo khác biệt và tính liên hồn, phải kết hợp được yếu tố truyền thống với yếu tố hiện đại. Sự đầu tư công phu trong quy hoạch quyết định đến tầm cỡ, phong cách của sản phẩm tại các khu, điểm du lịch. Đối với quy hoạch chi tiết, yếu tố chất lượng thể hiện trong việc tính tốn thiết kế đảm bảo tính tiện nghi vì con người (vì lợi ích của khách) và các yếu tố: xanh, khỏe, đặc sắc, độc đáo, ấn tượng và hấp dẫn.

Phát triển hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch trên cơ sở quy hoạch đòi hỏi sự đồng bộ cao. Quy hoạch giao thông, thông tin, truyền thông, quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị tự nhiên và văn hóa và quy hoạch các ngành liên quan đều hướng tới đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch. Đầu tư vào các cơng trình hạ tầng và các cơng trình dịch vụ sẽ được cân nhắc kỹ đảm bảo tính tập trung trọng điểm; mỗi cơng trình ngồi chức năng theo thiết kế cịn trở thành những điểm hấp dẫn du lịch.

Tập trung nguồn lực để đầu tư vào các lĩnh vực then chốt: phát triển nguồn nhân lực, nghiên cứu thị trường, phát triển thương hiệu chủ lực, xúc tiến quảng bá và các địa bàn trọng điểm là các khu du lịch quốc gia, điểm du lịch quốc gia. Nhà nước hỗ trợ đầu tư hạ tầng đồng bộ; đồng thời có chính sách huy động nguồn lực để đầu tư hình thành những khu, điểm du lịch có tầm cỡ, nổi tiếng và là điểm nhấn cho Du lịch Việt Nam.

Phát triển nguồn nhân lực được xác định là yếu tố đột phá để nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch. Nhà nước cùng với cộng đồng doanh nghiệp tập trung ưu tiên đầu tư phát triển nhân lực du lịch đạt trình độ chuyên nghiệp, đặc biệt tập trung đào tạo nhân lực bậc cao, đội ngũ quản lý, giám sát, giáo viên, đào tạo viên, hướng dẫn viên để thúc đẩy chuyển giao, đào tạo, huấn luyện tại chỗ theo yêu cầu công việc. Hệ thống cơ sở đào tạo chuyên ngành du lịch được ưu tiên tập trung đầu tư tăng cường năng lực trở thành những trung tâm đào tạo chất lượng cao.

Thực hiện kiểm soát chất lượng dịch vụ thông qua hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn về dịch vụ du lịch, tiêu chuẩn kỹ năng nghề nghiệp du lịch. Trên cơ sở đó thực hiện thẩm định, đánh giá, xếp hạng cấp độ chất lượng dịch vụ và công nhận, quảng bá đối với những cơ sở dịch vụ kiểu mẫu; cương quyết loại bỏ những cơ sở dịch vụ kém chất lượng. Việc

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

kiểm soát chất lượng dịch vụ là nhiệm vụ trọng tâm xuyên suốt trong giai đoạn tới để đảm bảo phát triển theo chiều sâu và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong ngành du lịch.

1.2.2.4: Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch có trách nhiệm

Phân tích dẫn dắt từ tổng quan có nhiều nghiên cứu đề cập đến nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch có trách nhiệm ở Mù Cang Chải. Tuy nhiên để có thể xác định được các yếu tố ảnh hưởng phù hợp, nhóm nghiên cứu đã dựa trên 2 căn cứ:

 Một là, nhận được sự chấp thuận chung.

 Hai là phù hợp với thực trạng phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải Với căn cứ thứ nhất, nhóm nghiên cứu thực hiện thống kê các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm từ các tài liệu tổng quan như sau:

(1) Cơ quan quản lý du lịch tại địa phương;

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

Với căn cứ thứ hai, phân tích chung về phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải các nhân tố phù hợp với bối cảnh phát triển du lịch có trách nhiệm ở Mù Cang Chải. Là một tỉnh với ngành du lịch được đánh giá là đang trên đà phát triển song chưa xứng với tiềm năng của vùng, cịn gặp nhiều khó khăn trong q trình phát triển kinh tế -xã hội với vị trí địa lý vùng sâu vùng xa, địa hình hiểm trở, hệ thống cơ sở vật chất, giao thông vận tải… chưa thực sự phát triển khiến cho việc phục vụ kinh tế của tỉnh nói chung và ngành du lịch Mù Cang Chải nói riêng gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó Mù Cang Chải là thị trấn có khoảng 12 dân tộc anh em sinh sống trong đó có các dân tộc thiểu số như: Mông, Kinh, Thái… các dân tộc với hồn cảnh sống, điều kiện kinh tế cịn hạn hẹp nên việc học tập và nhận thức về vấn đề phát triển du lịch nói chung và phát triển du lịch bền vững nói riêng gặp nhiều trở ngại, hơn thế nữa nhân tố con người và truyền thông giữ một vị trí vơ cùng quan trọng trong q trình phát triển du lịch. Bởi vì lẽ đó, những nhân tố ảnh hưởng tới phát triển du lịch có trách nhiệm ở Mù Cang Chải được lựa chọn nhằm phù hợp với vấn đề nghiên cứu.

Kết luận chung: Từ hai căn cứ xác định được các yếu tố ảnh hưởng bao gồm các bên liên quan, kinh tế, môi trường, truyền thơng có trách nhiệm, chất lượng sản phẩm.

Bảng 1.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại

Nguồn tham khảo

Các bên liên quan (Khách du lịch, cộng đồng địa

phương, các nhà kinh doanh du lịch, cơ quan

quản lý địa phương)

Nguyễn Hồng Đơng (2020); Nguyễn Thị Thanh Nga (2017); Nguyễn Trọng Nhân (2020); PGS.TS Nguyễn Thị Hường (2017); Lê Thị Tố Quyên, Lý Mỷ Tiên, Huỳnh Tấn Mãi (2019), Ming-Lang Tseng, Kuo-Jui Wu, Chia-Hao Lee, Ming K. Lim, Tat-Dat Bui, Chih-Cheng Chen. (2018).

Môi trường Nguyễn Trọng Nhân (2020); Phạm Thị Thanh Huyền (2018); Lê Thị Tố Quyên, Lý Mỷ Tiên, Huỳnh Tấn Mã (2019), Phuong Mai Nguyen, Nam D. Vo, Quang Long To, Van Toan Dinh (2022)

Truyền thơng có trách

nhiệm Nguyễn Trọng Nhân (2020), Sanjana Mondal & KaushikSamaddar (2021), Phuong Mai Nguyen, Nam D. Vo, Quang Long To, Van Toan Dinh (2022), Ming-Lang Tseng, Kuo-Jui Wu, Chia-Hao Lee, Ming K. Lim, Tat-Dat Bui, Chih-Cheng Chen (2018)

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

Kinh tế Nguyễn Trọng Nhân (2020), Nguyễn Thị Thanh Nga (2017), Mohd Hafiz Hanafiah*, Inoormaziah Azman, Mohd Raziff Jamaluddin, Norliza Aminuddin (2015), Thanin

Sangkhaduang, Parichart Visuthismajarn, Noodchanath Kongchouy

Chất lượng sản phẩm Nguyễn Thị Thanh Nga (2017),

Mohd Hafiz Hanafiah, Inoormaziah Azman, Mohd Raziff Jamaluddin, Norliza Aminuddin (2015), Bill Bramwell, Bernard Lane , Scott McCabe , Jan Mosedale & Caroline Scarles

Bảng 1.0.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại MùCang Chải

Nguồn: Tổng hợp của nhóm nghiên cứu

Để đảm bảo phát triển có trách nhiệm du lịch việc xác định các nhân tố ảnh hưởng là một điều cấp thiết hiện nay.

a. Các bên liên quan

Cơ quan quản lý nhà nước thực hiện chức năng quy hoạch ngành Du lịch. Mang đến những định hướng trong mục tiêu chiến lược. Để từ đó có sự đầu tư theo lộ trình, phân bổ nguồn lực hợp lý cho từng giai đoạn, lựa chọn phát triển đúng hướng các dự án đầu tư. Cũng như mang đến các xác định hướng phát triển đúng đắn, các nhiệm vụ cần thực hiện. Qua đó mà cần xác định các tiềm năng hay lợi thế cho các giai đoạn áp dụng khác nhau. Tạo cơ sở hạ tầng thu hút đầu tư phát triển du lịch. Trong các quyết định chi ngân sách cho các hoạt động đầu tư phát triển lâu dài và ổn định. Tập trung vào công tác thông tin, tuyên truyền, mang đến thông tin cung cấp cho các đối tượng liên quan.

Làm việc với các đơn vị phối hợp, với các doanh nghiệp làm việc trực tiếp trong ngành du lịch. Cân đối mọi nguồn lực để hướng sự phát triển của du lịch đạt đến các mục tiêu bền vững. Đảm bảo vai trò trong xây dựng chiến lược và thực hiện tính chất quản lý. Đường lối phát triển du lịch nằm trong đường lối phát triển chung về phát triển kinh tế – xã hội. Bởi tính chất trong phân bố lại nguồn tài chính hay tìm kiếm các giá trị mới cho nền kinh tế. Từ đó mà tạo ra giá trị, bởi du lịch cũng chính là hình thức kinh doanh dịch vụ trong nền kinh tế. Mang các phản ánh trong lối sống và tính cách của người dân địa phương. Cũng phản ánh cho nét đẹp văn hóa và nét đẹp lao động ở khu vực đó. Họ vừa trực tiếp vừa gián tiếp tác động đến phát triển du lịch. Trực tiếp khi đóng vai trị chính trong việc bảo tồn đa dạng sinh học. Bảo đảm tính bền vững về sử dụng nguồn lực phục vụ cho hoạt động du lịch. Hướng đến phản ánh cho các giá trị lịch sử và văn hóa, bên cạnh nét đẹp gìn giữ và cải tạo thiên nhiên. Tác động gián tiếp phản ánh giữa người dân địa phương với du khách. Khi đó, du khách có những đánh giá với những người mà họ

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

gặp, mang nhận định cho tính cách của người dân khu vực đó. Cần phải thiết lập, duy trì mối quan hệ cộng đồng dân cư trong quá trình triển khai hoạt động du lịch. Mang đến sự hài lòng đối với du khách. Khách du lịch là người tiêu dùng và chi trả cho việc tiêu dùng sản phẩm du lịch, tạo thu nhập cho du lịch. Thúc đẩy kinh doanh, sản xuất và cung ứng hàng hóa, dịch vụ. Khi các nhu cầu này càng tăng, xu hướng thúc đẩy sản xuất cũng được phản ánh.

b. Mơi trường

Q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển nơng nghiệp, du lịch; q trình đơ thị hóa, xây dựng nơng thơn mới,… đều tác động đến môi trường và gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, điều kiện tự nhiên. Bền vững về môi trường là khi sử dụng các yếu tố tự nhiên đó, chất lượng môi trường sống của con người phải được bảo đảm. Đó là bảo đảm sự trong sạch về khơng khí, nước, đất, khơng gian địa lý, cảnh quan. Chất lượng của các yếu tố trên luôn cần được coi trọng và thường xuyên được đánh giá kiểm định theo những tiêu chuẩn quốc gia hoặc quốc tế. Khai thác và sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và cải thiện chất lượng môi trường sống. Phát triển du lịch có trách nhiệm về mơi trường địi hỏi chúng ta duy trì sự cân bằng giữa bảo vệ môi trường tự nhiên với sự khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên phục vụ lợi ích con người nhằm mục đích duy trì mức độ khai thác những nguồn tài nguyên ở một giới hạn nhất định cho phép môi trường tiếp tục hỗ trợ điều kiện sống cho con người và các sinh vật sống trên trái đất. Phát triển du lịch có trách nhiệm về môi trường gồm những nội dung cơ bản: sử dụng có hiệu quả tài nguyên, đặc biệt là tài nguyên không tái tạo; phát triển không vượt quá ngưỡng chịu tải của hệ sinh thái; bảo vệ đa dạng sinh học, bảo vệ tầng ơzơn; kiểm sốt và giảm thiểu phát thải khí nhà kính; bảo vệ chặt chẽ các hệ sinh thái nhạy cảm; giảm thiểu xả thải, khắc phục ơ nhiễm (nước, khí, đất, lương thực thực phẩm), cải thiện và khôi phục môi trường những khu vực ơ nhiễm.

c. Truyền thơng có trách nhiệm

Truyền thơng đóng vai trị rất quan trọng trong việc phát triển du lịch có trách nhiệm bởi nó có thể cung cấp thông tin về điểm đến cho nhiều bên liên quan, đồng thời giáo dục ý thức và làm thay đổi thái độ của cộng đồng, du khách có lợi cho tài nguyên, môi trường và xã hội nơi du lịch (ESRT PROGRAM, 2013). Thời gian qua, huyện Mù Cang Chải đã đẩy mạnh các hoạt động nhằm tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu hình ảnh về miền đất và con người Mù Cang Chải "Đoàn kết, tự tin, thân thiện, nghĩa tình”. Đây cũng là một trong những giải pháp để thực hiện mục tiêu xây dựng huyện Mù Cang Chải trở thành huyện du lịch - là điểm đến "Bản sắc - An toàn - Thân thiện” trong những năm tới. Ba câu lạc bộ tuyên truyền giới thiệu, quảng bá đất và người Mù Cang Chải tại thị trấn Mù Cang Chải, xã La Pán Tẩn, xã Dế Xu Phình đã và đang làm tốt vai trị quảng bá, giới thiệu hình ảnh Mù Cang Chải trên mạng xã hội Facebook với fanpage "Mù Cang Chải – Văn hóa, ẩm thực và du lịch" trên 4.100 người theo dõi. Các cơ sở Đoàn phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện, sáng tạo của đồn viên, thanh niên trong phối hợp xây dựng cảnh quan, cây xanh tại các khu di tích; thành lập các câu lạc bộ thanh niên làm hướng dẫn viên du lịch. Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện cũng đã ban hành tiêu chí, đánh giá mơ hình "Trường học du lịch” áp dụng tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn, từ đó, giúp học sinh tiếp cận sớm với cụm từ "du lịch” và các hoạt động du lịch, dịch vụ du lịch,

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

tiếng Anh, văn hóa, mơi trường du lịch ngay từ khi cịn ngồi trên ghế nhà trường. Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tuyên truyền viên trong việc tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu hình ảnh về miền đất và con người Mù Cang Chải.

d. Kinh tế

Trình độ phát triển kinh tế của một đất nước, một địa phương có tác động rất lớn đến khả năng và xu hướng phát triển bền vững ngành du lịch của đất nước, địa phương đó. Kinh tế của quốc gia, địa phương phát triển ở trình độ nào thì ngành du lịch sẽ có được cơ sở, tiền đề, nền tảng (bao gồm cả nền tảng về hạ tầng, cơ sở vật chất, nguồn lực tài chính, trình độ dân trí) và mơi trường, điều kiện cho sự phát triển của mình ở mức độ đó. Mặt khác, tùy theo trình độ và mức độ phát triển kinh tế mà các mục tiêu, tiêu chí cụ thể của phát triển du lịch bền vững và tương quan giữa các mục tiêu, tiêu chí này cũng phải được mỗi quốc gia, địa phương cân nhắc cho phù hợp với điều kiện cụ thể ở từng giai đoạn phát triển của mình. Trình độ phát triển kinh tế của một quốc gia, địa phương cũng liên quan đến thu nhập và trình độ dân trí và từ đó tác động đến phát triển du lịch bền vững thông qua khả năng chi tiêu và ý thức của du khách, khả năng, năng lực tham gia vào hoạt động du lịch của cộng đồng địa phương và ý thức trách nhiệm của người dân địa phương trong việc góp phần bảo vệ tài ngun, mơi trường du lịch.

e. Chất lượng sản phẩm

Để phát triển DL có trách nhiệm, cần lắm những giải pháp đồng bộ, thiết thực và nói đi đơi với hành động, như: Tập trung đầu tư phát triển DL có trọng tâm, trọng điểm để hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng, các thiết chế văn hóa, đẩy mạnh cơng tác bảo tồn các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể của đồng bào các dân tộc; xây dựng các làng văn hóa DL có chất lượng, phát triển các làng nghề; đầu tư tôn tạo nâng cấp các điểm DL tâm linh có giá trị; xây dựng hồn thiện cơ chế chính sách khuyến khích phát triển DL; cải cách hành chính thu hút đầu tư, tăng cường quảng bá DL.

Nghiêm cấm mọi hoạt động DL làm ảnh hưởng xấu tới môi trường; đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao nhận thức của người dân về DL bền vững, hạn chế những việc làm ảnh hưởng đến tính đa dạng sinh học như chặt phá rừng, săn bắn động vật hoang dã; xử lý nghiêm hiện tượng “chặt chém”, lừa gạt du khách; có biện pháp bảo vệ quyền lợi và sự an toàn của du khách khi tham gia khám phá các tour DL mạo hiểm; nâng cao vai trò của chính quyền địa phương trong quản lý DL; thường xuyên kiểm tra vệ sinh ATTP; tạo mối liên kết vùng và tích cực thu hút đầu tư; đổi mới nâng cao chất lượng dịch vụ; xây dựng cộng đồng làm DL để mỗi người dân đều trở thành một hướng dẫn viên DL và nâng cao chất lượng cuộc sống từ chính sản phẩm DL họ tạo ra.

1.2.3.5. Đề xuất mơ hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch cótrách nhiệm tại Mù Cang Chải

Như vậy với 5 nhân tố ảnh hưởng và các tiêu chí đảnh giá cùng một yếu tố đo lương phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái, khung nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải được đề xuất cụ thể như sau:

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

Bảng 1.2. Khung nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệmtại Mù Cang Chải

Có thể nâng cao sự hiểu biết về nơi đến du lịch thông qua bảng thông tin, tờ gấp, tờ rơi(A2)

Có những hoạt động tuyền truyền nhằm bảo vệ tài

sản phẩm trường(B1)Các loại hình du lịch ở địa phương thân thiện với mơi Các loại hình du lịch mang lại nhiều lợi ích cho cộng

liên quan dẫn cụ thể nhằm phát triển du lịch có trách nhiệm(C1)Cơ quan quản lí nhà nước có những chính sách, hướng Chính quyền địa phương có những cách thức khuyến

Kinh tế Trình độ phát triển kinh tế có tác động rất lớn đến khả năng và xu hướng phát triển bền vững ngành du lịch(D1)

Kinh tế là tiền đề, nền tảng cho phát triển du lịch có trách nhiệm(D2)

Nền kinh tế hội nhập giúp ngành du lịch tỉnh Yên Bái có thêm nguồn lực để phát triển du lịch có trách nhiệm(D3)

Phát triển du lịch có trách nhiệm mang lại lợi ích kinh tế

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

cho địa phương(D4)

Phát triển du lịch có trách nhiệm có thể hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng địa phương(D5)

Môi trường Điểm đến có hướng dẫn cụ thể về việc bảo vệ cảnh quan khu tham quan(E1)

Điểm đến có quy định cụ thể về việc bảo vệ và giữ gìn tài nguyên du lịch tự nhiên(E2)

Điểm đến có quy định, hướng dẫn việc sử dụng, phân loại rác thải(E3)

Điểm đến có quy định, hướng dẫn việc bảo vệ môi trường sống ( không khí, nguồn nước và tiếng ồn)(E4)

Mơ hình các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch có trách nhiệmở Mù Cang Chải

Hình 1.3. Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tạiMù Cang Chải, Yên Bái.

 Giả thuyết nghiên cứu:

Truyền thông có trách nhiệm có thể là yếu tố tác động đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải.

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

Chất lượng sản phẩm có thể là yếu tố tác động đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải.

Các bên liên quan có thế là nhân tố tác động đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải.

Kinh tế có thể là nhân tố tác động đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải.

Mơi trường có thể là nhân tố tác động đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải.

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

CHƯƠNG II: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Quy trình nghiên cứu

2.1.1. Tổng quan lý thuyết

Qua thơng tin chương 1, nhóm nghiên cứu đã thu thập được những thơng tin về khái niệm du lịch có trách nhiệm, nguyên tắc phát triển du lịch có trách nhiệm, nội dung của phát triển du lịch có trách nhiệm và những nghiên cứu về phát triển du lịch có trách nhiệm trên thế giới và tại Việt Nam cùng với đó là ảnh hưởng của các yếu tố tới phát triển du lịch có trách nhiệm tại các điểm đến trong những nghiên cứu. Để từ đó, nhóm rút ra được mơ hình nghiên cứu phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái với 5 biến độc lập vfa 25 thang đo.

2.1.2. Xây dựng thang đo nháp

Nhóm nghiên cứu sử dụng thang đo Likert 5 để có thể đánh giá được sự ảnh hưởng của các yếu tố tới phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái với 5 mức độ. Các yếu tố: Kinh tế; Môi trường; Truyền thông có trách nhiệm; Chất lượng sản phẩm; Các bên liên quan.

2.1.3. Nghiên cứu sơ bộ

Trong nghiên cứu sơ bộ cần thực hiện: Điều tra sơ bộ; Đánh giá sơ bộ độ tin cậy của thang đo; Phân tích nhân tố khám phá EFA; Thiết lập Bảng câu hỏi chính thức. Mục tiêu chính của nghiên cứu sơ bộ là điều tra sơ bộ các quan sát, đánh giá độ tin cậy, hiệu chỉnh các thang đo trước khi bước vào nghiên cứu chính thức.

Việc đánh giá độ tin cậy của các thang đo có thể loại một số biến đo lường với tương quan tổng biến thấp (0,3) và hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo > 0,6 là thang đo có thể chấp nhận được về độ tin cậy.

Sử dụng phân tích nhân tố khám phá (EFA – Exploratory factor analysis) để xác định giá trị hội tụ và giá trị phân biệt của thang đo. Những biến với độ tải nhân tố thấp (< 0,4) sẽ bị loại. Sau phân tích EFA, sẽ thực hiện tính lại hệ số Cronbach’s Alpha cho từng khái niệm của mơ hình lý thuyết để kiểm định lại một lần nữa độ tin cậy của các thang đo sau khi một số biến nào đó đã được loại khỏi thang đo từ kết quả của phân tích EFA.

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

2.1.4. Nghiên cứu chính thức

Mục tiêu chính của nghiên cứu chính thức là thu thập dữ liệu và phân tích dữ liệu để đưa ra kết quả nghiên cứu. Nghiên cứu chính thức được thực hiện dựa trên bảng câu hỏi chính thức rút ra qua nghiên cứu sơ bộ.

Hai nội dung chính được thực hiện trong bước nghiên cứu chính thức này: (1) phân tích nhân tố khẳng định (CFA- confirmatory factor analysis) và (2) mơ hình nghiên cứu được kiểm định bằng phân tích mơ hình hóa cấu trúc tuyến tính (SEM – Structural Equation Modeling). Phân tích CFA được thực hiện với mục đích kiểm định sự phù hợp của thang đo: độ tin cậy tổng hợp, phương sai trích, tính đơn hướng, hội tụ và phân biệt. Khi phân tích CFA đạt kết quả tốt, bước tiếp theo là kiểm định những giả thuyết được đề nghị trong mơ hình lý thuyết bằng SEM.

Nghiên cứu chính thức thu thập dữ liệu bằng cách trả lời bảng câu hỏi soạn sẵn thông qua Google biểu mẫu. Sau khi thu thập thông tin từ bảng câu hỏi khảo sát thì tiến hành xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS 20.0. Dựa trên kết quả của hệ số Cronbach’s alpha, phân tích nhân tố, phân tích hồi quy bội và kiểm định sự phù hợp của mơ hình sau đó đưa ra kết luận và đề xuất kiến nghị đối với ngân hàng.

2.2. Phương pháp nghiên cứu

2.2.1. Nghiên cứu định tính

Nghiên cứu định tính nhằm mục đích xác định các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái và từ đó xây dựng khung nghiên cứu. Quy trình nghiên cứu định tính nhằm xây dựng khung nghiên cứu của đề tài như sau:

Hình 2.1. Quy trình nghiên cứu định tính

- Thời gian thực hiện nghiên cứu định tính: Tháng 1 năm 2023 - Đối tượng phỏng vấn sâu:

Đối tượng phỏng vấn sâu là 8 chuyên gia – những người làm việc trực tiếp hoặc nghiên cứu có liên quan đến lĩnh vực du lịch và những doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực du lịch.

- Thiết kế bảng hỏi phỏng vấn sâu:

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Gồm 3 phần: Phần A - giới thiệu về mục tiêu của cuộc phỏng vấn; Phần B – thông tin của người được phỏng vấn: Phần C – nội dung chính của cuộc phỏng vấn.

- Thời gian thiết kế bảng hỏi phỏng vấn sâu: Tháng 12 năm 2022 - Nội dung phỏng vấn sâu:

Gồm 2 nội dung chính:

(1) Khẳng định lại các yếu tố ảnh hưởng tới phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái.

(2) Gợi ý, đề xuất một số giải pháp thúc đẩy phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái.

- Cách thức thực hiện:

Phỏng vấn sâu được tiến hành thông qua các cuộc hẹn gặp trực tiếp với các chuyên gia, doanh nghiệp. Tất cả các chuyên gia đều rất sẵn sàng cung cấp thông tin, chia sẻ các quan điểm, ý kiến với các nội dung của phỏng vấn. Toàn bộ nội dung phỏng vấn được ghi chép đầy đủ và lưu trữ.

- Phân tích dữ liệu phỏng vấn sâu:

Dữ liệu định tính thu thập từ các cuộc phỏng vấn được mã hoá thành các chủ đề lặp đi lặp lại nhiều lần cho đến khi bão hoà. Các chủ đề sau đó được sắp xếp, phân loại để phục vụ cho q trình phân tích và tổng hợp trong bài nghiên cứu.

Kết quả phỏng vấn sâu về khung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng sự phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái như sau: (xem bảng 2.1)

Bảng 2. 2.Tổng hợp kết quả phỏng vấn sâu về khung nghiên cứu và các yếu tố ảnh hưởng đếnphát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

5 Các bên liên quan 8 100%

Kết quả phỏng vấn 10 chuyên gia được phân tích và tổng hợp cụ thể gồm 5 yếu tố ảnh hưởng tới phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái với 25 thang đo; và “Phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải” là yếu tố đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái.

2.2.2. Nghiên cứu định lượng

Nghiên cứu định lượng nhằm mục đích xác định được giá trị trung bình của các thang đo, kiểm định các thang đo và xây dựng mơ hình để đo lường các tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái. Đây là quá trình xác định hệ số tương quan của các yếu tố và kiểm định các số liệu đó có ý nghĩa thống kê hay khơng, sự tác động ở mức nào.

Sau tiến hành phân tích kết quả trong nghiên cứu định lượng sơ bộ, bảng câu hỏi được điều chỉnh và hoàn thiện để sử dụng trong nghiên cứu chính thức (Phụ lục).

Thời gian thực hiện khảo sát, điều tra bảng hỏi đối với khách du lịch Mù Cang Chải, Yên Bái.: Tháng 1 năm 2023

- Phương pháp chọn mẫu nghiên cứu:

Mục tiêu của việc chọn mẫu là đảm bảo chọn đúng quy trình nhằm chọn được số mẫu có thể đại diện cho đối tượng điều tra. Theo đó, mẫu của nghiên cứu (đối tượng được điều tra qua bảng hỏi) dựa trên phương pháp chọn mẫu có chủ đích. Đây là cách thức chọn mẫu có một số đặc tính mong muốn vào mẫu với chủ đích của người nghiên cứu viên. Cách thức này hay được sử dụng và có ưu điểm đảm bảo đặc tính của tập mẫu và đại diện ở một mức độ mà người nghiên cứu mong muốn.

Cụ thể mẫu nghiên cứu của bài nghiên cứu này là du khách đã và đang đi du lịch, những người quan tâm tới du lịch Mù Cang Chải. Với số lượng khách du lịch đa dạng về độ tuổi, nghề nghiệp nên kết quả thu thập để kiểm định khung nghiên cứu sẽ có ý nghĩa về mặt thực tiễn cao.

- Cỡ mẫu:

Khái niệm cỡ mẫu được nhiều nhà nghiên cứu áp dụng một cách linh hoạt. Theo Brurns và Bush (1995), có ba nhân tố cần được xem xét khi cân nhắc đến quy mô mẫu nghiên cứu gồm:

(1) Số lượng các thay đổi của tổng thể (2) Độ chính xác mong muốn

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

(3) Mức tin cậy cho phép trong ước lượng giá trị tổng thể

Vì vậy, cơng thức tính quy mơ mẫu để đạt được độ chính xác 95% tại mức tin cậy 95% là:

N=�� (pq)/�� = 1.96

Trong đó: N là quy mơ mẫu; Z là độ lệch chuẩn với mức tin cậy cho phép 95%;

Giá trị ước lượng thay đổi trong tổng thể (50% - theo hai tác giả Brurns và Bush, 1995, thì số lượng các thay đổi của tổng thể 50% thường được chỉ ra trong các nghiên cứu xã 28 hội, do vậy các nghiên cứu trong thực tiễn thường chọn mức 50% của giá trị p vì đây là giá trị đảm bảo mức độ an toàn trong xác định quy mô mẫu điều tra).

(4) q = 100-p

(5) e là sai số cho phép: ±5%

Theo Hair et al, để xác định cỡ mẫu có tính đại diện cho phân tích hồi quy, phân tích nhân EFA, thì số lượng điều tra ít nhất ít nhất phải bằng 5 lần số biến trong phân tích nhân tố. Tổng số lượng điều tra ít nhất là 50, tốt nhất 100 mẫu.

Còn Harris RJ. A Primer nhấn mạnh thêm rằng với số biến phụ thuộc <5 thì n=5m là phù hợp để kiểm định hồi quy.

Từ những lý thuyết trên và số biến độc lập trong mơ hình nghiên cứu này là sáu, được đo lường bởi 25 biến quan sát, công thức lấy mẫu được áp dụng là N= 50 + 6 * 25 = 210. Do yếu tố ngẫu nhiên, tác giả đã phát ra tổng cộng 250 phiếu

- Cách thực hiện điều tra:

Phát và thu phiếu điều tra trực tiếp tới du khách đã và đang du lịch tại Mù Cang Chải. Đồng thời tiến hành khảo sát trực tuyến qua Google biểu mẫu, gửi phiếu khảo sát tới du khách ở xa khó tiếp cận trực tiếp.

- Thiết kế cơng cụ đo lường cho mơ hình:

Thu thập và xử lý dữ liệu thô: Tác giả đã phát ra tổng cộng là 300 phiếu với tổng số phiếu thu về là 250 phiếu, toàn bộ kết quả trả lời được nhập vào phần mềm SPSS 20.0 để kiểm tra tính hợp lý của dữ liệu, kiểm tra dữ liệu trống để làm sạch số liệu. Sau khi làm sạch số liệu, loại bỏ những phiếu trả lời khơng hợp lệ, cịn lại 219 phiếu đảm bảo yêu cầu và sẽ được sử dụng trong các nội dung phân tích tiếp theo.

- Kiểm định thang đo:

Sử dụng hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha để đánh giá chất lượng của thang đo xây dựng; phản ảnh mức độ tương quan giữa các biến trong mỗi nhóm nhân tố (Hair và cộng

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

sự, 1995). Bên cạnh đó, hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha sẽ xác định được các đo lường có liên kết với nhau khơng.

Phân tích nhân tố khám phá EFA: Phân tích EFA sẽ giúp rút trích thành các nhân

tố phục vụ cho phân tích tiếp theo.

Phân tích tương quan và hồi quy đa biến: Để kiểm định các nhận định đưa ra bài

nghiên cứu sử dụng bằng phương pháp kiểm định tương quan và hồi quy đa biến. Đây là phương pháp được sử dụng dùng để phân tích mối quan hệ giữa một biến phụ thuộc với nhiều biến độc lập. Phương trình hồi quy đa biến:

Y= β0+β1X1+β2X2+β3X3+β4X4+β5X5+e

Trong đó: Y là Du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái (biến phụ thuộc)

X1-X5 là Các nhân tố (biến độc lập) ảnh hưởng đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái. β0 là hệ số góc hồi quy tổng thể Y khi các biến độc lập bằng 0; β0 đánh giá ảnh hưởng của các nhân tố ngoài nhân tố được xác định trong mơ hình đến biến. β1- β5 là hằng số - các hệ số hồi quy. e là sai số.

Phân tích hồi quy là phân tích thống kê để xác định mối quan hệ nhân quả giữa biến phụ thuộc và các biến độc lập. Thông qua mơ hình phân tích sẽ xác định yếu tố nào tác động mạnh đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải. Yếu tố nào có hệ số β lớn thì mức độ tác động đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải càng lớn.

Bên cạnh các giả thuyết nghiên cứu được đưa ra, qua tổng quan tài liệu và tham vấn của các chuyên gia, doanh nghiệp nghiên cứu sử dụng yếu tố Phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái để đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải, Yên Bái.

Từ khung nghiên cứu, phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải (được mã hóa thang đo làPTDL) trở thành biến phụ thuộc cùng với 5 biến độc lập (Kinh tế, Mơi trường, Truyền thơng có trách nhiệm, Chất lượng sản phẩm, Các bên liên quan) trong chương trình hồi quy đa biến:

Y= β0 + β1 Môi trường + β3 Truyền thơng có trách nhiệm + β4 Chất lượng sản phẩm + β5 Các bên liên quan + e

Trong đó: β0 là hệ số góc hồi quy tổng thể Y khi các biến độc lập bằng 0, nó đánh

giá ảnh hưởng của các nhân tố khác ngoài nhân tố được xác định trong mơ hình đến biến. β1, β2, β3, β4, β5, β6 là hệ số hồi quy tổng thể Y với các biến độc lập tương ứng; e là sai số

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

CHƯƠNG III: KẾT QUẢ PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DULỊCH CĨ TRÁCH NHIỆM TẠI MÙ CANG CHẢI

3.1 Giới thiệu về Mù Cang Chải

3.1.1 Vị trí địa lý, diện tích

a, Vị trí địa lý

Huyện Mù Cang Chải là một huyện vùng cao nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh Yên Bái, cách trung tâm tỉnh 185km theo quốc lộ 37 và 32. Huyện có diện tích là 1.199 km2, nằm dưới chân dãy níu Hoàng Liên Sơn, ở độ cao 1000m so với nước biển. Có tọa độ địa lý từ 210 39’ -25050’ vĩ độ Bắc, từ 103056’ -104028’ kinh độ Đơng. Phía BắcMù Cang Chải giáp với huyện Văn Bàn – tỉnh Lào Cai; Phía Nam giáp với huyện Mường La – tỉnh Sơn La; Phía Đơng giáp với huyện Văn Chấn, Văn Yên tỉnh Yên Bái; Phía Tây giáp với huyện Than Uyên – tỉnh Lai Châu.

Huyện có 1 thị trấn là thị trấn Mù Cang Chải và 13 xã: Kim Nọi, Hồ Bốn, Chế Tạo, Khang Mang, Dế Su Phình, Chế Cu Nha, Cao Phạ, Púng Luông, Nậm Khắt, Mồ Dề, Nậm Có, La Pán Tẩn và Lao Chải.

Huyện Mù Cang Chải nếu so sánh với các huyện miền núi khác trong tỉnh Yên Bái nói riêng hay các huyện miền núi phía Bắc nói chung thì Mù Cang Chải là một huyện có vị trí địa lý rất khó khăn cho việc giao lưu hàng hóa với các huyện trong tỉnh cũng như trong vùng. Việc trao đổi tiếp thu các tiến bộ khoa học kỹ thuật từ các viện nghiên cứu khoa học, các cơ quan nông nghiệp và các huyện ở vùng núi phía Bắc là rất hạn chế.

Mù Cang Chải theo tiếng Mơng có nghĩa là vùng cây khô. Được gọi như thế bởi từ xa xưa, “Làng Cây Khơ” là một huyện nằm ở phía tây tỉnh Yên Bái với 6 tháng mùa khô đất đai, cây cỏ xơ xác; cịn khi đơng đến, nơi đây lại chịu giá lạnh nên không thể trồng bất cứ loại hoa màu nào. Cứ vậy, nơi đây đã phải chua xót gọi trú xứ của mình là “Làng Cây Khô”. Trải qua hàng trăm năm, dưới bàn tay “nhào nặn” cần cù của những người mệnh danh là “người khai hoang”, Mù Cang Chải được gieo mầm sống để biến thành xứ sở của những ruộng bậc thang của miền sơn cước Tây Bắc. Những ruộng bậc thang uốn lượn trên lưng núi, những bơng lúa chín trổ bơng cịn đượm sương đêm đã kéo chân người lữ khách hịa mình vào cảnh đẹp nơi đây

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

b, Địa hình

Huyện có địa hình đồi núi cao xen lẫn các thung lũng xâm thực có trên 95% diện tích là đồi núi cao, độ dốc lớn và bị chia cắt mạnh do đó gặp rất nhiều về khó khăn về điều kiện giao thong trở ngại đối với phát triển kinh tế nhất là trong sản xuất nơng nghiệp.

Độ dốc trung bình 400- 700, sườn núi bị chia cắt dữ dội.

Do địa hình bị chia cắt mạnh nên đã tạo ra thung lũng nhỏ như: Nậm Co, Nậm Khắt, Kim Nọi, Púng Luông là những nơi tập trung đông dân cư sinh sống và sản xuất nông nghiệp

Tổng diện tích đất tự nhiên là 119.908ha thì trong đó diện tích đất ở độ cao trên 1.000m chiếm 84% và dưới 1000m chiếm 16% diện tích đất tự nhiên. Với vị trí địa lý và địa hình khó khăn chỉ thích hợp với việc phát triển nghề rừng, chăn nuôi đại gia súc, nhưng rất hạn chế việc phát triển nông nghiệp xây dựng cơ sở hạ tầng và giao lưu với bên ngoài.

3.1.2 Điều kiện phát triểm du lịch ở huyện Mù Cang Chải

a, Tài nguyên du lịch

Tài nguyên thiên nhiên

Với tổng diện tích tự nhiên của huyện là 1.119,08ha diện tích đất nơng nghiệp là 8.920ha, chiếm 7,44% tổng diện tích tự nhiên. Đất đai Mù Cang Chải chủ yếu là đất Feralit, màu vàng đỏ, vàng nhạt. Đây là q trình tích lũy tuyệt đối hoặc tương đối sắt, nhơm. Tuy nhiên cũng có các loại đất đen nhiệt đới, đất mùn do ảnh hưởng của quá trình tham gia của vi sinh vật, động vật oxy, khơng khí và mưa.

Mù Cang Chải có khu bảo tồn các loài, sinh cảnh với trung tâm là xã Chế Tạo và vùngngoại vi phía Bắc, phía Đơng các xã Dế Xu Phình, Púng Lng, Nậm Khắt. Trong những cánhrừng ngút ngàn với một thảm thực vật phong phú này, qua nhiều năm khảo sát người ta đã phát

hiện ra 22 lồi bị sát, lưỡng cư; 127 lồi chim, riêng họ khướu có tới 41 lồi như: Khướu vằn,khướu đuôi đỏ, khướu đất Pigmi, khướu lùn đuôi đỏ, khướu mào cổ hung, khướu mỏ dẹt vàng...Quý hiếm hơn cả là loài niệc cổ hung Aceros Nipalensis, hiện nay lồi này chỉ cịn thấy ở MùCang Chải và Vườn quốc gia Pù Mát; Mù Cang Chải chỉ còn 28 - 30 cá thể nhưng cũng là quần

thể niệc cổ hung lớn nhất Việt Nam.

Các loài thú hết sức phong phú với 53 lồi khác nhau như: cầy vằn, nhím đi ngắn, cu linhỏ, chó sói, khỉ mốc, lợn lịi, nai, khỉ mặt đỏ, sơn dương, gấu, ngựa, báo gấm, báo lửa, báo hoamai, voọc xám... Đặc biệt là loài vượn đen tuyền với khoảng hơn 200 cá thể, hiện nay ở Việt Nam

mới chỉ được xác định ở hai địa điểm là phía Bắc huyện Văn Bàn (Lào Cai) và vùng giáp ranhgiữa Mù Cang Chải (Yên Bái) và Mường La (Sơn La).

Tồn huyện Mù Cang Chải có 700 ha ruộng bậc thang (trong đó hơn 47% tập trung ở 3 xãliền kề: La Pán Tẩn, Chế Cu Nha, Dế Xu Phình). Ruộng bậc thang khơng chỉ cho năng suất caovà ổn định, góp phần cải thiện đời sống cư dân, tạo nên cuộc sống định cư lâu dài cho tộc người

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Mơng, góp phần hạn chế việc chặt phá rừng làm nương rẫy mà còn là danh thắng mang đặctrưng tộc người, là sản phẩm hội tụ các giá trị văn hóa truyền thống của tộc người. Vừa qua,ngày 8/10/2007, ruộng bậc thang ở 3 xã này đã được xếp hạng là Di tích danh thắng cấp quốc

gia theo Quyết định số 8/QĐ-BVH-TT-DL của Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch.

Rừng là thế mạnh của Mù Cang Chải với diện tích 80.000 ha, trong đó có 20.293 ha rừnggià và rừng nguyên sinh, 12.863 ha rừng thơng, hơn 2000 rừng sơn tra, ngồi ra là mận, các loạidược liệu quý như: đẳng sâm, hà thủ ơ, sa nhân... cũng có điều kiện phát triển và bước đầu mang

lại thu nhập cho cư dân nơi đây. Đây là thế mạnh để khai thác du lịch sinh thái; du lịch mạohiểm, ẩm thực và chữa bệnh.

Khí hậu Mù Cang Chải mang tính chất tiểu vùng rõ rệt, nhiệt độ trung bình là 19oC, mátmẻ về mùa hạ, lạnh về mùa đông. Đây là điều kiện khí hậu rất thích nghi cho du lịch mùa hè.

Hệ thống khe, suối của Mù Cang Chải khá dày đặc, chạy dọc theo quốc lộ 32 là suối NậmKim, con suối lớn nhất và duy nhất của huyện, suối chảy theo hướng Đông Nam - Tây Bắc. NậmKim quanh năm nước chảy rì rầm, chia Mù Cang Chải thành tả ngạn và hữu ngạn, mang lại cáithơ mộng hiếm có cho vùng cao. Ngồi ra, cịn rất nhiều hệ thống suối nhỏ như: Nậm Hu, Nậm

Mu, Nậm Muối, Nậm Có, Nậm Khắt, Nậm Khót. Nậm Mơ (Mồ Dề), Dề Thàng (Chế Cu Nha)...Mùa xuân có hoa Tớ Zày nở thắm làm cho cảnh quan vô cùng tươi đẹp.

Tài nguyên nhân văn

Chiếm 90% dân số tồn huyện, người Mơng ở Mù Cang Chải sống trên các sườn đồi núi cao, đoàn kết thành cộng đồng thơn bản. Họ có nền văn hóa dân gian phong phú, các nghi thức lễ hội gầu tào, lễ cúng cơm mới, lễ cưới hỏi, các lời ru, tiếng hát, điệu khèn, điệu múa, tiếng sao, tiếng khèn... mang nhiều ý nghĩa, chứa đựng tình tứ, ẩn hiện hoà quyện với thiên nhiên đất trời làm say đắm lịng người và thoả chí tị mị, khám phá cho du khách mỗi khi hoà nhập vào văn hố của người Mơng Mù Cang Chải.

3.2 Thực trạng phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải

3.2.1 Nguyên tắc phát triển du lịch có trách nhiệm tại Mù Cang Chải

3.2.1.1. Nguyên tắc kinh tế

Năm 2014, huyện hỗ trợ các gia đình ở bản Thái Kim Nọi (thị trấn) và một số hộngười Mông ở xã La Pán Tẩn vay 20 triệu đồng không lãi suất trong 2 năm để sửa nhà vàxây dựng thêm các cơng trình vệ sinh. Nhờ đó, thu nhập của các hộ dân hàng năm đềutăng. Nhận thấy có hiệu quả, nhiều gia đình ở các xã đã chủ động tự triển khai mơ hình.

So với vùng thấp, du lịch cộng đồng ở xã La Pán Tẩn cho thu nhập chưa cao nhưngđã giúp đồng bào vùng cao xóa đói giảm nghèo. Trước đây, khi chưa làm du lịch, ngườidân trong xã không biết bán hàng, chỉ ở nhà và lên nương cấy lúa trồng ngô. Giờ

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

đây, gắnvới phát triển du lịch cộng đồng, các bà, các mẹ còn tranh thủ thời gian rảnh rỗi để mayváy, thêu thổ cẩm cho du khách thuê và bán, tạo thêm thu nhập.

Phát triển du lịch trong đó điển hình là du lịch cộng đồng đã góp phần tiêu thụ được nhiều sản phẩm nông, lâm nghiệp, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế giữa nông nghiệp và dịch vụ.

Bắt đầu phát triển từ năm 2015, du lịch cộng đồng huyện Mù Cang Chải đã có sựtăng trưởng vượt bậc cả về số lượng khách tham quan và doanh thu từ du lịch (hàng chụcđến hàng trăm tỷ đồng). Điều đó đã đem lại nguồn thu rất lớn cho các hộ dân nói riêng vàtồn tỉnh nói chung; tạo việc làm, tăng thu nhập, nâng cao đời sống dân cư; theo đó nhậnthức, hiểu biết của cộng đồng được nâng lên.

3.2.1.2. Nguyên tắc văn hóa - xã hội

Ngay từ lúc làm du lịch cộng đồng, nhận thức của người dân Mù Cang Chải đã được nâng cao, trình độ dân trí về các vấn đề văn hóa – xã hội chung.

Nhằm phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn và phát huycác giá trị văn hóa dân tộc, huyện Mù Cang Chải đã tập trung đẩy mạnh tuyên truyền, hỗtrợ người dân phát triển mơ hình du lịch cộng đồng tại các xã La Pán Tẩn, Chế Cu Nha,Nậm Khắt, Khau Phạ… Huyện cũng chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức các sự kiện dulịch trong năm như: Mùa nước đổ; Trải nghiệm mùa hè cùng em; Tết độc lập; Lễ hộikhám phá danh thắng quốc gia ruộng bậc thang…Trong những năm qua, UBND huyện đã chỉ đạo triển khai thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn huyện. Nhiều hoạt động lễ hội, văn hóa, văn nghệ, truyềnthống, bản sắc và hiện đại được tổ chức với quy mô lớn và chất lượng tốt. Các giá trị vănhóa truyền thống được giữ gìn và phát huy. Các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể được kiểm kê đầy đủ.

UBND huyện thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra, giám sát các hoạt động liên quan đến văn hóa, biểu diễn, cung cấp dịch vụ và bảo vê, các di tích trên địa bàn, tham mưu xử lý các trường hợp vi phạm. Đồng thời, phối hợp, hướng dẫn các xã, thị trấn trong việc tổ chức các hoạt động bảo tồn, gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống, quản lý và bảo vệ các di tích trên địa bàn, quản lý các hoạt động nghệ thuật biểu diễn được diễn ra theo đúng quy định của pháp luật.

3.2.1.3. Nguyên tắc môi trường

</div>