Nghiên cứu những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả phân lập vi khuẩn kị khí và đặc điểm kháng kháng sinh của các chủng phân lập được tại bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (2015 – 2021)

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.97 MB, 172 trang )

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ QUỐC PHÒNG

HỌC VIỆN QUÂN Y

NGUYỄN THỊ VÂN

NGHIÊN CỨU NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN HIỆU QUẢ PHÂN LẬP VI KHUẨN KỊ KHÍ
VÀ ĐẶC ĐIỂM KHÁNG KHÁNG SINH CỦA CÁC
CHỦNG PHÂN LẬP ĐƯỢC TẠI BỆNH VIỆN HỮU
NGHỊ VIỆT ĐỨC (2015 – 2021)

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

HÀ NỘI – 2023

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ QUỐC PHÒNG

HỌC VIỆN QUÂN Y

NGUYỄN THỊ VÂN

NGHIÊN CỨU NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN HIỆU QUẢ PHÂN LẬP VI KHUẨN KỊ KHÍ
VÀ ĐẶC ĐIỂM KHÁNG KHÁNG SINH CỦA CÁC
CHỦNG PHÂN LẬP ĐƯỢC TẠI BỆNH VIỆN HỮU

NGHỊ VIỆT ĐỨC (2015 – 2021)
Ngành đào tạo: Khoa học y sinh
Mã số: 9720101
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Nguyễn Thái Sơn
2. PGS.TS. Kiều Chí Thành

HÀ NỘI - 2023

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận án này tôi xin chân thành cảm ơn:
Tơi xin đặc biệt bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thái
Sơn và cố PGS.TS. Kiều Chí Thành các thầy, cơ đã tận tình hướng dẫn, chỉ
bảo cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn, giúp
đỡ và tạo mọi điều kiện cho tôi trong vấn đề chọn đề tài nghiên cứu, tiến hành
nghiên cứu và hoàn thành luận án nghiên cứu.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới:
Ban Giám đốc Học viện Quân y.
Bộ môn Vi sinh Y học - Học viện Quân y.
Phòng Sau đại học - Học viện Qn y.
Ban Giám đớc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.
Phịng kế hoạch tổng hợp - Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.
Các khoa lâm sàng - Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức
Khoa Vi sinh - Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.
Đã cho phép và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập,
nghiên cứu và hoàn thiện luận án này.
Tơi xin tỏ lịng biết ơn đến các thầy, cô trong hội đồng khoa học thông
qua đề cương và bảo vệ luận án đã giành nhiều thời gian đọc và đóng góp cho

tơi những ý kiến q báu để hoàn thiện luận án.
Xin được gửi tình yêu thương tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp là chỗ
dựa tinh thần, là hậu phương vững chắc đã luôn động viên, khích lệ tơi trong
quá trình học tập và thực hiện luận án.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2023

Nguyễn Thị Vân

LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Nguyễn Thị Vân xin cam đoan:
1.

Đây là luận án do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn của
PGS.TS. Nguyễn Thái Sơn và cớ PGS.TS. Kiều Chí Thành.

2.

Cơng trình nghiên cứu khơng trùng lặp với bất kì nghiên cứu nào khác
đã được cơng bố tại Việt Nam.

3.

Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính xác, trung
thực và khách quan, đã được xác nhận và chấp thuận của cơ sở nơi

nghiên cứu.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những cam kết này.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2023

Học viên

Nguyễn Thị Vân

MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cảm ơn
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục chữ viết tắt
Danh mục bảng
Danh mục biểu đồ
Danh mục hình
ĐẶT VẤN ĐỀ..................................................................................................1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................3
1.1. Tổng quan về các vi khuẩn kị khí..............................................................3
1.1.1. Đặc điểm chung của vi khuẩn kị khí.................................................3
1.1.2. Một số loài vi khuẩn kị khí gây bệnh thường gặp..............................6
1.2. Một số yếu tố tác động đến hiệu quả nuôi cấy, phân lập vi khuẩn kị khí
.................................................................................................................17

1.2.1. Lựa chọn và thu thập các loại bệnh phẩm nuôi cấy vi khuẩn kị khí. 18
1.2.2. Thời gian và môi trường vận chuyển bệnh phẩm............................19
1.2.3. Các phương pháp tạo khí trường nuôi cấy vi khuẩn kị khí...............20
1.2.4. Yếu tố thời gian nuôi cấy và phân lập vi khuẩn kị khí.....................22
1.3. Tình hình nghiên cứu về vi khuẩn kị khí trên thế giới và Việt Nam..........23
1.4. Đặc điểm kháng kháng sinh của vi khuẩn kị khí......................................29
1.4.1. Tình hình kháng kháng sinh của cầu khuẩn kị khí...........................29
1.4.2. Tình hình kháng kháng sinh của trực khuẩn Gram dương kị khí.....29
1.4.3. Tình hình kháng kháng sinh của Clostridium..................................30
1.4.4. Tình hình kháng kháng sinh của nhóm trực khuẩn Gram âm kị khí.30

1.4.5. Các kỹ thuật kháng sinh đồ thử nghiệm với vi khuẩn kị khí.............32
Trang
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.........36
2.1. Đối tượng nghiên cứu.............................................................................36
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu...........................................................36
2.3. Nội dung nghiên cứu..............................................................................36
2.3.1. Tiêu chí đánh giá mục tiêu 1...........................................................36
2.3.2. Tiêu chí đánh giá mục tiêu 2...........................................................36
2.4. Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng nghiên cứu..............................................36
2.4.1. Loại bệnh phẩm mủ và dịch được thu thập trong phẫu thuật hoặc thủ
thuật của các vị trí nhiễm trùng sau................................................37
2.4.2. Khối lượng và thể tích mẫu và môi trường vận chuyển mẫu bệnh
phẩm..............................................................................................37
2.4.3. Thời gian vận chuyển mẫu bệnh phẩm............................................38
2.5. Tiêu chuẩn loại trừ.................................................................................38
2.6. Các khái niệm và thuật ngữ nghiên cứu...................................................40
2.7. Phương pháp nghiên cứu........................................................................41
2.7.1. Phương pháp nghiên cứu................................................................41

2.7.2. Cỡ mẫu nghiên cứu.........................................................................41
2.7.3. Phương tiện và vật liệu nghiên cứu.................................................42
2.7.4. Các bước tiến hành nghiên cứu.......................................................43
2.8. Thu thập thông tin bệnh nhân.................................................................60
2.9. Phân tích số liệu.....................................................................................60
2.10. Đạo đức nghiên cứu.............................................................................60
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU....................................................61
3.1. Đặc điểm tuổi, giới của người bệnh trong nghiên cứu..............................61
3.2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả phân lập vi khuẩn kị khí..............62

Trang
3.2.1. Ảnh hưởng của loại bệnh phẩm đến khả năng mẫu dương tính vi
khuẩn kị khí....................................................................................62
3.2.2. Ảnh hưởng của thể tích mẫu bệnh phẩm đến khả năng mẫu bệnh
phẩm dương tính vi khuẩn kị khí....................................................67
3.2.3. Ảnh hưởng của môi trường và khối lượng mẫu bệnh phẩm đến khả
năng mẫu bệnh phẩm dương tính vi khuẩn kị khí...........................68
3.2.4. Ảnh hưởng của thời gian nuôi cấy vi khuẩn kị khí đến khả năng mẫu
bệnh phẩm dương tính vi khuẩn kị khí bởi các phương pháp tạo khí
khác nhau.......................................................................................70
3.2.5. Ảnh hưởng của phương pháp tạo khí trường kị khí đến khả năng mẫu
bệnh phẩm dương tính vi khuẩn kị khí...........................................71
3.3. Đặc điểm phân bố và kháng kháng sinh của các chủng phân lập được.....78
3.3.1. Đặc điểm phân bố các loài vi khuẩn kị khí phân lập được...............80
3.3.2. Đặc điểm kháng kháng sinh của các chủng vi khuẩn kị khí phân lập
được...............................................................................................81
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN..........................................................................107
4.1. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả phân lập vi khuẩn kị khí............107
Đặc điểm tuổi giới của người bệnh được thu thập mẫu bệnh phẩm trong

nghiên cứu...................................................................................107
Đặc điểm loại mẫu bệnh phẩm...............................................................107
4.1.1. Ảnh hưởng của loại bệnh phẩm đến tỉ lệ dương tính vi khuẩn kị khí. .107
4.1.2. Ảnh hưởng của môi trường vận chuyển và khối lượng mẫu bệnh
phẩm đến khả năng dương tính vi khuẩn kị khí của bệnh phẩm....111
4.1.3. Yếu tố thời gian vận chuyển bệnh phẩm đến phòng xét nghiệm ảnh
hưởng đến khả năng bệnh phẩm dương tính vi khuẩn kị khí.........113

Trang
4.1.4. Ảnh hưởng của thời gian nuôi cấy vi khuẩn kị khí đến khả năng mẫu
bệnh phẩm dương tính vi khuẩn kị khí..........................................115
4.1.5. Ảnh hưởng của các phương pháp tạo khí trường kị khí đến khả năng
dương tính vi khuẩn kị khí của bệnh phẩm...................................117
4.2. Đặc điểm phân bố và kháng kháng sinh của các chủng phân lập được
...............................................................................................................120
4.2.1. Đặc điểm phân bố các loài vi khuẩn kị khí phân lập được.............120
4.2.2. Đặc điểm kháng kháng sinh của các chủng vi khuẩn kị khí phân lập
được.............................................................................................122
KẾT LUẬN..................................................................................................131
KIẾN NGHỊ.................................................................................................133
ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC ĐÃ
CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

T

Phần viết tắt

Phần viết đầy đủ

T
1
2

µm
ATCC

3
4
5

chuẩn của Mỹ
BD
Becton Dickinson
BV HN Việt Đức Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức
CDC
Centers for Disease control and Prevention (Trung tâm

6
7
8
9
10
11

12
13
14
15
16
17
18
19
20

Micromet
American type culture collection – Bộ sưu tập chủng

CS
CI (95%)
CLSI

Dự phòng và Kiểm soát Bệnh tật Hoa Kỳ)
Cộng sự
Độ tin cậy 95% – Confidence interval
Clinical and Laboratory Standards Institute

Eh
Gr (-)
Gr (+)
Mac
mcg
MIC

Viện Tiêu chuẩn phòng xét nghiệm và Lâm sàng Hoa Kỳ

Hiệu điện thế oxy hóa khử
Gram âm
Gram dương
MacConkey
Microgam
Minimum inhibitory concentration
Nồng độ ức chế tối thiểu
Milivolt
Tỉ suất chênh – Odds Ratio
Tần số
Phương pháp
Enzym Superoxide dismutase
Thạch máu
DANH MỤC BẢNG

mV
OR
P
PP
SOD
TM

Bảng

Tên bảng

Trang

1.1.

Yếu tố độc lực của vi khuẩn kị khí..................................................6

1.2.

Số lượng, tỉ lệ vi khuẩn kị khí tại một số vị trí ở người.................7

1.3.

Tỉ lệ vi khuẩn kị khí phân lập được từ các hình thái nhiễm trùng . . .24

2.1.

Thời gian vận chuyển bệnh phẩm liên quan đến khối lượng mẫu
bệnh phẩm và môi trường vận chuyển..........................................38

2.2.

Bệnh phẩm được chấp nhận cấy vi khuẩn kị khí.........................39

2.3.

Một số môi trường vận chuyển bệnh phẩm..................................45

3.1.

Phân bớ về nhóm tuổi.....................................................................61

3.2.

Phân bớ sớ lượng các loại bệnh phẩm...........................................62

3.3.

Tỉ lệ mẫu bệnh phẩm dương tính vi khuẩn kị khí và vi khuẩn ái
khí.....................................................................................................64

3.4.

Số lượng mẫu dương tính vi khuẩn kị khí phân bố theo các loại
bệnh phẩm.......................................................................................65

3.5.

Ảnh hưởng của loại bệnh phẩm đến khả năng mẫu dương tính vi
khuẩn kị khí.....................................................................................66

3.6.

Ảnh hưởng của thể tích bệnh phẩm với khả năng mẫu dương
tính vi khuẩn kị khí.........................................................................67

3.7.

Ảnh hưởng của môi trường và khối lượng mẫu bệnh phẩm đến
khả năng dương tính vi khuẩn kị khí............................................68

3.8.

Thời gian vận chuyển bệnh phẩm.................................................69

3.9.

Ảnh hưởng của thời gian vận chuyển đến khả năng mẫu bệnh
phẩm mẫu dương tính vi khuẩn kị khí..........................................69

3.10.

Số lượng mẫu dương tính vi khuẩn kị khí sau thời gian ủ mẫu
bệnh phẩm bởi các phương pháp tạo khí......................................70

3.11.

Số lượng mẫu bệnh phẩm dương tính vi khuẩn kị khí ở 4 phương
pháp tạo khí trường kị khí.............................................................71

Bảng
3.12.

Tên bảng

Trang

Loại bệnh phẩm dương tính vi khuẩn kị khí bởi các phương
pháp tạo khí trường khác nhau.....................................................72

3.13.

Ảnh hưởng của loại bệnh phẩm với khả năng bệnh phẩm mẫu

dương tính vi khuẩn kị khí theo từng phương pháp tạo khí trường kị
khí......................................................................................................73

3.14.

Số lượng bệnh phẩm dương tính 1, 2 hoặc 3 chủng vi khuẩn kị
khí bởi các phương pháp tạo khí khác nhau................................74

3.15.

So sánh khả năng mọc vi khuẩn kị khí giữa phương pháp 1 (Tạo
phản ứng hóa học) và phương pháp 2 (Túi Genbag)...................75

3.16.

So sánh khả năng mọc vi khuẩn kị khí giữa phương pháp 1 và
phương pháp 3.................................................................................75

3.17.

So sánh khả năng mọc vi khuẩn kị khí giữa phương pháp 1 và
phương pháp 4.................................................................................76

3.18.

So sánh khả năng mọc vi khuẩn kị khí giữa phương pháp 2 và
phương pháp 3.................................................................................76

3.19.

So sánh khả năng mọc vi khuẩn kị khí giữa phương pháp 2 và
phương pháp 4.................................................................................77

3.20.

So sánh khả năng mọc vi khuẩn kị khí giữa phương pháp 3 và
phương pháp 4.................................................................................77

3.21.

Số lượng các loài vi khuẩn kị khí phân lập được từ mẫu bệnh
phẩm bởi các phương pháp tạo khí khác nhau............................78

3.22.

Mức độ đề kháng của 167 chủng vi khuẩn kị khí với 8 loại........82

3.23.

Mức độ đa đề kháng của 46 chủng thuộc chi Bacteroides spp với
8 loại kháng sinh thử nghiệm.........................................................83

3.24.

Mức độ đa đề kháng của 48 chủng thuộc chi Prevotella spp với 8
loại kháng sinh thử nghiệm............................................................84

Bảng
3.25.

Tên bảng

Trang

Mức độ đa đề kháng của19 chủng thuộc chi Clostridium spp với 8
loại kháng sinh thử nghiệm............................................................85

3.26.

Nồng độ MIC của kháng sinh amoxicillin/clavulanate với 46
chủng thuộc chi Bacteroides spp....................................................86

3.27.

Nồng độ MIC của kháng sinh piperacillin/tazobactam với 46
chủng thuộc chi Bacteroides spp....................................................87

3.28.

Nồng độ MIC của kháng sinh metronidazole với 46 chủng Bacteroides
...........................................................................................................88

3.29.

Nồng độ MIC của kháng sinh imipenem với 46 chủng thuộc chi
Bacteroides spp................................................................................88

3.30.

Nồng độ MIC của kháng sinh meropenem với 46 chủng thuộc chi
Bacteroides spp................................................................................89

3.31.

Nồng độ MIC của kháng sinh ertapenem với 46 chủng thuộc chi
Bacteroides spp.................................................................................89

3.32.

Nồng độ MIC của kháng sinh moxifloxacin với 46 chủng thuộc
chi Bacteroides spp..........................................................................90

3.33.

Nồng độ MIC của kháng sinh clindamycin với 46 chủng thuộc
chi Bacteroides spp..........................................................................91

3.34.

Nồng độ MIC của kháng sinh amoxicillin/clavulanate 48 chủng
thuộc chi Prevotella spp..................................................................93

3.35.

Nồng độ MIC của kháng sinh piperacillin/tazobactam 48 chủng
thuộc chi Prevotella spp..................................................................94

3.36.

Nồng độ MIC của kháng sinh metronidazole với 48 chủng thuộc
chi Prevotella spp.............................................................................94

3.37.

Nồng độ MIC của kháng sinh imipenem với 48 chủng thuộc chi
Prevotella spp ..................................................................................95

Bảng
3.38.

Tên bảng

Trang

Nồng độ MIC của kháng sinh meropenem với 48 chủng thuộc chi
Prevotella spp...................................................................................96

3.39.

Nồng độ MIC của kháng sinh ertapenem với 48 chủng thuộc chi
Prevotella spp...................................................................................97

3.40.

Nồng độ MIC của kháng sinh moxifloxacin với với 48 chủng
thuộc chi Prevotella spp..................................................................98

3.41.

Nồng độ MIC của kháng sinh clindamycin với 48 chủng thuộc
chi Prevotella spp ............................................................................99

3.42.

Nồng độ MIC của kháng sinh amoxicillin/clavulanate với 19
chủng thuộc chi Clostridium spp..................................................101

3.43.

Nồng độ MIC của kháng sinh piperacillin với 19 chủng thuộc chi
Clostridium spp..............................................................................101

3.44.

Nồng độ MIC của kháng sinh metronidazole với 19 chủng thuộc
chi Clostridium spp........................................................................102

3.45.

Nồng độ MIC của kháng sinh imipenem với 19 chủng thuộc chi
Clostridium spp..............................................................................102

3.46.

Nồng độ MIC của kháng sinh meropenem với 19 chủng thuộc chi
Clostridium spp..............................................................................103

3.47.

Nồng độ MIC của kháng sinh ertapenem với 19 chủng thuộc chi
Clostridium spp..............................................................................103

3.48a.

Nồng độ MIC của kháng sinh moxifloxacin với 19 chủng thuộc
chi Clostridium spp........................................................................104

3.48b. Nồng độ MIC của kháng sinh clindamycin với 19 chủng thuộc
chi Clostridium spp........................................................................105

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ

Tên biểu đồ

Trang

3.1:

Phân bố giới tính.............................................................................61

3.2:

Tỉ lệ mẫu bệnh phẩm dương tính vi khuẩn kị khí.......................63

3.3:

Tỉ lệ mẫu bệnh phẩm dương tính vi khuẩn ái khí........................63

3.4:

Phân bố các chủng vi khuẩn kị khí phân lập được bởi 4 phương
pháp tạo khí.....................................................................................80

3.5:

Tỉ lệ kháng kháng sinh của các chủng vi khuẩn kị khí phân lập
được..................................................................................................81

3.6:

Tỉ lệ kháng kháng sinh của các chủng thuộc chi Bacteroides spp
...........................................................................................................86

3.7:

Tỉ lệ kháng kháng sinh của các chủng thuộc chi Prevotella spp. 92

3.8:

Tỉ lệ kháng kháng sinh của các chủng thuộc chi Clostridium spp
.........................................................................................................100

3.9:

Tỉ lệ kháng kháng sinh của Micromonas micros............................106

DANH MỤC HÌNH
Hình

Tên hình

Trang

1.1.

Kh̉n lạc vi kh̉n kị khí có sắc tố đen.......................................13

1.2:

Thử nghiệm kháng sinh bằng phương pháp Etest.......................32

1.3:

Kháng sinh vi pha loãng trong mỗi giếng.....................................33

2.1.

Môi trường vận chuyển mẫu bệnh phẩm......................................37

2.2:

Môi trường vận chuyển mẫu bệnh phẩm......................................46

2.3:

Khoanh giấy kháng sinh VA (vancomycin) và CT (colistin).......48

2.4.

Bình Jar và hóa chất tạo khí trường kị khí..................................49

2.5:

Túi hóa chất đựng trong gói thiếc và túi Genbag.........................50

2.6:

Thanh chỉ thị khí.............................................................................51

2.7:

Hệ thớng ANOXOMAT..................................................................52

2.8:

Tủ ủ kị khí........................................................................................53

2.9:

Hỗn hợp vi khuẩn ái khí và vi khuẩn kị khí mọc trên đĩa thạch
Columbia có bổ sung hemin và vitamin K....................................55

2.10:

Thực hiện định danh vi khuẩn kị khí trên kít ID 32A.................56

2.11:

Khay MICRONAUT-Wilkins-Chalgren...........................................58

1

ĐẶT VẤN ĐỀ
Vi khuẩn kị khí là một trong những căn nguyên gây nhiễm khuẩn ở các
cơ quan trên cơ thể người như: áp xe não, gan, phổi, lách, thận, cơ quan sinh
dục, nhiễm khuẩn da, cơ, mô mềm, nhiễm khuẩn huyết, nhiễm khuẩn trên
người bệnh ung thư [1].
Nhiễm khuẩn ở người ít khi do căn nguyên đơn độc mà thường là
nhiễm khuẩn hỗn hợp do vi khuẩn ái khí và vi khuẩn kị khí. Vi khuẩn kị khí
được xem là nguyên nhân quan trọng gây bệnh và tử vong ở người [2]. Vi
khuẩn kị khí chiếm ưu thế nổi bật trong hệ vi khuẩn chí trên cơ thể người,
nhất là hệ vi khuẩn chí khoang miệng, đại tràng, các vi khuẩn này được gọi là
nhóm gây bệnh cơ hội nội sinh. Ngoài ra, có một sớ loài vi khuẩn kị khí ngoại
sinh (sống bên ngoài cơ thể như bùn đất..) như một sớ chủng Clostridium spp
có thể gây bệnh khi xâm nhập vào cơ thể qua những vết thương, qua đường
tiêu hóa và gây bệnh bằng ngoại độc tớ [3].
Chẩn đoán vi khuẩn kị khí gây bệnh, phương pháp ni cấy vẫn là tiêu
chuẩn vàng. Tuy nhiên, quy trình ni cấy vi khuẩn kị khí nói chung là phức
tạp, tớn kém, địi hỏi nhiều thời gian và kinh nghiệm. Có nhiều yếu tớ góp phần
tạo nên thành cơng, cũng như thất bại của kỹ thuật này như: xác định đúng vị trí
nhiễm trùng, thu thập và vận chuyển mẫu bệnh phẩm, các phương pháp tạo khí
trường nuôi cấy vi khuẩn kị khí, phân lập và định danh vi khuẩn kị khí cần các
trang thiết bị chuyên biệt và kinh nghiệm của người làm xét nghiệm vi sinh.

Thử nghiệm kháng sinh với vi khuẩn kị khí là một việc cần thiết ngay
sau khi định danh được vi khuẩn kị khí gây bệnh. Trên thực tế, mức độ gia
tăng đề kháng kháng sinh ngày càng nghiêm trọng, đối với vi khuẩn ái khí thì
việc giám sát, quản lý việc sử dụng kháng sinh hợp lý đã và đang được quan
tâm của bác sĩ lâm sàng, của phòng xét nghiệm vi sinh và các cấp, các ngành
trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, với vi khuẩn kị khí chưa được đánh giá
đúng về tình hình gây bệnh cũng như chưa được giám sát mức độ kháng

2

th́c ở Việt Nam. Trên thế giới có nhiều nghiên cứu đánh giá mức độ
kháng thuốc của vi khuẩn kị khí, nhưng ở Việt Nam thì hầu như chưa có
nghiên cứu đánh giá tình trạng kháng th́c của vi khuẩn kị khí gây bệnh.
Ở Việt Nam lý do là kỹ thuật nuôi cấy, phân lập, định danh và thử nghiệm
mức độ nhạy cảm với kháng sinh của vi khuẩn kị khí trong các phòng xét
nghiệm vi sinh lâm sàng hiện cịn gặp nhiều khó khăn về cung ứng sinh
phẩm, hóa chất, trang thiết bị, kỹ thuật chưa trở thành thường quy. Mặc dù,
đã có một sớ phịng xét nghiệm triển khai kỹ thuật xét nghiệm này nhưng kết
quả còn hạn chế. Vì vậy, nhiễm trùng do nguyên nhân vi khuẩn kị khí dễ bị
bỏ sót. Cho đến nay, trên thế giới cũng như Việt Nam chưa có nghiên cứu
nào đánh giá toàn diện các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả phân lập vi khuẩn
kị khí và cũng chưa có nghiên cứu nào so sánh hiệu quả của 4 phương pháp
tạo khí trường kị khí hiện có tại Việt Nam.
Vì vậy, dựa vào thực tế nhiều năm thực hiện kỹ thuật nuôi cấy, phân
lập vi khuẩn kị khí tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức kết hợp với xu hướng
phát triển công nghệ mới hiện nay, đề tài hướng đến việc phân tích các yếu
tớ ảnh hưởng đến quá trình nuôi cấy và hiệu quả phân lập vi khuẩn kị khí.
Từ đó, đề xuất các điều kiện cần thiết cho quy trình ni cấy và thử nghiệm
kháng sinh đồ với vi khuẩn kị khí tại các phòng xét nghiệm hiện nay.

Xuất phát từ những thực tiễn trên, đề tài: “Nghiên cứu những yếu tố
ảnh hưởng đến hiệu quả phân lập vi khuẩn kị khí và đặc điểm kháng
kháng sinh của các chủng phân lập được tại Bệnh viện Hữu nghị Việt
Đức (2015 – 2021)” được tiến hành nghiên cứu với mục tiêu là:
1. Đánh giá một số yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả phân lập vi khuẩn kị
khí tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (2015-2021).
2. Xác định đặc điểm phân bố và mức độ kháng kháng sinh
của các chủng vi khuẩn kị khí phân lập được tại Bệnh viện

3

Hữu nghị Việt Đức (2015-2021).

4

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Tổng quan về các vi khuẩn kị khí
1.1.1. Đặc điểm chung của vi khuẩn kị khí
A. Khái niệm về vi khuẩn kị khí
Vi khuẩn kị khí là các loại vi khuẩn tồn tại, phát triển và sinh sản trong
điều kiện khơng có O2, một sớ loài có thể tồn tại nhưng khơng phát triển trong
điều kiện có nồng độ O2 từ 2-8% [4].
B. Phân loại vi khuẩn kị khí theo mức độ nhạy cảm với O2
Các loài vi khuẩn kị khí khác nhau có khả năng chịu tác động của O2
khác nhau. Dựa vào đó vi khuẩn kị khí được phân thành các nhóm sau.
a. Vi khuẩn kị khí tuyệt đối (Obligate anaerobe)
Vi khuẩn kị khí tuyệt đới khơng sử dụng O2 cho quá trình sinh trưởng và

chuyển hóa. Những vi khuẩn này thu năng lượng từ các phản ứng khử nitrat,
sulfat... Vi khuẩn kị khí yêu cầu nồng độ khí O2 rất thấp hoặc khơng có O2 để
tồn tại, sinh trưởng và phát triển.
Vi khuẩn thuộc nhóm này khơng mọc được trên đĩa thạch nếu nồng
độ O2 của khí trường nuôi cấy > 0,5%. Chúng sẽ chết sau khi tiếp xúc
với không khí chỉ 10 phút. Ví dụ như: Bacteroides spp, Clostridium spp,
Eubacterium

spp,

Fusobacterium

spp,

Peptostreptococcus

spp,

Porphyromona spp, ... [3], [5], [6].
b. Vi khuẩn kị khí chịu O2 (Aerotolerant organisms)
Là những loài sinh trưởng, phát triển tốt trong điều kiện kị khí và
trong điều kiện có nồng độ 5% khí O2 như: Actinomyces spp,
Bifidobacterium spp … Một số loài có thể tồn tại nhưng khơng sinh
trưởng, phát triển trong điều kiện có nồng độ O2 từ 2-8% như:
Streptococci spp, Propionibacterium spp, Lactobacillus spp [5], [7].

Nghiên cứu những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả phân lập vi khuẩn kị khí và đặc điểm kháng kháng sinh của các chủng phân lập được tại bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (2015 – 2021)

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về