Kỹ thuật trồng cây
mỡ
I. Đặc điểm hình thái
Mỡ là cây gỗ lớn thường xanh cao tới 25-30m, đường kính
ngang ngực 30 cm và có thể tới 50-60 cm. Thân tròn rất thẳng,
vỏ màu xám bạc, thịt màu trắng có mùi thơm. Màu cao dưới
cành đạt tối thiểu 3/4 chiều cao cây.Thân cây đơn tr
ục, một ngọn
chính, lúc non có hình tháp. Cành nhỏ mọc quanh thân. Lá đơn
mọc cách, phiến lá hình trứng, gân nổi rõ ở cả 2 mặt, cuống lá
mảnh. Hoa lưỡng tính, to, màu trắng phớt vàng mọc đơn độc ở
đầu cành. Quả kép hình trụ. Hạt màu đỏ, nhẵn bóng, có mùi
thơm .
II. Đặc điểm sinh thái, lâm sinh
Cho đến nay, cây mỡ trong rừng nguyên sinh không phát hiện
được mấy. Những quần thụ mỡ còn gặp đều là thuần loại thứ
sinh phục hồi sau nương rẫy và nh
ững rừng trồng. Trong rừng tự
nhiên mọc xen với kháo, giổi, chò nâu, vạng trứng…
Mỡ thích hợp với nhiệt độ trung bình năm 22-24 oC, lượng m
ưa
từ 1400-2000 mm/năm và độ ẩm không khí tr
ên 80%. Tuy nhiên
cây con mới trồng nếu gặp sương muối, nhiệt độ xuống thấp
cũng bị hại, táp lá, héo ngọn.
Mỡ thường phân bố ở độ cao 300-400 m trở xuống, trong các h
ệ
đồi bát úp, sinh trưởng tốt trên các đất Jeralit đỏ vàng, sâu, ẩm,
mát, thoát nước, nhiều mùn, phát triển trên phiến thạch, mica,
sét, Gneis, poócphia. Tốt nhất là trên đ
ất rừng vừa mới khai thác
xong. Không trồng được mỡ trên đất cỏ tranh, đất đồi trọc.
Mỡ là cây ưa sáng, khi nhỏ cần ánh sáng yếu. Vào mùa hè có
ánh sáng mạnh cũng cần có độ che thích hợp thì mới sinh trư
ởng
tốt. Lớn lên đòi hỏi nhiều ánh sáng. Hệ rễ rất phát triển, rễ cọc
ăn sâu 2-3 m. Rễ ngang nhiều nhánh và ăn khá dài ra các hướn
g,
song tập trung ở tầng đất mặt ở độ sâu khoảng 10-30 cm. M
ỡ tái
sinh tự nhiên ít, chỉ thấy ở nơi thảm tươi thưa. Có khả năng tái
sinh trồi khoẻ. Hàng năm mỡ ra hoa tháng 2-4, quả chín tháng 8-
9.
Mỡ là cây đặc hữu của miền bắc Việt Nam, phân bố nhiều ở
vùng Yên Bái, Hà Giang, Tuyên Quang, Phú Thọ vào đ
ến Thanh
Hoá, Hà Tĩnh, rải rác đến tận Quảng Bình.
III. Giá trị kinh tế
Gỗ mỡ trắng hoặc vàng nhạt, mềm nhẹ, tỷ trọng ở độ ẩm 15% l
à
0,480. Dăm mịn, thịt đều, ít co rút, nứt nẻ, ít bị mối mọt và m
ục.
Chịu được mưa nắng, dễ cưa xẻ, bào trơn, tiện, chạm trổ, bắt
sơn, đóng đinh. Là loại gỗ tốt được nhân dân ưa chuộng.
Thường gỗ mỡ được dùng vào nhiều công việc: Làm cột, kèo
nhà, làm đồ mộc, bàn ghế, gường, tủ, công nghệ dán lạng, bút
chì.
IV. Kỹ thuật gieo trồng
1. Thu hái hạt giống:
Hạt được thu hái trong vòng tháng 8-9. Khi chín quả chuyển từ
màu xanh sang xám, có đốm trắng, lác đác có một số quả lẻ.
Tách quả ra, hạt đỏ tươi, vỏ cứng màu đen, nhân trắng có tinh
dầu.
Khi chín, nẻ, thường bị chim ăn lớp thịt mềm ở ngoài làm rơi
rụng hết hạt, do vậy đến mùa thu hái cần thường xuy
ên quan sát.
Cần thu hái ngay quả lúc mới bắt đầu chín nứt. Quả lấy về ủ
thành đống cao dưới 50 cm trong 2-3 ngày. Hàng ngày đảo quả
cho chín đều. Phơi quả trong nắng nhẹ hoặc trong râm cho nứt
hẳn ra. Tách quả ra lấy hạt đỏ. Ngâm hạt đỏ trong nước lã, chà
sạch lớp cùi ngoài, rửa thật sạch lấy toàn hạt đen. Hong n
ơi râm
mát cho ráo nước rồi đem sử dụng.