Đề cương phương pháp dạy học Toán học
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.04 MB, 33 trang )
CHƯƠNG 1 BỘ MƠN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
1. Trình bày đối tượng của Toán học và đối tượng của Phương pháp dạy học mơn
Tốn.
Đối tượng của Tốn học: chỉ có hai loại: những số; những đối tượng hình học.
Mơn Tốn đề cập chủ yếu là mối quan hệ giữa những số và những đối tượng hình học.
Đối tượng của PPDH mơn Tốn: là q trình dạy học mơn Tốn, về thực chất là
q trình giáo dục thơng qua việc dạy học mơn Tốn.
Q trình dạy học mơn Tốn có hai loại nhân vật: thầy và trị, trong đó thầy giữ
vai trò điều khiển còn trò là chủ thể của quá trình học tập, chủ thể này hoạt động một cách
tự giác, tích cực, chủ động và sáng tạo. Từ hai loại nhân vật này nảy sinh nhiều mối quan
hệ: quan hệ giữa thầy với cá nhân trò, giữa thầy với tập thể trò, giữa cá nhân trò với cá nhân
trò, giữa cá nhân trị với tập thể trị. Do đó có sự giao lưu trong các mối quan hệ đó.
Quá trình dạy học bao gồm việc dạy (hoạt động và giao lưu của thầy) và việc học
(hoạt động và giao lưu của trò) mà đối tượng chiếm lĩnh của việc học là nội dung mơn học,
cịn bản thân việc học lại là đối tượng điều khiển của việc dạy.
Quan hệ giữa việc dạy, việc học và nội dung dạy học có
thể biểu diễn dưới dạng sơ đồ:
Trong q trình dạy học, nội dung nằm trong mối liên hệ
hữu cơ giữa ba thành phần cơ bản: mục tiêu – nội dung – phương
pháp.
o
Mục tiêu dạy học là hình thành cho học sinh kiểu nhân
cách mà xã hội đòi hỏi.
o
Nội dung dạy học là mơn Tốn.
o
Phương pháp dạy học là cách thức hoạt động và giao lưu
của thầy gây nên những hoạt động và giao lưu cần thiết của trò nhằm
đạt được các mục tiêu dạy học.
Trong phương pháp dạy học, ta cần chú ý tới điều kiện dạy học, là những điều kiện về
cơ sở vật chất, về tự nhiên, chính trị, xã hội, quỹ thời gian,… Phương pháp dạy học không
thể mang lại hiệu quả mong muốn nếu các điều kiện này không được chú ý đúng mức. Các
thành phần cơ bản của quá trình dạy học tác động lẫn nhau, quy định lẫn nhau, trong đó mục
tiêu giữ vai trò chủ đạo. Mối quan hệ giữa ba thành phần này biện chứng với nhau. Trong
điều kiện nào đó, phương pháp dạy học có thể có tác động tích cực trở lại mục tiêu và nội
dung. (Ví dụ: việc sử dụng máy tính bỏ túi như phương tiện dạy học trong nhà trường có tác
dụng điều chỉnh mục tiêu dạy học số học: khơng u cầu kĩ năng tính tốn không máy trên
những số liệu quá cồng kềnh. Đồng thời việc này cũng làm thay đổi nội dung: đưa thêm phần
dạy học sử dụng máy tính bỏ túi vào mơn Toán.)
2. Nhiệm vụ của lĩnh vực nghiên cứu phương pháp dạy học tốn học là gì?
Nhiệm vụ tổng thể là: nghiên cứu những mối liên hệ có tính quy luật giữa các thành
phần của q trình dạy học mơn Toán, trước hết là giữa mục tiêu, nội dung và
phương pháp dạy học, nhằm nâng cao hiệu quả của việc dạy học mơn Tốn theo các
mục tiêu đặt ra.
Lĩnh vực nghiên cứu PPDH mơn Tốn phải giải đáp các câu hỏi:
- Dạy học Tốn để làm gì? (làm rõ mục tiêu)
- Dạy học những gì trong khoa học Tốn học? (xác định rõ nội dung)
- Dạy học mơn Tốn như thế nào? (nghiên cứu phương pháp: những nguyên tắc,
phương pháp, hình thức tổ chức, phương tiện dạy học mơn Toán)
- Các nhiệm vụ cơ bản:
+) Xác định mục tiêu mơn Tốn: có thể nghiên cứu giải đáp những câu hỏi như:
Cần trang bị cho thế hệ trẻ Việt Nam một học vấn Toán học như thế nào để đáp
ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; yêu cầu của nền kinh tế tri thức?
u cầu, nhiệm vụ của mơn Tốn ở mỗi cấp, mỗi lớp, mỗi trường như thế nào?
Yêu cầu, nhiệm vụ của mơn Tốn về một số phương diện như phát triển năng lực
trí tuệ, bồi dưỡng tư duy, hình thành thái độ như thế nào?
+) Xác định nội dung mơn Tốn: Ví dụ về một số vấn đề để xác định nội dung mơn
Tốn qua các thời kỳ:
Những yếu tố đại số nào cần được đưa vào cấp 1 ở Việt Nam?
Những yếu tố thống kê mô tả nào cần được đưa vào trường phổ thông cơ sở?
Nội dung mơn Tốn cần được thay đổi như thế nào trong điều kiện đưa Tin học
vào nhà trường phổ thông?
Để đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, nội dung chương trình và sách
giáo khoa mơn Tốn trường THCS nước ta cần tuân thủ theo những định hướng nào?
+) Nghiên cứu phương pháp dạy học mơn Tốn: có thể nghiên cứu giải đáp các câu
hỏi như:
Cần đổi mới PPDH mơn Tốn theo định hướng nào?
Làm thế nào để dạy tự học trong quá trình dạy học?
sử dụng trắc nghiệm trong dạy học mơn Tốn như thế nào?
Xây dựng và sử dụng phòng học bộ mơn Tốn như thế nào?
Sử dụng máy tính điện tử như cơng cụ dạy học trong mơn Tốn như thế nào?
Giáo dục duy vật biện chứng thông qua mơn Tốn như thế nào?
Hình thành những biểu tượng hình học khơng gian trong mơn Tốn ở trường tiểu
học như thế nào?
Dạy học phương trình và bất phương trình như thế nào?
Thực hiện dạy học phân hóa nội tại như thế nào để có thể phát hiện và bồi dưỡng
học sinh giỏi Tốn?
3.
Nhiệm vụ mơn PPDH mơn Toán trong nhà trường Sư phạm
Trang bị những tri thức cơ bản về dạy học mơn Tốn: Cần truyền thụ cho giáo
sinh trước hết là các tri thức sau:
o
Những hiểu biết đại cương về PPDH mơn Tốn với tư cách vừa là một lĩnh vực
nghiên cứu vừa là một môn học trong nhà trường sư phạm: đối tượng, nhiệm vụ, phương
pháp nghiên cứu của nó với những lĩnh vực khoa học khác.
o
Những tri thức cơ bản về mục tiêu, nội dung, các ngun tắc và phương pháp dạy
học mơn Tốn. Đặc biệt, người thầy giáo cần nắm vững chương trình và SGK Tốn ở nhà
trường phổ thơng, kể cả các cấp mà mình khơng trực tiếp giảng dạy.
o
Những tri thức cụ thể về việc lập kế hoạch dạy học, chuẩn bị và tiến hành từng
tiết lên lớp.
o
Những tri thức về việc sử dụng những yếu tố lịch sử phục vụ dạy học mơn Tốn.
Rèn luyện những kỹ năng cơ bản về dạy học mơn Tốn: Cần rèn luyện cho giáo
