1
Kỹ t h u ậ t s i n h s ả n c á c h é p
Trình b à y : Thái Tha n h B ì n h
Trờng đại học tổng hợp Charles Darwin Australia
V iệ n nghiê n cứ u nuô i trồ ng thuỷ sả n I , Đ ì nh B ả ng, Từ S ơ n, B ắ c N inh
Đặ c đi ể m s i n h h ọ c s i n h s ả n c ủ a c á c h é p
M ù a s i nh s ả n: X u â n - Thu
Đi ề u k i ệ n s i nh s ả n: nhi ệ t đ ộ = 2 0 -2 8
0
C , c ó m ặ t c á đ ự c v à c á c á i , n ớ c m ớ i , g i á t hể
S ứ c s i nh s ả n: 1 0 0 . 0 0 0 3 0 0 . 0 0 0 / k g
Tu ổ i t h à nh t hụ c : C á c hé p c ó t hể t hà nh t hụ c ở 1 t u ổ i
2
Nuôi
Nuôi
v ỗ
v ỗ
c á
c á
b ố
b ố
m ẹ
m ẹ
Chọn c á b ố m ẹ :

Ngoại h ì n h : C â n đố i, k h oẻ m ạn h , m à u s ắ c t ơ i s á n g v à k h ô n g b ệ n h t ậ t
Tru ng t â m g i ố ng , V i ệ n
ng h i ê n c ứ u
N g u ồ n c á b ố m ẹ
Đị a p h ơ ng
T hờ i g i a n nu ô i v ỗ : t ừ t h á n g 1 1 đế n t h á n g 2 n ă m s a u

Kỹ t h u ậ t n à o q u a n t r ọ n g n h ấ t t r o n g s i n h s ả n n h â n
t ạ o c á c h é p ?
Nuôi v ỗ c á b ố m ẹ : t iế p t h e o
M ậ t độ c á t hả v à t ỷ l ệ đự c c á i : 10 kg/100 m
2
, đ ự c : c á i = 1. 5 : 1
Ao n u ô i v ỗ c á b ố m ẹ
Diện t í c h = 5 0 0 1 0 0 0
m
2
G ầ n kh u s i n h s ả n ,
c u n g c ấ p n ớ c
d ễ b ả o v ệ
T ẩ y d ọ n s ạ c h s ẽ ,
b ờ a o c h ắ c c h ắ n
3
Chăm s ó c v à q u ả n l ý
Thứ c ă n
C hế đ ộ t ha y n ớ c
Phòng t r á nh b ệ nh t ậ t
K iể m t r a c á đ ị n h k ỳ
Chọn
c á
b ố
m ẹ
c ho
đ ẻ
C á c á i b ụ n g t o, m ề m đề u , l ỗ s in h d ụ c p h ớ t
h ồ n g


C á đự c s ờ r á p , s ẹ n h iề u đặ c t a n n h a n h
t r on g n ớ c
D ù n g q u e t h ă m t r ứ n g: C á t h à n h t h ụ c t ố t c ó t r ứ n g m à u v à n g n h ạt ,
t r ò n đề u , k í c h t h ớ c t r ứ n g đề u n h a u v à d ễ t á c h r ờ i n h a u
Chọn c á b ố m ẹ d ự a v à o ng o ạ i hì nh
Chọn c á b ố m ẹ d ự a k ế t q u ả t hă m t r ứ ng

Ngừ n g c h o c á ă n 2 n gà y t r ớ c k h i k iể m t r a
4
Chọn c á b ố m ẹ
T ỷ l ệ t h ụ t i n h v à n ở c a o
T h u ậ n t i ệ n c h o l a i t ạ o g i ố n g
Đ ơ n g i ả n , c ó t h ể á p d ụ n g
r ộ n g r i
u đi ể m
C ầ n h ệ t h ố n g s i n h s ả n n h â n
t ạ o
T ỷ l ệ t h ụ t i n h t h ấ p , d ễ b ị
đị c h h ạ i , k h ô n g t h u ậ n t i ệ n
c h o l a i t ạ o g i ố n g
N h ợ c đi ể m
Hiện
Hiện
đ ạ i (
đ ạ i (
b ì nh
b ì nh
V e is
V e is
)

)
T r u y ề n
T r u y ề n
t h ố ng
t h ố ng
(
(
g i
g i
á
á
t h ể
t h ể
)
)
Đ á
Đ á
nh
nh
g i
g i
á
á
Phơng p há p s i nh s ả n nhâ n t ạ o c á c hé p
5
Sinh s ả n cá ch é p b ằ n g p h ơ n g p h áp t r u y ề n t h ố n g
Sinh s ả n c á c hé p t r o ng a o
Ao d i ệ n t í c h : 1 0 0 -3 0 0 m 2
Đ ộ s â u : 3 0 -6 0 c m
T ẩ y d ọ n s ạ c h s ẽ

T ỷ l ệ c á đ ự c / c á c á i = 1 . 5 / 1
M ậ t đ ộ 2 k g / 1 0 m
2
K í c h t h í c h n ớ c
T ạ o g i á t h ể (b è o, 2 k g c á c á i c ầ n
1 m
2
g i á t h ể )
V ớ t g i á t h ể
Giống ở a o
Sinh s ả n c á c hé p t r o ng b ể
u đ iể n đ ễ d à ng q u ả n l ý v à c h ă m s ó c , k h ô ng b ị ánh h ở ng b ở i m ô i t r ờ ng
6
Sinh
Sinh
s ả n
s ả n
c á
c á
c hé p
c hé p
b ằ ng
b ằ ng
p h ơ n g
p h ơ n g
p há p
p há p
hiệ n
hiệ n
đ ạ i

đ ạ i
(t h ụ t inh nh â n t ạ o v à ấ p t r ứ ng b ằ ng b ì nh V e is )

Vận c h u y ể n c á v à g i ữ c á

S ử d ù ng h o r m ô n (t h u ố c k í c h t h í c h c h o c á đẻ )

T h ụ t i nh nh â n t ạ o

N u ô i c á đẻ t á i ph á t

ấp t r ứ ng c á

P h á n đo á n t h ờ i g i a n r ụ ng t r ứ ng

K h ử t í nh d í nh c ủ a t r ứ ng c á
V ậ n
V ậ n
c hu y ể n
c hu y ể n
c á
c á


Đ
Đ
ò i
ò i
h ỏ i
h ỏ i

t h ờ i
t h ờ i
g i a n
g i a n
ng ắ n,
ng ắ n,
nh ẹ
nh ẹ
nh à ng
nh à ng
v à
v à
t r á nh
t r á nh
s â y
s â y
s á t
s á t


C ó
C ó
t h ể
t h ể
v ận
v ận
c h u y ể n
c h u y ể n
c á
c á

b ằ ng
b ằ ng
t ú i
t ú i
ni l o n
ni l o n
,
,
t h ù ng
t h ù ng
. . .
. . .


G ữ i
G ữ i
c á đ
c á đ
ú ng
ú ng
c á c h
c á c h
7
T iê m k í c h t hí c h c ho c á đ ẻ
Lần 2 = 2 5 à g LR H A + 5 m g D O M / k g |

Cá c á i : Lần 1 = 3 àg LR H A + 0 . 5 m g D O M / |k g

S a u k h i t i ê m l ầ n 2 t ừ 8- 1 0 h k i ể m t r a c á để
đo á n t h ờ i g i a n r ụ n g t r ứ n g (t u ỳ t h e o n h i ệ t độ )


C
á đự c : 5 àg L R H A + 1 m g D O M / k g }.

L o ạ i h o r m ô n : N o t h u ỳ , H C G , L R H A
Phán đo án t hờ i g i a n r ụ ng t r ứ ng

N â ng c a o t ỷ l ệ t hụ t inh

D ù ng c á đ ự c đ ể t hử

Sa u 8-1 0 k iể m t r a s ự r ụ n g t r ứ ng c ủ a c á c á i
8
KiÓm t r a c ¸ t r − í c k h i v u è t t r ø n g
Thô t i n h n h© n t ¹ o
L a u k h « c ¸ b è m Ñ
Vu è t t r ø ng v µ o b ¸ t s ¹ c h
9
Thụ t i n h n hâ n t ạ o ( t i ế p )
Vuốt s ẹ (ti n h d ị c h )
T r ộ n 0 . 5 k g tr ứ n g + 1 m l
s ẹ k h uấ y đề u n h ẹ n h à n g
b ằ n g l ô n g g à h o ặ c th ì a
n h ự a 3 0 g i â y
Vuốt tr ứ n g c ủ a c á c á i
10
V u è t t i n h d Þ c h c ñ a c ¸ ® ù c
Thu t i n h = Tr ø n g + t i n h d Þ c h
11
T r ứ ng d í nh

v à o t h à nh c ủ a
b ì nh ấ p
T ạ i s a o p hả i k h ử t í nh d í nh c ủ a t r ứ ng
?
Phơng
Phơng
p há p
p há p
k hử
k hử
t í nh
t í nh
d í nh
d í nh
c ủ a
c ủ a
t r ứ ng
t r ứ ng
c á
c á
c hé p
c hé p
T r ứ ng d í nh
l ẫ n nh a u t ạ o
t h à nh c ụ c
c h ì m d ớ i đá y
b ì nh
T ỷ l ệ t h ụ t i nh v à
t ỷ nở t h ấ p
Phơng p há p k hử d í nh b ằ ng nớ c d ứ a

1%1%
}
|
0.5 ml sẹ + 200 g trứng
Đ ổ mộ t l ợ ng nh ỏ
n ớ c d ứa , k h u ấ y
đ ề u
N ớ c
d ứa
K h u ấ y sẹ v à trứng 3 0 gi â y
D ứa
T h ê m n ớ c d ứa ngậ p
trứng, k h u ấ y đ ề u 1 -2
p h ú t
R ử a trứng b ằ ng n ớ c
sạ c h , c h u y ể n v à o b ì nh
V e i s đ ể ấ p
T h ê m n ớ c d ứa ngậ p
trứng, k h u ấ y đ ề u 1 -2
p h ú t
12
Chuẩn
Chuẩn
b ị
b ị
n ớ c
n ớ c
d ứ a
d ứ a
t r ớ c

t r ớ c
k hi
k hi
k hử
k hử
d í nh
d í nh
t r ứ ng
t r ứ ng
c á
c á
c hé p
c hé p
Phơng p há p k hử d í nh t r ứ n g c á c hé p b ằ ng t a ni n
Nớc
k h ử 1
T r ứ n g
k h ô
1 1. 5
g i ờ
T r ứ n g
t r ơ n g
K h u ấ y n h ẹ n h à n g , đ ổ t h ê m n ớc k h ử
1 L
6 . 9 L
Nớc k h ử 1 = 4 0 g m u ố i + 3 0 g U r ê / 1 0 L n ớc
13
Ph−¬ng p h¸ p k hö d Ý nh c ¸ c hÐ p b » ng t a ni n (t i Õ p )
N−íc
k h ö 2

20 g i © y
N−íc
N−íc
N−íc k h ö 2 = 5 g t a n i n / 1 0 L n −íc
Trøng kh«
K hu Ê y ® Ò u , c hË m g¹ n b á n− í c b È n
N−íc khö 1
(40g muèi +
3 0g ® ¹ m
ur ª / 1 0 L
n − í c )
1 L
Trøng t r− ¬ ng
n− í c
6 , 9 L
1 – 1 , 5 gi ê
2 0 gi © y
n− í c
Ta ni n
(n −íc khö 2 )
n− í c
1 L
14
Êp t r ø n g

MËt ® é tr ø n g 1 v ¹ n / l Ý t n − í c

§i Ò u c h Ø n h l − u tè c

V Ö s i n h m ¹ n g tr µ n

B×nh Ê p t r ø ng
15
Êp t r ø n g
BÓ Ê p p h æ b i Õ n h i Ö n n a y
2 0 0 L c ã t h Ó Ê p 1 t r i Ö u t r ø n g
M¹ng trµn
2 0 0 L
K h u ng ® ì b Ó
Ê p
B×nh Ê p t r ø ng
16
Chăm s ó c c á b ộ t
Khi c á b ộ t hế t n o n ho à n g c ó
t hể c ho c á ă n
1 q u ả t r ứ n g / t r iệ u b ộ t / n g à y
S a n c á r a g ia i
S a u k hi n ở 3-4 n g à y c ó t hể t hả
c á b ộ t r a a o ơ n g .
Nuôi c á b ố m ẹ c h o đ ẻ t á i p h á t
C á c hé p c ó t hể đ ẻ 2 -3 l ầ n t r o n g 1 n ă m
S a u k hi c á đ ẻ x o n g t hả c á ở a o c ó n ớ c s ạ c h, s a u 1 n g à y
c ho c á ă n ( g iố n g n u ô i c hí n h v ụ )
S a u 4 0 -50 n g à y c ó t hể c ho c á đ ẻ l ạ i
17
Tỷ l ệ c á t h à n h t h ụ c 9 5 -1 0 0 %
T ỷ l ệ t hụ t in h : 8 0 - 1 0 0 %
T ỷ l ệ n ở : 9 0 - 1 0 0 %
N ă n g s u ấ t c á b ộ t : 5 8 v ạ n c á b ộ t / k g |
Một s ố c h ỉ ti ê u tr o n g s i n h s ả n c á c h é p
Xin

Xin
c h â n
c h â n
t h à nh
t h à nh
c ả m
c ả m
ơ n
ơ n
Đ
Đ
ặ t
ặ t
c â u
c â u
h ỏ i
h ỏ i
?
?
1
Thiết kế thí nghiệm nuôi cá
chép ở hộ nông dân
Yên Bái và Thái Nguyên
Lê Quang Hưng
Viện Nghiên cứu nuôi trồng
thuỷ sản I, Bắc Ninh
Mục đích
{ Dự án tập trung vào cá chép, một trong
những đối tượng cá nuôi phổ biến ở Việt
Nam, đặc biệt đối với vùng cao và đồng

bào dân tộc.
{ So sánh tốc độ sinh trưởng, sức sống của
cá chép các dòng ở địa phương và cá
chọn giống.
2
Ý nghĩa
{ Cá địa phương sinh trưởng tốt ở điều kiện sinh
thái của vùng đó?
{ Cá chọn giống sinh trưởng tốt trong điều kiện sinh
thái của địa phương?
{ Đánh giá hiện trạng nguồn gen cá chép và xây
dựng phương pháp nâng cao chất lượng giống cá
chép.
{ Từ đólựa chọn dòng cá chất lượng tốt, giúp nông
hộ nuôi cá có được con giống cá chép có chất
lượng cao với giá thành rẻ, lớn nhanh.
Loại cá chép
♀ Chép Chọn giống x ♂ Chép P3
♀ Indonesia x ♂ Chép P3
Cá chép địa phương (Yên Bái)
X
X
X
3
Địa điểm thí nghiệm
10Yên Bình- Yên Bái
40
Tổng số
10
Nghĩa Lộ- Yên Bái

10
Đại Từ- Thái Nguyên
10Tích Lương- Thái Nguyên
Số hộ
Địa điểm
Thí nghiệm nuôi cá
{ Phía Viện (dự án)
z Cung cấp miễn phí 3 loại cá chép
z Có hỗ trợ kinh phí thức ăn- Thức ăn có ở địa
phương (ngô, sắn )
z cung cấp sổ ghi chép thức ăn cho cá hàng ngày
z Thời gian cấp cá nuôi: khoảng từ 15/5/2006
z Mật độ nuôi: 0.3 con/m
2
(3con/10m
2
).
z Kiểm tra sinh trưởng cá định kỳ 2tháng/lần.
4
Thí nghiệm nuôi cá
{ Phía hộ dân
z Tẩy dọn ao, ruộng trước khi cá được thả
z Hàng ngày cho cá ăn
z Hàng ngày: Ghi chép loại thức ăn, số lượng
thức ăn vào sổ.
z Đảm bảo mật độ nuôi: 0.3 con/m
2
(3con/10m
2
).

z Không để cá thất thoát khi nước tràn bờ ao,
ruộng.
Thời gian tiến hành
{ 15/5/2006- tháng 11/2006.
5
Cộng tác viên
{ Nghĩa Lộ- Yên Bái
{ Công ty Thuỷ sản Yên Bái
{ Trung tâm Thuỷ sản Thái Nguyên.
XIN CHÂN THÀNH
CẢM ƠN!

1
Công nghệ sản xuất cá chép v1
Nguyễn Hữu Ninh
Trung tâm Quốc gia giống thuỷ sản nớc ngọt miền Bắc

1. Đặt vấn đề
Cá chép V1 có chất lợng di truyền cao, thích ứng với nhiều hình thức
nuôi của Việt Nam. Kết quả nuôi thơng phẩm cho thấy: Tốc độ tăng trọng của
cá chép V1 gấp từ 1,5- 3,0 lần so với cá chép trắng Việt Nam trong cùng điều
kiện nuôi dỡng. Cá một năm tuổi có kích cỡ trung bình 0,8- 1,0 kg/ cá thể. Nếu
nuôi tha có khả năng đạt 1,5- 2,0 kg/ cá thể. Đặc biệt cá chép V1 không chỉ là
đối tợng nuôi trong ao mà còn là một trong những đối tợng ở nuôi ruộng rất
hiệu quả. Do vậy từ năm 1995 trở lại đây, cá chép V1 đã làm sống lại phong
trào nuôi cá chép ở hầu hết các tỉnh miền Bắc nớc ta. Nhu cầu về con giống
hàng năm là khá lớn. Từ năm 2000 trở lại đây, lợng cá chép bột cần cho thị
trờng các tỉnh miền Bắc đã lên tới hàng trăm triệu con. Giá giao động từ 1- 7
triệu đồng/ một triệu cá bột. Cá hơng cỡ 1500- 1000 con/ kg giá thờng 80-
100 đồng/ con.

Nghiên cứu lai tạo và chọn giống cá chép đã dợc nhiều nớc trên thế giới
quan tâm nh: Liên xô (Liên Bang Nga), Hungaria, Trung Quốc Ngay từ
những năm 1970-1975, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thuỷ sản I cũng đã tập trung
công sức nghiên cứu đối tợng này. Viện đã nhập cá chép Hung, chép vàng
Indonexia. Hai dòng cá chép này cùng với cá chép trắng Việt Nam là những
nguyên liệu quý giúp cho việc tạo giống cá chép có chất lợng cao. Cá chép V1
là kết quả của chơng trình chọn giống cá chép và lu giữ nguồn gen thuỷ sản,
do Giáo s, Tiến sỹ Trần Mai Thiên nguyên Viện trởng chủ trì và tập thể cán bộ
công chức Viện nghiên cứu nuôi trồng thuỷ sản I thực hiện. Sau 15 năm gây tạo
và chọn giống đến năm 1998, cá chép V1 đã đợc Bộ thuỷ sản công nhận và cho
phổ biến rộng rãi trên toàn quốc. Công nghệ sản xuất cá chép V1 giống đã đợc
thử nghiêm bởi Dự án: Sản xuất thử - Thử nghiệm sản xuất cá chép V1 giống.
Cá chép V1 đã tập hợp đợc những đặc điểm di truyền quý của cá chép Việt
Nam, cá chép Hungary và cá chép Indonexia, cụ thể: Chất lợng thịt thơm ngon,
khả năng chống chịu bệnh tốt của cá chép Việt Nam. Thân ngắn và cao cùng với

2
khả năng tăng trọng nhanh của cá chép Hungary. Có khả năng đẻ sớm và trứng ít
dính của cá chép Indonexia.

2. quy trình công nhệ Sản xuất cá giống cá chép V1
Công nghệ sản xuất giống cá chép V1 đợc tóm tắt nh sau:


















Hình 1: Sơ đồ tóm tắt công nghệ sản xuất giống cá chép V1

Từng khâu trong công nghệ có thể đợc tiến hành nh sau:

+ Khâu thứ nhất: Nuôi vỗ cá bố mẹ
Chọn cá đa vào nuôi vỗ: Cá đợc đa vào nuôi vỗ phải là những cá thể có
ngoại hình đẹp, khoẻ mạnh không có biểu hiện mắc bệnh. Cá đực từ 0,8 kg/ cá
thể trở lên, cá cái từ 1,0 kg/ cá thể trở lên. Cá đực và cá cái đợc nuôi riêng ở các
ao khác nhau với mật độ: 1 kg/ 4-5 m
2
.
N
uôi vỗ cá bố
m
ẹ
Chọn cá cho đẻ, kích dục tố
Thu trứng và Sẹ, Thụ tinh và Khử dính
ơng cá bột lên cá hơng
ấp trứng

3

Thời gian nuôi vỗ: Cá đợc nuôi vỗ từ tháng 9 năm trớc đến tháng 2 năm
sau. Cuối tháng 2 hoặc đầu tháng 3 cá có thể bắt đầu sinh sản đợc (cá đẻ chính
vụ - vụ xuân). Sau khi cá đẻ chính vụ đa vào nuôi vỗ tối thiểu 45 ngày, cá sẽ tái
thành thục và đẻ tái phát. Cá có khả năng đẻ tái phát nhiều lần trong năm. Nhng
không nên cho cá đẻ tái phát đến lần thứ 3.
Chăm sóc: Liều lợng thức ăn chiếm 3- 5% trọng lợng quần đàn. Hàm
lợng đạm thô tổng số tôí thiểu từ 25- 28%. Thời kỳ nuôi vỗ tích cực hàm lợng
thức ăn đợc giảm dần từ 5%- 3% tuỳ thuộc vào thể trạng cá qua kiểm tra định
kỳ (1 tháng một lần). Thời kỳ nuôi vỗ thành thục thờng trớc khi cho cá đẻ từ
1- 1,5 tháng, đối với chính vụ và 10- 15 ngày với cá đẻ tái phát. Trong thời gian
nuôi vỗ thành thục cần cho cá ăn thêm mầm thóc với liều lợng 0,5-1,0 % trọng
lợng quần đàn/ ngày. Sau thời kỳ nuôi vỗ tích cực nhất thiết phải chặn cống
cấp nớc cho ao cá cái một cách kỹ càng không cho nớc dò rỉ vào ao, tránh cá
tự đẻ trong ao.
Tỷ lệ cá cái phát dục đạt 70-80%.
Sức sinh sản tơng đói 30000-80000trứng/ kg cá cái.

+ Khâu thứ hai: Chọn cá cho đẻ và kích dục tố
Chọn cá cho đẻ: Đối với cá cái ta chọn những cá thể bụng to mềm, phần
phụ sinh dục có mầu hồng. Lấy trứng kiểm tra thấy: Hạt trứng dời nhau, căng
đều, mầu trắng. Cá đực đợc chọn là những cá thể khi vuốt nhẹ bụng gần phần
phụ sinh dục có sẹ mầu trắng sữa chảy ra.
Kích dục tố: Kích dục tố thờng dùng là Luteotropin releasing hormoned-
TRP analog (LRH-A ) kết hợp với Domperidone (DOM - tên thơng mại:
Motilium- M) Liều lợng kích dục tố LRH-A: 30- 35 mg / 1kg (); 10- 15 mg/
1 kg () và DOM: 15 mg/ 1 kg (); 5 mg/ 1 kg ()
Tiêm kích dục tố: LRH-A và DOM đợc trộn lẫn ngay trớc khi tiêm cho
cá. Cá cái thờng đ
ợc tiêm 2 lần. Lần 1 tiêm 1/ 4- 1/ 5 lợng thuốc cần tiêm,
sau khoảng 6 đến 8 tiếng, tiêm mốt số thuốc còn lại. Cá đực thờng tiêm 1 lần

trớc khi tiêm lần 2 cho cá cái khoảng 2 tiếng.
Cá sẽ đẻ sau khi tiêm kích dục tố lần thứ 2 khoảng 6- 8 tiếng.