CHUYÊN ĐỀ VỀ Y HỌC BIỂN, Y HỌC DƯỚI NƯỚC VÀ CAO ÁP LÂM SÀNG

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BẰNG OXY
CAO ÁP CHO BỆNH NHÂN BỊ THỐI HĨA CỘT SỐNG CĨ BĨNG KHÍ
TRONG ỐNG TỦY VÀ ĐĨA ĐỆM TẠI VIỆN Y HỌC BIỂN VIỆT NAM

Nguyễn Trường Sơn1, Nguyễn Bảo Nam1, Nguyễn Thị Vân Anh1

TÓM TẮT19 OF TREATMENT THE PATIENTS
Mục tiêu nghiên cứu: Các tác giả đã tiến WERE SPINAL DEGENERATIVE
DISEASES WITH GAS BUBBLES TO
hành nghiên cứu phân tích 7 bệnh nhân bị thối TAMPONADE IN DISCS AND SPINAL
hóa cột sống có bóng khí chèn ép tủy và đĩa đệm
nhằm rút ra kinh nghiệm chẩn đoán và điều trị CANALS WITH HYPERBARIC
phương pháp mới (HBOT). OXYGEN THERAPY AT VIETNAM

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: bao NATIONAL INSTITUTE OF
gồm 7 ca bệnh tuổi trên 60 được chẩn đoán trên MARITIME MEDICINE
lâm sàng và phim chụp CT – Scanner là bị thối
hóa cột sống, có bóng khí trong ống sống và đĩa Research objectives: Authors have been
đệm, bằng phương pháp nghiên cứu chùm ca bệnh. analyzed 7 patients were spinal degenerative
diseases with gas bubbles to tamponade in discs
Kết quả và kết luận: - Về lâm sàng: Bệnh and spinal canals in order to evaluate clinical,
nhân đều có đau vùng cột sống thắt lưng lan dọc subclinical characteristics and results of
xuống mặt sau 2 chi, điểm Valex (+), BN hầu hết treatment of these patients with HBOT.
đều không đi được do đau lâu ngày. Về cận lâm
sàng đều thấy có thối hóa cột sống thắt lưng và Subjects and research methods: including 7
vùng lưng, có bóng khí trong đĩa đệm, ống sống. cases of patients over 60 years old, clinical
diagnosed and CT-Scanner with result to be
- Về điều trị: Việc sử dụng trị liệu ô xy cao áp spinal degeneration, with air bubbles in the
trong điều trị trong điều trị bệnh lý này mang lại spinal canal and disc, by case series reports.

hiệu quả rất rõ rệt cả về lâm sàng và cận lâm
sàng. Results and conclusions:
+ Diagnostic: base on clinical and subclinical
Từ khóa: bóng khí trong cột sống và đĩa đệm; - Clinical: Patients have pain in the lumbar
ô xy cao áp spine spreading down the back of the 2 limbs,
Valex (+) points, most patients can not walk due
SUMMARY to long-term pain.
CLINICAL, SUBCLINICAL - Subclinical: the patient has a CT-scanner,
there is degeneration of the lumbar spondylosis,
CHARACTERISTICS AND RESULTS with air bubbles in the intervertebral disc, spinal
canal.
1Viện Y học biển - Treatment: The use of hyperbaric oxygen
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Trường Sơn therapy in the treatment of this disease brings a
Email: result very good in both clinical and subclinical
Ngày nhận bài: signs.
Ngày phản biện khoa học: Keyword: Vacuum Lumbosacral Discs
Ngày duyệt bài: Leaking Nitrogen Bubbles into Spinal Fluid

128

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 509 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2021

I. ĐẶT VẤN ĐỀ cờ phát hiện được một số bệnh nhân đau cột
Hiện nay tỷ lệ bệnh nhân bị đau cột sống sống thắt lưng, khi chụp phim CLVT có khí
trong ống sống cho nên chúng tôi đã áp dụng
thắt lưng và chi dưới khá phổ biến mà phương pháp Oxy cao áp để điều trị cho các
nguyên nhân được các bác sỹ lâm sàng nói bệnh nhân này.
đến nhiều nhất là thối hóa cột sống [1][2].
Theo nghiên cứu của LaBan, Myron M., Mục tiêu của đề tài này là đánh giá tác
MD, MMSc; Zaidan, Sultan thuộc Hội Y học dụng của trị liệu oxy cao áp trong việc điều

vật lý và phục hồi chức năng Hoa Kỳ, bệnh trị đau cột sống do bóng khí chèn vào đĩa
lý này gặp khoảng 3% trong tổng số 20% đệm và trong ống sống.
bệnh nhân lớn tuổi bị thối hóa cột sống [4];
gây cho bệnh nhân những đau đớn rất khó II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
chịu mà nhiều phương pháp giảm đau thông 2.1. Đối tượng nghiên cứu
thường như dùng thuốc, các sóng xung kích, * Đối tượng nghiên cứu:
điện xung cũng khó cải thiện. Tất cả các Bệnh nhân bị đau cột sống thắt lưng được
trường hợp này khi chụp phim X quang, cắt
lớp vi tính đều được chẩn đốn là thối hóa các bác sỹ lâm sàng chẩn đốn là thối hóa
cột sống thắt lưng. Bệnh nhân thường được cột sống gây chèn ép rễ thần kinh thắt lưng.
giới thiệu đến khoa vật lý trị liệu, phục hồi
chức năng để điều trị bằng thuốc giảm đau * Tiêu chuẩn lựa chọn:
và vật lý trị liệu [3]. Việc chẩn đoán và điều - Là những bệnh nhân có đầy đủ các tiêu
trị theo phương pháp kinh điển mang lại ít chuẩn đau do thối hóa cột sống gây chèn ép
hiệu quả và hay tái phát. Một số nước trên rễ thần kinh. Chụp X quang cột sống thắt
thế giới đã nghiên cứu phát hiện ra căn lưng: có hình ảnh thối hố; Chụp cắt lớp vi
nguyên gây bệnh là khí Nitơ trong đĩa đệm tính cột sống thắt lưng hoặc cộng hưởng từ
và trong ống sống chèn ép vào các rễ thần cột sống thắt lưng: có khí trong ống sống, đĩa
kinh cạnh cột sống gây ra hiện tượng đau ở đệm.
thắt lưng và chi dưới [5]. Vì vậy, việc nghiên * Tiêu chuẩn loại trừ:
cứu nguyên nhân gây bệnh và biện pháp điều - Các bệnh nhân bị chấn thương cột sống
trị phù hợp giúp cho bệnh nhân giảm đau và do các nguyên nhân khác nhau, u tủy sống,
cải thiện được chất lượng cuộc sống là một viêm chất xám tủy…
việc làm rất cần thiết. Hiện nay trên thế giới - Chèn ép do thoát vị đĩa đệm.
và trong nước biện pháp để chẩn đoán là 2.2 Địa điểm và thời gian nghiên cứu
chụp phim X quang, phim cắt lớp vi tính, 2.2.1. Địa điểm
cộng hưởng từ để tìm nguyên nhân, về điều - Trung tâm Y học dưới nước và Ôxy cao
trị đại đa số vẫn dùng biện pháp vật lý trị áp- Viện Y học biển
liệu. Tại Trung tâm Y học dưới nước và Oxy 2.2.2. Thời gian: năm 2020
cao áp Viện Y học biển, trong quá trình 2.3 Phương pháp nghiên cứu

nghiên cứu các bệnh lý về cột sống đã tình - Sử dụng phương pháp nghiên cứu bệnh
chứng (Mô tả chùm ca bệnh). So sánh trước
và sau điều trị để đánh giá hiệu quả của
phương pháp điều trị.

129

CHUYÊN ĐỀ VỀ Y HỌC BIỂN, Y HỌC DƯỚI NƯỚC VÀ CAO ÁP LÂM SÀNG

III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 3.1. Đặc điểm lâm sàng của đối tượng nghiên cứu

ĐTNC Chỉ tiêu nghiên cứu

BN Nghề Lý do vào Tiền sử Bệnh sử Triệu chứng lâm
Vũ Thị nghiệp viện sàng
H (sinh Buôn bán Tăng huyết Đau lưng, lan dọc
1953) Đau lưng, áp điều trị xuống 2 cẳng chân > -Toàn thân: Tỉnh, tiếp
nhỏ hạn chế không đều xúc tốt; M: 84ck/ph,
(Số 1) vận động 1 tháng, điều trị
Hành chi dưới nhiều không đỡ HA:
Ng. Đức nghề tự 130/80 mmHg.
K, (sinh Đau lưng, THA, Tiểu BN bị bỏng vùng bàn -Đau lưng lan dọc →2
1958) do đau và hạn đường týp chân phải cách đây 4 cẳng chân; nghiệm
2, rối loạn pháp Valex cả 2 bên
(Số 2) Lao động chế vận chuyển hóa tháng, đã điều trị (+), sưng nóng 2 khớp
tự do động chi lipid; tai chưa khỏi. BN bị đau gối; tim, phổi: BT
Trần Thị dưới đã 1 nạn LĐ đã - Toàn thân:
B tháng nay thắt lưng lan dọc 2 +BN tỉnh táo, tiếp xúc
cắt cụt cẳng chân 1 tháng tốt; M: 80 l/p,

Sinh BN đột chân P nay, cử động khó HA:130/80mmHg,
năm nhiên bị +Da niêm mạc BT
1959 đau thắt khăn.
(Số 3) lưng, lan - Khu trú:
xuống 2 10 ngày trước khi vào +Bệnh nhân bị đau
viện BN đột nhiên bị thắt lưng lan dọc cẳng
chân chân 2 bên, nghiệm
đau thắt lưng, lan pháp Valex (+); Tim,
xuống 2 chân, hạn
phổi: BT
chế vận động +Vùng bàn chân T có
ít giả mạc, chảy dịch,

tổn thương lớn KT
3x4cm, tổn thương

nhỏ 1 x 2 cm
- Toàn thân
+ BN tỉnh, tiếp xúc
tốt; HA: 130/80
mmHg, M: 80 l/p, ko
sốt. Da niêm mạc
hồng, không phù
- Khu trú:
+ Đau thắt lưng lan
dọc cẳng chân 2 bên,
Valex (+), laseque 2

130


TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 509 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2021

ĐTNC Chỉ tiêu nghiên cứu
BN
Nghề Lý do vào Tiền sử Bệnh sử Triệu chứng lâm
Ng. Thị nghiệp viện sàng
T (sinh Nội trợ Tăng huyết 10 ngày trước BN
Bn đau cột áp điều trị đau nhiều cột sống chân: 60 độ
năm Nội trợ sống thắt thắt lưng, các cơn + Tim: đều rõ, phổi:
1960) lưng, chân đều nhói giật nhiều từ không ran, bụng: mềm
(Số 4) P đau đi lại thắt lưng lan xuống
khó khăn, Phẫu thuật hông, chân phải đi lại - Toàn thân
Vũ Thị người mệt 6 lần trong vận động khó khăn vì BN tỉnh, tiếp xúc tốt;
L (sinh mỏi, khó đau, người mệt mỏi, HA: 140/80 mmHg,
thở, ăn đó 4 lần đi lại gắng sức khó M: 85 l/p, nhiệt độ
năm uống kém, mổ mở sỏi thở tăng, ăn uống
1940) mất ngủ túi, 1 lần kém, mất ngủ, căng 370C
(Số 5) mổ u nang Da niêm mạc hồng,
Bn xuất thẳng.
hiện đau buồng không phù,
vùng cột trứng, cách 1 tuần trước Bn xuất Bn tỉnh, tiếp xúc tốt
sống lưng đây 1 năm hiện đau vùng cột
nhiều, đau - Khu trú:
lan xuống mổ cắt sống lưng nhiều. Đau Tỉnh, tiếp xúc tốt;
mặt sau đùi đoạn đại lan xuống mặt sau Tim nhịp đều; Phổi
trái và cẳng
chân trái, tràng đùi trái và cẳng chân không ral;
đi lại khó xuống do u trái, đau tăng về đêm Cơ cạnh cột sống thắt
và sau ngủ dậy làm lưng 2 bên co cứng;
khăn BN đi lại khó khăn.

Tầm vận dộng cột
sống thắt lưng hạn
chế; Hệ thống điểm
đau Valliex chân P (+)

- Toàn thân:
Bn tỉnh, tiếp xúc tốt;
Đau vùng cột sống
lưng lan xuống đùi
trái, khớp háng trái;
Đau gối trái, tăng khi
cử động; HA: 100/60
mmHg, M: 85 l/phút,

T: 370C
- Khu trú:
Tim đều, phổi thông
khí đều; Ấn đau nhiều
cột sống lưng từ L1-
S1; ấn đau điểm cạnh
sống; Nghiệm pháp
Valeix (+); đau vùng

131

CHUYÊN ĐỀ VỀ Y HỌC BIỂN, Y HỌC DƯỚI NƯỚC VÀ CAO ÁP LÂM SÀNG

ĐTNC Chỉ tiêu nghiên cứu
BN
Nghề Lý do vào Tiền sử Bệnh sử Triệu chứng lâm

nghiệp viện sàng
Tăng huyết BN đau vùng CSTL
Vũ Ngọc Tự do BN đau áp nhiều năm nay, 3 gối trái; Nghiệm pháp
T (sinh CSTL ngày nay BN đau lasegue: Chân phải 70-
nhiều, vận Khỏe 80 độ; Chân trái 50-60
năm động hạn mạnh, dị tăng, lan xuống đùi,
1939) chế. ứng kháng cẳng chân trái, vận độ
sinh không động hạn chế nhiều, - Toàn thân:
(Số 6) rõ loại ở nhà BN tự dùng BN tỉnh, tiếp xúc
được; Đêm ngủ kém
Đoàn Nội trợ thuốc không đỡ. do đau, người mệt mỏi
Ngọc N nhiều, ăn uống kém;
1 tháng trước khi Phù nhẹ hai chân, xuất
(sinh nhập viện, BN điều huyết dưới da cẳng tay
năm trị viêm phổi tại BV hai bên, hội chứng
1967) tỉnh Hải Dương, sau Cushing (+); HA:
khi truyền kháng 100/60 mmHg, M: 85
(Số 7) sinh, BN đột ngột l/phút, T: 370C
xuất hiện yếu 2 chân,
đi lại khó khăn. → - Toàn thân:
Trung tâm hô hấp, BN tỉnh, tiếp xúc tốt,
BV Bạch Mai điều trị không đau đầu, không
7 ngày, kết quả 2
chân BN yếu dần. chóng mặt
BN → khoa Cơ - Không đau ngực,
Xương -Khớp điều trị
6 ngày, được chẩn khơng khó thở
đoán yếu cơ CRNN. Đau cột sống thắt lưng
Sau 10 ngày điều trị,
BN liệt hoàn toàn 2 HA, mạch, T0 bình

chân, đại tiểu tiện thường
không tự chủ → Viện
YHB điều trị tiếp - Bộ phận:
Tim đều
Phổi nhiều rale ẩm 2
bên, bên phải > bên

trái.
Thần kinh: Liệt hoàn
toàn 2 chân, đại tiểu

tiện không tự chủ

132

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 509 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2021

Bảng 3.2. Đặc điểm cận lâm sàng của đối tượng nghiên cứu

Xét Đo độ

Bệnh nhân nghiệm loãng CT- Scaner cột sống Chẩn đoán xác định

máu xương Đau thần kinh tọa do
bọt khí trong ống sống
Vũ Thị H Bình Bọt khí trong ống sống
(sinh năm thường sau thân đốt L4 và L5; và đĩa đệm L3-S1;
1953) (Số 1) bọt khí trong đĩa đệm Thối hóa khớp gối
L3-4, L4-5 và L5-S1
Đau lưng cấp do có

Tất cả các Phồng đĩa đệm L4/5. bóng khí khe liên đốt
sống D12/L1 và L1/L2,
Ng. Đức K, chỉ tiêu Lỗng Thối hóa các đốt sống phồng đĩa đệm L4/L5.
(sinh 1958) XN máu xương thắt lưng, Xẹp L1. Bóng
đều bình Đau lưng cấp do có bọt
(Số 2) khí khe liên đốt sống khí khe đĩa đệm L4-5

thường D12/L1, L1/L2 Đau lưng cấp kèm đau
thần kinh hông to do
Trần Thị B Có bọt khí trong khe đĩa thốt vị đĩa đệm CSTL,
(sinh 1959) đệm L4-5
khí trong đĩa đệm
(Số 3)
Đau lưng cấp do thoái
Ng. Thị T Thoát vị đĩa đệm L5/S1 hóa các đốt sống thắt
(sinh năm bên phải. Khí trong đĩa lưng CSTL, khí trong
đệm D12/L1. Xẹp hình
1960) chêm L1, L2. Thối hóa đĩa đệm / suy kiệt
(Số 4) các đốt sống thắt lưng.
Đau lưng cấp do thoái
Vũ Thị L Thoái hóa các đốt sống hóa các đốt sống thắt
(sinh năm thắt lưng. Trượt L5. Xẹp lưng CSTL, khí trong
thân đốt sống D12, L1.
1940) đĩa đệm / suy kiệt
(Số 5) Khí trong đĩa đệm
D12/L1, L4/5. Liệt nửa người dưới do
bóng khí chèn ép khe
Thối hóa các đốt sống liên đốt sống D8/9,
phồng đĩa đệm L5/S1,
Vũ Ngọc T Bình và đĩa đệm đoạn thắt

(sinh 1939) thường lưng, có khí trong đĩa viêm phổi
đệm và hẹp không đều
(Số 6) các đĩa đệm đoạn cột

sống thắt lưng

Hình ảnh khí khe liên đốt

Đồn Ngọc sống D8/9. Thối hóa các

N (sinh Bình đốt sống ngực.

1967) thường CT cột sống ngực: Phồng

(Số 7) đĩa đệm L5/S1. Thối hóa

các đốt sống thắt lưng

133

CHUYÊN ĐỀ VỀ Y HỌC BIỂN, Y HỌC DƯỚI NƯỚC VÀ CAO ÁP LÂM SÀNG

Bảng 3.3. Kết quả điều trị

Bệnh nhân Phác đồ điều trị KQ chụp CLVT cột Kết quả lâm sàng
sống trước khi ra viện
Vũ Thị H Trị liệu ô xy cao áp Sau điều trị 11 ngày BN
(sinh năm theo phác đồ Bọt khí trong ống sống tỉnh, tiếp xúc được hết
sau thân đốt L4; L5 và đau lưng, đi lại được
1953) VINIMIMAM 3 ở trong đĩa đệm L3-4, L4-5 Nghiệm pháp lasegue:

(Số 1) áp suất 2,8 ATA x và L5-S1 thu nhỏ lại đáng Chân phải 90 độ; Chân
180 phút trong ngày
Ng. Đức K, đầu tiên. Từ ngày kể so với ban đầu trái 90 độ.
(sinh 1958) thứ 2 điều trị phác Còn đau nhẹ khớp gối,
đồ VINIMAM 2 cho Bóng khí khe liên đốt
Trần Thị B sống D12/L1 và L1/L2, đêm ngủ tốt
(sinh 1959) đến khi ra viện phồng đĩa đệm L4/L5:
Trị liệu ô xy cao áp Sau 7 ngày điều trị, BN
gần như hết hết đau thắt lưng, tê bì
theo phác đồ
VINIMIMAM 3 ở Hết bọt khí trong khe đĩa chân cải thiện rõ,
áp suất 2,5 ATA x đệm L4-5 nghiệm pháp Valex âm
180 phút trong ngày
đầu tiên. Từ ngày Thoát vị đĩa đệm L5/S1 tính.
thứ 2 điều trị phác bên phải, khí trong đĩa Nghiệm pháp lasegue:
đồ VINIMAM 2 cho đệm D12/L1: đường kính Chân phải 90 độ; Chân
bóng khí thu nhỏ đáng kể.
đến khi ra viện trái 90 độ.
Trị liệu ô xy cao áp Thối hóa các đốt sống
Sau 5 ngày điều trị BN
theo phác đồ hết đau thắt lưng, đi lại,
VINIMIMAM 3 ở
áp suất 2,8 ATA x vận động tốt.
180 phút trong ngày
đầu tiên. Từ ngày Sau 7 ngày điều trị BN
thứ 2 điều trị phác đỡ đau nhiều không
đồ VINIMAM 2 cho phải dùng thuốc giảm

đến khi ra viện đau. BN đi lại được dễ
dàng hơn. Nghiệm pháp

Ng. Thị T Điều trị phác đồ lasegue: Chân phải 85
(sinh năm VINIMAM 2 áp suất
độ; Chân trái 85 độ
1960) 2,5 ATA cho đến Sau 7 ngày điều trị BN
khi ra viện

Vũ Thị L Điều trị phác đồ

134

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 509 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2021

Bệnh nhân Phác đồ điều trị KQ chụp CLVT cột Kết quả lâm sàng
(sinh năm sống trước khi ra viện
VINIMAM 2 áp suất thắt lưng. Trượt L5. Xẹp đỡ đau nhiều không
1940) 2,5 ATA cho đến thân đốt sống D12, L1. phải dùng thuốc giảm
khi ra viện đau. BN đi lại được dễ
Vũ Ngọc T Khí trong đĩa đệm dàng hơn. Nghiệm pháp
(sinh 1939) D12/L1, L4/5. lasegue: Chân phải 85
độ; Chân trái 80 độ
Đoàn Ngọc Điều trị phác đồ Thối hóa các đốt sống và Sau 7 ngày điều trị triệu
N (sinh VINIMAM 2 áp suất đĩa đệm đoạn thắt lưng, chứng đau được cải
1967) có khí trong đĩa đệm và
2,2 ATA cho đến hẹp không đều các đĩa thiện rõ.
khi ra viện đệm đoạn cột sống thắt Nghiệm pháp lasegue:
lưng Chân phải 85 độ; Chân

Điều trị phác đồ Hình ảnh khí khe liên đốt trái 80 độ
VINIMAM 2 áp suất sống D8/9. Thối hóa các Sau 10 ngày điều trị,
BN đã hết liệu, 2 chi

2,5 ATA cho đến đốt sống ngực. dưới vận động cải thiện
khi ra viện CT cột sống ngực: Phồng nhiều, có thể đi lại với
đĩa đệm L5/S1. Thối hóa sự trợ giúp của phương
tiện. Đau thắt lưng gần
các đốt sống thắt lưng.
như hết.

MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA

Bệnh nhân Vũ Thị H (BN số 1) trước điều trị HBOT:
Bọt khí trong ống sống sau thân đốt L4 và L5; bọt khí trong đĩa đệm L3-4, L4-5 và L5-S1

135

CHUYÊN ĐỀ VỀ Y HỌC BIỂN, Y HỌC DƯỚI NƯỚC VÀ CAO ÁP LÂM SÀNG

Sau điều trị HBOT: Bọt khí trong ống sống sau thân đốt L4 và L5;
bọt khí trong đĩa đệm L3-4, L4-5 và L5-S1 thu nhỏ lại đáng kể

Bệnh nhân (BN số 3)Trần Thị B trước điều trị HBOT: Bọt khí trong đĩa đệm L4/5;
thoát vị đĩa đệm 2 tầng bên trái L 4/5 và L5/S1.

136

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 509 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2021

Bệnh nhân (Số 3) Trần Thị B sau điều trị HBOT: Hoàn toàn hết bọt khí trong
đĩa đệm L 4/5; thoát vị đĩa đệm 2 tầng bên trái L 4/5 và L5/S1

IV. BÀN LUẬN nhân bị thối hóa cột sống, tỷ lệ như vậy là

Qua phân tích các dấu hiệu lâm sàng, cận khá cao, ngun nhân hình thành bóng khí
trong những trường hợp này khá phức tạp.
lâm sàng (CT-scanner) và tiến hành điều trị Cũng theo các tác giả của Hoa Kỳ đã nghiên
bằng ô xy cao áp đối với những bệnh nhân bị cứu phân tích thành phần các bóng khí ở cột
thối hóa cột sống, có bóng khí chèn ép tủy sống thì thấy tất cả các bệnh nhân này không
và đĩa đệm, bước đầu chúng tôi đã phát hiện liên quan đến bệnh giảm áp của thợ lặn và
được trên 10 bệnh nhân được chẩn đoán là thành phần khí chứa trong các bóng này
thối hóa và có bọt khí trong cột sống và đĩa chiếm từ 90-92% là khí nitơ. Cho nên những
đệm. Chúng tơi chưa có điều tra dịch tễ học bóng khí dạng này chủ yếu là ni tơ đã hòa
lâm sàng về chứng bệnh này. Về lâm sàng thì tan trong máu khuếch tán vào trong tủy và
bệnh nhân đều có hội chứng ép tủy và đau đĩa đệm rồi sau đó do một số nguyên nhân
dây thần kinh tọa cả 2 bên, không đi được. đặc biệt nó trở lại dạng khí ngay ở trong mơ
Kết quả chụp CT đều thấy có bóng khí ở của cột sống và đĩa đệm.
trong tủy sống và trong đĩa đệm liên đốt
sống. Ở Việt Nam chưa có nghiên cứu nào Các tác giả Hoa Kỳ đã công bố kết quả
công bố về các trường hợp tương tự như điều trị bằng vật lý trị liệu và phục hồi chức
chúng tơi cơng bố trong cơng trình này. Trên năng rất hạn chế mà chưa có chỉ định bằng ô
thế giới, theo thống kê của Hội Y học vật lý xy cao áp [4]. Qua kinh nghiệm điều trị các
và phục hồi chức năng - Hoa Kỳ, họ gặp từ tai biến giảm áp của thợ lặn chúng tôi đã đề
1-2% trong số 20% số bệnh nhân lớn tuổi bị xuất một phương án điều trị hoàn toàn mới
chứng bệnh bọt khí này trong tổng số bệnh chưa có ở Việt Nam và quốc tế đó là sử dụng

137

CHUYÊN ĐỀ VỀ Y HỌC BIỂN, Y HỌC DƯỚI NƯỚC VÀ CAO ÁP LÂM SÀNG

trị liệu ô xy cao áp theo phác đồ do Viện xây đều thấy có thối hóa cột sống thắt lưng và
dựng và đã được Bộ Y tế thông qua để nén vùng lưng, có bóng khí trong đĩa đệm, ống
các bóng khí thu nhỏ lại và nếu như bệnh sống.
nhân khơng q yếu thì có thể nén cho tới

khi khí trở lại dạng hịa tan rồi đào thải qua - Về điều trị: Việc sử dụng trị liệu ô xy
phổi. cao áp trong điều trị trong điều trị bệnh lý
này mang lại hiệu quả rất rõ rệt cả về lâm
Kết quả điều trị của chúng tôi đã cho sàng và cận lâm sàng.
những kết quả rất tốt ngoài mong đợi, phim
chụp sau đợt điều trị các bóng khí một số TÀI LIỆU THAM KHẢO
trường hợp hết hẳn, các trường hợp còn lại 1. Nguyễn Thị Xuyên, Trần Q Tường
bóng khí đã thu nhỏ lại đáng kể. Những bệnh
nhân bị mắc bệnh này phần lớn là những (2008), Phục hồi chức năng sau tai biến mạch
người cao tuổi, có một số bệnh nền như tăng não, NXB Y học Hà Nội.
huyết áp, rối loạn chuyển hóa, lỗng xương. 2. WHO (2021) Hướng dẫn phục hồi chức năng
Vì vậy, theo kinh nghiệm của chúng tôi dựa vào cộng đồng quyển 1, 2, NXB Y học
những trường hợp này nên phối hợp điều trị Hà Nội.
ơ xy với việc kiểm sốt đồng thời các bệnh 3. Trần Thị Minh Châu (2018), Phục hồi chức
nền thì kết quả sẽ tốt hơn. Đề tài cần được năng bệnh nhân bị thối hóa cột sống, Kỷ yếu
nghiên cứu trên phạm vi đối tượng lớn hơn cơng trình nghiên cứu khoa học Y học dưới
nữa. nước và ô xy cao áp, NXB Y học Hà Nội,
2018.
V. KẾT LUẬN 4. LaBan, Myron M., MD, MMSc; Zaidan,
Qua nghiên cứu các trường hợp bệnh Sultan, MD (2011) Vacuum Lumbosacral
Discs Leaking Nitrogen Bubbles into Spinal
nhân bị bọt khí ở tủy sống và đĩa đệm chúng Fluid, American Journal of Physical Medicine
tôi rút ra một số kết luận sau: & Rehabilitation: January 2011 - Volume 90 -
Issue 1 - p 87.
- Về lâm sàng: Bệnh nhân đều có đau 5. Knutsson F (1942) The vacuum phenomenon
vùng cột sống thắt lưng lan dọc xuống mặt in the intervertebral discs. Acta Radiol 1942;
sau 2 chi, điểm Valex (+), hầu hết đều không 23:173-9
đi được do đau lâu ngày. Về cận lâm sàng

138