<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM </b>

<b>LÊ THỊ PHƯƠNG DUNG</b>

<b>NGHIÊN CỨU MỨC SẴN LÒNG CHI TRẢ CỦA NGƯỜI DÂN NHẰM CẢI THIỆN CHẤT LƯỢNG </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM </b>

LÊ THỊ PHƯƠNG DUNG

<b>NGHIÊN CỨU MỨC SẴN LÒNG CHI TRẢ CỦA NGƯỜI DÂN NHẰM CẢI THIỆN CHẤT LƯỢNG NƯỚC BỊ Ô NHIỄM Ở </b>

<b>CÁC LÀNG NGHỀ TỈNH BẮC NINH</b>

NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2019

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>LỜI CAM ĐOAN </b>

Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã được cám ơn, các thơng tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn gốc.

<i>Hà Nội, ngày… tháng… năm… </i>

<b>Tác giả luận án </b>

<b>Lê Thị Phương Dung </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>LỜI CẢM ƠN </b>

Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hồn thành luận án, tơi đã nhận được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.

Trước tiên cho phép tơi được bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Hữu Đạt đã tận tình giúp đỡ tơi về mọi mặt, dành nhiều công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tơi trong suốt q trình học tập và thực hiện đề tài.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Bộ môn Kinh tế tài nguyên và môi trường, Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn - Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận tình giúp đỡ tơi về mọi mặt trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hồn thành luận án.

Tơi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ và giáo viên trường Cao đẳng Kinh tế, Kỹ thuật và Thủy sản đã động viên và tạo điều kiện tốt nhất để tơi có thể học tập, nghiên cứu.

Tơi vô cùng biết ơn Chương trình Kinh tế mơi trường Đơng Nam Á (EEPSEA) đã có những hỗ trợ trong quá trình điều tra, nghiên cứu của tơi. Tơi xin bày tỏ lịng cảm ơn sâu sắc tới T.S. Jin Jianjun (Đai học Sư phạm Bắc Kinh) đã tận tình chỉ dẫn tơi về phương pháp nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ của các đơn vị: Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Ninh, Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Ninh, Chi cục thống kê, các hộ gia đình tại các làng nghề đã giúp đỡ tơi trong q trình thu thập số liệu và thơng tin cần thiết để hoàn thành luận án.

Xin gửi lời cám ơn tới gia đình, người thân, bạn bè đã ln ủng hộ, khuyến khích tơi trong suốt quá trình nghiên cứu./.

<i>Hà Nội, ngày ... tháng ... năm 20... </i>

<b>Nghiên cứu sinh </b>

<b>Lê Thị Phương Dung </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

1.1. Tính cấp thiết của đề tài ... 1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu ... 4

1.2.1. Mục tiêu chung ... 4

1.2.2. Mục tiêu cụ thể ... 4

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ... 4

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu ... 4

1.3.2. Đối tượng điều tra ... 4

1.3.3. Phạm vi nghiên cứu ... 5

1.4. Những đóng góp mới của luận án ... 5

1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ... 6

<b>Phần 2. Tổng quan các vấn đề lý luận và thực tiễn về sẵn lịng chi trả để cải thiện chất lượng mơi trường nước bị ô nhiễm ở các làng nghề ... 7 </b>

2.1. Cơ sở lý luận về sẵn lịng chi trả để cải thiện chất lượng mơi trường nước bị ô nhiễm ... 7

2.1.1. Các khái niệm cơ bản liên quan đến nghiên cứu ... 7

2.1.2. Các lý luận về sẵn lịng chi trả để cải thiện chất lượng mơi trường nước ... 12

2.1.3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu sẵn lòng chi trả khi chất lượng nước thay đổi ... 20

2.1.4. Nội dung nghiên cứu mức sẵn lòng chi trả của người dân để cải thiện chất lượng môi trường nước tại các làng nghề ... 24

2.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới sẵn lòng trả của người dân để cải thiện chất lượng môi trường nước ... 26

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

2.2. Tổng quan nghiên cứu sẵn lòng chi trả của người dân để cải thiện chất

lượng môi trường nước ... 29

2.2.1. Các nghiên cứu trên thế giới liên quan đến sẵn lòng chi trả của người dân để cải thiện chất lượng môi trường nước ... 29

2.2.2. Các nghiên cứu trong nước liên quan đến sẵn lòng chi trả của người dân để cải thiện chất lượng môi trường nước ... 35

2.2.3. Khoảng trống trong nghiên cứu mức sẵn lòng chi trả để cải thiện chất lượng môi trường nước trong các làng nghề ... 39

2.3. Bài học kinh nghiệm từ cơ sở lý luận và thực tiễn cho nghiên cứu mức sẵn lòng chi trả để cải thiện chất lượng môi trường nước ở các làng nghề tỉnh Bắc Ninh ... 41

Tóm tắt phần 2 ... 43

<b>Phần 3. Phương pháp nghiên cứu ... 44 </b>

3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ... 44

3.1.1. Điều kiện tự nhiên của tỉnh Bắc Ninh ... 44

3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Ninh ... 44

3.1.3. Tình hình phát triển làng nghề của tỉnh Bắc Ninh trong những năm gần đây ... 48

3.2. Khung phân tích và cách tiếp cận ... 50

3.2.1. Khung phân tích của luận án ... 50

3.2.2. Cách tiếp cận của luận án ... 52

3.3. Phương pháp nghiên cứu của luận án ... 54

3.3.1. Chọn điểm nghiên cứu ... 54

3.3.2. Phương pháp thu thập số liệu ... 55

3.3.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu ... 60

3.3.4. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích cơ bản ... 62

Tóm tắt phần 3 ... 64

<b>Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ... 65 </b>

4.1. Thực trạng quan điểm, nhận thức của người dân về ô nhiễm môi trường nước và cải thiện chất lượng môi trường nước ở các làng nghề tỉnh

Bắc Ninh ... 65

4.1.1. Tình hình ơ nhiễm mơi trường nước ở các làng nghề tỉnh Bắc Ninh ... 65

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

4.1.2. Đánh giá của người dân về ô nhiễm môi trường ... 70

4.1.3. Nhận thức của người dân về sự nguy hại do ô nhiễm môi trường nước

gây ra ... 75

4.1.4. Quan điểm của người dân về sự cần thiết cải thiện chất lượng môi trường nước tại các làng nghề tỉnh Bắc Ninh ... 80

4.1.5. Tình hình thu, nộp phí bảo vệ mơi trường đối với nước thải công nghiệp ... 85

4.2. Đánh giá mức sẵn lòng chi trả của người dân nhằm cải thiện chất lượng nước bị ô nhiễm ở các làng nghề tỉnh Bắc Ninh ... 88

4.2.1. Kết quả của phương pháp single-bounded dichotomous choice (1DC) ... 88

4.2.2. Phương pháp chọn ngẫu nhiên lặp (doublebounded dichotomous choice

4.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới sẵn lòng chi trả của người dân nhằm cải thiện chất lượng môi trường nước ... 101

4.3.1. Đặc điểm kinh tế-xã hội của người được phỏng vấn ... 101

4.3.2. Lượng hóa các yếu tố ảnh hưởng tới sẵn lịng chi trả của người dân nhằm cải thiện chất lượng môi trường nước tại các làng nghề tỉnh Bắc Ninh ... 104

4.4. Định hướng và giải pháp nhằm huy động nguồn lực tài Chính cho cải thiện chất lượng môi trường nước ở các làng nghề tỉnh Bắc Ninh ... 113

4.4.1. Định hướng giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước ở các làng nghề tỉnh Bắc Ninh ... 113

4.4.2. Công tác bảo vệ môi trường nước tại các làng nghề trong thời gian qua ... 118

4.4.3. Đề xuất các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước ở các làng

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

5.2.2. Đối với chính quyền các cấp ... 137

5.2.3. Đối với các hội, đoàn thể các cấp các ngành ... 137

Danh mục các cơng trình đã cơng bố có liên quan đến luận án ... 138

Tài liệu tham khảo ... 139

Phụ lục ... 152

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

QTTN&MT Quan trắc Tài nguyên và Môi trường

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<b>DANH MỤC BẢNG </b>

2.1. Đặc trưng nước thải từ sản xuất ở một số loại hình làng nghề ... 9

3.1. Giá trị tổng sản lượng của tỉnh Bắc Ninh (theo giá hiện hành) ... 46

3.2. Số lượng làng nghề tại các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh

Bắc Ninh ... 48

3.3. Lực lượng lao động các làng nghề tỉnh Bắc Ninh năm 2016 ... 49

3.4. Phân bổ mẫu điều tra ... 59

4.1. Kết quả phân tích nước thải làng nghề chế biến nông sản ... 66

4.2. Tiếp cận truyền thông về các vấn đề ô nhiễm môi trường của người dân trong làng nghề... 71

4.3. Mối quan hệ giữa đánh giá về môi trường nước của người dân và số lần tiếp cận với truyền thông... 73

4.4. Nhận thức của người dân về ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường nước tại các làng nghề Bắc Ninh ... 78

4.5. Quan điểm của người dân về sự cần thiết cải thiện chất lượng môi trường nước bị ô nhiễm ... 81

4.6. Kết quả thu, nộp phí BVMT đối với nước thải công nghiệp tỉnh Bắc Ninh ... 87

4.7. Xác suất trả lời “Có-khơng” đối với các mức giá theo phương pháp 1DC ... 88

4.8. Xác suất trả lời “Có-Khơng” đối với các mức giá đề xuất theo phương pháp 2DC ... 89

4.9. Tổng quỹ có thể thu được từ trong dân của tỉnh Bắc Ninh ... 100

4.10. Đặc điểm kinh tế xã hội của người được phỏng vấn... 102

4.11. Mối quan hệ giữa thu nhập và làng nghề ... 104

4.12. Mô tả các biến trong mô hình ... 105

4.13. Các yếu tố ảnh hưởng tới sẵn lịng chi trả của người dân (Mơ hình I sử dụng hàm binary logistic) ... 107

4.14. Các yếu tố ảnh hưởng tới sẵn lòng trả của người dân để cải thiện chất lượng môi trường nước (Mơ hình II sử dùng hàm hồi quy tuyến tính) ... 109

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<b>DANH MỤC HÌNH </b>

2.1. Mức sẵn lòng trả của người bị ô nhiễm, khi không có quyền sở hữu ở khu

vực thải ... 13

2.2. Khung phân loại các phương pháp đo lường WTP ... 15

2.3. Sự thay đổi bổ sung (CV) thể hiện làm tăng phúc lợi xã hội do chất lượng môi trường được cải thiện ... 21

2.4. Sự thay đổi tương đương trong trường hợp chất lượng môi trường xấu đi ... 22

3.1. Khung phân tích của luận án ... 51

3.2. Người tiêu dùng sẵn lòng chi phí thêm khi chất lượng nước được cải thiện ... 52

3.3. Quá trình ra quyết định chi trả ... 57

4.1. Đánh giá của người được phỏng vấn về ô nhiễm môi trường tại các làng nghề ở Bắc Ninh ... 74

4.2. Mức sẵn lòng trả của người dân để cải thiện chất lượng môi trường nước theo địa bàn nghiên cứu ... 90

4.3. Mức sẵn lòng chi trả của người dân phân theo loại hộ ... 91

4.4. Mức sẵn lòng trả của người dân để cải thiện chất lượng mơi trường nước phân theo trình độ học vấn ... 92

4.5. Mức sẵn lòng trả của người dân để cải thiện chất lượng môi trường nước phân theo thu nhập ... 94

4.6. Mức sẵn lịng trả trung bình (Mean WTP) ước tính dựa trên phương pháp tham số ... 96

4.7. Mức sẵn lịng trả trung bình (Mean WTP) ước tính dựa trên phương pháp phi tham số cho các làng nghề ... 97

4.8. Mức sẵn lòng trả trung bình (Mean WTP) ước tính dựa trên phương pháp phi tham số cho loại hộ ... 98

4.9. Mối quan hệ giữa độ tuổi và trình độ học vấn của người được phỏng vấn ... 103

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<b>TRÍCH YẾU LUẬN ÁN </b>

<b>Tên tác giả: Lê Thị Phương Dung </b>

<b>Tên Luận án: Nghiên cứu mức sẵn lòng chi trả của người dân nhằm cải thiện chất </b>

lượng nước bị ô nhiễm ở các làng nghề tỉnh Bắc Ninh

<b>Tên cơ sở đào tạo: Học viện Nơng nghiệp Việt Nam Mục đích nghiên cứu </b>

- Góp phần làm sáng tỏ các vấn đề lý luận và thực tiễn về sự thay đổi phúc lợi, sẵn lòng chi trả của người dân nhằm cải thiện chất lượng môi trường nước bị ô nhiễm ở các làng nghề;

- Đánh giá, phân tích nhận thức và quan điểm của người dân về tính nguy hại và vai trị của việc cải thiện chất lượng môi trường nước ở các làng nghề tỉnh Bắc Ninh;

- Ước tính, phân tích mức sẵn lịng chi trả của người dân tại các làng nghề tỉnh Bắc Ninh nhằm cải thiện chất lượng mơi trường nước

- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới mức sẵn lòng chi trả của người dân tại các làng nghề tỉnh Bắc Ninh nhằm cải thiện chất lượng môi trường nước;

- Đề xuất các giải pháp nâng cao nhận thức của người dân và thu hút người dân đóng góp tài chính nhằm cải thiện mơi trường nước của các làng nghề ở Bắc Ninh.

<b>Phương pháp nghiên cứu </b>

Luận án sử dụng các phương pháp: Phương pháp chọn điểm nghiên cứu; phương pháp thu thập tài liệu, số liệu; phương pháp đánh giá ngẫu nhiên (CVM) để điều tra; Các phương pháp như thống kê mô tả, phương pháp so sánh được sử dụng để phân tích trong nghiên cứu. Mơ hình binary logistic và mơ hình hồi quy được sử dụng để phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới mức sẵn lòng chi trả. Để ước tính mức sẵn lịng chi trả trung bình Mean WTP, nghiên cứu sử dụng cả hai cách tiếp cận tham số và phi tham số.

<b>Kết quả chính và kết luận </b>

Luận án đã làm sáng tỏ các lý luận và thực tiễn về sự thay đổi phúc lợi khi chất lượng môi trường thay đổi, về mức sẵn lòng chi trả của người dân để cải thiện chất lượng môi trường nước bị ô nhiễm. Khái niệm, bản chất, phương pháp ược lượng, ý nghĩa của việc nghiên cứu mức sẵn lòng chi trả, các yếu tố ảnh hưởng tới mức sẵn lòng chi trả và việc sử dụng phương pháp đánh giá ngẫu nhiên CVM đã được hệ thống hóa trong luận án. Luận án đã trình bày thực trạng ô nhiễm môi trường nước ở các làng nghề Bắc Ninh. Từ đó có thể thấy chất lượng nước thải, nước mặt tại các làng nghề bị ô nhiễm nghiêm trọng; một vài làng nghề đã có dấu hiệu ô nhiễm nước dưới đất.

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

Phân tích nhận thức của người dân về ô nhiễm môi trường nước cho thấy: Những người thường xuyên tiếp cận với truyền thông nhận định tình hình mơi trường nước đang dần tệ hơn; Những người có trình độ học vấn cao có ý thức, trách nhiệm trong vấn đề cải tạo chất lượng nước hơn những người có trình độ học vấn thấp.

Nghiên cứu sẵn lòng chi trả của người dân thấy được: Tỷ lệ chủ hộ đồng ý chi trả để cải thiện chất lượng nước giảm dần khi mức giá rút được tăng. Như vậy có thể thấy, mức sẵn lòng chi trả tuân theo luật cầu: khi giá tăng thì cầu giảm. Phân tích mối quan hệ của sẵn lòng chi trả với các đặc điểm kinh tế - xã hội của người được phỏng vấn cho một số kết luận nổi bật sau: Yên Phụ là làng nghề có tỷ lệ người từ chối chi trả cao nhất. Tỷ lệ hộ thuần nông từ chối chi trả cao hơn hộ sản xuất. Tỷ lệ hộ có trình độ trung học phổ thơng trở xuống từ chối chi trả cao hơn hộ có trình độ học vấn cao. Tỷ lệ hộ có thu nhập ở mức thấp nhất từ chối chi trả cao hơn so với những hộ có thu nhập ở mức cao.

Ước tính mức sẵn lịng trả trung bình Mean WTP đã cho ra nhiều kết quả từ các mơ hình tham số và phi tham số. Nổi bật là kết quả Mean WTP của các hộ sản xuất là 562.006VNĐ cao hơn so với hộ thuần nông. Tổng quỹ thực tế ước tính dựa trên tỷ lệ hộ sẵn lịng chi trả và mơ hình tham số, có thể thu được29,420 tỷ đồng; tổng quỹ tiềm năng ước tính trên tồn bộ số hộ của các làng nghề tỉnh Bắc Ninh và có thể trên45,472 tỷ đồng.

Sử dụng các mơ hình kinh tế lượng để phân tích sự ảnh hưởng của các yếu tố tới mức sẵn lòng chi trả để cải thiện chất lượng nước đã đưa ra kết luận: hộ ít tiếp cận với truyền thông, hộ rút được mức giá cao, người được phỏng vấn có độ tuổi càng lớn, hộ đồng ý với quan điểm đánh đổi môi trường với phát triển kinh tế có xu hướng từ chối chi trả và chi trả ở mức thấp hơn các hộ khác. Hộ sản xuất nghề, hộ sống gần nguồn nước bị ô nhiễm, hộ sử dụng nước máy, hộ có thu nhập cao, hộ có nhiều thành viên có xu hướng trả lời “Có” với mức giá được đưa ra và đồng ý chi trả ở mức cao hơn so với các hộ còn lại.

Từ những kết quả đạt được, luận án đã đề xuất những giải pháp nhằm giảm thiểu ô nhiễm mơi trường nước và đóng góp tài chính. Những giải pháp đưa ra bao gồm: 1) giải pháp để nâng cao nhận thức của người dân; 2) Giải pháp tăng thu nhập gắn liền với chính sách bảo vệ môi trường; 3) xây dựng các nhà máy xử lý nước thải; 4) Khuyến khích các cơ sở sản xuất di chuyển ra các khu cơng nghiệp; 5) Chính sách tài chính; 6) Đơn giản hóa các văn bản chính sách.

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

<b>THESIS ABSTRACT </b>

<b>PhD candidate: Le Thi Phuong Dung </b>

<b>Thesis title: Willingness to pay of people for polluted water quality improvement in </b>

handicraft villages of Bac Ninh province

<b>Educational organization: Vietnam National University of Agriculture (VNUA) Research Objectives </b>

- To clarify the theoretical and practical knowledge of welfare change, willingness to pay of people to improve water quality in handicraft village;

- To review and analyze perceptions and attitudes of people about the hazards and the role of improving the quality of polluted water in handicraft village of Bac Ninh province;

- To estimate the willingness of people to pay for improving the quality of water in handicraft villages of Bac Ninh province;

- To analyze factors affecting the willingness of people to pay for improving quality of water in handicraft villages of Bac Ninh province;

- To propose effective policy recommendations to attract people to contribute financial resources for improving thewater quality.

<b>Materials and Methods </b>

The thesis used the following methods: Selection of the study area; Data collection; Contingent Valuation Method; Descriptive statistic method; Comparative method to analyze. Binary logistic model and regression model are used to analyze the factors affecting willingness to pay. The reseach used parametric approach and non- parametric approach to estimate Mean WTP.

<b>Main findings and conclusions </b>

The thesis clarified the theoretical and practical knowledge of willingness to pay of people to improve polluted water quality. Theories include: Willingness to pay concepts, nature, the methods for measuring willingness to pay, the meanings of researching willingness to pay, the factors affecting willingness to pay of people and contingent valuation method are systematized in this study.

The thesis presented the situation of polluted water quality in handicraft villages of Bac Ninh province. From these, we can see that the quality of wastewater and surface water in craft villages has been being seriously polluted. There are signs of groundwater pollution in some craft villages.

</div>