lOMoARcPSD|38146348

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – PHÂN HIỆU VĨNH LONG
KHOA CƠ BẢN

TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC

ĐỀ TÀI : Anh (chị) hãy Vận dụng quy luật thống nhất và đấu
tranh của các mặt đối lập vào nhận diện các mâu thuẫn
trong cuộc sống hằng ngày và sự nghiệp đổi mới ở nước ta
hiện nay?

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Trọng Thăng
Mã số sinh viên: 31221570064
Lớp: Logistics và quản lý chuỗi cũng ứng ( K48)
Giảng viên giảng dạy: TS. Phan Thị Hà

Downloaded by van Nguyen ()

lOMoARcPSD|38146348

Vĩnh Long, ngày 20 tháng 10 năm 2022

MỤC LỤC

Mục Trang
PHẦN MỞ ĐẦU 2

Lý do chọn đề tài
2

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.

2
Đối tượng nghiên cứu.

PHẦN NỘI DUNG

I. CƠ SỞ LÝ LUẬN

1. Khái niệm quy luật thống nhất và đấu tranh của các
mặt đối lặp.

1.1. Khái niệm quy luật.

1.2. Khái niệm mặt đối lặp, mâu thuẫn biện chứng .

A. Khái niệm mặt đối lặp.

B. Khái niệm mâu thuẫn biện chứng.

C. Tính chất của mâu thuẫn.

D. Phân loại mâu thuẫn.

1.3. Khái niệm về sự thống nhất.

1.4. Khái niệm về sự đấu tranh.

2. Nội dung quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các
mặt đối lập.


2.1 Mâu thuẫn là nguồn gốc sự vận động.

2.2 Mâu thuẫn là động lực sự vận động.

Downloaded by van Nguyen ()

lOMoARcPSD|38146348

3. Ý nghĩa của quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các
mặt đối lập.

II. Vận dụng vào nhận diện mâu thuẫn trong cuộc sống
hằng ngày và sự nghiệp đổi mới của nước ta hiện nay.

KẾT LUẬN

PHẦN MỞ ĐẦU
 Lý do chọn đề tài:
Thế giới của chúng ta sống hiện nay hình thành từ
rất nhiều những mối quan hệ vơ cùng phức tạp. Trong
đó quy luận thống nhất và đấu tranh của các mặt đối
lập là một trong vô vàn những mối quan hệ phức tạp
ấy. Quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối
lập chúng chính nền tản cho sự tồn tại và phát triển
của thế giới ngày nay. Chính vì thế, tìm hiểu về quy
luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập là
tìm hiểu về điều căn bản nhất về sự hình thành của
thế giới mà chúng ta đang sống hiện nay.
 Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên


cứu:
Nhằm mục đích nêu lại quan điểm Triết học của
chủ nghĩa Mác-Lênin về “Vận dụng quy luật thống nhất

và đấu tranh của các mặt đối lập vào nhận diện các mâu
thuẫn trong cuộc sống hằng ngày và sự nghiệp đổi mới ở
nước ta hiện nay”. Bên cạnh đó đưa ra những nhận định,

Downloaded by van Nguyen ()

lOMoARcPSD|38146348

phương pháp định hướng đúng để vận dụng vào cuộc sống
thực tiễn và sự nghiệp đổi mới ở nước ta hiện nay.

 Đối tượng nghiên cứu:

Bài tiểu luận tìm hiểu về tổng quan quy luật thống
nhất và đấu tranh của các mặt đối lập, mối quan
hệ qua lại của chúng, tác động của chúng đến đời
sống-xã hội. Qua đó vận dụng chúng vào thực tiễn
cuộc sống và sự nghiệp đổi mới của nước ta hiện
nay, rút ra bài học cho bản thân và hướng giải
quyết vấn đề.

PHẦN NỘI DUNG

I. CƠ SỞ LÝ LUẬN


1. Khái niệm quy luật thống nhất và đấu tranh của các
mặt đối lặp.

1.1. Khái niệm quy luật:
Trước hết, quy luật là mối quan hệ, khách quan, bản chất, bền
vững, tất yếu giữ các đối tượng nhất định tác động khi có các điều
kiện phù hợp.

 Quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập là
“hạt nhân” của phép biện chứng.

1.2. Khái niệm mặt đối lập, mâu thuẫn biện chứng:
A. Khái niệm mặt đối lập:

Mặt đối lập là các mặt, những thuộc tính, những khuynh hướng
vận động trái ngược nhau nhưng cùng tồn tại khách quan trong tự
nhiên, xã hội và tư duy.

Ví dụ:

- Mọi hoạt động kinh tế đều có mặt sản xuất và mặt tiêu
dùng. Chúng thống nhất với nhau tạo thành một chỉnh
thể nhưng đồng thời cũng luôn tác động bài trừ nhau.

Downloaded by van Nguyen ()

lOMoARcPSD|38146348

Hoạt động sản xuất tạo ra sản phẩm còn hoạt động tiêu
dùng thì lại triệt tiêu sản phẩm.


- Trong mối quan hệ giữa giai cấp thống trị và bị trị trong
xã hội xưa, họ đối lập với nhau về quyền lợi, ý chí. Hai
giai cấp này luôn đấu tranh với nhau để bảo vệ quyền lợi
của mình, ln ln tác động đến nhau.

- Trong mỗi con người ln có mặt tốt và mặt xấu

- Hạt nhân proton (+) và điện từ electron (-).

B. Khái niệm mâu thuẫn biện chứng:

Mâu thuẫn biện chứng ( gọi tắt là mâu thuẫn ) là sự thống nhất và
đấu tranh của các mặt đối lập.

Ví dụ:

- Trong lịch sử dân tộc, cụ thể là quá trình kháng chiến
chống Pháp, nhân dân ta có mâu thuẫn gay gắt với thực
dân Pháp, khi mâu thuẫn lên đến đỉnh điểm, tạo cho ta
động lực đứng lên đấu tranh và kết quả cuối cùng là nhà
nước Việt Nam độc lập, tự do dân chủ ra đời.

- Khi bàn luận về một vấn đề nào đó, ln có những nhóm
quan điểm cùng xuất hiện những nhóm khác nhau có
những quan điểm khác nhau dẫn tới những bất đồng gây
ra những mâu thuẫn giữa các nhóm với nhau.

- Mâu thuẫn giữa điện tích âm và điện tích dương, giữa lực
hút và lực đẩy trong giới vật lý học.


C. Tính chất của mâu thuẫn:

Mâu thuẫn bao gồm 3 tính chất chính:

+ Tính khách quan: Mâu thuẫn là cái vốn có của bản thân các sự
vật, hiện tượng, không phải đem từ bên ngoài vào.

Ví dụ:

- Trong con người bất kỳ đều chứa đựng những yếu tố của
các mặt đối giữa nhân từ và độc ác, thông minh và ngu
dốt, dũng cảm và hèn nhát, trung thực và giả dối,…

Downloaded by van Nguyen ()

lOMoARcPSD|38146348

+ Tính phổ biến: Mâu thuẫn tồn tại trong mọi lĩnh vực tự nhiên, xã
hội và tư duy.

Ví dụ:

- Mâu thuẫn cơ học như: mâu thuẫn giữa lực và phản lực
trong sự tương tác giữa các vật thể, mâu thuẫn vật lý
như: mâu thuẫn giữa lực đẩy và lực hút của các hạt, các
phân tử, mâu thuẫn sinh học: mâu thuẫn giữa đồng hoá
và dị hoá, di truyền và biến dị,….

+ Tính đa dạng, phong phú: Mâu thuẫn có nhiều dạng, nhiều loại

khác nhau, mỗi loại mâu thuẫn có những tính chất, vai trị khác
nhau đối với sự vật.

Ví dụ:

- Mỗi cá nhân trong xã hội đều có thế có các mâu thuẫn
khác nhau như: mâu thuẫn giữa cá nhân đó đối với tự
nhiên bên ngoài, mâu thuẫn giữa cá nhân đó đối với các
cá nhân khác trong gia đình và xã hội trên phương diện
tình cảm, nhận thức, kinh tế, chính trị, văn hố, và ngây
trong nội tâm của cá nhân đó về phương diện tư duy, đạo
đức và nhu cầu,…

D. Phân loại mâu thuẫn:

Mâu thuẫn tồn tại trong tất cả các sự vật, hiện tượng, cũng như
trong tất cả các giai đoạn phát triển của chúng. Mâu thuẫn hết
sức phong phú, đa dạng. Tính phong phú, đa dạng được quy định
một cách khách quan bởi đặc điểm của các mặt đối lập, bởi điều
kiện tác động qua lại của chúng, bởi trình độ tổ chức của hệ thốn
( sự vật) mà trong đó mâu thuẫn tồn tại.

- Dựa vào quan hệ giữa các mặt đối lập với sự vật được
xem xét, mâu thuẫn bên trong và mâu thuẫn bên ngoài.

+ Mâu thuẫn bên trong: là sự tác động qua lại giữa các
mặt, các khuynh hướng,.. đối lập nằm trong mỗi sự vật,
hiện tượng, có vai trị quyết định trực tiếp quá trình vận
động và phát triển của sự vật hiện tượng.


Ví dụ:

 Trong phạm vi nước ta, mâu thuẫn trong nội bộ nền
kinh tế quốc dân là mâu thuẫn bên trong, mâu

Downloaded by van Nguyen ()

lOMoARcPSD|38146348

thuẫn giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản trong
chế độ tư bản chủ nghĩa, mâu thuẫn giữa đồng hoá
và dị hoá trong cơ thể động vật.

+ Mâu thuẫn bên ngoài: xuất hiện trong mối quan hệ
giữa các sự vật, hiện tượng với nhau, tuy cũng ảnh hưởng
đến sự tồn tại và phát triển của chúng nhưng phải thông
qua mâu thuẫn bên trong mới phát huy tác dụng.

Ví dụ:

 Mâu thuẫn về kinh tế giữa nước ta với các nước
khác trong ASEAN là mâu thuẫn bên ngoài, mâu
thuẫn giữa động vật và thực vật với môi trường,
mâu thuẫn giữa các nước tư bản chủ nghĩa với
nhau.

- Dựa vào ý nghĩa của mâu thuẫn đối với sự tồn tại và phát
triển của toàn bộ sự vật, mâu thuẫn được phân loại thành
mâu thuẫn cơ bản và mẫu thuẫn không cơ bản.


+ Mẫu thuẫn cơ bản: tác động trong suốt quá trình tồn tại
của sự vật, hiện tượng, quy định bản chất sự phát triển
của chúng từ khi hình thành đến lúc tiêu vong.

Ví dụ:

 Quá trình hấp thụ năng lượng và thải các chất cặn
bả của sinh vật..

+ Mâu thuẫn không cơ bản: đặc trưng cho một phương diện
nào đó, chỉ quy định sự vận động, phát triển của một hay
một số mặt của sự vật, hiện tượng và chịu sự chi phối của
mâu thuẫn cơ bản.

Ví dụ:

 Hai cửa hàng kinh doanh cùng một loại hàng cạnh
tranh khách hàng với nhau.

- Dựa vào vai trò của mâu thuẫn đối với sự tồn tại và phát
triển của sự vật trong một giai đoạn nhất định, mâu
thuẫn được phân loại thành mâu thuẫn chủ yếu và mâu
thuẫn thứ yếu.

+ Mâu thuẫn chủ yếu là: luôn nổi lên hàng đầu ở mỗi giai
đoạn phát triển của sự vật, hiện tượng, có tác dụng quy định

Downloaded by van Nguyen ()

lOMoARcPSD|38146348


đối với các mâu thuẫn khác trong cùng giai đoạn đó của quá
trình phát triển.

Ví dụ:

 Ở nước ta trong những năm 1940-1943 mâu thuẫn
giữa toàn thể dân tộc Việt Nam đối với thực dân
Pháp là mâu thuẫn chủ yếu.

+ Mâu thuẫn thứ yếu: là mâu thuẫn khơng đóng vai trị
quyết định trong sự vận động, phát triển của sự vật hiện
tượng.

Ví dụ:

 Ở nước ta trong những năm 1940-1943 mâu thuẫn
giữa địa chủ và nông dân là mâu thuẫn thứ yếu.

- Dựa vào các lợi ích đối lập tạo thành mâu thuẫn xã hội,
mâu thuẫn trong xã hội được phân loại thành mâu thuẫn
đối kháng và mâu thuẫn không đối kháng.

+ Mâu thuẫn đối kháng: là mâu thuẫn giữa các giai cấp,
tập đồn người, lực lượng, xu hướng xã hội,….có lợi ích cơ
bản đối lập nhau và khơng thể điều hồ được.

Ví dụ:

 Mâu thuẫn giữa nô lệ với chủ nô trong xã hội chiếm

hữu nô lệ, giữa tư sản và vô sản, giữa dân tộc bị
xâm lược và bọn xâm lược.

+ Mâu thuẫn không đối kháng: là mâu thuẫn giữa các giai
cấp, tập đoàn người, lực lượng, xu hướng xã hội,….có lợi ích
không đối lập nhau nên là mâu thuẫn cục bộ, tạm thời.

Ví dụ:

 Mâu thuẫn giữa lực lượng lao động trí óc và lao động
chân tay, giữa công nhân và thợ thủ công, giữa
thành thị và nông thôn,…ở nước ta hiện nay

1.3. Khái niệm về sự thống nhất.

Thống nhất giữa các mặt đối lập là khái niệm dùng để chỉ
sự ràng buộc, phụ thuộc, quy định lẫn nhau, địi hỏi có

Downloaded by van Nguyen ()

lOMoARcPSD|38146348

nhau, nương tựa vào nhau của các mặt đối lập, mặt này
lấy mặt kia làm tiền đề tồn tại cho mình.

Ví dụ:

 Trong hoạt động kinh tế, mặt sản xuất và tiêu dùng
phát triển theo những chiều hướng trái ngược nhau
nhưng nếu khơng có sản xuất thì khơng có sản

phẩm để tiêu dùng, ngược lại nếu khơng có tiêu
dùng thì sản xuất mất lí do để tồn tại.

1.4. Khái niệm về sự đấu tranh.

Đấu tranh giữa các mặt đối lập là khái niệm dùng để chỉ sự
tác động qua lại theo xu hướng bài trừ và phủ định lẫn nhau
giữa các mặt đó.

Ví dụ:

 Sự đấu tranh của các mặt đối lập được thể hiện rõ
qua mối quan hệ giữa giai cấp thống trị và giai cấp
bị trị trong xã hội phong kiến xưa. Họ luôn đối lập
nhau về quyền lợi, ý chí, và ln luôn tác động đến
nhau.

2. Nội dung quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các
mặt đối lập.

2.1. Mâu thuẫn là nguồn gốc sự vận động.

- Sự thống nhất, đấu tranh các mặt đối lập chính là hai xu
hướng tác động khác nhau mặt đối lập.

- Đấu tranh của mặt đối lập được quy định tất yếu về sự
thay đổi các mặt đang tác động, làm mâu thuẫn phát
triển.

- Sự phát triển là cuộc đấu tranh các mặt đối lập.


** Dẫn chứng: Trong lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến
(12/12/1946) Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “ Chúng ta
muốn hoà bình, chúng ta phải nhân nhượng nhưng chúng
ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới.
Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả chứ không chịu mất
nước, không chịu làm nô lệ.”

Downloaded by van Nguyen ()

lOMoARcPSD|38146348

 Sự vận động, phát triển là sự thống nhất trong tính ổn định
và tính thay đổi, đấu tranh và thống nhất các mặt đối lập
quy định về tính thay đổi và tính ổn định sự vật. Do đó, mâu
thuẫn là nguồn của sự vận động và phát triển.

2.2. Mâu thuẫn là động lực sự vận động.

- Bất cứ sự vật, hiện tượng nào trong thế giới khách quan
cũng đều chứa đựng những mâu thuẫn trong bản thân nó,
trong đó ln diễn ra q trình vừa thống nhất vừa đấu
tranh của các mặt đối lập làm cho sự vật, hiện tượng vận
động phát triển không ngừng.

- Thống nhất có tính tương đối.

- Đấu tranh có tính tuyệt đối.

- Mâu thuẫn cũng có q trình vận động, phát triển.


= Từ 4 nhận định trên cho ta thấy được: mọi sự vật,
hiện tượng đều chứa đựng những mặt, những khuynh
hướng đối lập tạo thành mâu thuẫn trong bản thân mình,
sự thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập là nguồn
gốc của sự vận động và phát triển, làm cho cái cũ mất đi,
cái mới thay vào.

Ví dụ:

 Trong nhận thức, sở dĩ các tư tưởng con người ngày
càng phát triển bởi ln có sự đấu tranh giữa nhận
thức đúng và nhận thức sai, giữa nhận thức kém sâu
sắc và nhận thức sâu sắc hơn.

3. Ý nghĩa của quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt
đối lập.

- Thừa nhận tính khách quan của mâu thuẫn trong sự vật
hiện tượng. Từ đó giải quyết mâu thuẫn phải tuân theo
quy luật, điều kiện khách quan. Muốn nhận thức đúng sự
vật hiện tượng cần phát hiện ra những mâu thuẫn tồn tại
trong bản thân nó.

- Khi phân tích mâu thuẫn, phải xem quá trình phát sinh,
phát triển của từng mâu thuẫn, xem xét vai trị, vị trí và
mối quan hệ của các mâu thuẫn, của từng mặt đối lập

Downloaded by van Nguyen ()


lOMoARcPSD|38146348

trong mâu thuẫn và điều kiện chuyển hoá lẫn nhau giữa
chúng.

- Phải nắm vững nguyên tắc giải quyết mâu thuẫn bằng
đấu tranh giữa các mặt đối lập, khơng điều hồ mâu
thuẫn cũng khơng nóng vội hay bảo thủ, bởi giải quyết
mâu thuẫn còn phụ thuộc vào điều kiện đã đủ và chín
muồi hay chưa.

II. Vận dụng vào nhận diện mâu thuẫn trong cuộc sống
hằng ngày và sự nghiệp đổi mới của nước ta hiện nay.

1. Trong cuộc sống hằng ngày:

Trên thực tế, ta nhận thấy rằng, hiện nay, tất cả
mọi sự vật, hiện tượng đều chứa đựng những mặt,
những khuynh hướng có sự đối lập với nhau từ đó
tạo thành những mâu thuẫn trong chính bản thân
mình. Sự thống nhất và đấu tranh của các mặt đối
lập cũng sẽ tạo thành xung lực nội tại của sự vận
động và phát triển, dẫn tới sự mất đi của cái cũ và
sự ra đời của cái mới. Mẫu thuẫn xuất hiện trong
mọi mặt cụ thể như trong cuộc sống, trong triết
học, trong tư duy. Chính vì thế việc vận dụng quy
luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập
là rất quan trọng.

Ví dụ:


 Trong hoạt động học nhóm việc hiểu rỏ quy luật
thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập
giúp tránh được những mâu thuẫn không đáng
có giữa những cá nhân trong nhóm và thúc đẩy
nhóm đi lên tiến bổ hơn trong việc học.

 Trong hoạt động kinh doanh việc hiểu rõ quy
luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối
lập sẽ giúp chủ kinh doanh có thể nắm bắt được
tình hình từ đó đưa ra những phương pháp giải
quyết hiệu quả nhầm đem lại lợi nhuận cao.

 Trong gia đình hiểu rõ quy luật thống nhất và
đấy tranh giữa các mặt đối lập giúp các mối

Downloaded by van Nguyen ()

lOMoARcPSD|38146348

quan hệ tình cảm trong gia đình ln vui vẻ
tránh các mâu thuẫn dẫn đến cải vả gây rạng
nứt tình cảm.
 Trong việc rèn luyện bản thân quy luật thống
nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập giúp
chúng ta có thể hiểu rõ bản thân mình từ đó đưa
ra cách rèn luyện phù hợp.
2. Trong sự nghiệp đổi mới của nước ta hiện nay.

Downloaded by van Nguyen ()