Bài giảng Khoa học đất
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (9.29 MB, 249 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI
KHOA KỸ THUẬT TÀI NGUYÊN NƯỚC
BỘ MÔN KỸ THUẬT TÀI NGUYÊN NƯỚC
MÔN HỌC
KHOA HỌC ĐẤT
(30T- 2 tín chỉ)
Giảng viên: Nguyễn Thị Hằng Nga
Email:
Điện thoại: 0912830426
HÀ NỘI, 2021
MỤC TIÊU CỦA MƠN HỌC
• Mơn học trang bị cho sinh viên các kiến thức về bản chất của
đất, là một thực thể tự nhiên và môi trường để cây phát triển.
• Ngồi ra, cịn trang bị các kiến thức liên quan đển quá trình
hình thành đất, giới thiệu các tính chất vật lý, hóa học, sinh học
cơ bản của đất, cũng như các chu trình chuyển hóa năng lượng
trong đất thông qua các mối quan hệ giữa đất, nước, khơng khí,
sinh vật, vi sinh vật.
• Thơng qua kiến thức môn học, sinh viên sẽ hiểu được tầm quan
trọng của đất và các ứng dụng khoa học đất trong các lĩnh vực
kỹ thuật tài nguyên nước, nông nghiệp và qui hoạch nông thôn.
NỘI DUNG MƠN HỌC
Chương
1
Nội dung
Chương 1. Đất, mơi trường để cây phát triển
Các nhân tố cần cho sự phát triển của cây trồng
Quan hệ giữa đất và rễ cây
Độ phì nhiêu và sức sản xuất của đất
2
Chương 2. Quá trình hình thành đất
2.1 Đá mẹ
2.2 Sự hình thành đất
2.3 Đất là thể tự nhiên
3
Chương 3. Đặc tính vật lý đất
4
Chương 4. Nước trong đất
5
Chương 5. Sinh học đất
5
Chương 6 Đặc tính hố học đất
7
Chương 7. Phân loại đất và đất Việt Nam
Giáo trình và sách tham khảo
[1] Khoa học đất (lưu hành nội bộ). Trường Đại học Thủy
lợi, Bộ môn Quản lý Tài nguyên Thiên nhiên
[2] Phản ứng của cây trồng với môi trường (lưu hành nội
bộ). Trường Đại học Thủy lợi, Bộ môn Quản lý Tài
nguyên Thiên nhiên
[3] Bài giảng quản lý cây trồng và đất, 2011
[4] Giáo trình Kỹ thuật nông nghiệp, NXBNN, Hà Nội, 2004
[5] Canh tác đất dốc bền vững NXBNN, 2005
Đánh giá
•
-
Điểm q trình: 30% (nội dung đánh giá)
Kiểm tra trên lớp
Tiểu luận- trình bày theo nhóm
Tham gia phát biểu trên lớp
Kiểm tra kết thúc mơn học
• Điểm thi kết thúc: 70%
- Hình thức thi: viết
- Thời gian: 60 phút
CHƯƠNG 1
ĐẤT, MÔI TRƯỜNG ĐỂ CÂY PHÁT TRIỂN
1.1. Chức năng của đất trong hệ sinh thái
2
1. Cung cấp nước, ôxi
và chất dinh dưỡng
cho thực vật.
1
2. Phân hủy chất hữu
cơ, chất thải.
5 Chức
năng của
đất trong
HST
4
3
3. Là môi trường cho
sinh vật đất phát
triển.
4. Cvà là một hệ thống
lọc quan trọng.
5
5. Là nền tảng định cư
và các hoạt động tổ
chức sản xuất.
1.2. Phẫu diện đất và lớp đất
1) Phẫu diện đất:
-
Mặt cắt thẳng đứng qua các lớp (mặt cắt đất).
-
Nhìn vào phẫu diện đất có thể thấy được: Lịch sử hình
thành và hướng phát triển.
2) Tầng đất
Lớp đất có cấu tạo và tính chất tương đối đồng nhất và
khác với các lớp đất tiếp giáp.
-
Tầng đất (solum) – Tầng trên của phẫu diện, chịu sự
phong hóa nhiều nhất.
1.2. Phẫu diện đất và lớp đất
2) Tầng đất
-
Tầng phong hóa (Regolith - mantle rock) – Phần bên trên
lớp đá cứng.
-
Đá mẹ (parent material) – Mỗi loại đất đều được hình
thành nhờ q trình phong hóa từ một loại đá nhất định.
-
Đá gốc (bed rock) – Tầng đá cứng.
1.2. Phẫu diện đất và lớp đất
Phẫu diện đất:
Tầng A
Tầng đất
Tầng B
Tầng phong hoá
Tầng C
Tầng đá cứng
1.2. Phẫu diện đất và lớp đất
Các tầng đất
Phẫu diện
1.2. Phẫu diện đất và lớp đất
Phẫu diện và tầng đất
A00
Cành khô lá rừng, các chất hữu cơ mới phân giải
A0
Tầng chất mùn màu xám
A1
Tầng chất sẫm (chứa rất nhiều mùn)
A2
Tầng rửa trôi màu sáng nhạt hơn tầng trên
A3
Tầng chuyển tiếp sang B, chủ yếu giống tầng A
B1
Tầng quá độ sang B, chủ yếu giống tầng B
B2
Tầng tích tụ màu nâu hoặc nâu đỏ
B3
Tầng chuyển tiếp sang C
C
Tầng mẫu chất
D
Tầng đá mẹ
1.3. Thành phần cơ bản của đất
1.3. Thành phần cơ bản của đất
1.3. Thành phần cơ bản của đất
1) Thành phần khoáng chất:
•
Chiếm < 50% thành
phần của đất.
•
Gồm có nhiều khống
chất khác nhau.
•
Gồm các hạt có kích
cỡ khác nhau (nhỏ
đến rất nhỏ).
•
Phụ thuộc vào địa
chất của vùng/đá gốc.
1.3. Thành phần cơ bản của đất
2) Chất hữu cơ:
•
•
•
Chiếm tỷ trọng nhỏ,
nhưng ảnh hưởng rất
lớn đến tính chất đất.
Do sự phân hủy chất
xác động thực vật + các
hợp chất hữu cơ dưới sự
trợ giúp của các vi sinh
vật đất.
Là thành phần tồn tại có
tính nhất thời của đất.
1.3. Thành phần cơ bản của đất
2) Chất hữu cơ:
-
Chức năng của chất hữu cơ trong đất:
(1) Ổn định cấu trúc của đất, làm cho đất dễ sử dụng hơn;
(2) Tăng khả năng trữ nước của đất (Tăng lượng nước trong
đất);
(3) Là nguồn cung cấp dinh dưỡng chủ yếu cho cây trồng;
(4) Là nguồn thức ăn chính cho vi sinh vật đất.
1.3. Thành phần cơ bản của đất
3) Nước trong đất
•
Phụ thuộc vào lượng
nước và độ rỗng
trong đất.
•
Khơng phải tồn bộ
nước trong đất cây
đều có thể hút được.
1.3. Thành phần cơ bản của đất
3) Khơng khí trong đất
•
Biến thiên nhiều theo
khơng gian và thời
gian.
•
Có độ ẩm lớn.
•
Nồng độ CO2 lớn.
•
Nồng độ O2 thấp.
1.4. Vai trị của đất đối với cây
•
Giá thể cho cây phát triển
•
Cung cấp chất dinh dưỡng
•
Cung cấp nước
•
Cung cấp ôxi, CO2
1.4. Vai trò của đất đối với cây
1) Giá thể cho cây phát triển
-
Cây trồng sử dụng các chất dinh dưỡng của đất thông
qua rễ cây.
-
Rễ cây cắm sâu vào đất
để đứng vững trong thời
gian sinh trưởng và phát
triển.
-
Những cây lâu năm không
tái lập bộ rễ như cây hàng
năm.
1.4. Vai trò của đất đối với cây
1) Giá thể cho cây phát triển
-
Sự phân bổ rễ cây trong đất, phụ thuộc:
+ Thành phần cơ giới;
+ Cấu trúc đất;
+ Sự phát triển của các tầng sét: khả
năng đâm sâu của đất.
Quan sát hệ rễ cái 2 tuần tuổi của cây
đậu nành, ta thấy có rất nhiều chi nhỏ
trong hệ rễ cái phân thành nhiều nhánh
trong đất (Tỉ lệ ghi bên phải tính bằng
đơn vị inch).
1.4. Vai trò của đất đối với cây
1) Giá thể cho cây phát triển
-
Ảnh hưởng của thành phần cơ
giới tới rễ cây:
Cả hai loại đất đều cung cấp đủ
ôxy và nước cho cây nhưng đất
thịt màu mỡ hơn đất cát nhiều.
(Redmond. 1954.)
1.4. Vai trò của đất đối với cây
2) Cung cấp chất dinh dưỡng:
+ Tạo nên sinh khối;
+ Nguyên tố đa lượng: N, P, K, Mg, Ca, S
+ Nguyên tố vi
lượng: B, Cl, Cu,
Fe, Mn, Bo, Zn,
Co
+ Bộ rễ cây hút
dinh dưỡng ở
dạng ion
1.4. Vai trò của đất đối với cây
2) Cung cấp chất dinh dưỡng:
