TIỂU LUẬN

MƠN: CHÍNH SÁCH CÔNG

Đề tài :

TRÌNH BÀY HIỂU BIẾT CỦA ANH (CHỊ) VỀ BIỂU HIỆN TRỤC LỢI
TỪ CHÍNH SÁCH Ở VIỆT NAM THỜI GIAN QUA?

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU...................................................................................................................1
II. NỘI DUNG...........................................................................................................5
2.1. Tổng quan về vấn đề trục lợi chính sách............................................................5

2.1.1. Khái niệm chính sách...................................................................................5
2.1.2. Trục lợi là gì?...............................................................................................6
2.1.3. Khái niệm trục lợi chính sách.......................................................................8
2.2. Thực trạng về vấn đề trục lợi chính sách ở việt nam hiện nay...........................9
2.2.1. Khái quát việc thực hiện chính sách hiện nay ở Việt Nam.............................9
2.2.2. Các vụ án trục lợi chính sách trong thời gian gần đây..................................11
a. Vụ án trục lợi chính sách ở TràVinh................................................................11
b. Trục lợi chính sách hỗ trợ người dân do Covid-19..........................................13
c. Trục lợi chính sách hỗ trợ đánh bắt xa bờ để trục lợi.......................................15
2.3. Nguyên nhân trục lợi chính sách ở Việt Nam..................................................18
2.4. Phương hướng và giải pháp ngăn chặn vấn đề trục lợi chính sách ở Việt
Nam.........................................................................................................................19
KẾT LUẬN.............................................................................................................23
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................25

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Chính sách cơng là chính sách của Nhà nước đối với khu vực công
cộng, phản ánh bản chất, tính chất của Nhà nước và chế độ chính trị trong đó
Nhà nước tồn tại;đồng thời phản ánh ý chí, quan điểm, thái độ, cách xử sự của
đảng chính trị phục vụ cho mục đích của đảng, lợi ích và nhu cầu của nhân
dân. Nhà nước dựa trên nền tảng nhân dân, là chủ thể đại diện cho quyền lực
của nhân dân ban hành chính sách cơng. Ngồi mục đích phục vụ cho lợi ích
của giai cấp, của đảng cầm quyền cịn để mưu cầu lợi ích cho người dân và xã
hội. Chính sách cơng được hoạch định bởi đảng chính trị nhưng do chính phủ
xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện. Bản chất của chính sách cơng là
công cụ để Nhà nước thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, thực hiện các
hoạt động liên quan đến công dân và can thiệp vào mọi hành vi xã hội trong
q trình phát triển. Do đó, chất lượng của chính sách cơng là một trong
những tiêu chí quan trọng phản ánh năng lực, hiệu quả vận hành của hệ thống
chính trị, của Nhà nước. Việc lựa chọn, hoạch định, ban hành, thực hiện và
đánh giá là những giai đoạn của quy trình chính sách, được diễn ra liên tục, kế
tiếp nhau, tạo thành những chu trình nhất định. Mỗi giai đoạn của quy trình
chính sách là những hoạt động phức tạp bao gồm hành vi của từng cá nhân,
nhóm xã hội, đến hệ thống các thể chế... đòi hỏi phải được nhìn nhận như là
một quá trình khách quan mang tính khoa học.

Ở Việt Nam, với hoạt động quản lý, điều hành của Chính phủ trong nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì chính sách cơng là cơng cụ
tiền đề, không thể thay thế và chi phối các công cụ quản lý khác như pháp
luật, kế hoạch, phân cấp – phân quyền... Điều đó giải thích vì sao trong những
năm gần đây Đảng và Nhà nước ta luôn đặc biệt quan tâm tới việc nâng cao

1


vai trị của chính sách cơng như là một cơng cụ hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu
quả quân lý nhà nước nói riêng và đẩy mạnh chất lượng của sự nghiệp đổi
mới nói chung.

Lâu nay, cụm từ “trục lợi chính sách” khơng cịn quá xa lạ. Thực tế cho
thấy, bất kể một chính sách gì đều có nguy cơ bị trục lợi. Đối tượng trục lợi
không chỉ là người dân, doanh nghiệp mà còn cả những cán bộ, đảng viên giữ
cương vị lãnh đạo, quản lý. Không chỉ đơn lẻ một vài cá nhân mà cịn tạo
đường dây, lập nhóm để trục lợi. Ngồi trục lợi về kinh tế cịn trục lợi cả về
quyền lực.

Trục lợi chính sách thực chất là hành vi dùng thủ đoạn để chiếm đoạt
bất hợp pháp lợi ích từ đối tượng được thụ hưởng theo quy định trong các
chính sách phát triển kinh tế - xã hội do Đảng, Nhà nước ban hành; từ cả lợi
ích nhìn thấy, đo đếm được đến lợi ích vơ hình. Các chính sách có thể được
đề ra và thực hiện ở những tầng nấc khác nhau , từ các tổ chức quốc tế đến
từng quốc gia , từ nhà nước đến các đơn vị , tổchức chính trị xã hội , doanh
nghiệp ... nhằm giải quyết những vấn đề đặt ra chomỗi tổ chức đó và chúng
chỉ có hiệu lực thi hành trong tổ chức đó .

Song song với đó là những hạn chế, bất cập trong việc thực thi các
chính sách mà điển hình là việc trục lợi chính sách. Trục lợi chính sách từ lâu
đã là vấn đề nan giải khi mỗi năm lại có những chính sách mới được ban hành
và cùng với đó là những cá nhân ham lợi ích, ln tìm cách để ăn chặn tiền từ
cáchchính sách. Có những gói chính sách hỗ trợ an sinh, chính sách cho người
nghèohay chính sách hỗ trợ các hộ gia đình có hồn cảnh khó khăn cũng bị
những cá nhân này khơng từ thủ đoạn để tham nhũng. Đây là hành vi tham
nhũng cực kì nghiêm trọng gây nên sự thâm hụt ngân sách nhà nước cực kì
nghiêm trọng. Khơng những thế, việc xảy ra tình trạng tham nhũng trong cơ

quan nhà nước sẽ khiến nhân dân mất lòng tin với Đảng, ngăn cản đất nước

2

tiến lên chủ nghĩa xã hội. Tham nhũng sẽ trở nên đặc biệt nguy hiểm hơn khi
liên kết với các tội phạm khác, nhất là tội phạm có tổ chức, gây thất thoát
nguồn lực của quốc gia, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển kinh tế và
ổn định chính trị.

Cũng chính vì những bất cập trên nên tơi chọn đề tài: “Trục lợi chính
sách ở Việt Nam hiện nay” để làm rõ hơn về vấn nạn này.

2. Mục đích và nhiệm vụ của tiểu luận:
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn và nghiên cứu đánh giá thực trạng
những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân, từ đó đề xuất những giải pháp chủ
yếu góp phần giải quyết vấn đề về trục lợi chính sách.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa, làm rõ cơ sở lí luận về vấn đề trục lợi chính sách.
- Phân tích, đánh giá thực trạng về trục lợi chính sách
- Đưa ra một số giải pháp nhằm giảm thiểu tình trạng trục lợi chính
sách
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Biểu hiện trục lợi từ chính sách ở Việt Nam thời gian qua
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về khơng gian là tình trạng trục lượi chính sách ở Việt Nam

3


- Về nội dung: Tập trung nghiên cứu và làm rõ về vấn đề trục lợi chính
sách ở Việt Nam hiện nay.

4. Phương pháp nghiên cứu:
Tiểu luận sử dụng phương pháp phân tích, thống kê, so sánh, tổng hợp,
phân tích số liệu để đưa ra những nhận định, đánh giá và đề xuất giải pháp
cho thời gian tới.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của tiểu luận
5. 1. Ý nghĩa khoa học
Tiểu luận nghiên cứu góp phần làm rõ cơ sở khoa học của trục lợi
chính sách ở Việt Nam hiện nay. Đánh giá thực trạng trục lợi chính sách ở
Việt Nam hiện nay, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm giảm thiểu tối đa vấn
đề trục lợi chính sách.
5.2. Ý nghĩa thực tiễn.
- Tiểu luận cung cấp một tài liệu thiết thực, ý nghĩa cho đội ngũ cán bộ,
công chức trong việc phát hiện và xử lí những vấn đề về trục lợi chính sách từ
đó có thể góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện các chính sách
- Tiểu luận cũng có thể là một tài liệu tham khảo có giá trị cho những
ai quan tâm nghiên cứu vấn đề trục lợi chính sách
6. Kết cấu của Tiểu luận.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung
của Tiểu luận gồm 3 mục lớn

4

II. NỘI DUNG

2.1. Tổng quan về vấn đề trục lợi chính sách
2.1.1. Khái niệm chính sách


Chính sách là một q trình hành động có mục đích do con người thực
hiện để nhằm hướng vào việc biến đổi, cải tạo thế giới xung quanh, chinh
phục thế giới ấy vì lợi ích con người.

Theo Thomas R. Dye: Chính sách cơng là cái mà Chính phủ lựa chọn
làm hay khơng làm. Ngồi ra, có rất nhiều khái niệm về chính sách khác
nhau, có thể kể đến như:

Theo tác giả William Jenkin: Chính sách cơng là một tập hạp cácquyết
định có liên quan lẫn nhau của một nhà chính trị hay một nhóm các nhàchính
trị gắn liền với việc lựa chọn các mục tiêu và các giải pháp để đạt các mục
tiêu đó.

Theo tác giả William N. Dunn: Chính sách cơng là một kết hợp
phứctạp những sự lựa chọn liên quan lẫn nhau, bao gồm cả các quyết định
khônghành động, do các cơ quan nhà nước hay các cơ quan chức năng nhà
nước đề ra.

Theo tác giả James Anderson: Chính sách là một q trình hành động
có mục đích mả một cá nhân hoặc một nhóm theo đuổi một cách kiên định
trong việc giải quyết vấn đề.

Còn theo Kraft and Furlong: Chính sách cơng là một q trình hành
động hoặc khơng hành động của chính quyền để đáp lại một vấn đề cơng
cộng. Nó được kết hợp với các cách thức và mục tiêu chính sách đã được
chấp thuận một cách chính thức, cũng như các quy định và thông lệ của các
cơ quan chức năng thực hiện những chương trình.

5


Các chính sách có thể được đề ra và thực hiện ở những tầng nấc khác
nhau, từ các tổ chức quốc tế đến từng quốc gia, từ nhà nước đến các đơn vị, tổ
chức chính trị xã hội, doanh nghiệp,..nhằm giải quyết những vấn đề đặt ra cho
mỗi tổ chức đó và chúng chỉ có hiệu lực thi hành trong tổ chức đó.

Từ điển bách khoa Việt Nam đã đưa ra khái niệm về chính sách như
sau: “Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ.

Chính sách được thực hiện trong một thời gian nhất định, trên những
lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính sách
tùy thuộc vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa…”

Như vậy, có thể hiểu:Chính sách là chương trình hành động do các nhà
lãnh đạo hay nhà quản lýđề ra để giải quyết một vấn đề nào đó thuộc phạm vi
thẩm quyền của mình. Sự hiện diện của chính sách trong đời sống xã hội được
xem như là công cụ quản lý liên quan mật thiết đến sự vận động có định
hướng của cả hệ thống. Chính sách củng cố niềm tin của người dân vào Nhà
nước vừa thể hiện nguyên vọng của người dân với ý chí quản lý của Nhà
nước.

2.1.2. Trục lợi là gì?

Trục lợi là hành vi cố tình gian dối, lừa đảo có thể có chủ ý hoặc phát
sinh sau khi đã xảy ra rủi ro cho đối tượng nhằm chiếm đoạt một số tiền từ
doanh nghiệp bảo hiểm mà đáng lí họ khơng được hưởng.

Trục lợi là một trong những hành vi của tham nhũng. Đó là hành vi lợi
dụng

chức vụ, quyền hạn hưởng lợi ích vật chất trái pháp luật, gây thiệt hại

cho tài sản của Nhà nước, tập thể, cá nhân, xâm phạm hoạt động đúng đắn của
các cơ quan, tổ chức.

6

Biểu hiện bởi các hành vi cụ thể sau: tham ô, nhận hối lộ, lợi dụng chức
vụ, quyền hạn dùng tài sản đưa hối lộ, lợi dụng chức vụ, quyền hạn sử dụng
trái phép tài sản; lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản của công
dân, lạm dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ; lạm quyền trong
khi thi hành công vụ để vụ lợi; lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng
đến người khác để vụ lợi; giả mạo trong công tác để vụ lợi.

Theo quy định của luật hành vi tham nhũng chỉ có thể do người có chức
vụ, quyền hạn gây ra. Những người này bao gồm:

1) Cán bộ, công chức làm việc trong các cơ quan nhà nước, tổ chức
chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, cơ quan, đơn vị thuộc quân đội nhân dân,
công an nhân dân;

2) Sĩ quan, hạ sĩ quan, qn nhân chun nghiệp, cơng nhân quốc
phịng trong cơ quan, đơn vị thuộc quân đội nhân dân, sĩ quan, hạ sĩ quan
chuyên nghiệp trong các cơ quan, đơn vị thuộc công an nhân dân;

3) Cán bộ lãnh đạo, quản lí nghiệp vụ trong các doanh nghiệp nhà
nước;

4) Cán bộ xã, phường, thị trấn;

5) Những người khác được giao nhiệm vụ, cơng vụ có quyền hạn trong
khi thực hiện nhiệm vụ, cơng vụ đó.


Những người có chức vụ, quyền hạn có thể thực hiện được các
hành vị tham những sau:

1) Tham ô tài sản;

2) Nhận hối lộ;

3) Lợi dụng chức vụ, quyển hạn dùng tài sản để đưa hối lộ;

7

4) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản;

5) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn sử dụng trái phép tài sản;

6) Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản của công dân;

7) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ để vụ lợi;

8) Lạm quyền trong khi thi hành công vụ để vụ lợi;9) Lợi dụng chức
vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đến người khác để vụ lợi;

10) Lập quỹ trái phép để vụ lợi;

11) Giả mạo trong công tác để vụ lợi.

Những hành vi tham nhũng này bị coi là tội phạm khi có tính nguy
hiểm đáng kể. Tiêu chí chủ yếu để xác định tính nguy hiểm đáng kể của hành
vi tham nhũng là mức độ hậu quả và nhân thân người có hành vi tham nhũng.


2.1.3. Khái niệm trục lợi chính sách

Trục lợi chính sách là việc lạm dụng quyền ban hành chính sách, thực
thi và đánh giá chính sách để phục vụ lợi ích của cá nhân hoặc phe nhóm.

Trục lượi chính sách là một loại hình tham nhũng đặc biệt, nó tạo ra
hành lang pháp lý cho việc trục lợi trong một thời gian dài. Đó là tình trạng
các cá nhân, doanh nghiệp mưu cầu lợi ích riêng cho bản thân mình, nhóm
mình, móc nối với những người thiết kế chính sách, những người ra quyết
định để đưa ra chính sách có lợi cho họ, bất chấp lợi ích chung.

Trục lợi chính sách hoạt động cơng khai khi những dự thảo luật, những
đề án, dự án lớn được đề xuất. Khác với những vụ tham nhũng bí mật, trục lợi
chính sách có thể được ngăn chặn ngay từ đầu.

Đặc điểm của trục lợi chính sách:

8

Chủ thể trục lợi chính sách là người có quyền ban hành (xây dựng và
thẩm định) chính sách, thực thi và đánh giá chính sách. Những người có
quyền này chỉ có thể là những cán bộ, công chức (CBCC) trong các cơ quan
nhà nước.

Đội ngũ này bao gồm CBCC của Đảng và Nhà nước, ở cả trung ương
và địa phương.Cán bộ nhà nước có quyền ban hành chính sách có thể chia
thành: thứ nhất là những người có quyền hoạch định chính sách (HĐCS) (các
cán bộ của Chính phủ, các bộ/ngành, UBND các cấp, các sở, phịng…) và thứ
hai là các cán bộ cóquyền thẩm định và thơng qua chính sách (các đại biểu

Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp).

Chủ thể trục lợi chính sách lợi dụng quyền ban hành, thực thi và đánh
giáchính sách. Đây là đặc trưng thứ hai của tham nhũng. Chủ thể tham nhũng
phải sử dụng “quyền hạn của mình” như một phương tiện để mang lại lợi ích
cho mình, cho gia đình mình hoặc cho người khác.

Mục đích của trục lợi chính sách là vụ lợi. Mục đích của trục lợi chính
sách phải là mục đích vụ lợi. Nếu chủ thể thực hiện hành vi lợi dụng chức vụ,
quyền hạn mà khơng xuất phát từ động cơ vụ lợi thì hành vi đó khơng phải là
hành vi trục lợi

2.2. Thực trạng về vấn đề trục lợi chính sách ở việt nam hiện nay
2.2.1. Khái quát việc thực hiện chính sách hiện nay ở Việt Nam

Lâu nay, cụm từ “trục lợi chính sách” khơng cịn q xa lạ. Thực tế cho
thấy, bất kể một chính sách gì đều có nguy cơ bị trục lợi. Đối tượng trục lợi
không chỉ là người dân, doanh nghiệp mà còn cả những cán bộ, đảng viên giữ
cương vị lãnh đạo, quản lý. Không chỉ đơn lẻ một vài cá nhân mà còn tạo
đường dây, lập nhóm để trục lợi. Ngồi trục lợi về kinh tế còn trục lợi cả về
quyền lực.

9

Trục lợi chính sách thực chất là hành vi dùng thủ đoạn để chiếm đoạt
bất hợp pháp lợi ích từ đối tượng được thụ hưởng theo quy định trong các
chính sách phát triển kinh tế - xã hội do Đảng, Nhà nước ban hành; từ cả lợi
ích nhìn thấy, đo đếm được đến lợi ích vơ hình.

Điểm lại các vụ việc trục lợi chính sách bị “phơi sáng” gần đây cho

thấy, phổ biến nhất là hiện tượng đánh tráo đối tượng, lập danh sách khống để
trục lợi. Điển hình như đầu tháng 9-2021, Cơng an thành phố Thủ Đức (thành
phố Hồ Chí Minh) đã bắt tạm giam Huỳnh Hồng Sơn (trú tại phường Phú
Hữu, thành phố Thủ Đức), điều tra làm rõ hành vi lợi dụng vị trí cơng tác để
cấu kết với một số cá nhân lập hồ sơ nhận tiền hỗ trợ do ảnh hưởng bởi đại
dịch Covid-19, dù những người này không thuộc diện được thụ hưởng theo
quy định.

Ở lĩnh vực đất đai, giải phóng mặt bằng, dù việc tráo đối tượng để trục
lợi chính sách rất mất thời gian, tốn công nhưng vẫn bị các đối tượng cấu kết
tiến hành. Điển hình là cơ quan chức năng tỉnh Trà Vinh đã bắt hàng chục đối
tượng, trong đó có cán bộ địa phương để điều tra về hành vi lợi dụng gia đình
chính sách làm thủ tục miễn, giảm tiền sử dụng đất không đúng đối tượng,
gây thiệt hại cho Nhà nước khoảng 120 tỷ đồng.

Tinh vi hơn là việc lợi dụng mua sắm trang bị, phương tiện để trục lợi
thơng qua nâng giá hoặc thơng thầu. Ví như vụ việc cơ quan Cảnh sát điều tra
Bộ Công an khởi tố vụ án hình sự “vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả
nghiêm trọng” xảy ra tại Bệnh viện Tim Hà Nội và bắt tạm giam 7 bị can thời
gian gần đây.

Ở lĩnh vực công tác cán bộ, việc lợi dụng quy chế, quy trình để bao
che, nâng đỡ, bố trí người thân, người nhà, người quen, “cánh hẩu” vào các vị
trí cơng tác nhằm được biên chế, lên cấp, lên chức từ khi cịn rất trẻ... đã tạo
ra khơng ít những cán bộ non yếu về kiến thức, trình độ, bản lĩnh chính trị và

10

kinh nghiệm. Nguy hại hơn, việc này còn tạo ra những cán bộ chỉ biết vâng
lời, cung cúc tận tụy làm theo ý riêng của cá nhân lãnh đạo, không vì lợi ích

chung mà dám phản biện những quyết định chủ quan, phiến diện, ích kỷ. Đây
chính là “mảnh đất” màu mỡ để hình thành phe nhóm, gây mất đồn kết và
đấu đá nội bộ... Gần nhất, vụ việc thu hồi quyết định bổ nhiệm cán bộ cấp sở
là con một lãnh đạo tỉnh Vĩnh Phúc đã cho thấy tình trạng trục lợi chính sách
trong lĩnh vực này hết sức tinh vi, là ví dụ điển hình về hiện tượng được gọi là
“tham nhũng tương lai”.

Chính sách cơng nếu khơng được kiểm sốt chặt chẽ sẽ là tạo nên “bầu
sữa” kích thích lịng tham của chủ nghĩa cá nhân. Trước những lợi ích từ
chính sách mang lại - trái tim, khối óc của khơng ít người khốc áo “cơng
bộc” đã suy thối, biến chất, sẵn sàng dùng mọi thủ đoạn để cấu kết nhằm
trục lợi... Đó chính là “giặc nội xâm” nguy hại, gây tổn hại đến uy tín lãnh
đạo của Đảng nhanh nhất.

Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về “Tăng cường xây dựng, chỉnh
đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối
sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” tuy
khơng trực tiếp chỉ ra hiện tượng trục lợi chính sách nhưng nêu rõ nguyên
nhân cơ bản: “Là do bản thân những cán bộ, đảng viên đó thiếu tu dưỡng, rèn
luyện; lập trường tư tưởng không vững vàng, hoang mang, dao động trước
những tác động từ bên ngoài; sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, hẹp hịi, bị
cám dỗ bởi các lợi ích vật chất, khơng làm trịn trách nhiệm, bổn phận của
mình trước Đảng, trước dân”. Vì vậy, để chính sách không bị trục lợi, đến
đúng đối tượng thụ hưởng, phát huy hiệu quả trong phát triển kinh tế - xã hội
và vì con người thì vấn đề cơ bản và xuyên suốt vẫn là phải lãnh đạo công tác
cán bộ hiệu quả kết hợp với thanh tra, kiểm tra và giám sát chặt chẽ. Điều này
rất phù hợp với phương hướng Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XIII của Đảng đề ra, đó là “xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức,

11


viên chức, nhất là cán bộ cấp chiến lược, người đứng đầu đủ phẩm chất, năng
lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”.

Vấn đề đặt ra hiện nay là khơng ít đơn vị, địa phương triển khai thực
hiện các chính sách khơng đáp ứng được yêu cầu, có sai phạm, nhưng việc
chịu trách nhiệm của cá nhân cịn chung chung, nửa vời. Vì thế cần đổi mới
lãnh đạo công tác cán bộ một cách thực chất thông qua xây dựng cơ chế chịu
trách nhiệm rõ ràng trên nền cơ chế tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Phải
xuất phát từ đánh giá của đối tượng thụ hưởng để đánh giá chất lượng thực
hiện chính sách, rồi đến đánh giá chất lượng cán bộ tổ chức thực hiện chính
sách. Đổi mới cơ chế tuyển dụng, chọn cho được cán bộ giữ các vị trí lãnh
đạo, quản lý là người có tâm, có tài, có đạo đức, liêm chính, trong sạch.

Ngăn chặn việc trục lợi chính sách khơng chỉ bảo vệ tính đúng đắn,
mục đích tốt đẹp của các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước hướng
đến mà còn tạo cơ hội cho những cán bộ thực đức, thực tâm, thực tài và thực
tầm cống hiến cho cơ quan, đơn vị, địa phương và đất nước. Đó cũng là quyết
tâm chính trị được Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tiếp tục thống
nhất cao tại Hội nghị lần thứ tư vừa kết thúc cách đây ít ngày.

2.2.2. Các vụ án trục lợi chính sách trong thời gian gần đây
a. Vụ án trục lợi chính sách ở TràVinh

Theo cáo trạng, từ năm 2009 đến tháng 6-2014, bị cáo Diệp Văn Thạnh
cùng Trần Trường Sơn chỉ đạo Phòng TN-MT, Văn phòng Đăng ký đất đai,
Chi cục Thuế TP Trà Vinh triển khai thực hiện chính sách người có cơng với
cách mạng, cải thiện nhà ở bằng hình thức chuyển mục đích sử dụng đất
(SDĐ) và miễn, giảm tiền SDĐ trái với Quyết định 118 của Thủ tướng Chính
phủ và Thơng tư 30 của Bộ TN-MT.


Cụ thể, bị cáo Diệp Văn Thạnh ký ban hành 2 công văn chỉ đạo Phòng
TN-MT, Văn phòng Đăng ký đất đai, Chi cục Thuế TP thực hiện hồ sơ bỏ qua

12

nội dung kiến nghị của UBND phường, xã, thị trấn và xác minh lại của
UBND cấp huyện, trái với Quyết định 118 và Thông tư 30.

Hành vi này đã tạo điều kiện để một số đối tượng "chủ đất" và "cò đất"
lợi dụng chính sách ưu đãi, tìm đến những gia đình chính sách có hồn cảnh
khó khăn làm thủ tục hợp đồng chuyển nhượng hoặc tặng, cho quyền SDĐ
khống để những gia đình này đứng tên, sau đó hợp thức hóa hồ sơ chuyển
mục đích sử dụng đất, từ đất khơng phải đất ở thành đất ở được nhà nước
miễn, giảm tiền sử dụng đất từ 65%-100%.

Sau khi hợp thức hóa chuyển mục đích sử dụng đất xong, các đối tượng
tiếp tục lập hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất không thật trở lại cho chủ đất
cũ hoặc chuyển sang người khác đứng tên nhằm khơng đóng tiền chuyển mục
đích sử dụng đất.

Theo cáo trạng, từ ngày 23-12-2009 đến 10-7-2018, bị cáo Diệp Văn
Thạnh và Trần Trường Sơn đã ký 313 hồ sơ miễn, giảm sai, gây thiệt hại cho
ngân sách nhà nước tổng số tiền hơn 69,3 tỉ đồng.

Do quen biết từ trước, Trầm Ngọc Long và Lý Kiến Trung đã bàn bạc
thống nhất để Trung giới thiệu "cò đất" có khả năng tìm được đối tượng chính
sách làm thủ tục ghép nối hồ sơ, hợp thức hóa chuyển mục đích sử dụng đất
bằng chế độ, chính sách để Long khơng phải đóng tiền sử dụng đất cho nhà
nước.


Từ tháng 7-2016 đến tháng 7-2017, Long cấu kết với Trung thực hiện
hợp thức hóa 5 thửa đất trồng cây lâu năm thành đất ở đô thị, gây thiệt hại cho
nhà nước hơn 3,1 tỉ đồng.

Điển hình, để hợp thức hóa 2 thửa đất với tổng diện tích 300 m2 tọa lạc
tại khóm 1, phường 8, Trung giới thiệu "cò đất" Trần Thanh Vũ đến gặp
Long.

13

Tiền sử dụng đất Sau khi thống nhất chi phí hợp thức hóa 2 thửa này là
100 triệu đồng, Vũ tìm được 2 gia đình chính sách làm thủ tục chuyển nhượng
khống, được miễn tiền sử dụng đất 846 triệu đồng. Sau khi thủ tục hoàn
thành, Long đưa Vũ 100 triệu đồng, Vũ đưa 2 gia đình chính sách 60 triệu
đồng, Trung 10 triệu đồng, Vũ lấy 30 triệu đồng.

Tiếp đó, Trung giới thiệu "cị đất" Trần Mười đến gặp Long để bàn bạc
hợp thức hóa thửa đất tại khóm 1, phường 8 và thửa đất ở khóm 2, phường 6.
"Phi vụ" này Long đưa cho Mười 120 triệu đồng, Mười đưa cho Trung 13
triệu đồng.

b. Trục lợi chính sách hỗ trợ người dân do Covid-19

Bộ LĐTB&XH đã rất tích cực trong việc tham mưu giúp Chính phủ,
Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị quyết số 68 và Quyết định số 23, Nghị
quyết 42 về thực hiện một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử
dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19.

Đây là chính sách hết sức quan trọng, kịp thời, thể hiện sự quan tâm sâu

sắc của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ đối với người lao động và người
sử dụng lao động trong quyết tâm kiểm sốt dịch bệnh, ổn định tình hình kinh
tế - xã hội, thực hiện mục tiêu kép.

Gói Nghị quyết 42 đã phát hiện và xử lý 4 trường hợp ở 4 địa phương,
trong đó có những địa phương phải cách chức cả Bí thư, Chủ tịch Mặt trận, Bí
thư Đồn Thanh niên, vì lý do là để người nhà trong danh sách hộ nghèo,
trong danh sách hưởng chính sách.

Gói hỗ trợ 62 nghìn tỷ đồng của Chính phủ dành cho những bộ phận cư
dân yếu thế và hộ kinh doanh cá thể có quy mơ nhỏ bị ảnh hưởng bởi đại dịch
COVID-19 cũng không thể tránh khỏi tình trạng trên đây, điển hình là ở tỉnh
Thanh Hóa. Sau khi có đơn thư tố cáo của nhân dân về tình trạng nhiều hộ gia

14

đình ở xã Yên Thọ, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa có kinh tế khá giả, đi ơ
tơ, ở nhà lầu nhưng vẫn "lọt" vào danh sách hộ cận nghèo để nhận tiền hỗ trợ
của Chính phủ dành cho những người bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19,
UBND huyện đã vào cuộc kiểm ta. Kết quả cho thấy có 9/11 hộ ở thôn Tu
Mục đúng như nội dung tố cáo của người dân. Trong 9 hộ bị “nhầm” đối
tượng trên đây, đa phần đều có quan hệ họ hàng, thơng gia với lãnh đạo cán
bộ xã, cán bộ thôn. Cụ thể ơng Hồ Xn Bình Chủ tịch UBND xã 3 hộ; ơng
Lê Hồng Vân Phó Chủ tịch UBND xã 1 hộ; bà Trần Phương Nam Chủ tịch
hội Phụ nữ xã 1 hộ; bà Lê Thị Chung Bí thư chi bộ - Trưởng tiểu ban công tác
Mặt trận thôn Tu Mục 2 hộ.

Điều trớ trêu là trong khi những gia đình kinh tế khá giả được nhận tiền
từ gói hỗ trợ của Chính phủ, thì cũng tại xã n Thọ có 4 có hộ hồn cảnh
khó khăn thật sự nhưng lại khơng thuộc đối tượng được hỗ trợ, vì UBND xã

khơng đưa vào danh sách.

Tình trạng tương tự cũng xảy ra ở các huyện Tĩnh Gia, Thiệu Hóa
nhiều hộ “cận nghèo” nhưng ở nhà lầu, cuộc sống dư dả. Tại thôn Hạnh Phúc,
xã Hải Ninh (Tĩnh Gia) có 76 hộ cận nghèo được lập danh sách nhận tiền hỗ
trợ của Chính phủ, nhưng trong đó nhiều gia đình được bình xét hộ cận nghèo
lại ở nhà tiền tỉ. Tại xã Thiệu Thành và Thiệu Cơng (Thiệu Hóa), một số hộ
dân mới làm nhà to hoành tráng, nhưng vẫn sở hữu sổ hộ cận nghèo.

Đặc biệt, Bùi Văn Hải ở thôn Thủ Lộc, xã Tiên Trang, huyện Quảng
Xương, là phạm nhân đang chấp hành án trong trại giam, nhưng vẫn có tên
trong danh sách nhận tiền hỗ trợ do ảnh hưởng của dịch COVID-19.

Tình trạng trên đây hoàn toàn tương phản với trách nhiệm, tình cảm
của hàng triệu người hoặc đã và đang tham gia phòng chống dịch; hoặc theo
điều kiện khả năng của mình đóng góp tiền, của để chia sẻ khó khăn với đội
ngũ thầy thuốc và những người tham gia chống dịch; những người yếu thế,

15

những người gặp khó khăn trong đại dịch COVID-19. Trong đó có nhiều cụ
ơng, cụ bà cuộc sống cịn rất đạm bạc nhưng vẫn chắt chiu từng bó rau, đồng
tiền, bát gạo để được chia sẻ khó khăn với đồng bào của mình lúc dịch bệnh.

Hành động của hàng triệu người dành trách nhiệm cao cả, tấm lòng
nhân ái cho đồng bào của mình lúc khó khăn hoạn nạn, nhất là trong đại dịch
COVID-19 đã góp phần xây dựng phẩm giá tốt đẹp của người Việt Nam. Thì
ngược lại, hành vi của những quan chức ln rình rập, chờ thời cơ để trục lợi,
bớt xén tiêu chuẩn của người nghèo, người có cơng, người gặp hoạn nạn trong
thiên tai, dịch bệnh là vô liêm sỉ, làm vấy bẩn hình ảnh con người Việt Nam.


Bình Dương chi sai hàng chục tỷ đồng cho gần 23.000 trường hợp
không thuộc đối tượng được hỗ trợ khó khăn do Covid-19. Tương tự, hai hôm
trước, một số quận huyện tại Thành phố Hồ Chí Minh cũng xác nhận đã chi
sai tiền hỗ trợ đợt 3 cho hàng nghìn người. Nguyên nhân được cho là một số
người dân "khai thông tin gian dối để trục lợi" và các cá nhân được giao
nhiệm vụ chi tiền đã không nắm rõ quy định về điều kiện được hưởng, quy
trình xem xét giải quyết chưa chặt chẽ.

c. Trục lợi chính sách hỗ trợ đánh bắt xa bờ để trục lợi

Hỗ trợ ngư dân đánh bắt xa bờ là một chủ trương lớn của Chính phủ.
Cùng với nghị định 67, nghị định 48 ra đời nhằm hỗ trợ huyến khích hoạt
động khai thác, nuôi trồng hải sản và dịch vụ khai thác hải sản trên các vùng
biển xa. Các ngư dân sẽ được hỗ trợ tiền nhiên liệu để vươn khơi bám biển.
Tuy nhiên gần đây, đã bắt đầu xuất hiện tình trạng trục lợi tiền hỗ trợ nhiên
liệu liên quan đến nghị định này.

Việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình đối với các tàu cá là một trong
những quy định bắt buộc nhằm tăng cường kiểm soát tàu cá khai thác bất hợp
pháp và không theo quy định (IUU). Đồng thời, việc giám sát hành trình tàu
cá cịn giúp các cơ quan chức năng kiểm sốt được quy trình đánh bắt đồng

16

thời hỗ trợ bà con ngư dân tiền nhiên liệu khi đánh bắt tại vùng biển xa. Tuy
nhiên, thời gian gần đây, qua kiểm tra của các cơ quan chức năng đã thấy xuất
hiện dấu tự ý tháo gỡ các thiết bị (máy dò chụp, máy dò ngang, thiết bị giám
sát hành trình, máy nhắn tin) được trang bị trên tàu cá để gắn lên các tàu cá
khác nhằm trục lợi chính sách hỗ trợ nhiên liệu theo Quyết định 48 của Chính

phủ. Ơng Huỳnh Ngọc Dự, ngư dân tại huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam
cho biết việc trục lợi được diễn ra. Cụ thể, họ sắm chiếc tàu nhỏ, tàu gỗ để đi
ra ngồi câu. Họ cũng có trách nhiệm giữ biển đảo chứ không phải không,
nhưng tàu họ đi là tàu nhỏ. Khi đi có mang theo máy nhắn tin, khi đến vùng
biển xa đủ để nhận tiền hỗ trợ họ sẽ nhắn tin về máy giám sát hành trình để
lấy tiền dầu này

Tình trạng này được ghi nhận tại nhiều địa phương, điển hình tại tỉnh
Quảng Nam, Ngày 13/11/2019 cơ quan cảnh sát điều tra Công An tỉnh Quảng
Nam đã khởi tố 20 bị can về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan đến
việc khai khống các chuyển tàu đánh bắt xa bờ để trục lợi kinh phí hỗ trợ
nhiên liệu của nhà nước, trong đó có 4 bị can bị bắt tạm giam 4 tháng.

Theo đó, thực hiện chủ trương khuyến khích, hỗ trợ khai thác, ni
trồng hải sản và khai thác hải sản trên vùng biển xa, song từ đầu năm 2019
đến nay, các đối tượng là chủ tàu (có hộ khẩu thường trú tại xã Duy Vinh,
huyện Duy Xuyên, Quảng Nam) không thực hiện việc đánh bắt xa bờ nhưng
vẫn gửi danh sách các thuyền trưởng và thuyền viên cho cơ quan chức năng
xác nhận. Các đối tượng này cũng mở niêm phong máy định vị tầm xa, gửi
cho các tàu cá đi đánh bắt xa bờ để số tàu này đến khu vực có tọa độ được
Nhà nước quy định hỗ trợ tiền nhiên liệu, sau đó nhắn tin gửi về cơ quan chức
năng để xác nhận vị trí chuyến đi, làm thủ tục thanh tốn tiền hỗ trợ nhiên
liệu. Mỗi chuyến chủ tàu thanh toán từ 75 triệu đồng đến 100 triệu đồng. Đối
tượng Nguyễn Văn A cho biết từ đầu năm 2019 đến nay đã nhận tổng cộng 13
máy đem ra ngoài khơi để nhận toạ độ cho chủ tàu nộp giấy nhận nguyên liệu.

17

Mỗi lần ra khơi như thế thoả thuận với chủ tàu 1 máy sẽ nhận được 50 triệu
đồng


Theo Quyết định số 48/2010, mỗi tàu cá tham gia đánh bắt xa bờ được
Nhà nước hỗ trợ 4 chuyến biển/năm, mỗi chuyến biển tàu có công suất từ 90
CV - 150 CV hỗ trợ 22.000.000 đồng; từ 150 CV - 250 CV hỗ trợ 30.000.000
đồng; từ 250 CV - 400 CV hỗ trợ 55.000.000 đồng; từ 400 CV - 700 CV hỗ
trợ 75.000.000 đồng; từ 700 CV trở lên hỗ trợ 100.000.000 đồng.

Lợi dụng chính sách hỗ trợ tiền nhiên liệu tại vùng biển xa các đối
tượng đã trục lợi hơn 3 tỷ đồng. Đến nay Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về
tham nhũng, kinh tế, buôn lậu Công an tỉnh Quảng Nam đã đã thu hồi trên
2,40 tỷ đồng. Vụ việc trên cũng là lời cảnh báo, răn đe các đối tượng có ý
định lợi dụng chính sách hỗ trợ ngư dân bám biển để trục lợi. Ơng Ngơ Tấn –
Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Nam khẳng định Trong vấn đề triển
khai chính sách 67 khơng có trục lơi. Chỉ duy nhất liên quan đến vấn đề hỗ
trợ dầu, đây là chính sách rất nhân đạo của nhà nước trong việc hỗ trợ ngư
dân vươn khơi bám biển. Nhưng thời gian qua cũng có 1 số tầu thuyền lợi
dụng chính sách này để dùng máy nhắn tin, nhắn về bờ. Không tổ chức đi sản
xuất mà gửi máy nhắn tin ra khu vực đánh bắt để gửi tin nhắn về bờ để trục
lợi chính sách. Do đó ngư dân nào làm thì người đó phải chịu trách nhiệm.

Không chỉ ngư dân, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Quảng
Nam vừa khởi tố đối với 2 đối tượng là công chức của Chi cục Thủy sản tỉnh
về hành vi nhận hối lộ. Hai đối tượng gồm Trần Quốc Việt, 57 tuổi, Trưởng
phòng tàu cá và dịch vụ tàu cá; Nguyễn Huỳnh Nam, 40 tuổi, Phó Trưởng
phịng khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản thuộc Chi cục Thủy sản Quảng
Nam. Kết quả điều tra ban đầu xác định, 2 đối tượng được phân công thực
hiện nhiệm vụ kiểm tra niêm phong máy thông tin liên lạc có tích hợp định vị
vệ tinh VX1700 trên các tàu cá để thực hiện chính sách hỗ trợ tiền nhiên liệu

18