Giải phTápRpƯháỜt tNriểGn cCácApOhươĐnẲg tNhứGc TCTÔĐTNtGại ONCGBHTrỆunTg VHiệÔt NG TIN
HỮU NGHỊ VIỆT – HÀN

KHOA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

Tên đề tài:
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC PHƯƠNG THỨC

THANH TOÁN ĐIỆN TỬ TẠI
NGÂN HÀNG TMCP PHƯƠNG ĐÔNG - CHI NHÁNH TRUNG VIỆT

Sinh viên thực hiện : Võ Yến Nhi

Lớp : TM04A

Giảng viên hướng dẫn : Th.s Lê Thị Minh Đức

Đà Nẵng, tháng 06 năm 2013

Trang: i

LỜI CẢM ƠN

Qua ba năm học tập và rèn luyện tại trường Cao đẳng CNTT Hữu Nghị Việt
Hàn, em đã nhận được nhiều kiến thức và kinh nghiệm quý báu, những gì mà em có
được ngày hơm nay là nhờ sự dạy dỗ tận tình của tất cả quý thầy cô trong trường và
đặc biệt là các thầy cô trong khoa Thương mại điện tử.

Để thực hiện và hoàn thành đề tài này, em đã nhận được nhiều đóng góp, sự
giúp đỡ tận tình và tạo điều kiện thuận lợi của các cá nhân và tổ chức. Cho phép em tỏ
lòng biết ơn sâu sắc tới:

Quý thầy cô giáo trường Cao đẳng CNTT Hữu Nghị Việt Hàn.
Quý ban lãnh đạo, các anh chị cán bộ tại các phịng nghiệp vụ của ngân hàng
TMCP Phương Đơng – chi nhánh Trung Việt.
Đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến cô Ths. Lê Thị Minh Đức đã trực
tiếp tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em trong suốt q trình viết và hồn thành đồ án tốt
nghiệp này.

Đà Nẵng, tháng 06 năm 2013
Sinh viên

Võ Yến Nhi

Trang: i

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................i
MỤC LỤC ..................................................................................................................... ii
DANH MỤC HÌNH ẢNH ............................................................................................vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................ vii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................... viii
MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THANH TOÁN ĐIỆN TỬ .............................5

1.1. Tổng quan về thanh toán điện tử .......................................................................5

1.1.1. Khái niệm thanh toán điện tử (TTĐT) ........................................................5
1.1.2. Quy trình thanh tốn điện tử.......................................................................5
1.1.2.1. Sơ đồ quy trình TTĐT thơng thường .......................................................5
1.1.2.2. Sơ đồ quy trình TTĐT trong TMĐT ........................................................6
1.1.3. Lợi ích của thanh tốn điện tử ....................................................................7

1.2. Các phương thức thanh toán điện tử .................................................................8
1.2.1. Hệ thống thanh toán điện tử........................................................................8
1.2.1.1. Hệ thống chuyển tiền điện tử trong cùng hệ thống Ngân hàng...............8
1.2.1.2. Hệ thống thanh toán điện tử đa Ngân hàng ............................................8
1.2.1.3. Hệ thống thanh toán liên Ngân hàng quốc tế qua SWIFT ....................10
1.2.2. Các phương tiện thanh toán điện tử .........................................................11
1.2.2.1. Các loại thẻ ...........................................................................................11
1.2.2.2. Séc điện tử .............................................................................................13
1.2.2.3. Thanh toán thư điện tử P2P ..................................................................14
1.2.2.4. Tiền điện tử............................................................................................14
1.2.3. Các dịch vụ Ngân hàng điện tử .................................................................15
1.2.3.1. Dịch vụ SMS-banking ............................................................................15
1.2.3.2. Dịch vụ Call Center...............................................................................15
1.2.3.3. Dịch vụ ngân hàng tự động qua điện thoại (Phone-banking)...............16
1.2.3.4. Dịch vụ ngân hàng tại nhà (Home-banking).........................................16
1.2.3.5. Dịch vụ ngân hàng qua mạng điện thoại di động (Mobile-banking)....16

Trang: ii

1.2.3.4. Internet-banking ....................................................................................17

1.2.3.5. Kiosk-banking........................................................................................17

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI CÁC PHƯƠNG THỨC THANH

TOÁN ĐIỆN TỬ TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHƯƠNG ĐÔNG - CHI NHÁNH
TRUNG VIỆT ..............................................................................................................18

2.1. Giới thiệu về ngân hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh Trung Việt......18
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển...............................................................18
2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của ngân hàng TMCP Phương Đông – Chi nhánh
Trung Việt.............................................................................................................21
2.1.2.1. Chức năng .............................................................................................21

2.1.2.2. Nhiệm vụ................................................................................................21

2.1.3. Cơ cấu tổ chức của ngân hàng TMCP Phương Đông -
chi nhánh Trung Việt..........................................................................................22
2.1.4. Cơ sở vật chất của ngân hàng TMCP Phương Đông – Chi nhánh Trung
Việt ........................................................................................................................24
2.1.5. Nguồn nhân lực..........................................................................................24
2.1.5.1. Thống kê nguồn lực của NHTMCP Phương Đông – Chi nhánh Trung
Việt ...................................................................................................................... 24

2.1.5.2. Phát triển nguồn nhân lực của ngân hàng TMCP Phương Đông – Chi
nhánh Trung Việt................................................................................................27

2.1.6. Lĩnh vực hoạt động kinh doanh của ngân hàng TMCP Phương Đông –
Chi nhánh Trung Việt..........................................................................................28
2.1.7. Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng TMCP Phương Đông –
Chi nhánh Trung Việt..........................................................................................29

2.1.7.1. Cơ cấu tài sản, nguồn vốn của ngân hàng TMCP Phương Đông – Chi
nhánh Trung Việt................................................................................................29


2.1.7.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của ngân hàng TMCP Phương Đông –
Chi nhánh Trung Việt trong 3 năm 2010-2012 ..................................................32

2.2. Thực trạng tình hình triển khai các phương thức thanh tốn điện tử tại
ngân hàng TMCP Phương Đông – Chi nhánh Trung Việt...................................35

2.2.1. Tình hình phát triển hệ thống thanh tốn điện tử ...................................35
2.2.1.1. Hệ thống thanh toán điện tử ngân hàng với hội sở ...............................35

2.2.1.2. Hệ thống TTĐT Đa Ngân Hàng ............................................................35

2.2.1.3. Hệ thống thanh toán liên Ngân hàng quốc tế qua SWIFT ....................36

Trang: iii

2.2.2. Tình hình phát triển các phương tiện thanh toán điện tử .......................37
2.2.2.1. Tình hình chung.....................................................................................37
2.2.2.2. Thẻ ATM (thẻ ghi nợ nội địa Success) ..................................................37
2.2.2.3. Thẻ tín dụng quốc tế ..............................................................................39

2.2.3. Các dịch vụ Ngân hàng điện tử tại ngân hàng TMCP Phương Đông –
chi nhánh Trung Việt...........................................................................................41

2.2.3.1. Ngân hàng trên mạng (Internet Banking – OCB Online) .....................41
2.2.3.2. Ngân hàng qua mạng di động (OCB Mobile) .......................................42
2.2.3.3. Dịch vụ SMS Banking............................................................................44

2.3. Ảnh hưởng của các nhân tố môi trường đến phát triển các phương thức
thanh toán điện tử tại Ngân hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh Trung Việt
.................................................................................................................................... 46

2.3.1. Ảnh hưởng của các yếu tố môi trường vĩ mô ...............................................46

2.3.1.1. Môi trường kinh tế.................................................................................46
2.3.1.2. Môi trường nhân khẩu học ....................................................................46
2.3.1.3. Môi trường hạ tầng công nghệ ..............................................................47
2.3.1.4. Mơi trường chính trị - pháp luật ...........................................................48
2.3.1.5. Mơi trường văn hóa...............................................................................49

2.3.2. Ảnh hưởng của các yếu tố môi trường vi mô ...........................................49
2.3.2.1. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật công nghệ của ngân hàng TMCP Phương Đông
– chi nhánh Trung Việt .......................................................................................49
2.3.2.2. Hạ tầng bảo mật cho TTĐT...................................................................51
2.3.3.3. Nguồn nhân lực .....................................................................................52
2.3.3.4. Nguồn vốn..............................................................................................52
2.3.3.5. Khách hàng............................................................................................52
2.3.3.6. Đối thủ cạnh tranh ................................................................................53

2.4. Thuận lợi và khó khăn trong quá trình triển khai và áp dụng các hình thức
thanh tốn điện tử tại ngân hàng TMCP Phương Đông – Chi nhánh Trung Việt
.................................................................................................................................... 55

2.4.1 Thuận lợi .....................................................................................................55
2.4.2. Khó khăn.....................................................................................................56
2.5. Đánh giá kết quả đạt được ................................................................................57

Trang: iv

2.5.1. Kết quả đạt được.........................................................................................57
2.5.2. Hạn chế, nguyên nhân...............................................................................58


2.5.2.1. Hạn chế..................................................................................................58
2.5.2.2. Nguyên nhân..........................................................................................59
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC PHƯƠNG THỨC THANH
TOÁN ĐIỆN TỬ TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHƯƠNG ĐÔNG – CHI NHÁNH
TRUNG VIỆT ..............................................................................................................61
3.1. Cơ sở đề xuất giải pháp .....................................................................................61
3.1.1. Phương hướng phát triển thanh toán điện tử của Việt Nam...................61
3.1.2. Mục tiêu và phương hướng hoạt động của ngân hàng TMCP Phương
Đông – Chi nhánh Trung Việt.............................................................................62
3.1.2.1. Mục tiêu .................................................................................................62
3.1.2.2. Phương hướng hoạt động......................................................................63
3.2. Giải pháp, kiến nghị ..........................................................................................64
3.2.1. Giải pháp phát triển thanh toán điện tử đối với ngân hàng TMCP
Phương Đông – Chi nhánh Trung Việt ..............................................................64
3.2.1.1. Phát triển nguồn nhân lực.....................................................................64
3.2.1.2. Đẩy mạnh việc quảng bá sản phẩm và phát triển chiến lược E-
Marketing ...........................................................................................................65
3.2.1.3. Phát triển hạ tầng cơ sở và đầu tư các công nghệ hiện đại..................68
3.2.1.4. Đa dạng hóa, phát triển các dịch vụ ngân hàng điện tử .......................69
3.2.1.5. Đảm bảo an toàn và độ tin cậy cho các giao dịch thanh toán điện tử..70
3.2.1.6. Khuyến khích khách hàng mở tài khoản cá nhân..................................71
3.2.1.7. Mở rộng quan hệ với các tổ chức khác .................................................72
3.2.2. Kiến nghị đối với ngân hàng TMCP Phương Đông.................................73
KẾT LUẬN ..................................................................................................................75
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................76
PHỤ LỤC

Trang: v

DANH MỤC HÌNH ẢNH


Hình 1.1: Sơ đồ TTĐT thơng thường ..............................................................................6
Hình 1.2: Sơ đồ TTĐT trong TMĐT...............................................................................6
Hình 2.1: Cơ cấu tổ chức ngân hàng TMCP Phương Đơng - chi nhánh Trung Việt ....22
Hình 2.2: Biểu đồ cơ cấu lao động theo trình độ chuyên môn của Ngân hàng TMCP
Phương Đông – Chi nhánh Trung Việt .........................................................................26
Hình 2.3: Biểu đồ cơ cấu tài sản của ngân hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh
Trung Việt 2011 và 2012...............................................................................................30
Hình 2.4: Biểu đồ cơ cấu nguồn vốn của ngân hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh
Trung Việt 2011 và 2012...............................................................................................31
Hình 2.5: Thẻ ATM Lucky của ngân hàng TMCP Phương Đơng ................................37
Hình 2.6: Biểu đồ tình hình phát triển Internet của Việt Nam từ năm 2007-2012........47
Hình 2.7: Giao diện website của ngân hàng TMCP Phương Đông...............................49

Trang: vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Tỷ trọng cổ đông và thành phần nắm giữ .....................................................19
Bảng 2.2: Thống kê nguồn lực tại NHTMCP Phương Đông CN Trung Việt (2012) ...25
Bảng 2.3: Cơ cấu tài sản của ngân hàng TMCP Phương Đông - CN Trung Việt.........29
Bảng 2.4: Cơ cấu nguồn vốn của NHTMCP Phương Đông - chi nhánh Trung Việt....31
Bảng 2.5: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 2010 - 2012.....................................32
Bảng 2.6: Thủ tục phí phát hành thẻ ATM Lucky của NHTMCP Phương Đông.........39
Bảng 2.7: Thủ tục phí phát hành thẻ quốc tế của NHTMCP Phương Đơng .................40
Bảng 2.7: Biểu phí dịch vụ OCB Online .......................................................................42
Bảng 2.8: Biểu phí dịch vụ OCB Mobile ......................................................................43
Bảng 2.9: Biểu phí dịch vụ SMS Banking ....................................................................45
Bảng 2.10: Tình hình phát triển Internet của nước ta năm 2007-2012 .........................47
Bảng 2.11: So sánh ngân hàng TMCP Phương Đông với đối thủ cạnh tranh...............53


Trang: vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

ATM - Automated teller machine: Máy rút tiền tự động

CBNV: Cán bộ nhân viên

OCB – Oricombank: ORIENT COMMERCIAL JOINT STOCK BANK (Ngân
hàng thương mại cổ phần Phương Đông)

CNTT: Công nghệ thông tin

CSH: Chủ sở hữu

EDC: Thiết bị đọc thẻ điện tử

HDQT: Hội đồng quản trị

KHCN: Khách hàng cá nhân

KHDN: Khách hàng doanh nghiệp

LAN: Mạng cục bộ

NH: Ngân hàng

NHTMCP: Ngân hàng thương mại cổ phần


NHNN: Ngân hàng nhà nước

NHTM: Ngân hàng thương mại

NPT: Nợ phải trả

PIN: Mã số cá nhân của từng chủ thẻ

POS: Điểm bán hàng (Nơi thanh tốn bằng thẻ)

SET: Giao dịch điện tử an tồn

SWIFT: Hiệp hội Viễn thơng tài chính Liên NH tồn thế giới

TTĐT: Thanh toán điện tử

TMĐT: Thương mại điện tử

TSNH: Tài sản ngắn hạn

TSDH: Tài sản dài hạn

UBND: Ủy ban nhân dân

Trang: viii

Giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại OCB Trung Việt

MỞ ĐẦU


1. Lý do chọn đề tài

Trong xu thế tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay khơng thể khơng nhắc
đến sự đóng góp của mạng máy tính, đặc biệt là mạng Internet. Nó giúp cho con người
trao đổi thơng tin một cách linh hoạt. Ngày nay sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế
thị trường làm cho nền kinh tế của nước ta tăng trưởng nhanh với nhiều ngành nghề
như công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ và các thành phần kinh tế như kinh tế quốc
doanh, ngoài quốc doanh, kinh tế hộ gia đình… Cùng với sự tăng trưởng đó, “Thanh
tốn điện tử” đóng vai trị quan trọng trong các lĩnh vực của doanh nghiệp. Đây là
công cụ linh hoạt giúp các doanh nghiệp điện tử hóa các giao dịch và thực hiện nó một
cách nhanh chóng, an tồn, đặc biệt là lĩnh vực ngân hàng.

Thanh tốn điện tử là điển hình việc áp dụng các công nghệ mới của ngân hàng
vào hoạt động quản lý và kinh doanh. Hoạt động thanh toán điện tử mang lại nhiều lợi
ích cho người sử dụng nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn do thói quen dùng tiền mặt khi
thanh toán của người Việt Nam và những rủi ro tiềm ẩn của nó.

Trong những năm gần đây, ngân hàng TMCP Phương Đơng đã đầu tư nhanh
chóng cơng nghệ ngân hàng bằng cách đẩy mạnh phát triển “Thương mại điện tử” vào
việc quản lý cũng như vào các hoạt động kinh doanh của mình. Mặc dù hoạt động
thanh tốn điện tử đã được áp dụng trong khoảng thời gian dài nhưng số lượng khách
hàng sử dụng vẫn còn rất hạn chế. Từ thực tế trên em đã chọn đề tài: “Giải pháp phát
triển thanh toán điện tử tại ngân hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh Trung Việt”
làm đề tài nghiên cứu tốt nghiệp của mình. Tuy đây khơng phải là một đề tài mới
nhưng lại là lĩnh vực mang tính thực tế đóng vai trị quan trọng trong sự phát triển của
các NHTM Việt Nam hiện nay.

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục tiêu


Nghiên cứu, tìm hiểu tổng quát về ngân hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh
Trung Việt và phân tích thực trạng phát triển các phương thức thanh tốn điện tử từ đó
đưa các giải pháp phát triển các phương thức thanh toán điện tử tại ngân hàng TMCP
Phương Đông – chi nhánh Trung Việt.

SVTH: Võ Yến Nhi - Lớp TM04A Trang: 1

Giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại OCB Trung Việt
2.2. Nhiệm vụ

Để thực hiện được mục tiêu trên, trong đồ án này sẽ đưa ra những nhiệm vụ
nghiên cứu về:

- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về TTĐT.
- Nghiên cứu thực trạng các phương thức TTĐT tại Ngân hàng TMCP Phương
Đông – chi nhánh Trung Việt.
- Đề xuất giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại Ngân hàng TMCP
Phương Đông – chi nhánh Trung Việt.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Ngân hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh Trung Việt hoạt động trong lĩnh
vực kinh doanh tiền tệ, tín dụng và dịch vụ ngân hàng.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Thời gian nghiên cứu: nghiên cứu từ năm 2010 – 2012
Không gian nghiên cứu: nghiên cứu các yếu tố bên trong, bên ngoài của Ngân
hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh Trung Việt chủ yếu các yếu tố liên quan đến
hoạt động thanh toán điện tử.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành mục tiêu nghiên cứu đặt ra, đồ án sử dụng các phương pháp

nghiên cứu thống kê, phân tích, so sánh, tổng hợp, khảo sát thực tế điển hình như sau:
4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
4.1.1. Thu thập dữ liệu sơ cấp
Bằng cách quan sát thực tế trong công ty, phỏng vấn cá nhân (cán bộ công nhân
viên của chi nhánh).
Phương pháp phỏng vấn chuyên gia
- Nội dung được phỏng vấn: Tình hình ứng dụng, triển khai và hiệu quả của các
phương thức TTĐT của Ngân hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh Trung Việt.

SVTH: Võ Yến Nhi - Lớp TM04A Trang: 2

Giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại OCB Trung Việt
- Cách thức tiến hành: Các chuyên gia được mời phỏng vấn là trưởng phịng và

một số nhân viên có nhiều kinh nghiệm, thâm niên ở phòng ban trong NH.

- Ưu điểm: Người được mời phỏng vấn là những người đã làm việc và tiếp xúc
nhiều với các dịch vụ NH nên có cái nhìn đầy đủ về các dịch vụ NH, có thể hiểu rõ
mức độ ứng dụng, hiệu quả của các phương thức thanh toán điện tử đang được triển
khai tại NH. Ngoài ra, những người được phỏng vấn ở nhiều phòng ban khác nhau nên
thu được nhiều ý kiến từ nhiều góc độ.

- Nhược điểm: Do chỉ là một vài cá nhân điển hình trong cơng ty nên những
quan điểm, nhận xét đưa ra chỉ mang tính chủ quan, cá nhân khơng đại diện cho tồn
bộ những quan điểm của cơng ty. Việc điều tra tốn nhiều thời gian, công sức để thu
thập, xử lý dữ liệu.

4.1.2. Thu thập dữ liệu thứ cấp

Thu thập từ các báo cáo, tài liệu của cơ quan thực tập, các thơng tin trên báo

chí, truyền hình, internet (website của Ngân hàng và các website có liên quan đến vấn
đề nghiên cứu), các nghiên cứu trước đây. Qua hệ thống các website của công ty:
thông tin về doanh nghiệp, các dịch vụ TTĐT mới được đưa ra.

Qua các báo cáo, bài báo, đánh giá của các chuyên gia trong lĩnh vực tiền tệ
Ngân hàng về các yếu tố ảnh hưởng, mức độ phát triển của các công cụ TTĐT… trong
thời đại công nghệ thông tin bùng nổ hiện nay.

4.2. Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, xử lý dữ liệu về thực trạng phát
triển TTĐT tại Ngân hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh Trung Việt

Phân tích, thống kê kết hợp miêu tả các kết quả điều tra, phỏng vấn chuyên gia
về mức độ ứng dụng, mức độ hiệu quả của việc phát triển các phương thức TTĐT tại
Ngân hàng.

Phân tích các yếu tố kinh tế - xã hội làm cơ sở cho các dự đoán về mức độ ảnh
hưởng của các yếu tố môi trường đến việc phát triển các phương thức TTĐT tại Ngân
hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh Trung Việt.

5. Dự kiến kết quả

Đưa ra các kết quả phân tích xử lý dữ liệu thu trong quá trình thực tập để rút ra

những tồn tại cũng như những điều cần phát huy trong TTĐT tại NH. Từ đó đưa ra các

SVTH: Võ Yến Nhi - Lớp TM04A Trang: 3

Giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại OCB Trung Việt
kết luận về nguyên nhân của những tồn tại, thế mạnh, thế yếu, thời cơ, và thách thức
của NH để đưa ra một số giải pháp chính yếu nhằm phát triển các phương thức TTĐT

tại Ngân hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh Trung Việt.

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Về mặt khoa học, đồ án có ý nghĩa trong việc phát triển về công nghệ thông tin
của đất nước nói chung và trong hệ thống Ngân hàng nói riêng. Giúp điện tử hóa các
dịch vụ bằng cơng nghệ hiện đại nhằm nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật cho nước
nhà.

Về mặt thực tiễn, phát triển các phương thức TTĐT trong ngành NH có ý nghĩa
sâu sắc trong việc giảm thiểu các phương thức thanh tốn truyền thống, giúp điện tử
hóa các dịch vụ cũng như chứng từ… để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách
hàng.

7. Kết cấu đồ án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục hình ảnh, danh mục bảng
biểu, danh mục từ viết tắt, tài liệu tham khảo, phụ lục đồ án được chia thành 3 chương
sau:

Chương 1: Cơ sở lý luận về thanh toán điện tử.

Chương 2: Thực trạng triển khai các phương thức thanh toán điện tử tại Ngân
hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh Trung Việt.

Chương 3: Giải pháp phát triển các phương thức thanh toán điện tử tại Ngân
hàng TMCP Phương Đông – chi nhánh Trung Việt.

SVTH: Võ Yến Nhi - Lớp TM04A Trang: 4


Giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại OCB Trung Việt

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THANH TỐN ĐIỆN TỬ

1.1. Tổng quan về thanh tốn điện tử
1.1.1. Khái niệm thanh toán điện tử (TTĐT)

Thanh toán điện tử (Electronic Payment) là việc thanh tốn tiền thơng qua
thơng điệp điện tử (Electronic Message) thay cho việc giao tay tiền mặt. Thanh toán
điện tử sử dụng các “chứng từ điện tử” thay cho các chứng từ giao dịch truyền thống.

Nói cách khác, TTĐT là việc chuyển và hồn tất một lệnh thanh tốn thơng qua
mạng máy tính giữa các chi nhánh trong nội bộ một ngân hàng (NH) hoặc giữa các
NH, trong đó có các chủ thể tham gia thanh tốn.

Thanh tốn điện tử khơng bị hạn chế bởi thời gian và không gian. Thanh toán
điện tử đạt được tốc độ thanh toán với thời gian thực, đặc biệt là hệ thống thanh toán
điện tử trực tuyến diện rộng giữa các ngân hàng và khách hàng.

Trên thế giới hiện nay phổ biến nhất có ba hình thức thanh tốn điện tử: thẻ tín
dụng, séc điện tử, thanh tốn qua e-mail.
1.1.2. Quy trình thanh tốn điện tử

Quy trình TTĐT giữa Thương mại truyền thống và Thương mại điện tử về cơ
bản là tương đồng, khác biệt lớn nhất là TTĐT trong TMĐT cần có xác nhận giao dịch
về người cung ứng sản phẩm, dịch vụ và người mua hàng do các tổ chức phát hành
thực hiện.
1.1.2.1. Sơ đồ quy trình TTĐT thông thường

Có 5 đối tượng tham gia trong quy trình TTĐT thông thường:

- Trung tâm trao đổi dữ liệu thẻ Quốc tế (Visa International/ Master Card/
American Express/ JCB).
- Ngân hàng phát hành thẻ đồng thời đóng vai trị là NH của người mua.
- Ngân hàng chấp nhận thẻ đồng thời đóng vai trị là NH của nhà cung ứng.
- Người mua hàng và là chủ thẻ.
- Cửa hàng và là người chấp nhận thẻ.

SVTH: Võ Yến Nhi - Lớp TM04A Trang: 5

Giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại OCB Trung Việt

Thanh toán Khách hàng
Phát hành

Ngân hàng phát hành

Trung tâm trao đổi dữ Hệ thống
liệu thẻ tín dụng quốc tế bán lẻ

Ngân hàng chấp nhận Cửa hàng
Ủy quyền

Thanh toán

Hình 1.1: Sơ đồ TTĐT thơng thường
1.1.2.2. Sơ đồ quy trình TTĐT trong TMĐT

Xác nhận hợp lệ Xác nhận chủ
sở hữu thẻ
Khách hàng

Thanh toán

Phát hành
Ngân hàng phát hành

Trung tâm Internet qua chuẩn
xác nhận an toàn SET

Trung tâm trao đổi dữ
liệu thẻ tín dụng quốc tế

Cổng thanh toán

Ủy quyền Cửa hàng

Thanh toán
Ngân hàng chấp nhận

Xác nhận hợp lệ Xác nhận nhà
cung ứng

Hình 1.2: Sơ đồ TTĐT trong TMĐT

SVTH: Võ Yến Nhi - Lớp TM04A Trang: 6

Giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại OCB Trung Việt

Quy trình này thơng thường được thực hiện theo chuẩn giao thức SET (SET –
Secure Electronic Transactions – giao dịch điện tử an toàn) do tổ chức Visa
International, Master card, Netcape và Microsoft phát triển.


Ở dạng đơn giản nhất SET kế thừa từ hệ thống đơn đặt hàng của người bán
(Merchant Server Order Form) ở thời điểm áp dụng thanh toán bằng thẻ tín dụng. Máy
chủ của người bán được thay thế bằng kết nối trực tiếp với mạng cấp thẻ tín dụng, lắp
đặt thêm một SET – Module người bán (SET Merchant module).

1.1.3. Lợi ích của thanh tốn điện tử

- Giảm chi phí giao dịch

Việc sử dụng thanh toán điện tử sẽ giảm đáng kể các chi phí như đi lại, bảo đảm
an tồn,… do khách hàng có thể thanh tốn ngay tại nhà hoặc các điểm chấp nhận
thanh tốn thay vì phải đến tận nơi giao dịch. Các thủ tục, chứng từ được điện tử hóa.
Khách hàng khơng phải làm nhiều thủ tục truyền thống phức tạp mà thay vào đó có thể
thực hiện các giao dịch một cách nhanh chóng.

- Kích cầu và tăng trưởng GDP

Việc giảm chi phí giao dịch và đem lại nhiều lợi ích khi thanh tốn sẽ làm cho
khách hàng tích cực tiêu dùng hơn điều đó sẽ làm cho nhu cầu hàng hóa tăng, từ đó
giúp tạo tăng trưởng GDP.

- Nâng cao năng lực quản lý hành chính

Việc thanh toán điện tử sẽ dễ dàng cho các nhà quản lý thống kê và phân tích số
liệu hơn. Do việc theo dõi và lưu giữ số liệu trong thanh toán điện tử dễ dàng hơn
nhiều so với thanh toán truyền thống.

- Tăng cường minh bạch tài chính


Việc lưu giữ và thống kê trong thanh tốn điện tử đơn giản và có độ chính xác
cao nên nhà quản lý dễ dàng theo dõi và quản lý các thơng số tài chính có u cầu.

- Khơng bị hạn chế về thời gian và không gian

Một trong những điểm nổi bật của thanh tốn điện tử là khơng bị hạn chế về
thời gian và khơng gian. Khách hàng có thể thanh toán bất kỳ lúc nào, tại bất cứ đâu có
các thiết bị chấp nhận thanh tốn.

SVTH: Võ Yến Nhi - Lớp TM04A Trang: 7

Giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại OCB Trung Việt
Như vậy sẽ đem lại nhiều tiện lợi cho khách hàng khi thực hiện các giao dịch.

- Thanh toán với thời gian thực

Thanh toán điện tử đạt được tốc độ thanh toán với thời gian thực, đặc biệt là hệ
thống thanh toán điện tử trực tuyến diện rộng giữa các Ngân hàng và khách hàng.

- Khuyến khích phát triển các trung gian tài chính

Việc thanh toán điện tử thường phải trải qua các khâu trung gian do việc tổ
chức và vận hành hệ thống này khá phức tạp và tốn kém, do vậy các doanh nghiệp
thường sử dụng các trung gian tài chính chuyên nghiệp để hổ trợ các vấn đề này. Xuất
phát từ nhu cầu đó mà hệ thống trung gian tài chính có cơ hội để phát triển.

1.2. Các phương thức thanh toán điện tử

Bao gồm hệ thống TTĐT, các phương tiện TTĐT và các dịch vụ NH điện tử.


Phương thức thanh toán điện tử là hình thức thanh tốn sử dụng các phương
tiện thanh toán như: thẻ thanh toán, tiền điện tử,… Đây là một trong các phương thức
thanh toán mà người sở hữu có thể dùng để thanh tốn tiền mua hàng hóa, dịch vụ,
thực hiện các giao dịch hay rút tiền mặt thông qua máy đọc thẻ hay máy rút tiền tự
động.

1.2.1. Hệ thống thanh toán điện tử

1.2.1.1. Hệ thống chuyển tiền điện tử trong cùng hệ thống Ngân hàng

Hệ thống chuyển tiền trong cùng một ngân hàng còn được gọi là hệ thống
TTĐT nội bộ. Thực chất đây là nghiệp vụ chuyển tiền nhanh, thanh toán cho khách
hàng trong cùng hệ thống.

Tùy mối quan hệ và cách thức quản lý tài khoản và thông tin khách hàng tập
trung hay phân tán, mối quan hệ giữa các chi nhánh, tùy quy mô, tùy sự phát triển ứng
dụng CNTT để thiết kế, xây dựng và tổ chức thực hiện từ đó được gọi là hệ thống
thanh tốn của hệ thống chuyển tiền.

TTĐT trong cùng hệ thống NH không làm thay đổi tổng nguồn vốn của NH.

1.2.1.2. Hệ thống thanh toán điện tử đa Ngân hàng

Hệ thống thanh toán điện tử đa ngân hàng là hệ thống thanh toán điện tử trực

tuyến Online hiện đại nhất từ trước đến nay, được xây dựng theo tiêu chuẩn quốc tế.

SVTH: Võ Yến Nhi - Lớp TM04A Trang: 8

Giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại OCB Trung Việt

Hệ thống gồm 3 cấu phần: Luồng thanh toán giá trị cao; Luồng thanh toán giá trị thấp
và xử lý quyết toán vốn. Thanh toán giá trị cao theo quy định hiện hành là những
khoản có giá trị từ 500 triệu đồng trở lên và những khoản thanh toán khẩn. Luồng
thanh tốn giá trị thấp xử lý các món thanh tốn theo lơ có giá trị dưới 500 triệu đồng.
Thời gian thực hiện một lệnh thanh toán chỉ diễn ra không quá 10s.

Trong thiết kế kỹ thuật hệ thống thanh toán liên ngân hàng đã đáp ứng giải pháp
mở, cho phép thực hiện xử lý tình trạng thiếu vốn trong thanh tốn thơng qua cơ chế
thấu chi, cho vay qua đêm theo lãi suất quy định của NHNN.

 Thanh toán song biên giữa hai NHTM

Thanh toán mở tài khoản tiền gửi với nhau tại các ngân hàng thương mại.

Ủy nhiệm thu hộ, chi hộ giữa các ngân hàng thương mại. Ủy nhiệm thu hộ, chi
hộ được áp dụng trong phạm vi giữa các đơn vị có tài khoản ở cùng một ngân hàng
hoặc ở hai ngân hàng khác nhau trong cùng một hệ thống hoặc khác tỉnh, cùng tỉnh.

Ủy nhiệm thu là hình thức thanh tốn khơng dùng tiền mặt, được áp dụng giữa
người mua, người bán trên cơ sở hợp đồng kinh tế hoặc đơn đặt hàng, trong đó người
bán sẽ chủ động lập Ủy nhiệm thu gửi tới ngân hàng phục vụ mình để ủy nhiệm cho
ngân hàng thu hộ số tiền hàng hóa, dịch vụ theo các chứng từ thanh tốn hợp lệ, hợp
pháp.

Bên mua và bên bán phải thống nhất với nhau dùng hình thức thanh tốn Ủy
nhiệm thu, đồng thời thơng báo bằng văn bản cho ngân hàng của bên thụ hưởng để có
căn cứ thực hiện ủy nhiệm thu.

Bên bán lập ủy nhiệm thu theo mẫu của ngân hàng, kèm theo hóa đơn, vận đơn
gửi tới ngân hàng. Khi nhận được ủy nhiệm thu, NH bên mua phải trích tiền từ tài

khoản của bên mua để thanh tốn trong vịng một ngày làm việc. Nếu tài khoản bên
mua khơng đủ để thanh tốn cho bên bán thì bên mua sẽ bị chịu một khoản tiền phạt.

Trường hợp 2 bên khách hàng có tài khoản ở hai chi nhánh ngân hàng khác hệ
thống: Thanh toán xử lý qua mạng thanh toán bù trừ theo quy định hiện hành.

Ủy nhiệm chi là lệnh của chủ tài khoản được lập theo mẫu in sẵn của ngân
hàng, yêu cầu ngân hàng phục vụ trích tiền từ tài khoản của mình để chi trả cho người
thụ hưởng.

SVTH: Võ Yến Nhi - Lớp TM04A Trang: 9

Giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại OCB Trung Việt
Ủy nhiệm chi được sử dụng để thanh tốn hàng hóa, dịch vụ hoặc chuyển tiền

giữa hai đơn vị tín nhiệm nhau. Ngân hàng có trách nhiệm xử lý, giải quyết các Ủy
nhiệm chi của khách hàng nộp vào ngay trong ngày hơm đó.

 Hệ thống thanh toán điện tử liên Ngân hàng

- Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng

Thanh toán điện tử liên ngân hàng (viết tắt là TTLNH) là quá trình xử lý các
giao dịch thanh toán liên Ngân hàng kể từ khi khởi tạo lệnh thanh tốn cho tới khi
hồn tất việc thanh tốn cho người thụ hưởng, được thực hiện qua mạng máy tính.

Hệ thống thanh toán điện tử liên Ngân hàng là hệ thống tổng thể gồm: hệ thống
bù trừ liên Ngân hàng, hệ thống xử lý tài khoản tiền gửi thanh toán và cổng giao diện
với hệ thống chuyển tiền điện tử của Ngân hàng nhà nước.


- Hệ thống TTĐT liên Ngân hàng tổng tức thời

Áp dụng cho thanh toán giá trị cao, thực hiện quyết toán tổng tức thời cho các
khoản thanh toán giá trị cao (lớn hơn 500 triệu) và thanh toán khẩn.

- Hệ thống thanh tốn xử lý theo lơ quyết toán cuối ngày

Đây là hình thức thanh tốn theo lơ (cịn gọi là thanh toán offline, chẳng hạn
khi đi siêu thị chấp nhận nhiều giao dịch thanh toán qua thẻ, đến cuối ngày mới thực
hiện thanh tốn cả lơ giao dịch đó với ngân hàng).

Cuối mỗi ngày, khi tất cả các lệnh thanh tốn của hệ thống TTĐT liên Ngân
hàng được hồn thành (bao gồm cả đi và đến) sẽ được hạch toán đầy đủ vào tài khoản
tiền gửi thanh toán của các thành viên tại Sở giao dịch.

1.2.1.3. Hệ thống thanh toán liên Ngân hàng quốc tế qua SWIFT

SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication). Đây
là một tổ chức hoạt động theo đạo luật của Bỉ, có trụ sở tại Brucxen. Tổ chức này hoạt
động khơng vì lợi nhuận, cung cấp cho các Ngân hàng thành viên một mạng riêng để
chuyển giao dữ liệu trên phạm vi tồn cầu. Mục đích hoạt động của SWIFT là chuyển
những thơng tin thanh tốn, chi phí thấp, an tồn, nhanh chóng, khơng dùng chứng từ
giữa Ngân hàng với Ngân hàng. Mọi thông tin của SWIFT đều được mã hóa mà chỉ
những người có phận sự mới nắm được.

SVTH: Võ Yến Nhi - Lớp TM04A Trang: 10

Giải pháp phát triển các phương thức TTĐT tại OCB Trung Việt
1.2.2. Các phương tiện thanh toán điện tử


1.2.2.1. Các loại thẻ

(1) Thẻ thanh toán

Thẻ thanh toán (thẻ chi trả) là một phương tiện thanh tốn khơng dùng tiền mặt,
do ngân hàng phát hành thẻ cấp cho khách hàng sử dụng để thanh toán tiền hàng hóa
dịch vụ hoặc để rút tiền mặt ở các các máy rút tiền tự động hay tại các Ngân hàng đại
lý trong phạm vi số dư của tài khoản tiền gửi hoặc hạn mức tín dụng được ký kết giữa
ngân hàng phát hành thẻ và chủ thẻ. Hóa đơn thanh tốn thẻ chính là giấy nhận nợ của
chủ thẻ đối với cơ sở chấp nhận thẻ.

Cơ sở chấp nhận thẻ và đơn vị cung ứng dịch vụ rút tiền mặt địi tiền chủ thẻ
thơng qua ngân hàng phát hành thẻ và ngân hàng thanh tốn thẻ. Như vậy, sẽ có 3 hoặc
4 thành viên tham gia vào một giao dịch thẻ: Chủ thẻ (khách hàng), cơ sở chấp nhận
thẻ (nơi cung ứng hàng hóa dịch vị), ngân hàng phát hành, ngân hàng thanh toán.

Thẻ thanh toán là một loại thẻ giao dịch tài chính được phát hành bởi Ngân
hàng, các tổ chức tài chính hay các cơng ty. Thẻ thanh tốn là phương thức ghi sổ
những số tiền cần thanh tốn thơng qua máy đọc thẻ phối hợp với mạng máy tính kết
nối giữa ngân hàng/Tổ chức tài chính với các điểm thanh tốn (Merchant). Nó cho
phép thực hiện thanh tốn nhanh chóng, thuận lợi và an tồn đối với các thành phần
tham gia thanh toán.

(2) Thẻ tín dụng

Thẻ tín dụng là loại thẻ được phát hành bởi một tổ chức (là NH hoặc tổ chức tín
dụng) để cho người tiêu dùng vay tiền để trả cho người bán hàng. Sau khi mua sắm
bằng thẻ tín dụng, người tiêu dùng phải hoàn trả lại sau khoản chi tiêu đó cộng với chi
phí là tiền lãi. Các loại thẻ tín dụng thơng dụng hiện nay là Visa, Master, American
Express, JCB, Amex,… và chúng có hình dạng tương tự nhau, với kích thước theo tiêu

chuẩn ISO 7810.

Thẻ tín dụng là một hình thức thay thế cho việc thanh tốn trực tiếp. Hình thức
thanh tốn này được thực hiện dựa trên uy tín. Chủ thẻ khơng cần phải trả tiền mặt
ngay khi mua hàng. Thay vào đó, Ngân hàng sẽ ứng trước tiền cho người bán và chủ
thẻ sẽ thanh toán lại sau cho Ngân hàng khoản giao dịch.

SVTH: Võ Yến Nhi - Lớp TM04A Trang: 11