lOMoARcPSD|38545333

HỌC VIỆN THANH THIẾU NIÊN VIỆT NAM
PHÂN VIỆN MIỀN NAM

TRẦN THỊ THANH TRÂM
ĐƠN VỊ: TRƯỜNG ĐẠI HỌC CƠNG NGHỆ MIỀN ĐƠNG
CHỦ ĐỀ: TRÌNH BÀY MỤC TIÊU, ĐỘNG LỰC, NỘI DUNG CỦA
CÁCH MẠNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA. SỰ VẬN DỤNG SÁNG TẠO
LÝ LUẬN CÁCH MẠNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM?
BÀI THU HOẠCH: KẾT THÚC MÔN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA

HỌC
LỚP TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
KHĨA 65C15 KHỐI CƠ QUAN TRUNG ƯƠNG (NĂM HỌC 2020 -

2021)

TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 01/2022

Downloaded by HANH LA ()

lOMoARcPSD|38545333

1. Cách mạng xã hội chủ nghĩa và nguyên nhân hình thành.
1.1. Khái quát cách mạng xã hội chủ nghĩa

Cách mạng xã hội chủ nghĩa là sự cải biến xã hội một cách toàn diện , triệt
để , căn bản về chất , đánh dấu bước chuyển từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã
hội . Cuộc cách mạng này bắt đầu khi giai cấp công nhân thông qua đội tiền phong
là Đảng Cộng sản lãnh đạo các tầng lớp nhân dân lao động và các lực lượng tiến

bộ nhằm lật đổ ách thống trị của giai cấp tư sản , thiết lập chính quyền của giai cấp
công nhân làm công cụ để cải tạo xã hội cũ , xây dựng xã hội mới thông qua việc
thay thế quan hệ sản xuất thống trị dựa trên chế độ tư hữu bằng việc thiết lập chế
độ sở hữu xã hội về tư liệu sản xuất chủ yếu , do đó , thủ tiêu mọi chế độ người
bóc lột người . Q trình cải biến cách mạng này chỉ kết thúc khi xã hội mới được
tạo lập hoàn toàn và vững chắc .

Cách mạng xã hội chủ nghĩa là một tiến trình liên tục , gồm hai giai đoạn :
- Giai đoạn thứ nhất là “ giai cấp vô sản biến thành giai cấp thống trị , là giành lấy
dân chủ ” . Trong giai đoạn này , chính quyền trở thành mục tiêu trực tiếp của cuộc
cách mạng xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của đảng cộng sản , khi tình thế cách
mạng xuất hiện . Tuy vậy , để cách mạng giành thắng lợi việc nắm bắt đúng thời
cơ để phát động giai cấp công nhân và các tầng lớp nhân dân lao động nổi dậy
dưới sự lãnh đạo của đảng có ý nghĩa hết sức quan trọng .
- Giai đoạn thứ hai là giai đoạn giai cấp công nhân cùng các tầng lớp nhân dân
dưới sự lãnh đạo của đảng cộng sản sử dụng chính quyền mới như một cơng cụ có
hiệu lực nhất để tiến hành cuộc cải biến cách mạng cải tạo xã hội cũ , xây dựng xã
hội mới , tạo ra sự biến đổi về chất một cách toàn diện và sâu sắc về mọi lĩnh vực
trên cơ sở tiếp thu , kế thừa những tinh hoa , những giá trị mà nhân loại đã đạt
được trong tiến trình phát triển của lịch sử . Cách mạng xã hội chủ nghĩa là một
q trình lâu dài , khó khăn và phức tạp , nhưng đó là xu thế phát triển tất yếu của
lịch sử .
1.2. Nguyên nhân của cách mạng xã hội chủ nghĩa

Nguyên nhân sâu xa của mọi cuộc cách mạng trong xã hội là do mâu thuẫn
gay gắt giữa nhu cầu phát triển của lực lượng sản xuất với sự kìm hãm của quan hệ
sản xuất đã trở nên lỗi thời.

Trong xã hội tư bản chủ nghĩa, lực lượng sản xuất ngày càng phát triển,
ngày càng có tính xã hội hóa cao, mâu thuẫn gay gắt với quan hệ sản xuất mang

tính chất tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất. C.Mác nhận định: "Sự tập
trung tư liệu sản xuất và xã hội hóa lao động đạt đến cái điểm mà chúng khơng
cịn thích hợp với cái vỏ tư bản chủ nghĩa của chúng nữa... nền sản xuất tư bản chủ
nghĩa lại đẻ ra sự phủ định bản thân nó, với tính tất yếu của một q trình tự
nhiên".

Biểu hiện mâu thuẫn trong lĩnh vực kinh tế là tính tổ chức, tính kế hoạch
cao trong từng doanh nghiệp ngày càng tăng với tính vơ tổ chức của sản xuất tồn
xã hội do sự canh tranh của nền sản xuất hàng hóa tư bản chủ nghĩa tạo ra.

Downloaded by HANH LA ()

lOMoARcPSD|38545333

Quy luật cạnh tranh, tính chất vơ chính phủ trong sản xuất dưới chế độ tư
bản chủ nghĩa dẫn tới khủng hoảng thừa, buộc một số doanh nghiệp phải ngừng
sản xuất. Trong xã hội này, giai cấp công nhân sống bằng việc bán sức lao động
cho nhà tư bản, do vậy khi sản xuất đình trệ, cơng nhân khơng có việc làm, họ đã
đứng lên đấu tranh chống lại giai cấp tư sản. Để khắc phục tình trạng trên, giai cấp
tư sản đã tổ chức ra các cácten, xanhđica, tơrớt cơngxcxiom; nhà nước tư sản
ngày càng can thiệp sâu vào kinh tế bằng việc quốc hữu hóa một số ngành khi gặp
khó khăn, tư hữu hóa khi thuận lợi... Tuy nhiên, mọi biện pháp đó đều không thể
giải quyết được căn bản vấn để khủng hoảng trong nền kinh tế tư bản chủ nghĩa.

Sự phù hợp thực sự với tính chất ngày càng xã hội hóa cao của lực lượng
sản xuất chỉ có thể là sự thay thế quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa bằng quan hệ
sản xuất mới thông qua cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa.

Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa không tự diễn ra mà phải là kết quả giác
ngộ của giai cấp công nhân và quần chúng nhân dân lao động. Giai cấp công nhân

trên cơ sở tiếp nhận lý luận chủ nghĩa xã hội khoa học, tự mình tổ chức ra chính
đảng cách mạng, tiến hành tuyên truyền vận động quần chúng nhân dân đứng lên
thực hiện lật đổ chế độ xã hội cũ, chế độ áp bức bóc lột để xây dựng xã hội mới.
Khi nói về điều kiện nổ ra của cách mạng xã hội chủ nghĩa, V.I.Lênin đã viết: "Khi
những đại biểu tiên tiến của giai cấp đó (giai cấp công nhân - TG) đã thấm nhuần
được những tư tưởng của chủ nghĩa xã hội khoa học, tư tưởng về vai trị lịch sử
của cơng nhân Nga, khi các tư tưởng đó đã được phổ biến rộng rãi và khi mà trong
hàng ngũ công nhân đã lập ra được các tổ chức vững chắc có thể biến cuộc chiến
tranh kinh tế phân tán hiện nay của công nhân thành một cuộc đấu tranh giai cấp
tự giác, thì lúc đó người cơng nhân Nga, đứng đầu tất cả các phần tử dân chủ, sẽ
đạp đổ được chế độ chuyên chế và đưa giai cấp vô sản nga sát cánh với giai cấp vô
sản trong tất cả các nước, thông qua con đường trực tiếp đấu tranh chính trị cơng
khai, tiến tới cách mạng cộng sản chủ nghĩa thắng lợi".

Cách mạng xã hội chủ nghĩa nổ ra, nhưng có giành được thắng lợi hay
khơng phải có thời cơ cách mạng. Thời cơ cách mạng là sự kết hợp chặt chẽ giữa
yếu tố bên trong và bên ngoài. Bên trong mỗi quốc gia, cách mạng xã hội chủ
nghĩa chỉ có thể giành được thắng lợi khi giai cấp thống trị đã suy yếu tới tột độ,
chúng xâu xé lẫn nhau, khi mà giai cấp lãnh đạo cách mạng đã trưởng thành và đã
đủ sức lãnh đạo cách mạng, đưa cách mạng đi đến thắng lợi, khi mà tầng lớp trung
gian đã giác ngộ cách mạng, đã sẵn sàng hy sinh cho cách mạng. Điều kiện bên
ngoài là phong trào cách mạng được sự đồng tình của giai cấp cơng nhân và những
lực lượng tiến bộ trên thế giới. Họ kiên quvết đấu tranh chống lại những âm mưu
xâm lược, can thiệp của những lực lượng phản động quốc tế.

Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa nổ ra do nguyên nhân sâu xa từ mâu
thuẫn gay gắt giữa lực lượng sản xuất có tính xã hội hóa cao với tính chất tư nhân
tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất dưới chủ nghĩa tư bản, cho nên chừng nào

Downloaded by HANH LA ()


lOMoARcPSD|38545333

quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa vẫn được duy trì thì nguyên nhân của cuộc cách
mạng xã hội chủ nghĩa vẫn cịn tồn tại, và do đó, cách mạng xã hội chủ nghĩa vẫn
là một tất yếu khách quan của tiến trình phát triển lịch sử nhân loại. Giai đoạn hiện
nay phong trào cơng nhân đang gặp những khó khăn rất lớn, do vậy, cách mạng xã
hội chủ nghĩa chưa có điều kiện nổ ra.

2. Mục tiêu, động lực, nội dung của cách mạng xã hội chủ nghĩa.

a) Mục tiêu của cách mạng xã hội chủ nghĩa

Tùy theo phương diện xem xét về cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa mà xác
định mục tiêu khác nhau . Nếu hiểu theo nghĩa hẹp thì mục tiêu của cách mạng xã
hội chủ nghĩa là lật đơ chính quyền của giai cấp tư sản , thiết lập chính quyền của
giai cấp cơng nhân và nhân dân lao động . Nếu hiểu theo nghĩa rộng thì mục tiêu
của cách mạng xã hội chủ nghĩa là thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển nhanh ,
đạt trình độ xã hội hóa cao làm tiền đề vật chất cho sự nghiệp giải phóng giai cấp ,
giải phóng xã hội , dân tộc và con người khỏi mọi sự áp bức , bóc lột để tiếp tục
phát triển trên con đường dân chủ , tiến bộ , văn minh , đi tới “ một liên hợp ,
trong đó sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của
tất cả mọi người ” . Mục tiêu đó chi phối sự định hướng của tồn bộ tiến trình cách
mạng xã hội chủ nghĩa , bảo đảm cho nó là một q trình vận động mang tính
nhân văn sâu sắc và đầy đủ nhất .

Bất cứ một sự nhầm lẫn nào giữa mục tiêu của cách mạng với phương tiện
hoặc thủ đoạn thực hiện nó đều có nguy cơ làm cho cách mạng xã hội chủ nghĩa đi
chệch hướng và không tránh khỏi những hậu quả tiêu cực . Ví dụ : tuyệt đối hóa
việc xóa bỏ chế độ tư hữu , hay vi phạm quy luật khách quan khi giải quyết mối

quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất , xem nhẹ việc giải quyết mối
quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội , sai lâm trong giải quyết môi quan
hệ giai cấp - dân tộc và quốc tế trong xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các
nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu trước đây , v.v .. Tất cả những sai lầm đó đều
dẫn đến triệt tiêu động lực và là nguyên nhân dẫn đến thất bại của cách mạng xã
hội chủ nghĩa .

b) Động lực của cách mạng xã hội chủ nghĩa

Động lực của cách mạng xã hội chủ nghĩa là tất cả những yếu tố thúc đẩy ,
khơi dậy và phát huy sức mạnh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động để
thực hiện những nội dung , nhiệm vụ , mục tiêu của cách mạng xã hội chủ nghĩa .

Cách mạng xã hội chủ nghĩa nhằm giải phóng tất cả nhân dân lao động và
do chính nhân dân lao động thực hiện dưới sự lãnh đạo của giai cấp công nhân
thông qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản . Tuy nhiên , xét về địa vị kinh tế - xã
hội và lợi ích của mỗi giai cấp , tầng lớp tham gia cuộc đấu tranh để xóa bỏ xã hội
cũ , xây dựng xã hội mới sẽ quyết định thái độ của giai cấp , tầng lớp ấy , do đó ,

Downloaded by HANH LA ()

lOMoARcPSD|38545333

cũng quy định một cách khách quan vai trò của mỗi giai cấp , tầng lớp trong cách
mạng .

Giai cấp công nhân đại biểu cho phương thức sản xuất mới , có hệ tư tưởng
tiên tiến và lý luận khoa học , cách mạng soi đường , đồng thời , là đại biểu cho lợi
ích của tất cả những người lao động nên trở thành động lực chủ yếu và là lực
lượng lãnh đạo xã hội chủ nghĩa thông qua đội tiền phong là đảng cộng sản .

V.ILênin đã từng chỉ rõ : “ chỉ có một giai cấp nhất định - chính là cơng nhân
thành thị và , nói chung , cơng nhân nhà máy , cơng nhân cơng nghiệp - mới có
khả năng lãnh đạo được toàn thể quần chúng lao động và những người bị bóc lột
trong cuộc đấu tranh để lật đổ ách tư bản , trong chính ngay q trình lật đổ ách đó
, trong cuộc đấu tranh để duy trì và củng cố thắng lợi , trong sự nghiệp sáng tạo ra
một chế độ xã hội mới , chế độ xã hội chủ nghĩa , trong toàn bộ cuộc đấu tranh để
thủ tiêu hoàn toàn các giải cấp ” . Việc xác định vai trò động lực chủ yếu của giai
cấp cơng nhân và vai trị lãnh đạo của đảng cộng sản - đội tiền phong của giai cấp
công nhân là nhân tố quyết định hàng đầu đảm bảo cho cách mạng xã hội chủ
nghĩa đi tới thành công .

Giai cấp nông dân trong các chế độ cũ cũng là giai cấp bị bóc lột nặng nề ,
họ cũng có nguyện vọng được giải phóng và mong muốn có cuộc sống ấm no ,
hạnh phúc , đời sống vật chất và tinh thần ngày càng được nâng cao . Những
nguyện vọng này phù hợp với mục tiêu của cách mạng xã hội chủ nghĩa . Sự tham
gia của giai cấp nông dân vào tiến trình cách mạng xã hội chủ nghĩa là động lực
quan trọng , đảm bảo cho sự thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa . Chỉ khi
nào có sự tham gia , ủng hộ của giai cấp nơng dân thì “ cách mạng vơ sản mới có
được bài đồng ca mà thiếu nó thì trong tất cả các quốc gia nông dân , bài đơn ca
của cách mạng vô sản sẽ trở thành một bài ai điếu ” .

Tầng lớp trí thức là bộ phận tiêu biểu cho trí tuệ của đất nước , của dân tộc .
Họ cũng là động lực quan trọng của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở cả hai giai
đoạn , đặc biệt là ở giai đoạn thứ hai - cải tạo xã hội cũ , xây dựng xã hội mới . Họ
có nhiều khả năng sáng tạo ra những tri thức mới , tiếp cận , làm chủ và truyền
bá ... những thành tựu của khoa học - kỹ thuật , công nghệ hiện đại vào thực hiện
cách mạng xã hội chủ nghĩa , nhất là trong thời đại khoa học công nghệ và Cách
mạng công nghiệp lần thứ tư đang phát triển nhanh như hiện nay . VILênin đã
khẳng định : “ Trước sự liên minh của các đại biểu khoa học , giai cấp vô sản và
giới kỹ thuật , khơng một thế lực đen tối nào có thể đứng vững được ” .


Xem xét vấn đề từ một phương diện khác , liên minh giữa giai cấp công
nhân với giai cấp nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động trên cơ sở đoàn kết
các lực lượng , đoàn kết toàn dân tộc là động lực quan trọng của cách mạng xã hội
chủ nghĩa . Xây dựng khối liên minh bền chặt giữa giai cấp công nhân với giai cấp
nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động do đảng cộng sản lãnh đạo vừa là điều
kiện để đảm bảo cho cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa đi đến thắng lợi , vừa là

Downloaded by HANH LA ()

lOMoARcPSD|38545333

động lực tạo thành sức mạnh tổng hợp để thực hiện thành công cuộc cách mạng xã
hội chủ nghĩa ở cả hai giai đoạn : giành chính quyền và xây dựng chế độ xã hội
mới .

Đoàn kết các lực lượng , đoàn kết toàn dân tộc là một động lực của cách
mạng xã hội chủ nghĩa do nó phù hợp với nhu cầu phát triển xã hội , nên mọi
phong trào đấu tranh do các lực lượng tiến bộ khởi xướng , hay cuộc đấu tranh vì
mục tiêu hịa bình , độc lập dân tộc , bình đẳng dân tộc , dân chủ và sự phồn vinh
của các dân tộc là một xu hướng khách quan và sẽ tạo động lực mạnh mẽ đưa cách
mạng xã hội chủ nghĩa đến thắng lợi . Ở mỗi nước , đồn kết tồn dân tộc có nghĩa
là tạo nên môi trường xã hội ổn định , tạo sự đồng thuận xã hội và tạo tiền đề
thuận lợi cho việc phát huy các nguồn động lực phát triển khác .

Phát huy chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân là một động lực quan
trọng góp phần hình thành động lực tổng hợp của cách mạng xã hội chủ nghĩa .
C.Mác và Ph.Ăngghen chỉ rõ : “ Hành động chung của giai cấp vơ sản , ít ra là ở
những nước văn minh là một trong những điều kiện đầu tiên cho sự giải phóng họ
” , những người cộng sản ở mọi nơi đều phấn đấu cho sự đoàn kết và sự liên hợp

của các đảng dân chủ ở tất cả các nước ” và khẩu hiệu chiến lược : “ Vơ sản tất cả
các nước . Đồn kết lại ! ” .

Phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa ; kết hợp hài hịa lợi ích cá nhân và lợi
ích tập thể , lợi ích xã hội ; phát triển văn hóa - nền tảng tinh thần của xã hội ; xây
dựng con người mới ; thi đua xã hội chủ nghĩa ... và bản thân sự nghiệp đổi mới ,
cải cách ở các nước đang tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện nay là những
động lực to lớn cho cách mạng xã hội chủ nghĩa đi đến thắng lợi .

Động lực tổng hợp của cách mạng xã hội chủ nghĩa không chỉ là “ tổng số ”
của các động lực , vì nếu đảng của giai cấp cơng nhân xây dựng được và thực hiện
hiệu quả cương lĩnh , chiến lược , sách lược đúng đắn thì động lực tổng hợp của
cách hội chủ nghĩa sẽ được nhân lên theo “ cấp số nhân ” . Ngược lại , xã mang
nếu dâng lãnh đạo mác sai lầm nghiêm trọng thì động lực tổng hợp của cách mạng
xã hội chủ nghĩa sẽ bị giảm sút , thậm chí bị triệt tiêu và khi đó , cách mạng xã hội
chủ nghĩa sẽ bị tổn thất nghiêm trọng .
c) Nội dung của cách mạng xã hội chủ nghĩa

Cách mạng xã hội chủ nghĩa được thực hiện trên tất cả các lĩnh vực đời
sống xã hội.

- Trên lĩnh vực chính trị: đưa nhân dân lao động từ địa vị bị áp bức , bóc lột
lên địa vị làm chủ chế độ mới , xã hội mới . Nội dung này được thực hiện thơng
qua q trình đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động với bước
ngoặt là lật đổ chính quyền của giai cấp tư sản , thiết lập chính quyền của giai cấp
cơng nhân và nhân dân lao động , đồng thời không ngừng đấu tranh nhằm xóa bỏ
những tàn tích lạc hậu của chế độ tư bản chủ nghĩa và tiền tư bản , củng cố và giữ
vững chính quyền cách mạng , xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa .

Downloaded by HANH LA ()


lOMoARcPSD|38545333

Giành chính quyền chỉ là bước đầu của tiến trình cách mạng xã hội chủ
nghĩa . Sau khi giành được chính quyền , nhiệm vụ của giai cấp công nhân và nhân
dân lao động là sử dụng chính quyền như một cơng cụ có hiệu lực nhất để đập tan
sự phản kháng của giai cấp tư sản và các thế lực phản động , xây dựng nhà nước
của giai cấp công nhân và nhân dân lao động , mở rộng dân chủ trên mọi lĩnh vực
của đời sống xã hội ; thu hút đông đảo nhân dân tham gia vào việc quản lý nhà
nước , quản lý xã hội . Do đó , sau khi giành được chính quyền , việc dân chủ hóa
đời sống chính trị - xã hội là một địi hỏi bức thiết nhằm đảm bảo quyền lực thuộc
về nhân dân

- Trên lĩnh vực kinh tế: Cách mạng xã hội chủ nghĩa “ về thực chất , là có
tính chất kinh tế ” , do vậy sau khi giành được chính quyền , nhiệm vụ của đảng
cộng sản là lãnh đạo giai cấp công nhân và nhân dân lao động sử dụng chính
quyền như một cơng cụ có hiệu lực nhất để đẩy nhanh sự phát triển lực lượng sản
xuất , phát triển kinh tế . Triển khai trong lĩnh vực kinh tế , cách mạng xã hội chủ
nghĩa thay đổi vị trí , vai trò người lao động trên cơ sở thay đổi chế độ chiếm hữu
tư nhân tư bản chủ nghĩa bằng chế độ sở hữu xã hội dưới những hình thức thích
hợp ; thực hiện sự kết hợp giữa người lao động với tư liệu sản xuất ; thay đổi điều
kiện sống và làm việc của người lao động .
Thực hiện nội dung kinh tế của cách mạng xã hội chủ nghĩa phải coi trọng phát
triển nhanh lực lượng sản xuất . C.Mác và Ph.Ăngghen viết : “ Giai cấp vô sản sẽ
dùng sự thống trị chính trị của mình để từng bước đoạt lấy toàn bộ tư bản trong tay
giai cấp tư sản , để tập trung tất cả những công cụ sản xuất vào trong tay nhà
nước ... , và để tăng thật nhanh số lượng những lực lượng sản xuất ” . Việc đẩy
mạnh phát triển lực lượng sản xuất biểu hiện trên năng suất lao động cao được
xem là phương thức để tạo ra cơ sở vật chất - kỹ thuật cho xã hội mới , đồng thời
để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần , thỏa mãn nhu cầu chính đáng của nhân

dân , thơng qua đó , tạo động lực khơi dậy tính tích cực chính trị - xã hội , tinh
thần đổi mới sáng tạo của họ trong quá trình lao động , xây dựng xã hội mới .

- Trên lĩnh vực xã hội , văn hóa , tư tưởng : Cách mạng xã hội chủ nghĩa
thay đổi căn bản toàn bộ phương thức sản xuất tinh thần của xã hội theo hướng
tiến bộ , biểu hiện ở chỗ thiết lập mối quan hệ tốt đẹp giữa người và người ; giai
cấp công nhân và nhân dân lao động là chủ thể sáng tạo đồng thời được thụ hưởng
những giá trị tinh thần của xã hội . Hệ tư tưởng mới khoa học và tiến bộ được xác
lập - đó là hệ tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin .

Trên cơ sở kế thừa có chọn lọc và nâng cao các giá trị truyền thống , tiếp
thu các giá trị văn hóa tiên tiến của nhân loại và thời đại , làm phong phú và xây
dựng nền văn hóa mới , con người mới xã hội chủ nghĩa phù hợp với đặc thù của
mỗi nước .

Tóm lại , cách mạng xã hội chủ nghĩa diễn ra đồng thời trên tất cả các lĩnh
vực và các lĩnh vực này có mối quan hệ mật thiết , tác động qua lại thúc đẩy lẫn
nhau . Tùy theo từng thời điểm , từng quốc gia mà xác định trọng tâm cách mạng ở
những lĩnh vực khác nhau . Nhưng xét tổng thể tiến trình cách mạng xã hội chủ
nghĩa thì lĩnh vực kinh tế ln đóng vai trị trọng tâm và có tính quyết định đến sự
thành cơng trên các lĩnh vực khác .

Downloaded by HANH LA ()

lOMoARcPSD|38545333

3. Lý luận cách mạng không ngừng của chủ nghĩa Mác-Lênin và sự vận dụng
ở Việt Nam

3.1. Lý luận cách mạng không ngừng của chủ nghĩa Mác - Lênin


Lý luận cách mạng không ngừng được C.Mác nêu ra lần đầu tiên khi tổng
kết cuộc đấu tranh giai cấp ở Pháp ( 1848-1850 ) . Theo đó , khi đưa ra quan niệm
về chủ nghĩa xã hội khoa học - lý luận soi đường dẫn lối cho cuộc cách mạng xã
hội chủ nghĩa đi tới thắng lợi , C.Mác khẳng định : “ Chủ nghĩa xã hội này là lời
tuyên bố cách mạng không ngừng , là chun chính giai cấp của giai cấp vơ sản ,
coi đó là giai đoạn quá độ tất yếu để đi đến xóa bỏ những khác biệt giai cấp nói
chung , xóa bỏ tất cả những quan hệ sản xuất làm cơ sở cho những khác biệt ấy ,
xóa bỏ tất cả những mối quan hệ xã hội thích ứng với những quan hệ sản xuất đó ,
để đi đến cải biến tất cả những tư tưởng nảy sinh ra từ những quan hệ xã hội đó ” .
Tiếp đó , trong Lời kêu gọi của Ban Chấp hành Trung ương gửi đến Liên đoàn
những người cộng sản vào tháng ba năm 1850 , C.Mác và Ph.Ăngghen một lần
nữa khẳng định lý luận này khi nêu ra khẩu hiệu đấu tranh của giai cấp vô sản ,
các ông viết : “ Khẩu hiệu chiến đấu của họ phải là : “ Cách mạng không ngừng ”.

Lý luận cách mạng không ngừng do C.Mác và Ph.Ăngghen nêu ra khơng có
nghĩa là cách mạng xã hội chủ nghĩa - từ khi đấu tranh giành chính quyền đến khi
xây dựng thành cơng chủ nghĩa xã hội - chỉ có tính liên tục , cứ tiến nhanh theo
con đường thẳng tắp mà khơng có tính gián đoạn , quanh co , những bước lùi tạm
thời , những lúc “ tạm dừng lại ” để củng cố lực lượng . Hiểu như vậy là làm tầm
thường hóa tư tưởng của C.Mác .

Thực chất theo C.Mác và Ph.Ăngghen , cách mạng khơng ngừng là một q
trình gồm nhiều giai đoạn , nhưng phát triển liên tục , thông qua giải quyết hài hịa
mối quan hệ giữa tính giải đoạn và tính liên tục , tính triệt để của hai cuộc cách
mang dân chủ tư sản và cách mạng xã hội chủ nghĩa làm cho quá trình cách mạng
của giai cấp cơng nhân có sự “ đan xen ” , “ giao thoa ” , kế tiếp nhau để nhanh
chóng đi tới mục tiêu cuối cùng . Trong cuộc cách mạng dân chủ tư sản , giai cấp
công nhân phải chủ động cách mạng tham gia vào cuộc cách mạng này ; tiếp đó ,
đến lượt mình , giai cấp cơng nhân tiến lên làm cuộc cách mạng không ngừng để

lật đổ sự thống trị của giai cấp tư sản , giành chính quyền về tay mình , đồng thời
bắt tay vào xây dựng chế độ xã hội mới để đi tới tiêu chủ nghĩa xã hội .

Kế thừa lý luận cách mạng không ngừng của học thuyết Mác trong điều
kiện chủ nghĩa tư bản đã phát triển thành chủ nghĩa đế quốc , V.I.Lênin đã bổ sung
, phát triển lý luận này khi cho rằng , tùy điều kiện cụ thể của mỗi nước , - nhất là
ở những nơi mà giai cấp cơng nhân đã lớn mạnh , thì giai cấp cơng nhân thơng qua
đội tiền phong của mình hồn tồn có thể giành lấy quyền lãnh đạo cuộc cách
mạng dân chủ tư sản , thực hiện những nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của cuộc cách
mạng này , đồng thời chuẩn bị những tiền đề cần thiết ( nhất là phải giữ vững vai
trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản ) để chuyển nhanh lên cách mạng xã hội chủ
nghĩa ; khi đã chuyển sang cách mạng xã hội chủ nghĩa thì vẫn phải tiếp tục hồn
tất những nhiệm vụ còn lại của cách mạng dân chủ . VILênin viết : “ Thắng lợi
hoàn toàn của cách mạng hiện tại sẽ đánh dấu bước kết thúc của cách mạng dân
chủ và mở đầu một cuộc đấu tranh kiên quyết cho cách mạng xã hội chủ nghĩa ” .
Đây chính là lý luận cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới do giải cấp công nhân
lãnh đạo mà V.I.Lênin đã nêu ra và được hiện thực hóa ở nước Nga Xơ viết . Hồn

Downloaded by HANH LA ()

lOMoARcPSD|38545333

thành triệt để cuộc cách mạng dân chủ tư sản có nghĩa là tạo lập chiếc cầu trực tiếp
để chuyển cách mạng xã hội chủ nghĩa. VILênin viết : “… Từ cách mạng dân chủ ,
chúng ta sẽ bắt đầu chuyển ngay và chính là tùy theo lực lượng của chúng ta , lực
lượng của giai cấp vơ sản giác ngộ và có tổ chức , mà chuyển ngay lên cách mạng
xã hội chủ nghĩa . Chúng ta chủ trương làm cách mạng không ngừng . Chúng ta
quyết không dừng lại nửa chừng ” .

Tóm lại , lý luận cách mạng xã hội chủ nghĩa , bao gồm lý luận cách mạng

không ngừng của chủ nghĩa Mác - Lênin đã được các đảng cộng sản vận dụng
sáng tạo tùy thuộc vào bối cảnh lịch sử và điều kiện cụ thể của mỗi nước để tiến
hành cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa .
3.2. Sự vận dụng sáng tạo lý luận cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

Đảng Cộng sản Việt Nam với bản chất tiến bộ và tinh thần cách mạng ,
luôn thấm nhuần và quán triệt sâu sắc lý luận khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin
trong lãnh đạo cách mạng Việt Nam , trong đó có lý luận cách mạng xã hội chủ
nghĩa , nhất là lý luận cách mạng không ngừng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối
với cách mạng nước ta . Quá trình vận dụng sáng tạo vừa vạch ra con đường đúng
đắn cho cách mạng Việt Nam , đồng thời , bổ sung và phát triển lý luận cách mạng
không ngừng của chủ nghĩa Mác - Lênin trong những điều kiện lịch sử cụ thể của
Việt Nam . Sự vận dụng và phát triển sáng tạo này thể hiện bằng việc xác định con
đường của cách mạng Việt Nam , thông qua việc thực hiện linh hoạt các nhiệm vụ
cách mạng trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể .

Thứ nhất , xác định con đường đúng đắn của cách mạng Việt Nam là từ
cách mạng dân tộc dẫn chủ nhân dân lên cách mạng xã hội chủ nghĩa .

Đảng Cộng sản Việt Nam đã vận dụng sáng tạo lý luận cách mạng không
ngừng mà trực tiếp là lý luận cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới của chủ nghĩa
Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta để giải quyết đúng đắn những mâu
thuẫn cơ bản của xã hội Việt Nam vào cuối thế kỷ XIX , đầu thế kỷ XX . Thời kỳ
này , Việt Nam là một nước phong kiến thuộc địa . Trong lòng xã hội Việt Nam
nổi lên hai mâu thuẫn cơ bản : mâu thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp . Để giải
quyết hai mâu thuẫn này tất yếu cần phải tiến hành cuộc cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân nhằm đánh đổ ách xâm lược thực dân và sự áp bức , bóc lột của địa
chủ phong kiến tay sai , giành chính quyền về tay nhân dân , giải phóng nhân dân
và dân tộc khỏi tình trạng áp bức , bóc lột và bất cơng . Cuộc cách mạng này chỉ
có thể giành thắng lợi khi đi theo con đường cách mạng vô sản . Điều này đã được

Hồ Chí Minh khẳng định : “ Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc khơng có con
đường nào khác con đường cách mạng vô sản ” .

Với sự lựa chọn đúng đắn đó , thắng lợi của cuộc cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân đã tạo ra điều kiện và tiền đề để Việt Nam thực hiện thành công cuộc
cách mạng xã hội chủ nghĩa . Do vậy , sự chuyển tiếp từ cuộc cách mạng dân tộc
dân chủ nhân dân cách mang xã hội chủ nghĩa là điều tất yếu nhằm xây dựng
thành công chủ nghĩa xã hội và tiến tới chủ nghĩa cộng sản . Con đường đúng đắn
này đã được Đảng ta xác định ngay từ khi mới ra đời . Chánh cương vắn tắt của
Đảng ( 2-1930 ) đã khẳng định : “ chủ trương làm tư sản dân quyền c.m2 và thổ
địa c.m2 để đi tới xã hội cộng sản ” . Điều này tiếp tục được khẳng định trong
Luận cương tháng 10-1930 của Đảng : “ Tư sản dân quyền cách mạng là thời kỳ
dự bị để làm xã hội cách mạng ” .

Downloaded by HANH LA ()

lOMoARcPSD|38545333

Việc xác định con đường đúng đắn này không chỉ đưa cách mạng Việt Nam
theo đúng quy luật khách quan của lịch sử , mở đường cho sự thắng lợi to lớn của
cách mạng Việt Nam , mà cịn góp phần bổ sung , phát triển sáng tạo lý luận cách
mạng không ngừng của chủ nghĩa Mác - Lênin . Nó khẳng định và chứng minh
cho sự đúng đắn của luận điểm là ở một nước thuộc địa phong kiến muốn đi lên
chủ nghĩa xã hội thì trước hết giai cấp cơng nhân và nhân dân lao động khơng chỉ
giành chính quyền về tay mình mà còn phải giành độc lập cho dân tộc và tự do cho
nhân dân , tạo tiền đề , điều kiện để chuyển tiếp sang một trang sử mới thực hiện
thành công cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa . Đó cũng chính là cuộc cách mạng
khơng ngừng ở một nước thuộc địa / phong kiến như Việt Nam .

Thứ hai , vận dụng linh hoạt cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và

cách mạng xã hội chủ nghĩa trong từng thời điểm thích hợp .

Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và cách mạng xã hội chủ nghĩa là hai
giai đoạn trong tiến trình cách mạng khơng ngừng nhằm tiến lên chủ nghĩa xã hội
và chủ nghĩa cộng sản . Hai giai đoạn này có mối quan hệ biện chứng và thúc đẩy
nhau cùng phát triển . Tuy nhiên , tùy theo bối cảnh lịch sử của từng giai đoạn mà
cần tập trung cho cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân hay cách mạng xã hội chủ
nghĩa , thậm chí , thực hiện cùng lúc các nhiệm vụ của cả hai cuộc cách mạng
trên . Thực tiễn đã chứng minh , trong quá trình lãnh đạo cách mạng , Đảng Cộng
sản Việt Nam luôn sáng tạo trong việc vận dụng lý luận cách mạng không ngừng
của chủ nghĩa Mác - Lênin , bám sát thực tiễn Việt Nam . linh hoạt trong việc xác
định các nhiệm vụ trọng tâm , ưu tiên .

Trong giai đoạn từ 1930-1954 , nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu của cách mạng
Việt Nam là hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân . Trong giai
đoạn này , dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam , giai cấp cơng nhân
cùng tồn thể nhân dân lao động và các lực lượng yêu nước tiến bộ đã nổi dậy vừa
đánh đuổi thực dân xâm lược nhằm giải phóng dân tộc , vừa lật đổ chế độ phong
kiến tồn tại hàng nghìn năm ; tạo tiền đề , điều kiện để đưa đất nước phát triển
theo con đường xã hội chủ nghĩa bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa . Cuộc cách
mạng này đã giành được những thắng lợi to lớn dẫn đến sự ra đời của Nhà nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1945 và Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm
1954 .

Bước sang giai đoạn 1954-1975 , cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân
mặc dù chưa hoàn thành nhưng dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng , cách mạng
Việt Nam đã bước sang một trang sử mới với những điều kiện mới . Đất nước tạm
thời bị chia cắt làm hai miền . Miền Bắc hoàn toàn được giải phóng , miền Nam
tiếp tục chống quân xâm lược Mỹ và chính quyền tay sai . Trong bối cảnh đó ,
cách mạng Việt Nam do Đảng lãnh đạo thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến

lược : “ cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và cách mạng dân tộc dân chủ
nhân dân ở miền Nam ” .
Việc thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược , hai giai đoạn khác nhau của
tiến trình cách mạng không ngừng trong cùng một thời điểm đã thể hiện sự linh
hoạt , sáng tạo trong lãnh đạo cách mạng của Đảng ta . Điều này phù hợp với thực
iễn Việt Nam , đồng thời , bổ sung vào kho tàng lý luận cũng như kinh nghiệm
thực hiện cách mạng không ngừng trên thế giới .

Tiến hành đồng thời hai cuộc cách mạng này đã góp phần phát huy sức
mạnh tổng hợp của toàn dân tộc , của hai miền Nam , Bắc trong đấu tranh giải
phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội . Thắng lợi của công cuộc xây dựng

Downloaded by HANH LA ()

lOMoARcPSD|38545333

chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc đã tiếp thêm sức mạnh cho cuộc kháng chiến chống
Mỹ - Ngụy ở miền Nam . Ngược lại , thắng lợi của chiến trường miền Nam đã góp
phần bảo vệ những thành quả trong xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc .

Nhờ đường lối đúng đắn đó , cách mạng Việt Nam đã gặt hái được những
thắng lợi to lớn , đánh dấu bằng Đại thắng mùa Xn năm 1975 , giải phóng hồn
tồn miền Nam , thống nhất đất nước , hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân , đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội .
Sau năm 1975 , trong bối cảnh lịch sử mới , tiến trình cách mạng không ngừng của
Việt Nam vẫn tiếp tục , tuy nhiên trọng tâm ưu tiên chiến lược đã có sự thay đổi ,
đó là tập trung sức lực để thực hiện cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa , đồng thời
bảo vệ những thành quả của cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân . Do vậy ,
Đảng ta luôn ý thức rằng : “ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội không thể tách rời
nhau mà gắn bó chặt chẽ với nhau ” .


Tinh thần cách mạng không ngừng tiếp tục được vận dụng sáng tạo , bổ
sung , phát triển trong sự nghiệp đổi mới của Việt Nam . Suốt hơn 35 năm thực
hiện đường lối đổi mới toàn diện đất nước , dưới sự lãnh đạo của Đảng , cả nước
vừa thực hiện những nội dung , nhiệm vụ để cải tạo xã hội cũ , vừa triển khai
những nhiệm vụ mới để xây dựng xã hội mới - xã hội xã hội chủ nghĩa một cách
sáng tạo , thể hiện ở chủ trương “ hoàn thiện toàn diện , đồng bộ thể chế , phát
triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ” , xây dựng chủ nghĩa xã hội
theo con đường “ phát triển rút ngắn ” nhưng vẫn phải đảm bảo đúng quy luật ;
phát triển các thành phần kinh tế dựa trên các hình thức sở hữu đa dạng theo định
hướng xã hội chủ nghĩa ; vừa “ tuần tự ” vừa “ tiếp tục đẩy mạnh cơng nghiệp
hóa , hiện đại hóa trên nền tảng của tiến bộ khoa học , công nghệ và đổi mới sáng
tạo ” để xây dựng nền công nghiệp quốc gia vững mạnh , v.v ..

Với những thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử đã đạt được sau hơn 35 năm
đổi mới , Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục khẳng định : “ Kiên định và vận dụng ,
phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin , tư tưởng Hồ Chí Minh ; kiên định mục
tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội ; kiên định đường lối đổi mới của Đảng ;
Trong bối cảnh mới hiện nay , Đảng ta đã đúc rút được những bài học kinh nghiệm
quý báu , nhất quán với “ mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội ” để không
chỉ là bảo vệ những thành quả cách mạng của giai đoạn trước mà cịn đưa những
thành quả trước đó lên một tầm cao mới , đồng thời , tiếp tục thực hiện cách mạng
không ngừng ở những giai đoạn tiếp theo để hiện thực hóa khát vọng phát triển đất
nước phồn vinh , hạnh phúc vì mục tiêu dân giàu , nước mạnh , dân chủ , công
băng , văn minh .

Downloaded by HANH LA ()