Luận văn thạc sĩ Luật học: Tổ chức bộ máy của cơ quan quản lý nhà nước về dân số - Thực tiễn tại Tổng cục Dân số - Kế hoạch hoá gia đình

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (9.72 MB, 112 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

BỘ GIAO DỤC DAO TẠO BỘ TƯPHAP

TRUONG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI.

NGUYÊN MINH TUÂN

TO CHỨC BỘ MAY CUA CO QUAN QUAN LÝ NHÀ NƯỚC VE DAN SO - THỰC TIEN TAI TONG

CỤC-DÂN SÓ KÉ HOẠCH HOA GIA ĐÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, NĂM 2022

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

BỘ GIAO DỤC DAO TẠO BỘ TƯPHAP

TRUONG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI.

NGUYÊN MINH TUÂN

TO CHỨC BỘ MAY CUA CO QUAN QUAN LÝ NHÀ NƯỚC VE DÂN SO - THỰC TIẾN TẠI TỎNG

CỤC-DÂN SÓ KE HOẠCH HÓA GIA ĐÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính

Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Kim Liễu

HANOI, NĂM 2022

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LỜI CAM DOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trinh nghiên cửu khoa học của riêng tơi.

Các số liệu, vi dụ va trích dẫn trong ln văn dim bao đơ tin cây, chính xác và

trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được tác gia nào

công bồ trong bắt kỳ cơng trình nghiên cứu nao khác.

Tae giả luận văn

Nguyễn Minh Tuân.

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giém hiệu, Khoa Luật Hiển pháp và Luật Hành chính cùng các thay cơ của trường Đại học Luật đã tạo diéu kiện

cho tôi trong suốt q trình nghiên cứu hồn thành ln văn thạc st

Tơi xin bay tõ lòng biết ơn sâu sắc đến giảng viên hướng dẫn TS. Trần. Kim Liễu đã tận tinh hướng dẫn, giúp đỡ tơi trong suốt quả trình thực hiện

nghiên cửa và hoàn thánh luận văn thạc ấ.

(Mac dù đã nỗ lực hét mình nhưng do khả năng, kiến thức cũng như thời gian trong quá tình nghiên cứu hồn thành luận văn luận văn khơng thé tránh

khối những sai sót. Tơi rắt mong nhân được sự đóng góp của Quy thy cô vàcác bạn

Xin chân thành căm ơn!

Tac giả luận van

Nguyễn Minh Tuân.

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BPTT Biên pháp tránh thai

BVBMTE Bao về bà mẹ trẻ em.

CHHIPH Cơng nghệp hoaTiện đại

hóa

ĐSEHHGP Dan sô-kế hoạch hea gia địnhHBBT Hồi đồng bô trường

CNN Quan Tý nhà nước.

UBND Uy ban nhân dân

TICN Thanh tra chuyén nganhSDEH Sinh để kế hoạch

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

MỤC LỤC

MỠ ĐÀU 1 CHƯƠNG I:NHỮNG VAN DE LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VE TO CHỨC BO MAY CUA CƠ QUAN QUANLY NHÀ NƯỚC VỀ DÂN SO. 9 1.1. Khái quát chung về tổ chức bộ máy của co quan quản ly nba nước về dân. 1.3.2. Điều kiện he nhiên, tình hình kinh tế - xã hội 4 13.3. Chất lương của cán bộ, công chức làm công tác dân số. 46 CHƯƠNG 2:THUC TRẠNG TO CHỨC BO MAY CUA TONG CỤC DAN SO KE HOẠCH HOAGIA BINH 48 3.1. Quá trình hình thành va phát triển của Tổng cục Dân sé-ké hoạch hóa gia

đính 48

LLL Giai đoan 1961 đến 1975. 48

2.1.4, Giai đoạn 2001 ~ nay. 5

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

3.2. Tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyển han của Tổng cục Dân s0-ké hoạch

hóa gia định hiện nay 53

2.2.1 Tổ chức bộ máy của Tổng cục dân số ié hoạch hóa gia đnh... 53 2.22 Nhiễm vi. quyền của của Tơng cục dân số kễ hoạch hóa gia đình 5T

2.3, Đánh giá chung 63

2.3.1. Kết quả dat được 63 3.3.2. Hạn chế, tén tại 66

CHƯƠNG 3:QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP HOÀN THIEN TO CHỨC BO. MAY CUA CƠ QUAN QUAN LÝ NHÀ NƯỚC VE DÂN SỐ - TỪ THỰC TIEN TONG CUC DÂN SO KE HOẠCH HOA GIA BINH B 3.1. Quan điểm hoàn thiện td chức bộ may của Co quan quản ly nha nước về

dân số T3

3.1.1 Quán triệt chủ trương đường lỗi của Đảng, chính sách pháp luật

eta Nhà nước T3

3.12. Quán triệt văn bản cũa cấp tly Đảng, chính quyền trên cơ số phit

hop với tình hình thực tế cũa nhà nước 7

3.13. Huy động nguôn lực thực hiện công tác Dân số. 78 3.2. Giãi pháp hoán thiên tổ chức bé may của Cơ quan quản lý nha nước vé

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

MỞĐÀU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu dé tài

Dan số là yêu tổ quan trong hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bao vệ Tổ quốc. Công tac dan số lả một bộ phận quan trong của chiến lược phát triển đất nước, vừa cấp thiết vừa lâu dai, là một yếu tô cơ ban để nâng cao chat lượng,

cuộc sơng của từng người từng gia đính va của toàn sã hội. Lịch sử ngành dân số

để trải qua gân 60 năm xy dựng và phát triển với nhiêu thành tựu quan trong đối với sự phát triển của đất nước. Một trong những yêu tô then chốt gúp phản làm. nên những thành tựu quan trong của ngành dân số đó là hệ thơng tổ chức bơ máy.

lâm công tác dn số từ trùng ương đến dia phương

Sau Hội nghị Cairo 1994 của Liên hợp quốc vẻ dân số và phat tri

‘van dé dan số và phát triển ngày cảng được khẳng định với yêu cau chú trọng.

tốn diện các mất quy mơ, cơ cầu, chat lượng, phân bổ dân sô và đất trong mồi

quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh. lội, đâm bảo mọi người dân.

déu được bình đẳng trong tham gia và thu hưởng thánh quả phát

14 trung tâm của phát hiển và khơng ai bi b@ lại phía sau. Chương tình nghĩ sự 2030 với các Mục tiêu Phát triển Bên vững (SDGs 2030) của Liên hợp quốc,

L con người

trong đó các mục tiêu về dn số chiếm vị trí đặc biệt quan trong, gắn bó mật thiết với phát triển bên vững.

Công cuộc đổi mới của nước ta bắt đâu từ năm 1986 đã lam thay đổi căn bên niên kinh tế đất nước từ kinh tế kế hoạch hóa, tập trung bao cấp chuyển sang cơ chế thị trường định hướng x4 hội chủ nghĩa. Tử năm 2011,

Việt Nam trở thành nước có thu nhập trung binh, thu nhập bình quân đầu.người ngày cảng tăng lên, ting lớp trung lưu tăng nhanh.

Lĩnh vực xã hội của nước ta đạt được những tiến bơ lớn trong đó có

giáo duc đào tao, lao động, bình đẳng giới. Số năm di học trung bình của nhóm dân số từ 25 tuổi trở lên đạt 9,0 năm, sé năm đi hoc ky vọng đạt 12 năm. Tỷ lê nữ đi học ngày cảng tăng Số nm đi học kỳ vọng của nữ năm.

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

2019 là 12,4 năm so với nam là 12 năm. Phu nữ ngay cảng tích cức tham giavào lao đông sản xuất Năm 2019, phụ nữ chiếm 47,3% luc lương lao đông,của cả nước Mặc dù tỷ lê lưc lương lao đông đã qua đào tạo theo trình đơchun mơn kỹ thuật của nam giới (25,5%) cao hơn nữ giới (20,5%) nhưng tỷ1Ê lực lượng lao đông nữ đã qua dao tao theo tình đơ chun mơn kỹ thuật từ

cao đẳng, dai học trở lên cao hơn nam giới (nữ 15,6%, nam 13,5%). Thanh

và tập trùng,

cân nghèo, vùng mức sinh cao. Những tiền bơ zã hội nói chung va bình ding

giới nói riếng tao nên tăng thn lợi cho kế hoạch hóa gia đỉnh va tập tung9 cho vùng sâu, ving xa, vùng khó khăn và đối tượng nghèo,

nâng cao chất lượng dn số

Cuộc cảch mang công nghiệp lần thứ 4, đặc biết công nghệ thông tin,

công nghề y, sinh học hiên đang phát triển với tóc độ rat nhanh. Việt Nam là một

trong 15 năm nước có tỷ lê người dan sử dung điền thoại thơng minh cao nhất

trên thể giới. Tỷ lê gia đỉnh Việt Nam có vơ tuyển truyền hình chiếm 92%, Cơ sỡ ha ting kỹ thuật này tao diéu kiện rất thuận lợi cho việc truyền thông dân sé theo hướng hiên đại, chất lương, hiệu quả. Đối tương tác đông của truyền thơng, cia

chính sách dân số ngày cảng có trình d6 cao, tao điều kiên thuận lơi cho việc ứng.

dung công nghệ trong truyền thông vả cung cấp dịch vụ dân số, nâng cao chất

lượng dân số

Trải qua quá trình xây dựng va phát triển hơn 60 năm, công tác dân số

nước ta đã đạt được những thánh tưu lớn, gúp phân quan trong vào cơng cuộc

xóa đồi, giảm nghèo, xây dựng va phát triển đất nước. Tốc độ gia tăng dân số

quá nhanh đã được khống ché thảnh công, dat mức sinh thay thể sớm 10 năm sovới mục tiêu.

Tuy nhiên, cơng tác dân sé nước ta cũng có rất nhiều khó khăn, thách.thức, nhiễu vấn để mới nay sinh. Dân số nước ta có quy mồ lớn với 97 triệungười, sếp thứ 15 trên thể giới, thứ 8 châu A và thứ 3 công đồng ASEAN.

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

Mặc dù, tỷ lê gia tăng dan số hang năm trên 1% nhưng số tré sinh ra hangnăm đã 1 trigu trẻ, tương ứng quy mô dân số của một tỉnh trung bình ở

đẳng bằng sơng Hồng. Mật đơ dân số nước ta lên tới 200 người/1kem, gấp

5 lan mật đô dân sé thé giới nhưng phân bồ dân số lại khống đêu giữa các

khu vực, vùng, các tìnhthành phổ, quân/huyện. Mức sinh nước ta có sựkhác biết rất lớn giữa các vùng miễn và giữa các tỉnh/thênh phổ. Nhiềutỉnh, thành phố chưa đạt được mức sinh thay thé, đặc biết tại các khu vựcnhư Tây Nguyên, miễn núi phia Bắc, Bắc Trung bộ nhưng đã có những

tĩnh, thành phổ có mức sinh rat thấp (tương đương mức sinh của các nước chau Âu, Nhật Ban, Han Quốc). Mat cân bằng giới tính khi sinh ngay cảng

tơng, cao va nghiêm trọng. Tinh trang mit cân bằng giới tính khi sinh củanước ta đã bao phũ toàn bộ đất nước từ nông thôn tới thành thị, khắp cả

Bắc-‘Trung-Nam Tinh trạng nay sé tác động rất xấu đến trật tự, an ninh xã hội, an

tĩnh xuyên biên giới, gây khó khăn trong việc xây dựng gia định của các théhệ tương lai, ảnh hưởng đến noi giống Việt

Co cau dan số nước ta đang ở giai đoạn chuyển đổi nhân khẩu mạnh. mẽ trong lịch sử nhân khẩu Việt Nam Dân số nước ta bước vào thời kỳ “cơ

cấu dn số vàng" từ năm 2007. Thời kỷ “co câu dân số vàng” với nhiêu dư lợivẻ lao động dur báo kéo dai khoảng 30-35 năm. Năm 2018 tỷ lệ nảy đạt 69%

<a bắt tiêu cũ 3u Hướng gan” Vì vậy, cần tha thông Hiệu quả cơ tân này để đẩy nhanh tăng trưởng kinh tế, vượt qua “bay thu nhập trung bình”. Việt Nam cũng đang ở giai đoạn “gi hóa dân số” với sé lượng va tỷ trong người cao tuổi đang ngày cảng tăng lên nhanh chóng. Tốc độ giả hóa dan số ở Việt Nam.

lại thuộc hang nhanh nhất thể giới, trong khi Viết Nam vừa bước vào nhóm.

nước có thu nhập trung bình nhưng cịn 6 cân dưới. Chất lượng dan sổ còn. thấp, tỷ lệ trẻ em mới sinh ở Việt Nam mắc các bệnh, tật bẩm sinh do rồi loạn. chuyển hoá, di truyén cịn cao, chét lượng nguồn nhân lực cơn nhiễu han chế,

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

số năm bênh, tật người Việt Nam cịn cao, tinh trang tao hơn, kết hơn cân

‘hut thơng ở một số dan tộc ít người cịn khá phổ biển.

"Trước những han chế, tơn tại đó hoat đơng quan lý nha nước vé dân số,

trong đó có vai trị của Tổng cục din số ngày cảng có vai trò quan trọng. Trong những năm vừa qua, việc kiện toàn cơ cầu, tổ chức và hoạt động của. Tổng cục dân số đã được Đăng va Nha nước ta đã quan tâm. Trong đó có vẫn. để vẻ thay đỗi tổ chức bô máy cơ quan quân ly vẻ dân số, năng cao chất lượng. của đội ngũ cán bô làm công tac dân số của Tông cục Dân sỏ- kế hoạch hóa

gia định.

Tir những sự phân tích trên đây, hoc viên quyết định chon van để “Tổ

chức bộ may của co quan Quản If nhà nước về by

cue Dân số- ké hoạch hóa gia đồnh” làm đề tai ln văn thạc si cũa mình.

2. Tình hình nghiên cứu dé tài

"Việc nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với cơng tác dân sé nói chung vàhức bộ máy cửa cơ quan quản lý nha nước vẻ dân số nói riêng trong những

săm vừa qua đã có một số tác giả quan tâmnghiên cứu. Có thể kể đền như.

- Tác giả Hoang Thi Phương Thủy với luân văn "Quản lý nba nước vềdân số, kế hoạch hóa gia đình trên địa bản thành phỏ Bắc Giang tỉnh BắcGiang” năm 2015 tại Học viên hành chính quốc gia. Ln văn đã nghiên cứu

những van dé lý luận và thực tiễn về công tác quản lý nha nước về dân số, vả

nghiên cửu kết quả quản lý nha nước vé dân số của thành phổ Bắc Giang tỉnh.

Bac Giang. Để tai cũng đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và

nâng cao hiệu quả quản lý nha nước vé dn số

- Chỉ cục Dân số - kể hoạch hóa gia đính tỉnh An Giang đã thực hiện để

tải "Đánh giá tinh hình qn ly nha nước vé cơng tác Dân số-kế hoạch hóa

gia đình tại tinh An Giang giai đoạn 2010-2014” năm 2015. Để tải mang

tính chất thực tiễn rất cao, đánh giá hiện trang công tác quan ly nha nước về

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

dân số trên địa bản tỉnh An Giang từ đó để xuất các giải pháp nhằm nâng cao.

chất lương công tác quan lý nhà nước vẻ dân s6 của tỉnh An Giang.

- Tác giã Nguyễn Thị Ngọc Bích đã thực hiện để tai mang tên gọi “Đánh gia thực trang ban hảnh văn bản triển khai chương trình Dân số - kế ‘hoach hóa gia dinhh tại một số tinh, thành phổ” năm 2016 tại Viện Chiến lược. và Chính sách Y tế. Đề tai đánh giá một cách tổng thể về hệ thống pháp luật

hiện hảnh về công tác quản lý nha nước về dân số từ đó để tải phân tích đượcnhững hạn chế, tổn tại của hệ thông pháp luật về công tác nay. Cuỗi cùng, đểtải đưa ra các giãi pháp nhằm hoan thiện pháp luật vé công tác dân số trongthời gian tới.

- Trường Cao đẳng y tế Hà Đồng với giáo trình “Quan lý chương trình.dân số, kế hoạch hóa gia đình” - Tai liệu dao tao sơ cấp dn số y té. Đây lacơng trình nghiên cứu đưới góc độ quản ly nhà nước về dân số kể hoạch hóa

gia đình được sit dung dé đào tạo cho cán bô quên lý dân số. Tai liệu đưa ra

các phân tich mang tính chat ly luận về quan lý nha nước về dân số

Như vậy, qua các phân tích trên có thé thay, hiện nay các cơng trình.

nghiên cửu về quản lý nha nước về dân sơ đã có rất nhiêu. Tuy nhiên, nghiên.

cứu đưới gúc độ pháp lý về tổ chức bô máy của cơ quan quản lý nha nước về

dân số thì chưa có cơng trình nào để cập đến. Vi vay, viếc chọn để tải luận

‘vin của học viên van mang ý nghia lý luận va thực tiến quan trong.

3. Mục dich và nhiệm vụ nghiên cứu.

3.1. Mục đích nghiên cia

Thơng qua việc nghiên cứu những van dé lý luận vả thực tiến về tổ

chức bộ máy cơ quan quản lý nhà nước vẻ dân sé luận văn có mục đích để

xuất các giải pháp nhằm hồn thiện tổ chức bơ máy cơ quan quản lý nhả nước. vẻ dân số nói chung vả tại Tổng cục Dân s¢ oạch hóa gia định nói riêng.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

Trên cơ sở mục đích nghiên cửu nêu trên, luận văn có những nhiệm vụ.nghiên cứu chủ yéu sau đây:

Thứ nhất L, nghiên cứu lý luận về tổ chức và hoạt động của cơ quan quản.

lý nba nước về dan số như khái niệm quản lý nha nước về dân sô, khái niêm.

tổ chức va hoạt động của cơ quan quan lý nhà nước.

chức bô máy quản lý nhà nước về dân số

Thứ hai, nghiên cứu thực trạng tổ chức bô máy cơ quan quản lý nba é dân sổ, nội dung tổ

nước về dân sé tai Tổng cục Dân sé-ké hoạch hóa gia dinh trong giai đoạn 5

năm từ 2017 đến 2021

"Thứ ba, nghiên cứu dé xuất các giải pháp

máy cơ quan quản lý nha nước về dan số nói chung vả tại Tổng cục Dân s6-hoàn thiện tổ chức bộ.

kế hoạch hea gia đình nói riêng,

4, Đối trong và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cin

Đối tượng nghiền cứu của Luận văn tập trung vào nghiên cứu 3 yêu tổ là:

- Hệ thống tổ chức bộ máy lam công tác dan sé.

- Mang lưới công tác viên dân sé.

- Cơ chế phổi hợp liên ngành lâm công tác dân số các cấp.

Hiện nay, theo Nghỉ định của Chính phủ, Bồ Y tế thực hiện chức năngquản lý nhà nước vé y té, dân số trong phạm vi cả nước, tại cấp tỉnh, Sở Y tế

là cơ quan tham mưu giúp Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước vẻ y tế, dân số trong pham vi tồn tĩnh (trong đó có Chỉ cục

dân số là cơ quan chuyên môn giúp việc cho Giám đốc Sở Y tơ, tại cấp

huyện, phịng Y tế 1a cơ quan tham mun giúp việc cho Ủy ban nhân dân cấp ‘hhuyén thực hiện chức năng vé y tế, dân số trên dia ban cấp huyện, tại cấp xã, Uy ban nhân dân xã chíu trách nhiệm vé công tác y tế, dân số trên dia bản x2

Đối với td chức sự nghiệp dịch vu công tai cấp huyện có Trung tâm

dân số thuộc Chi cục dân số và Khoa/Phòng dân sé thuộc Trung tâm y tế da

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

chức năng, tại cấp xã viên chức lam công tác dân số tại Tram Y tế xã và cản bộ không chuyên trảch làm công tác dân sé tại Ủy ban nhân dân x

‘Mang lưới công tác viên dân s6 tại thôn, lang, ap, bản, tổ dân so.

Ban Chỉ đạo công tác dân số được thành lập ở 3 cấp: Cấp tỉnh, cấp.huyện, cấp xã

4.2. Phạm vỉ nghiên cứ.

'Về nội dung: luận văn nghiên cứu hệ thông tổ chức bộ máy của cơ quan.

quản ly nha nước về dân số theo các quy định cia pháp luật hiện hành.

'V không gian: Luôn văn nghiên cứu thực trang tổ chức bộ máy của cơ quan quân lý nhà nước vẻ dân sé tại Tổng cục Dân số-kế hoạch hóa gia đỉnh

mà khơng nghiên cứu tại các đơn vi khác quản lý nha nước về dân số"Vẻ thời gian. Luân văn nghiên cứu giai đoạn từ năm 2017 đền năm 2

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

SL. Cơ sở ý hận

Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của duy vật lichsử và duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mac-Lénin, từ tưởng Hé Chí Minh,đường lối chủ trương của Đăng, chính sách pháp luật của Nhà nước về côngtác dân số

5.2. Phươngpháp nghién cm:

Trên cơ sở phương pháp luận của chủ ngiĩa duy vật biện chứng,chủ nghĩa duy vat lịch sử, luân văn áp dung các phương pháp nghiền cứu sau:

+ Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Thu thập các tài liệu, tư liệu

đểphân tích, tổng hợp.

+ Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Thông kê, tổng hợp lạnh nghiệm thực tấn

+ Phương pháp chuyên gia. Tham khảo ý kiến của các chuyển gia

+ Phương pháp xử lý số liệu: Toán học, phân tích, so sánh, tổng hợp.

6. Ý nghĩa ly luận và thực tién của đề tài

6.1. ¥nghia lý luận

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

Luận văn là cơng trình nghiên cứu tương đổi toàn điện ở cấp độ luận

văn thạc sĩ luật học về tổ chức bộ may cơ quan quản lý nha nước vẻ dan số.

Luận văn đưa ra được các nôi dung lý luận về công tác quản lý nhà

nước về dan số như khái niệm quan lý nha nước vé dân số, khái niém tổ chức.

bộ máy cơ quan quân lý nha nước về dân số, vi trí, vai trị của cơ quan quản lýnhả nước về dân số

Luận văn cũng đưa ra được phân tích mỗi quan h giữa Tổng cục Dân sổ-kế hoạch hóa gia đính với các cơ quan, tổ chức khác trong thực hiện chức

năng, nhiệm vụ, quyển hạn vé quản lý nba nước vẻ dân sổ.

6.2. Ý nghĩa thực

Luận văn đưa ra các giải pháp hồn thiện tổ chức bơ máy cơ quan quản lý nha nước về dan số nói chung và Tổng cục Dân sé- kế hoạch hóa gia đình.

nói riêng

Luận văn có thể làm tại liệu tham khảo hữu ích cho các sinh viên, học

viên tại các cơ sở do tạo luật, cũng như các cơ quan quản lý nhà nước vé đần.số trên dia ban cả nước

1. Kết cấu của luận văn.

Neoai các nội dung như mỡ đâu, phân kết luôn, các tải liệu tham khảo

được kết cầu thanh danh mục, luân văn được cơ cau thành 2 chương, cụ thể

như sau

Chương 1: Những van dé lý luận và pháp lý về tổ chức bộ máy của co

quan quản lý nhà nước về dân số.

Chương 2: Thực trạng tổ chức bộ máy của Ting cục Dân sé-ké hoạch hoa

ga định

Chương 3: Quan điểm, giải pháp hoản thiện tổ chức bộ máy của cơ quan quan lý nha nước về dân số - từ thực tiễn của Tổng cục DS-KHHGD.

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

NHỮNG VAN DE LÝ LUẬN VÀ PHÁP LY VE TO CHỨC BO MAY CUA CƠ QUAN QUAN LÝ NHÀ NƯỚC VE DÂN SÓ.

111. Khái quát chung về tổ chức bộ máy của cơ quan quản lý nhà

LLL Các khái niệm có liêu quan

1.111 Khái niệm dân số

Dan số ln là vấn dé quan tâm của các nhà khoa học, chuyên gia dân.số vả cả các chính phủ, tổ chức xã hội. Không chỉ ngày nay mà ngay cả trước

kia, các nước déu quan tâm đền van dé dan số vì sức ép của sự bủng nỗ dan sổ. ảnh hưỡng rất lớn đến phát triển kinh tế - zã hội va ảnh hưỡng đến sức mạnh

quốc gia Ngày nay, vấn dé dân sé không chỉ hạn chế mà nhiễu nước cịn

khuyến khíchphát triển Bởi vì dân số vừa Ja lực lượng sản xuất, vừa là lực lượng tiêu thu sản phẩm. Quy mé dân só, cơ cầu dân số, toc độ gia tăng dân

số và chất lượng dan sôtäc động lớn dén quá trình phát triển kinh té - xã hội

Dân số theo nghữa thông tường: là số lượng dan sô trên một vùng lãnh. thổ,một địa phương nhất định trong một khoảng thời gian xác định.

Dén số theo ngiữa rộng: được hiểu là một tập hợp người. Tập hợp nay không chỉ la số lượng ma cả cơ cầu và chất lượng bao gồm nhiễu cá nhãn hop lại, nó khơng có định ma thường xun biển đơng Ngay cả bản thân mỗi cá nhân.

cũng thường xuyên biển đồng sinh ra, lớn lên, trường than, gia va tử vong (5)

_Dân số thường được định nghĩa niue sau: là những tp hợp người sông trên một lãnh thổ trong một thời gian xác đính, được đặc trưng béi quy mô, kết cầu mối quan hệ qua lại với nhau về mặt kinh tế, bởi tính chất của việc phan công lao động va cư trú theo lãnh thé.

Quy mô dân số: là ting sé người sống trên một lãnh thé nhất định trong

một khoảng thời gian xc định.

Co cấu dân số: là ti lệ dân số được phân loại theo giới tinh, độ tuổi,

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

trình độ học vin, nghề nghiệp, tinh trang hôn nhân và các đặc trưng khác. Day

1à những đặc trưng biểu thi chất lượng dân số, có liên quan chit chế với quy mô và

tốc đô gia tăng dân số.

idm số: là sự sắp xếp số dân một cách tự phát hoặc tự giác trên. na hợp với điều kiến sống của ho và với các yêu cẩu nhất định Nou vậy, Dân số ia một tập hợp người sinh sống trong một quốc gia. một địa phương hay một ving lãnh thd nhất định, được xác định tại một thời điểm cụ thé và nói đến Dân số là nói đến quy mô, cơ cẩu, phân

là những

tao nên sự bién động của chúng nine: sinh chết, đi cự. Hay nói cách

khác, dân số bao gồm 04 yêu tổ cơ bản

Thứ nhất là quy mô dan số: là sự biểu thi khái quát

một địa phương (xế, huyện, tinh, vùng, quốc gia hay các khu vực khác nhau.

trên thể giới), Sự thay đỗi của quy mô dân sé chu ảnh hưởng ola biển động

tự nhiên vả của cơ học. Quy mơ dân số có.

điểm (đâu kỷ, cuối kỳ, một thời điểm nao đó) va quy mơ dân sé trung bình. của một thời kỳ. Biển động dân số là sự ting hay giãm quy mé dân số của một

g số dân của

chia ra quy mô dân số thời

dia phương theo thời gian. Nếu quy mô dân số của một địa phương tai thời

điểm cuối lớn hơn thời điểm đâu của một thời kỳ gọi lả gia tăng dân số. Ngược lại, nêu quy mô dan so của một địa phương thời điểm cuối nhé hon thời điểm dau gọi la suy giảm dân số. Số lượng tuyệt đôi của biển đông dân sổ. được tính bằng chênh lệch về quy mơ dân số ở thời điểm cudi va thời điểm.

đầu của mt thời kỹ.

Nha nước điều chỉnh quy mô va tốc độ tăng dân số phù hợp với sw phát triển kinh tế-zã hội, tài nguyên, môi trường, đảm bảo cơ cầu nhân khẩu học thích ứng cho su phát triển bên vững. Điều chỉnh trực tiếp quy mô và tốc độ tăng dân số thông qua việc điểu chỉnh mức sinh, giăm tỷ suất chết do các nguyên nhân chủ quan, tỷ suất chết của tré em đưới một tuổi, dưới năm tuổi.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

và của người me trong thời gian thai sản; định hưởng di dân phủ hợp với yêu.

cau phân bổ nguồn lực, phát huy tiêm năng tải nguyên, bảo vệ an minh, quốc

phòng, Điển chỉnh gián tiép quy mé vả tốc độ tăng dân sé thông qua các

chỉnh sách, kế hoạch phát tné

Thứ hai là cơ cẩu đân số: Cơ câu dân sô là sự phân chia tổng số dân.

của một quốc gia, của từng ving theo các đặc trưng khác nhau. Trong đó cơcấu dn số theo tuỗi va cơ cầu dân số theo giới tinh là hai cơ câu thường được

sử dung nhiễu nhất. Bai vi cơ cầu theo tuổi va giới tính la các đặc tính quan

kinh tế-xã hội trong từng giai đoan.

trong của bất kỳ nhóm dân số nao, nó ảnh hưởng đền mức sinh, mức chết, didân trong nước va quốc té, tỉnh trang hôn nhân, lực lượng lao động, thu nhập,

quốc dân thuẫn túy, kế hoạch phát triển giáo duc va an sinh xã hội. Cơ câu dan số theo tuổi được thể hiện thông qua sự phân chia dân số theo từng độ tuổi, nhóm 5 độ hoặc 10 tuổi hoặc các nhóm tuổi tré em (0-14 tuổi), nhóm tuổi lao động (15- giả (trên 60 tuổi). Cơ cầu giới

tính là sự phân chia dân số thành hai nhóm nam vả nữ. Hiện nay, các nhà

nhân khẩu học đưa ra một thuật nhữ mới La cơ câu dân s vàng. Đây là một cơ cấu dan số mà ty số phu thuộc đạt mức thấp nhất, nếu vượt qua ngưỡng đó thì

tỷ số phụ thuộc lai tăng lên. Tỷ số giới tính khi sinh được tính bằng số bé traisinh ra sống so với 100 bé gai sinh ra sông trong cùng thời ky. Tỷ số giới tínhkhi sinh thơng thường là từ 103-106 bé trai trên 100 bé gai. Mat cân bằng giới

tính khi sinh là số bé trai được sinh ra cịn sống vượt trên ngưỡng bình thường,

so với 100 số bé gai được sinh ra còn sống trong một khoảng thời gian sắcđịnh, thường là một năm tại một quốc gia, một vùng hay một tinh. Theo nhân

khẩu học khi tỷ số giới tính khi sinh của một quốc gia, một vùng hoặc một ‘inb/thanh phổ tir 110 trở lên là mắt cân bằng giới tính khi sinh. Giai đoạn “giả hóa dân số” khi ty lê người 60 tuổi trở lên chiêm từ 10% đến dưới 20% tổng dan số hoặc khi dân s 65 tuổi trở lên chiếm từ 7% đến dưới 14% ting dân số. Cơ cầu "dân số ving” khi tỷ số phụ thuộc chung nhỏ hơn 50%, hay

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

nói cách khác có trên 2 người trong đơ tuổi lao đồng trên 1 người trong đô tuổi phụ thuộc.

têntrong dân số của cả nước, khu vực, địa phương, bảo đảm sự phát

vững, Điều chỉnh trực tiếp cơ cầu dân sé thông qua điều chỉnh mức sinh, cơ

cấu dén số theo nhóm tuổi, điều chỉnh tỷ số giới tính khí sinh theo quy luật tự nhiên, định hướng di din theo nhóm tuổ

phương. Điểu chỉnh gián tiếp cơ cấu dân sở thông qua các chính sách, kế

hoạch phát triển kinh tế-zã hội, biện pháp thúc đẩy bình đẳng giới và lồng ghép dan số trong phát triển.

Thứ ba là phân bồ dân cự: là sự phân chia dân số theo các đơn vị hành. chính, vùng kinh tế. Để nghiên cứu phân bo dân cư người ta thường dùng chỉ tiêu mật độ dân sO, thông thường 1a số người trên 01 m2. Qua đó có thé xác

, giới tính giữa các khu vực, địa

định số dân theo các vùng địa lý-kinh tế, nhân biết ving nay đông dân, vùng

kia thưa dân và giúp cho việc phân bổ va tái phân bổ lực lượng sn xuất, lao động và dân cư hợp lý hơn. Sự thay đổi dân cư theo vùng là do cả hai yếu tổ tự nhiên và cơ học. Tuy nhiên, có vũng số người nhập cư chiếm tỷ trong lớn,

có vũng số zuất cư và ting tự nhiên dân sé gân tương đương nhau.

Nha nước định hướng phân bé dân số hop lý giữa khu vực thành thi và

nông thôn, giữa các địa phương trên cơ sở tôn trọng quyển tự do di dân, tự docư trú. Điều chỉnh trực tiếp quả trình di dén giữa nơi di, nơi đến theo quyhoạch, kế hoạch, chương trình, dự án được duyét và sự ty nguyên của người

di dan, Điều chỉnh gián tiếp q trình di dân thơng qua việc tổ chức thực hiện. quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển kinh té hội, giảm sự phân bổ

nguôn lực không đẳng đều giữa các khu vực, địa phương, ưu tiên đâu tư phát

triển ving nghèo, vùng khó khăn Bảo dam bình đẳng về quyền, lợi ich của. người di dân với người dân sỡ tại, cải thiện môi trường, cơ sở ha tang đô thi

bảo dim các tiêu chi của dé thị khi số dén tăng lên.

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

Tint ne là chất lượng dân số: “Chat tượng dan sỗ là khả năng của con

người thực hiến các hoạt động một cách hiệu quả nhất"1

Hội nghỉ Quốc tế lần thứ tư về dân số tai Mexico năm 1984 với sự

tham gia của 146 nước cũng đã thông nhất rằng vẫn để dân số không phải chỉ

1a số lượng ma bao gồm cả chất lượng cuộc sống, phúc lợi xã hội

Năm 1903, Nghị quyết cia Ban chấp hành Trung ương Đăng tại Hội nghilân thứ 4 (Khóa VID đã nói rõ "cơng tác dn sé kế hoạch hứa gia dink là một bộ

phên quan trọng của chiên lược phát triển đắt nước, 1a một trong những vẫn dé

kinh tế xã hội hang đâu của dat nước ta, lả một yêu tô cơ ban dé nâng cao chấtlượng cuộc sông của từng người, từng gia đính và của tồn xã hệ

Pháp lênh Dân số năm 2003 đã xác định “Dân.

yêu tô quyết định sự phát triển bên vững của đất nước” 3.

Chất lượng dân số là

người nói chung Theo mục 6, Diu 3, Pháp lênh Dân sé năm 2003 thi “Chat

lượng dân số phan ánh các đặc trưng vẻ thể chat, trí tuệ, tinh than của toan bộ.

các u tơ tạo nên thể lực, trí lực của con

dân số”

Thể t gồm nhiều yêu tổ khác nhau trong đó có các số đo về chiếu.

cao, cân năng, sức manh, sức bén, sư khéo léo, dinh đưỡng, bệnh tết, tuổi tho, các yêu tổ gidng noi, gen di truyền (như tật nguyễn bẩm sinh, thiểu năng trí tuệ, nhiễm chất độc da cam) của người dan. Trí tuệ gồm các yếu tổ trình độ. ‘van hóa, thẩm mỹ, trình độ khoa học, kỹ thuật, tay nghề lên qua tỷ lệ biết

chữ, số năm bình quân di học/ đâu người, tỷ lê người có bằng cấp, được đảo

tao chun mơn kỹ thuất giỏi. Tinh thân thể hiên qua mức đồ tiếp cân va tham.

gia các hoạt đơng văn hóa, thơng tin, vui chơi giải trí, các phong trảo xế hội 4

Thừntập © Mắc vì Ângvn, OB Chê vị Quốc ga, 2002,223 023,

"Bộ Yee, Tổng cự Dân sẻ. KỶ ouch hoa ø Abt C009), Mớt s vin bin cia Đăng, Nhĩ mớc vŸ

cdogiac din số kn my Hà Nột R

: (003), hip ta số 067200351-UBTVQHITngùy 01812003 ca Ủy bơ,

dit Pip ah Din sẻ

“Doin Mik Lie, Dương Quic Trang, Võ Ah Ding 2012), Bộ Tu ci sad gi cất hơng

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

Các chỉ tiêu để do lường chất lượng dân số thường được sử dung la 'GDP/người, trình độ học van; tuổi thọ trung bình. HDI là chỉ số ting hop dé đo lường chất lượng dân số. Các yêu tổ tác đông đến nâng chất lượng dân số ‘bao gồm: phát triển kinh tế, tăng thu nhập, chăm sóc va bao vệ sức khöe, phát triển giáo dục đảo tạo, nâng cao trình độ dân trí, phát triển giả trị văn hóa và xã hội, nông cao chất lượng nguồn nhân lực và chất lượng cuộc sống.

Nang cao chất lượng dân số 1a chính sách cơ bản của nha nước trong sựnghiệp phát triển đất nước, Nhà nước bảo đâm quyển cơ bãiquyền phatvề thể chất,

triển, quyền thực hiện các biện pháp nâng cao chất lượng dân.

trí tuệ, tính thin mỗi người. Tăng cơ hội lựa chọn va tiép cận dịch vụ nâng

cao chất lượng dân sổ đa dạng thuận tiện cho người dân. Tăng chỉ số cơ bản

vẻ chiéu cao, cân năng, sức bên, tuổi tho bình quân, nâng cao trình đồ học vấn.

và thủ nhập bình quân đầu người, bão đầm cho nhóm dân số đặc thù nâng caochất lượng dân số.

Chính phủ ban hành bộ chi số cụ thể phan ánh chất lượng dan số về thể

chat, trí tuệ, tinh thén của tồn bộ dân số và phân cơng các Bộ, cơ quan ngang

Bộ tổ chức thực hiện mục tiêu, biên pháp nông cao chất lượng dân số

Bên canh do, nghiên cứu vẻ dân số không chỉ giới hạn ở những u tơ nóitrên ma cịn nói đến nghiên cứu méi quan hệ giữa quá trình dân số với các yếu tổ

kinh tế xế hội, văn hóa va mơi trường. Vì vậy, khi nói đến dân số, khơng thé tách.

nó ra khơi các điều kiện về kinh 8, văn hóa, x hội và mơi trường Nghiên cứu

dân số có ý nghĩa to lớn không chỉ trong công tác dân số mà nó cịn có ý ngiĩa thực tin đối với quản lý kinh tế sã hội ở cả âm vĩ mô va vi mồ.

1.1.12. Khái niềm t6 chức bộ may

Tổ chức về cơ cầu bô máy là việc phân chia hệ thông quản lý thanh các

tô phân và được xác định các mốt quan hệ giữa chúng với nhau. Có nghĩa la

Dinsé. Tp hú Đânsóvì Pht trần,

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

xác định chức năng, quyền han, nhiệm vụ của các bộ phên nằm trong bộ may

được lựa chọn và bổ trí cán bộ vao các cương vi phụ trách các bộ phận đó.

Các nội dung của tổ chức cơ cấu bộ may: Xác định những hoạt đông, cần thiết để đạt được những mục tiêu chung để ra của tổ chức đó. Các bộ phan

nay được nhóm gộp lại thành các phịng ban vả các bơ phân. Các hoạt động

được giao quyên han va trách nhiệm để thực hiện Các mỗi quan hệ được thực tiện theo chiêu ngang và chiêu đọc bên trong tổ chức.

Kết hop với các nỗ lực của các thành

lực vật chất hay tr tuệ thi mọi việc cókhi các cả nhân cingtham gia vả cũng phối hợp những

phức tạp hoặc khó khăn cũng sẽ hồn thành rắt tốt. Vi dụ như việc chính phục

mặt trăng, sy kim tự tháp... là những việc to lớn và vượt xa khả năng củacác cả nhân.

Có mục đích chung: Sự kết hợp thì khơng thể thiêu được sư nỗ lực.

nến người tham gia khơng cùng nhau nhất trí cho những qun lợi chung Đó

chính 1a một tiêu điểm chung để củng tập hợp.

Phan công lao động: La sự phn chia các hệ thống các nhiệm vụ phức

tạp thành cụ thể và sử dụng nguồn nhân lực hiệu quả. Phân công lao động tạo

điều kiện cho các thành viên trỡ thánh tài giỗi hơn và chuyên một công viếc

cụ thể

Hệ thống thứ bậc quyền lực: quyền lực là quyền ra quyết định và điều

khiển hành động của người khác. Nếu khơng có thứ bậc 16 rang thì sự phối hợp cơng việc sé rất khó khăn. Một trong những biểu hiện đó chính là mệnh

lệnh và phục tùng.

1.1.13. Khái niệm quản If nhà nước

Quản lí nha nước là hoạt đơng thực thì quyển lực nh nước do các cơ quan nha nước thực hiện nhằm xác lâp một trật tự ổn định va phát triển xã hội theo những mục tiêu ma tang lớp cảm quyền theo đuổi.

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Quin lí nhà nước được hiểu theo ngiĩa rơng bao gồm tồn bộ hoạt

đơng cia cả bộ máy nhà nước từ lập pháp, hành pháp đến tư pháp vận hảnh

như một thực thể thông nhất. Theo nghĩa hep là hướng dan chap pháp, điều

hành, quản lí hành chính do cơ quan hanh pháp thực hiện bao đầm bằng sứcmạnh cưỡng ché của Nha nước

Quản lí tài sản là qua trnh quản lí nha nước bắt đầu từ việc sác địnhmục tiêu đến khi đạt được hiệu quả thực tế, tạo thành một chu kì quản li, liên

tục nổi tiếp nhau. Quản lí xuất hiện trong mọi tổ chức, tập thé có hoạt động chung

Chủ thể quản lí nha nước là cơ quan hay cá nhân có thẩm quyên trong. ‘06 máy nha nước, được sử dụng quyền lực nha nước để quan lí. Pháp luật là

cơng cụ chủ yêu của quản lí nha nước. Đổi tượng quản lí nha nước là các cơ

quan, té chức, cá nhân trong một quốc gia, là sinh hoạt, đời sống của xã hội diễn ra trên từng lĩnh vực.

Quan li nha nước được giới han trong pham vi lãnh thé quốc gia và được phân biết với quân lí mang tinh chất nội bộ một tổ chức zã hội, đoàn thể, don vị, xi nghiệp, một cộng đông dân cư mang tinh tự quản.

Quân lý nhà nước theo nghia rong

Quần lý nhà nước là quản lý 24 hơi mang tính qun lực nha nước, sit

dung quyên lực nha nước để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Tir khi xuất hiện,

Nha nước điểu chỉnh các quan hệ xã hội được xem la quan trọng, cần thiếtQuan lý nhà nước được thực hiển bởi todn bô hoạt động của các cơ quan

trong bô máy nba nước nhằm thực hiện chức năng đối nội và đối ngoại cia Nha nước Điểm khác nhau cơ bản giữa quản lý nha nước và các hình thức

quản lý khác (vi du: quản lý của 2 hội công sản nguyên thủy...) thể hiện:

— Quản lý nha nước mang tinh quyên lực nha nước,

— Quin lý nhà nước được thực hiện bằng bộ máy quản lý chuyên

nghiệp,

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

~ Quin lý nhà nước chủ yếu dua trên cơ sỡ pháp luật,

— Quản lý nhà nước thé hiện cả tính giai cấp và tính zã hội,

— Có đội ngữ cần bộ quản lý nhà nước chuyên trách được hưởng chế đôđối ngô riêng,

"Như vay, quản ly nha nước theo nghĩa rộng là hoạt động điều chỉnh cácquá trinh xã hội nhằm bao dim tật tự xã hội theo ý chi của Nhà nước. Theonghĩa nay, hoạt đông quản lý nha nước lả hoạt đơng của tồn bộ bộ máy nhàrước, bao gồm cả ba hệ thông. cơ quan lập pháp, hành pháp va tư pháp, nhằm.thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nha nước

Quân lý nhà ước theo nghia hep

Quin lý nhà nước theo nghĩa hẹp chính là quá trinh quản ly nhà nước:

chủ yêu diễn ra trong lĩnh vực hành pháp vả được thực hiện béi ít nhất một quyền hanh chính nha nước. Có thé nói một cách ngắn gọn, đây

bén có tl

Ja những chủ thé được giao thẩm quyển quản lý nha nước, tức la thực hiện hoạt động chấp hành, điều hành. Ở Việt Nam, hoạt động quan ly nha nước

trước hết được thực hiện bởi cơ quan hành chính nha nước và cén bồ, cơngchức hành chính được giao quyển quản lý. Tuy nhiên, căn cứ theo Hiển pháp

‘va pháp luật, các cơ quan nha nước khác, các tổ chức chính trị, chính trị - xã

hội, đơn vi sự nghiệp và cá nhân, trong những trường hợp nhất định, cũngđược giao quyển quản lý.

‘Vi vậy, quan lý nha nước theo nghĩa hẹp trước hết va chủ yếu được thực hiện bởi hệ thống cơ quan hành chính nha nước như Chính phủ, các bô,

các cơ quan ngang bộ và các cơ quan hành chính nha nước cácp & địa

phương, ngoại trừ các tổ chức trực thuộc Nha nước ma không nằm trong co

cấu quyền lực như các doanh nghiệp nha nước. Đây cũng la nguyên do tại saocơ quan hành chính nha nước còn được goi là cơ quan quản lý nba nước, mặcdù trên thực tế, các cơ quan khác của Nha nước cũng có tham gia quản lý nhànước theo quy định pháp luật.

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

Ngoại trừ các trường hop đặc biết được dé cập cụ thể, luận văn sử dung

thuật ngữ “

chấp hành, điều hành trong bộ máy hảnh chính nha nước.

1.114. Khải niệm tỗ chức bộ mây của co quan quản ij nhà nước vỗ

quản lý nhà nước” theo nghĩa hep, tức là chủ yêu dé cập hoạt động,

dân số

Theo quan điểm của chủ nghĩa Mac-Lénin, dân số vừa la cơ sở vừa la chủ thé cia nên sản xuất xã hội, Lénin cho rằng lực lượng sản xuất hàng đâu

của nhân loại là người lao đông. Do vay vấn dé tái sản xuất vẻ dân số đồng

‘vai trò quan trọng đổi với sự phát triển xã hội.

Việc tải sẵn xuất hoàn toản mang bản chất kinh tổ-zã hồi. Quy luất pháthội

triển dân số 14 quy luật riêng của Mỗi phương thức sản.

nghiệp, đói nghèo của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc do phương thức sin xuất quyết định Tuy nhiên, chủ nghĩa Mác.Lênin cũng khẳng định sw gia tăng vẻ dân số phải thích ứng với tình độ phát triển vé kinh tế xã hội của mỗi quốc gia

Dain số vừa là lực lượng sản xuất, vừa là lực lương tiêu ding Vì vay quy.mồ, cơ cầu, chất lương cũng như tốc độ tăng dân số đều có anh hưởng lớn đền

q trình phát triển kinh tế- zã hội. Dé điều tiết được sản xuất của xã hội thì khơng thể khơng điều tiết vẻ dân số. Do vậy, tat cả các quốc gia trên thể giới đều phối nghiên cứu vé dân số, zây dựng va thực hiền các chính sách về dân số

Trên cơ sỡ của quy mô dân số chúng ta biết được đân số thay đổi theo

thời gian và qua đó biết được lương dân cư tâng hay giảm, từ đó Nhà nước có

chính sách tác động vào việc phân bé dan cư một cách hợp li. Dựa vào quy.

mô dân số chúng ta biết được nước nảy đông dân hay nước kia ít dân hoặctrong một quốc gia thì ving nay thưa dân hay vùng kia đồng dân.

Cơ cầu dân sé là sư phân loại dân số căn cứ vào các đặc tính như độ

tuổi, giới tinh, dan tộc, tơn giáo, trinh độ học van, tinh trang gia đính, trong đó cơ cầu dân số được xác đính theo giới tinh va đô tuổi được coi là cơ cầu dân

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

số nên ting Đẳng thời, nó cũng chính là tiêu chi quan trong dé các quốc gia

căn cứ vào đỏ đưa ra cic quyết sách dân số, Vi dụ, khi xác định cơ cầu dân số

lao đông là bao nhiêu... Trong số các nước đang phát t

có cơ cấu dan sổ trẻ. Tương tự như vậy, nêu cơ cầu dân số được ác định theo

giới tính thì qua tỉ sé về giới tính ta biết được phân trăm nam và nữ.

Van dé dân số luôn di lién với việc kế hoạch hố gia đính Khoản 2

, Việt Nam la nước.

Điều 58 Hiển pháp năm 2013 quy đính: “Nđk nước, xã lội và gia đình cótrách nhiệm bảo vệ, chăm sóc sức khoé bà me, tré em, thực hiện ké hoạch hod

gia đình” Luật tổ chức Chỉnh phi cũng quy định tại khoản 5 Bi

nhiệm vụ va quyển han của Chính phủ: “Tổ cinte và tực hiện chính sách dân

12 về

số và kế hoạch hố gia đình. giảm ti lệ tăng dân số”. Luật bao vệ sức khöe

nhân dân quy định: “Nhà nước có chính sách, biên pháp kinyn khích và tao

điều kiện cần thiết cho mọi người thực liện RỂ hoạch hod gia đình... Các cơ

quan té, văn hố, giáo duc, thơng tin đại ching và các tổ chute xã lôi cô trách

nhiệm tuyên truyền. giáo duc ldễn thức về dân số và kê hoạch hố gia đình cho nhân dân, nâng cao chất lượng dân số ..”. Điều 13 Luật té chức hội đông nhân. dân và uj ban nhân dân cũng quy định: “Hồi đẳng niin dân quyết dah chủ

trương biên pháp bảo vê sức khỏe nhiên dân, bảo vệ, chăm sóc người già. bà

‘me, trễ em, thực liện chính sách dân số ké hoạch hố gia đinh:

Vide nghiên cứa về khái niệm quấn I nhà nước về dân số ta cẩn đi tie

các khái niêm chang.

~ Khái niệm quấn ff: Quân lý là sự tác đơng liên tục có tỗ chức, có định

tướng, có mục dich, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đổi tương quản lý để chỉ huy, diéu khiển, liên kết các yếu tổ tham gia vao hoạt động thành một chỉnh thể thống nhất, điêu hoa hoạt đông của các khâu một cách hợp quy luật

nhằm đạt đến nmc tiêu xác định trong điều kiện biển động của môi trường

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

~ Khát niêm quấn I nhà nước: Quản li nhà nước là hoạt đơng thực thì

theo đi

Quin lí nhà nước được hiểu theo ngiĩa rơng bao gồm tồn bộ hoạt

đơng của cả bộ máy nhà nước tit lập pháp, hành pháp đến tư pháp vận hảnh

như một thực thể thông nhất. Theo nghĩa hep là hướng dan chap pháp, điều

hành, quản lí hành chính do cơ quan bảnh pháp thực hiện bao đầm bang sứcmạnh cưỡng ché của Nha nước

(Quin lí ải sin là qua trinh quên lí nha nước bắt đầu từ việc sác định nme

tiêu đến khi dat được hiệu quả thực tế, tạo thành một chu kỉ quan lý, liên tục nồi tiếp nhau. Quản lí xuất hiện trong mọi tổ chức, tập thé có hoạt động chung,

Chủ thể quản lí nha nước lả cơ quan hay cá nhân có thẩm quyên trong bộ. lực nha nước để quan lí. Pháp luật 1a cơng.

tượng qn lí nha nước là các cơ quan,may nhà nước, được sử dụng quy

cụ chủ yếu của quan lí nha nước.

chức, cá nhân trong một quốc gia, la sinh hoạt, đời song của xã hội điễn ra trên.

từng lĩnh vực.

+ Quân lý nhà nước theo nghĩa rộng. Quản lý nha nước là sự tác động

của các chủ thể có quyên lực nha nước bằng pháp luật đền các đôi tượng được

quản lý nhằm thực hiện các chức năng va chức năng đổi ngoại của nha nước

Chủ thể của hoạt động quản lý nha nước gồm: cơ quan nha nước, cá nhân được ủy quyền thực hiện hoạt động quan lý nha nước.

Hoạt động quản lý hiện nay được thực hiện trên các lĩnh vực là lậppháp, hành pháp và tư pháp nhằm thực hiện các chức năng đổi với hoạt độngquản lý nha nước

Quan lý nha nước là quản lý 24 hồi mang tính quyền lực nha nước, sử

dung quyền lực nhà nước để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Tir khi xuất hiện,

Nha nước điểu chỉnh các quan hệ xã hội được zem là quan trong, cần thiết

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

Quản lý nhà nước được thực hiên bởi toản bộ hoạt động của các cơ quan

trong bô máy nba nước nhằm thực hiện chức năng đối nội và đối ngoại cia Nha nước Điểm khác nhau cơ bản giữa quản lý nha nước va các hình thức quản lý khác (vi du: quản lý của xã hội công sản nguyên thủy...) thể hiến: Quản

lý nhà nước mang tính quyền lực nba nước, Quản lý nha nước được thực hiện

bằng bộ máy quản lý chuyên nghiệp, Quản lý nhà nước chủ yếu đựa trên cơ sỡ pháp luật, Quản lý nhà nước thể hiện cả tính giai cấp va tinh xã hội, Có đội ngũ

cán bộ quên lý nhả nước chuyên trách được hưởng ché độ đãi ngô riêng,

Nour vay, quản lý nha nước theo nghĩa rộng là hoạt động điều chỉnh cácquá tình xã hội nhằm bao dm trật tự xã hội theo ý chí của Nhà nước. Theonghĩa này, hoạt đông quản lý nhả nước là hoạt đơng của tồn bộ bộ máy nhànước, bao gầm cả ba hệ thông. cơ quan lập pháp, hảnh pháp và tư pháp, nhằm.thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nha nước

+ Quản lý nha nước theo nghĩa hẹp. Quản lý nha nước theo nghĩa hep

chính là q trình quan lý nha nước chủ yêu diễn ra trong lĩnh vực hành pháp và được thực hiện bởi ít nhất một bên có thẩm quyền hành chính nhà nước. Co thể nói một cách ngắn gon, đây lả những chủ thể được giao thẩm quyển. quan lý nha nước, tức lả thực hiện hoạt động chap hảnh, điều hảnh Ở Việt

Nam, hoạt động quan lý nhà nước trước hét được thực hiện bởi cơ quan hảnh.chính nha nước và cán bộ, công chức hành chỉnh được giao quyển quản lý.Tuy nhiên, căn cử theo Hiển pháp va pháp luất, các cơ quan nha nước khác,

các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội, đơn vị sự nghiệp va cá nhân, trong những trường hợp nhất định, cũng được giao quyển quản lý.

‘Vi vay, quan lý nha nước theo nghĩa hep trước hết va chủ yếu được

thực hiện bởi hệ thống cơ quan hảnh chính nhà nước như Chính phủ, các bô,các cơ quan ngang bộ và các cơ quan hành chính nha nước cácp & địa

phuong, ngoại trừ các tổ chức trực thuộc Nha nước ma không nằm trong cơ cầu

quyền lực như các doanh nghiệp nba nước Đây cũng là nguyên do tại sao cơ

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

quan hành chính nhà nước cịn được goi lả cơ quan quản lý nhà nước, mặc đủtrên thực tế, các cơ quan khác của Nhà nước cũng có tham gia quản lý nhả nước.theo quy định pháp luật.

Ngoại trừ các trường hợp đặc biết được để cập cu thé, Giáo trình str dụng thuất ngữ "quản lý nha nước" theo nghĩa hẹp, tức là chủ yéu dé cập hoạt

đông chấp hành, điều hảnh trong bộ máy hành chính nhà nước

QUNN về dan số là việc nha nước thông qua hệ thơng chính sách, luật

pháp va cơ che tổ chức các cơ quan quản lý của mình để điều khiển vả tác

đông vào các đối tương của quản lý nhằm thực hiện các muc tiêu về quy mô,cơ cu, phân bổ va chết lượng dân sí nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống

của người dan và dm bảo sự phát triển bên vững của đất nước.

Quan lý nha nước vẻ dân số là qua trình tác động có ý thức, có tổ chức.

của nha nước đến các quá trình vả yếu tổ dân số nhằm lam thay đổi trang thái dânsô dé đạt được mục tiêu đã để ra.

Quản lý nha nước về dân số có vai trị va có ý nghĩa quyết định trong việc thực hiện thẳng lợi mục tiêu phát triển kinh tế - zã hội, tac động trực tiếp

vào mức sinh, nhằm hướng đến duy tri và đăm bảo mức sinh thay thể, quy mô

dân số phủ hop; anh hưởng tích cực đến việc điều chỉnh kết cầu din số về tuổi va

giới tinh; gop phân phân bồ dân cư hợp lý đầm bảo cho khai thác và huy động

các ngn lực và có ý nghĩa ích cực trong việc bão về biên giới lãnh thổ

Chủ thể quản lý nhà nước về dn số la nhà nước với hệ thông các cơ quan

của nhà nước được phên chia thành các cấp vả bao gồm cả 3 lĩnh vực là lậppháp, bảnh pháp va tư pháp, trong đó quản lý hành chính (Hanh pháp) về

DS-KHHGD là quan trong. Ở nước ta, chủ thể QLNN về dân số được phân thành.

các cấp như sau:

mi thé QLNN về dan sô ở Trung ương: Chức năng QLNN về dân số ở Trung ương được Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam thống nhất quản lý và giao cho Bộ Y tế thực hiện, trong đó có các chức năng cu thé như. Xây dựng,

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

trình cấp có thẩm quyên ban hành chính sách về sức khỏe sinh sản vả dân số

Xây dựng, banquyển ban hành các văn bản quy pham pháp

‘bao gầm: Quy mô dân số, cơ cầu dân số và chat lượng dân si

hành hoặchình cấp có

uật, các tiêu chuẩn quốc gia về dân số, xây dựng, ban hành hệ thông chỉ tiêu, chỉ báo về dân số và sức khỏe sinh san; quy định chuyên môn, quy chuẩn kỹ'

thuật quốc gia về dich vụ chấm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đính,

Chi dao, hướng dan, tỏ

các văn bản quy phạm pháp luật, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, chính sách,chương trình, dự an về lĩnh vực dân số hoạch hóa gia

đính là tổ chức thuộc Bộ Y 18, thực hiến chức năng tham mưu, giúp Bộ

tức thực thi pháp luật về dân sốchức thực hiện và kiểm tra, giám sát việc thực hiện.

g cục Dân số

trường Bộ Y tế quản lý nha nước va

trong phạm vi ci nước, bao gồm các lĩnh vực: Quy mô dân số, cơ cu dân sốvà chất lượng dân số, tổ chức thực hiện các hoạt đông dich vụ công vé dân sốtheo quy định cũa pháp luật.

~ Chi thé QLNN về dân số ở địa phương: Chức năng, nhiệm vụ QLNN

về ân số 6 dia phương được giao cho UBND các cấp.

+ Ở cấp trung ương đó là Tổng cục Dan hoạch hóa gia đỉnh. Tổng cục Dân số-kể hoạch hóa gia đình lả tổ chức thuộc Bộ Y tế, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trường Bồ Y tế quan lý nba nước va tổ chức

thực thi pháp luật về dan sổ trong pham vi cả nước, bao gằm các lĩnh vực

Quy mô dân số, cơ cầu dân sô va chất lượng dân số, tổ chức thực hiện các. hoạt động địch vụ công về dân sé theo quy định của pháp luật.

+ Ở cấp tink: Đó 1a các Chi cục Dân số-kế hoạch hóa gia định tỉnh. Chi cục Dân số- kế hoạch hóa gia định tỉnh là tổ chức trực thuộc Sở Y tế, thực

hiện chức năng tham mưu giúp Giám đốc Sở Y tế quản lý nha nước về dân số,

‘bao gém các lĩnh vực: quy mô dân số, cơ cầu dân số và chất lượng dân số, chỉ đạo va tỗ chức thực hiện các hoạt đông chuyên môn, nghiệp vu về dân sổ trên địa ban tinh, Chi cục dân số tỉnh chu sử chỉ đạo, quản lý về tổ chức, biên chế

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

và hoat đông của Sé Y tế, đổng thời chu sự chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra vẻ chuyên môn nghiệp vu của Tổng cục dan số thuộc Bộ Y tễ

+ Ở cấp huyện đó là các Trung tâm DS-KHHGD huyện là đơn vị sự nghiệp truc thuộc Chi cục DS-KHHGD đất tại huyện, có chức năng triển

khai thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn kĩ thuật, truyền thông giáo dục véDS -KHHGD trên dia bản huyện, tham mưu cho UBND huyện ban hanhcác văn ban quản lý DS-KHHGD trên địa ban huyện.

+ Ở cấp xã: UBND xd là cơ quan QLNN về DS-KHHGD trên địa bản,

cán bô chuyên trách DS - KHHGĐ xã có trách nhiệm tham mư, giúp việc

cho Chủ tích UBND sây đựng ke hoạch va tổ chức thực hiện CTMT Quốc gia

DS-KHHG trên địa bản xã. Cán bô chuyên trách DS-KHHGD xế là viên

chức của Trung tâm DS-KHHGĐ huyện, chiu sự quan lý, chi đạo, hưởng dẫn

vẻ chuyên môn nghiệp vụ của Trung tâm DS-KHHGB huyện. Công tác viên

DS-KHHGD thơn bản có trách nhiệm cùng cán bộ y tế thôn bản tuyên truyền,

van đông vẻ DS-KHHGĐ, vệ sinh phịng bệnh, chăm sóc sức khưe ban đầu.Đổi tượng QLNN về dan số là các nội dung liên quan đến quy mô, cơ

cầu, phân bổ va chất lượng dân sổ, Căn cứ vào các tiêu chí khác nhau để phân chia đổi tượng quản lý ra thành các loại khác nhau (cá nhân, tập thể, tổ chức)

nhằm phủ hợp với các yêu cầu quản lý của nha nước

Khách thé của QLNN vẻ dân số lả các tổ chức, cá nhân trong xã hội. Khách thé của quá tình quản lý chính là hành vi, các hoạt đơng của con

người, các tô chứcngười trong cuộc sông zã hội bao gồm cã các hoạt đồng sinxuất vật chất và hoạt đông tinh thén cũng như các diéu kiện sống của conngười trong xã hội

Mục tiêu QLNN về dân sổ xét một cách chung nhất la trang thái thay

đổi về các yêu tố quy mé, cơ cau, phân bồ dan só, chat lượng dân số hoặc các. quá trình sinh, chết, di dân phù hợp ma nha nước mong muồn đạt được để tạo

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

điểu kiện nâng cao chất lượng đời sống nhân dân, phát triển bén vững đất nước về kinh tế, xã hội vả môi trường.

Để xác định khái niệm tổ chức bộ máy cơ quan quản ly nha nước về dân số chúng ta cân tim hiểu khái niệm tổ chức, khái niệm bộ may 1a những.

khái niềm có liên quan.

- Khái niệm tổ chức: Thuật ngữ “Tổ chức” được nhiều ngành khoa hoc

sử dụng với ý nghĩa không giỏng nhau:

~ Y học cho sing trong sinh vật đơn bao, các tế bảo đơn lẽ thực hiện tat

cả các chức năng sống, nó hoạt đơng một cách đốc lập. Tuy nhiên, sinh vật đaảo (nhiễu bao) có mức độ khác nhau của chức cơ thể của chúng Các tế

và cũng lam việc cùng nhau vìCác tế bảo trở nên phụ thuộc vao nhau. - Từ quan

niệm của y học cho thấy tổ chức chỉ có ở sinh vật đa bảo, các té bảo phụ

thuộc vào nhau vi lợi ích cia tồn bộ,

~ Nhân loại học khẳng định từ khi xuất hiện loài người, tổ chức xã hội loai người cũng đông thời xuất hiện. Tổ chức ấy khơng ngừng hồn thiện va phat triển cùng với sự phát triển của nhân loại. Theo nghĩa hẹp đó, tổ chức lả một tập thể của con người tập hợp nhau lại để thực hiện một nhiệm vụ chưng, hoặc nhằm dat tới một mục tiêu xác định của tập thé đó. Như vậy, tổ chức là tập thể, có mục tiêu, nhiệm vu chung,

Ngay trong những chuyên nganh khoa học có giao thoa về đối tong,

pham vi nghiên cửu cũng có những cách tiếp cân, cắt nghĩa khác nhau vẻ

“TE chức”, cụ thể la

- Theo Chester I. Bamard (1886-1961) ~ một nhà khoa học về tỗ chức

người Hoa kỹ, thi tổ chức 1a một hệ thống những hoạt động hay nỗ lực của hai

hay nhiễu người được kết hợp với nhau một cách có ý thức. Như vây theo lý

thuyết quản trị cơng, để hình thánh tổ chức phai có tử hai người trở lên (điều kiện về chủ thé) và các hoạt động của ho được kết hợp với nhau một cách có.

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

ý thức. Quản trị công nhân mạnh đến hai yếu tô là chủ thể và nguyên tắc hoạt động của tổ chức (sự kết hợp có ý thức của các chủ thé) khi nhận thức vé khái

nhân khi có đũ các diéu kiên sau: được thành lập hợp pháp; có cơ cầu tổ chức

chất chế, có tải sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác và tự chiu trách nhiệm

bằng tải sin đó, nhên danh mình tham gia các quan hệ pháp luật một cảch độc

lập. Luật học nhân mạnh đến các điểu kiến thành lập tổ chức va các yêu cầu

đâm bao hoạt động của tổ chức,

Khoa hoc tỗ chức và quản lý định nghĩa tổ chức với ý nghĩa hep la "tập thể của con người tập hợp nhau lại để thực hiện một nhiệm vụ chung hoặc nhằm đạt tới một mục tiêu sắc định của tập thé đó"”. Quan niêm vẻ tổ chức

tương đồng với Luật học,

Quản tn công ở chỗ đều xác định tổ chức thuộc vẻ con người, là của con theo Khoa học tổ chức và quản lý có nhiều

người trong xã hội, vì 1a tổ chức của con người, có các hoạt động chung do. ‘vay mục tiêu của tổ chức 1a một trong những điều kiện quan trong, không thé thiếu của tổ chức,

Trong cuốn “Số tay nghiệp vu cán bộ lam công tác tổ chức nha nước” định nghĩa: *Tổ chức là một đơn vị xã hội, được diéu phổi một cách có ý

thức, có pham vi tương đối rõ rang, hoạt đông nhằm dat được một hoặc nhiễu.

mục tiêu chung (của tổ chức). Quan niệm của những người làm cơng tác tổ. chức nha nước có nhiễu điểm tương đẳng với khoa học quan lý, luật học trong đó nhân mạnh tới mục tiêu chung, nguyên tắc hoạt động của tổ chức (điều phối. một cách có ý thức). Điểm mới quan trọng của quan niệm này vẻ tổ chức thể hiện ở ý nói về phạm vi của tổ chức, mỗi tổ chức có phạm vi hoạt động khác.

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

nhau phụ thuộc vào các yêu tô chức năng, nhiêm vụ, thẩm quyền, cơ cấu, nguồn. lực của tổ chức đó. Các yêu tổ này là những điều kiện của tổ chức.

mục đích... có tử dung các thuật ngữ: cơ quan, đơn vi, pháp nhân, công,

ty, hồi... thay thé thuật ngữ tổ chức. Sự đa dang trên phương diện ngơn ngữ cịn thé hiện ở việc thuật ngữ tổ chức được dùng với các chức năng khác nhau như: là danh từ, là đông từ, là tinh từ (tiếng Anh Organization là danh từ, khác

với Organize là động từ, khác với Constitutive là tính từ)

Với thực tế như vậy, cần có tư duy biến chứng, kế thừa, khơng cứng,nhắc, may móc, phủ hợp với muc tiêu, yêu cẩu của nhiém vụ nghiên cứu vẻkhái niêm “Tổ chức". Với cách tư duy, tiếp cân như vay khi tim hiểu kháichức

niêm chung vẻ tổ chức cn năm vững một sổ nội dung căn bản như.

là của con người trong sã hội gắn với một hình thải kinh tế - xã hội va một

kiểu nha nước, Con người trong tổ chức gắn kết với nhau bởi những mục dich xác định vả hảnh động dé đạt đến mục tiêu chung. Có phạm vi, chức nang, nhiệm vụ, thắm quyền và cơ cầu zác định, Được hình thảnh va hoạt động theo

những nguyên tắc nhất định phủ hợp với quy đình pháp luật

Như vay khải niệm tổ chức được hiểu là tập hợp của con người trong. xã hội có phạm vi, chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyển, cơ céu xác đính, được hình thành và hoạt động theo những nguyên tắc nhất đính phủ hợp với quy định pháp luật nhằm gắn kết con người với nhau bai những mục đích sác định ‘va hành động để đạt đền mục tiêu chung.

- Khai niêm bộ máy nha nước: Để giãi quyết công việc của cả một Quốc gia nên Nha nước cũng can những cơ quan hỗ trợ giải quyết. Hệ thơng.

những cơ quan đó được gọi chung là bộ may nhà nước, thực hiện các chứcnăng, nhiệm vụ theo những nội dung đã được quy đính trong pháp luật Bộ

máy nhà nước là hệ thống các cơ quan nhà nước được tổ chức một cách chặt chế từ trung ương đến địa phương, đây là hệ thống được tổ chức vả thực hiện

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

theo những nguyên tắc chung nhất định, mang tính quyển lực nha nước, thực

Có nhiên cách để phân loại bộ máy nhà nước ở nước ta hiện nay.

‘Noung nói chung thi bơ máy nhà nước sẽ bao gồm các cơ quan như. Hệ thống

cơ quan nhà nước ở trung wong thi gim có: Quốc hội, Chính phủ, các bộ vacơ quan ngang bộ, TAND tơi cao, VKSND tối cao. Trong đó Quốc hội đượccoi là cơ quan quyên lực cao nhất trong nha nước, quyết định các van dé quantrọng, là cơ quan lập pháp. Cơ quan nha nước ở dia phương thi gồm: HĐND,

UBND, Téa án nhân dan các cấp, Viện kiểm sát nhân dân các cấp.

Nour vay, dựa trên khái niệm vẻ quan lý nha nước về dân số ta có thé

thấy, bơ may cơ quan quản lý nhà nước về dân số trực thuộc cơ quan quản lyhành chính nhà nước. Đây là cơ quan có chức năng thực hiện một nhiệm vụ.hoạt động hênh chính nha nước. Buc thực hiện thống nhất từ trung ương đếnđịa phương,

Nhà nước lä một tổ chức lớn nhất trong tat cA các loại tổ chức. Đó lả loại tổ chức sinh ra với nhiễu chức năng, nhiệm vụ khác nhau tủy theo bồi cảnh, hồn cảnh ra đời của nó. Những giai đoạn đầu của sư phát triển quốc gia, nha nước sinh ra để thực hiện sứ mệnh của giai cấp thơng trị, giai cấp. giảnh được quyển kiểm sốt quốc gia. Nhưng củng với sự phát triển, nha

nước cảng ngày cảng được xác định rõ hơn, xác định lại đúng hơn chức năng

của mình. Tuy nhiên, xu hướng có thé có nhiều thay đổi nhưng nha nước sinh a dé làm một sổ việc cơ bản sau: - Quan lý nha nước thông qua việc sử dung

quyển lực nha nước, - Cung cấp các loại dich vu hang hóa cho 2 hồi, cơng.

dân bằng ngn lực nha nước. Hai nhóm cơng việc trên mang tính phổ biển ở. mọi quốc gia và ở giai đoạn nao của sự phát triển vẫn là những chức năng. quan trọng, không thể thiểu. Nhóm chức năng thứ nhất là chức năng khơng thể thiểu va không thể chuyển giao cho bat cứ tổ chức nảo khác ngồi nha nước Nhóm chức năng thứ hai đã va đang tiếp tục thay đỗi va nha nước đã va

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

chức để triển

lâm (đổi tác công - tu). Bộ máy nhà nước thực chất là mot

khai thực thí pháp luật của nhà nước va do đó tùy thuộc các tư duy về quan lý

noha nước ma có thể có những dang tổ chức khác nhau. Về nguyên tắc, quyền.

lực nhà nước bao gồm ba nhóm yêu tổ cầu thành là quyển lâp pháp, quyểnbành pháp và quyên tw pháp. Đó là dang chung nhất tư duy về quyền lực nha

nước Tuy nhiên, mỗi quan hệ giữa các tổ chức trong việc thực thi ba nhóm. quyền lực này khơng giảng nhau giữa các nước tủy thuộc vào thể chế chính. trí, hình thức chính thể mà có thé ra đời các mơ hình phân chia quyển lực nba nước theo: cứng nhắc, mém đẻo hay thông nhật tập trung.

Nhu vậy, Riát niệm 16 chức, bộ máp cơ quan quấn If nhà nước về dân số có thé hiểu là cách tinte sắp xếp, bồ trí và nhiệm vụ quyền han của các cơ quan

hà nước được giao thực hiên nhiệm vụ quấn If trang thái thay đỗ

my mô, cơ cẩu, phân bô và chất lượng dân số hoặc các quá trinh smh, chết dt dain phh hợp mà nhà nước mong muốn đạt được để tạo điều kiện nẵng cao chat lượng đời sống nhân dân. phát triển bền vitng đắt nước về kinh tế, xã hội và môi

1112. Đặc điểm của tổ chức bộ máy của cơ quan quản lý nhà nước về dan:

Cũng như hoạt động tổ chức bộ máy quản lý nha nước trên các lĩnh vực xã hội khác, tổ chức bộ máy của cơ quan quản ly nha nước vé Dân số có những đặc điểm sau:

Thứ niất,tỗ thức bỗ máy của cơ quan quân lý nhà nước vé dn sé là hoạt

động chủ đông của nha nước được tiến hành trước hết dưa vào quyển lực của

nhà nước. Tổ chức bô máy của cơ quan quản lý nhà nước vẻ dân số nhằm dat

được mục tiêu cudi củng là nâng cao chất lương cuộc sống của mọi người dân,của từng gia đính va của tồn 28 hơi, dim bảo tinh trang hài hòa vẻ các yếu tổ

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

quy mô dân số, cơ câu dân số, phân bỏ va chất lượng dân số, phủ hợp với chiến lược phát triển KT-XH đưa nước ta thoát khỏi nghèo nản, lac hau, tién tới một

xã hội dân giàu, nước manh, xã hồi công bằng, dân chủ, văn minh.

Thứ lai, tổ chức bô may của cơ quan quản lý nha nước vẻ dân sé phải dua vào nhân dân, thông qua việc tác động lam chuyển đổi nhận thức vả hành.

vi của từng người dân và toàn 2 hội, di đến tự nguyên thực hiện chính sách,

Tuật pháp của nhà nước vi loi ich của chỉnh minh và vì sự nghiệp phát triển

đất nước.

Thứ ba, tỗ chức bộ may của cơ quan quản lý nha nước vẻ dân số 1a mốtkhoa học và có đối tương nghiên cứu riêng, đó là các quan hệ quản lý. Các

quan h trong tổ chức bô máy của cơ quan quân lý nhà nước vẻ dân số chỉnh.

1a hình thức của quan hé xẽ hội và quan hệ kinh tế (gồm quan hệ si hữu, quanhệ quanly, quan hệ phân phổi), thé hiện mối quan hệ giữa con người với con.người trong quả trình tién hành các hoạt đơng dân s

thơng cơ quan quản lý nha nước vẻ dân số cấp trên với hệ thống cơ quan quan lý

, bao gồm quan hé giữa hệ

nhà nước về dân số cấp dưới, Quan hé giữa người lãnh đạo và người thực hiện,Quan hệ giữa cơ quan thường trực với cơ quan thảnh viên Ban Chi dao công tắc

dân số các cấp, Quan hệ giữa cơ quan thường trực dân số với các cơ quan

chính quyển củng cấp, Quan hệ giữa người quản lý, thực hiện chương trình.

với đồi tượng của chương trình.

Tinh khoa học của tổ chức bộ may của cơ quan quản lý nha nước về dân số trước hết đòi hỏi phải dua vào sự hiểu biết sâu sắc quy luật khách. quan, hình thức biểu hiện của các quy luật, các yếu tổ ảnh hưởng tới chương,

trình dân số của quốc gia, chứ không chi dua trên kinh nghiém cảnhân va trực.

giác của người lãnh đạo. Sự hiểu biết va nhận thức đẩy đủ vẻ quy luật qua đô nhân khẩu học, quy luật về sự phụ thuộc của hảnh vi sinh để với các điều kiện.

KT-XH va văn hoá, quy luất vẻ sinh học, quy luật hút - dy trong biển. động dân số cơ học, là cơ sở cho qua trinh thiết lap đường lối, chính sách,

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

xây dựng chiến lược dân số, Mặt khác, bản thân các hoạt đông tổ chức bộ máy của cơ quan quản lý nha nước về dân số được tiến hành theo những quy

trình thủ tục chất chế, được đúc kết trên cơ sỡ khoa học quan lý và kinh

nghiệm thực tiến.

Tính khoa học trong tổ chức bộ máy của cơ quan quản lý nha nước vềdân số đồi di phải nghiên cứu đơng bơ, tồn điện vẻ các khia canh, không chỉgiới hạn về mất kinh tế - kỹ thuật mã còn phải suy tinh den các mất xã hội va

tâm lý của q trình đó. Tính khoa học của tỗ chức bộ máy của cơ quan quản lý nhà nước về dân số còn thể hiện ở cho nó dua vào phương pháp đo lường, định

lương hiện dai, đưa vào các nghiên cứu, phân tích, đánh giá khách quan cácđổi tượng quản lý.

Thứ tư, tỗ chức bộ máy của cơ quan quản ly nha nước về dân số con

‘mang tính linh hoạt cao, bời lẽ kết quả và hiệu qua cia quản lý còn phụ thuộc.vao các yếu tơ tai năng, nhân cách, hình thức tiếp cân của người lãnh dao,quản lý cũng như cơ quan dân số các cấp

Cách thức tổ chức bộ máy của cơ quan quản lý nhà nước vẻ dân số bao

gầm cách thức sử dụng các công cụ vả phương pháp quản lý, cách thức tácđông vào tư tưởng, tinh căm con người, nghệ thuật ứng xử, cách thức đùngngười. Trong khi thực hành công tác dân sổ, một công tác liên quan tới con

người, nếu khơng có phương pháp thì hiệu qua của quản lý chắc chấn sẽ bị

ảnh hưởng. Vi vây đôi hỏi nhà quản lý phải suy nghĩ vân hành các cáchtiếp cân trong quản lý, cách thực hiện lồng ghép, điều phối chương trình saocho đạt được kết quả mong muốn.

12. Tổ chức bộ máy của cơ quan quản lý nhà nước về dan số ở

trung ương và địa phương.

12.1. Tô chức bộ máp của cơ quan quản Bj nhà nước về din số ở

trung ương.

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Cơ quan quản lý nha nước vẻ dân sô ở trung ương chính là Tổng cục.

Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyển hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục Dân sé-K¢ hoạch hóa gia đính thuộc Bơ Y tế. Quyết đính nay được

thay thé bởi Quyết định số 17/2013/QĐ-TTg ngày 12 tháng 3 năm 2013 của

Thủ tướng Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyển hạn va cơ cấu tổ chức của Téng cục Dân só-K hoạch hóa gia định thuộc Bộ Y tế.

- VỆ vĩ trí và chức năng. Mặc dù trải qua hai lan thay đỗi văn bản quy

định chức năng, nhiêm vu, quyển han vả cơ cấu tổ chức (Quyết định số18/2008/QĐ-TTg và Quyết định số 17/2013/QĐ-TTg) nhưng về cơ bản, vi trí

và chức năng của Tổng cục Dân s6-Ké hoạch hóa gia đính thuộc Bộ Y tế 'khơng thay đổi.

Khoản 1, Điển 1, Quyết định 18/2008/QĐ-TTg, quy định như sau:

“Tổng cục Dân số-Kế hoạch hố gia đình là tổ chức thuộc Bộ Y tổ. thực hiện chute năng tham me giúp Bộ trưởng Bộ Y tê quản i nhà nước về dân số-kế hoạch hố gia đình, bao gồm ith vực: quy mô dân số. cơ cẩn dân số và chất lượng dân số: chỉ đạo các hoạt động ciuyên môn, nghiệp vụ về dân số-kế

oạch hod gia đình trong phạm vi cd nước theo quy đinh của pháp luật

Tiếp theo đó Khoản 1, Điều 1, Quyết định 17/2013/QĐ-TTg, quy đính như sau: “Tổng cục Dân s6-Ké hoạch hóa gia đình làtỗ chức thuộc Bộ Y té, thực hiện chức năng theon ras ghip BS trưởng Bồ Y quản ý nhà nước và tổ chức tực thi pháp iuật về dân số - ké hoạch hóa gia dinh trong phạm vi cả nước, bao gồm các lĩnh vực: Quy mô dân số, cơ câu dân số và chất lượng dân số; nic thực

Tiên các hoat động dich vụ công về dân số - lễ hoạch hóa gia đình theo quay ã nh:

cũapháp luật”

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

Kỹ thuât lập pháp trong Quyết đính số 17/2013/QĐ-TTg được thể hiện rõ hon, Tại Quyết định này cũng quy định rổ Téng cục Dân sé-Ké hoạch hóa gia đình được “tổ ciưức thực liện các hoạt đồng dich vụ công về dan số - kb hoạch.

Tóa gia đình theo qny din của pháp Ind’

Như vậy, trong cả hai Quyết định nêu trên, tư cách pháp nhân của Tổng.

cục Dân sé-Ké hoạch héa gia định được giữ nguyên: „Tổng cục Dân số -Ké hoạch hóa gia đình có tư cách pháp nhân, có con dau hình quốc huy, la đơn.

vi dự tốn ngân sich cấp IÏthuộc Bộ.

* Cơ cầu tổ chức và biên chế

Tổng cục dân số hiện có 11 Vụ, đơn vi, trong đó 7 Vụ/đơn vị giúp Tổng,

cục trưởng thực hiện chúc năng quản lý nha nước (Vu Quy mô dân số, Vụ Cơ

cấu và Chất lượng dân số, Vụ Truyễn thông-Giáo dục, Vụ Ké hoach-Tai chính, Via Tổ chức cán bộ, Vu Pháp chế- Thanh tra, Văn phòng) và 4 đơn vi sự nghiệp trực thuộc Tổng cục (Trung tâm Đảo tạo, bôi dưỡng, Trung tâm Tư vấn vả Cung.

ting dich vụ, Trung têm Nghiên cứu, Thông tin và Dữ liêu, Báo Gia định và Xãhội),

Tổng cục dân số có Tổng cục trưởng, khơng q 3 Phó Tổng cục trưởng. Tổng số biên chế tính đến ngày 30/6/2022 của Tổng cục dân số la 100 biên

chế cơng chức (hiên có 100 cơng chức), biến chế sự nghiệp 77 viên chức (hiệncó 68) và 09 hop đồng lao động theo Nghỉ định 68/2000/NĐ-CP.

Về trình độ đào tạo: Trong tổng số 168 cơng chức, viên chức đang làm. việc tại Tổng cục có: 04 tiến sĩ, 44 thạc sĩ, 120 đại hoc; 100% cơng chức, viên.

chức có chứng chỉ tiếng Anh, tin học. Nên phân chia theo ngach cơng chức

hành chính và tương đương thi Tổng cục có 03 chuyên viên cao cấp, 39

chun viền chính, 126 chuyến viên và tương đương Đơi ngũ công chức,

viên chức đang làm việc tại Tổng cục dân số có trình đơ đảo tao cao, đều từ

đại học trở lên

</div>