Giải pháp mới cho vùng cơ tim bị
thiếu máu
Tuần hoàn bàng hệ là các mạch máu mới phát triển
nối thông giữa các động mạch bình thường với các
động mạch bị hẹp hoặc tắc nhằm cung cấp máu cho
các cơ quan, tổ chức do nhánh động mạch đó chi
phối. Khi các mạch cung cấp máu cho cơ tim hay
các chi bị tổn thương quá nặng, không thể phẫu
thuật hay can thiệp như cách thông thường được thì
các nhánh tuần hoàn bàng hệ này có thể đủ để làm
giảm các biến chứng (như đau thắt ngực hay đau,
hoại tử chân) và cũng làm hạn chế đáng kể tổn
thương cơ tim khi nhánh động mạch bị tắc.
Vai trò của các mạch máu được hình thành nuôi
cơ tim
Sự h
ình thành
các m
ạch máu
nuôi dư
ỡng
Các mạch máu bàng hệ có thể tồn
tại từ trước dưới dạng một khoang
ảo không có chức năng gì nhưng
cũng có thể mới được hình thành do nhu cầu của cơ
thể dưới sự kích thích của một số yếu tố nhất định.
Khi một nhánh động mạch bị hẹp từ từ tăng dần sẽ
xuất hiện sự chênh lệch về áp lực giữa áp lực trong
nhánh động mạch bình thường (áp lực bình thường)
và áp lực trong nhánh động mạch bị hẹp nặng hoặc
tắc (áp lực thấp) khi đó sẽ mở các mạch bàng hệ có
từ trước hoặc tân tạo mạch máu mới dưới sự kích
thích của các yếu tố được sinh ra do thiếu máu.
Các yếu tố liên quan đến hình thành tuần hoàn bàng
hệ do thiếu máu vẫn chưa được hiểu biết một cách
đầy đủ. Nhiều nghiên cứu cho thấy tuổi tác và tăng
lipid máu có thể làm ảnh hưởng đến sự hình thành
tuần hoàn bàng hệ.
Làm thế nào để tân tạo các mạch máu nuôi vùng
cơ tim bị thiếu máu?
vùng cơ tim b
ị
thiếu máu.
Sự đáp ứng sinh lý bình thường
của tế bào cơ tim với thiếu máu
nặng thoáng qua rất phức tạp, các
tế bào có thể giảm co bóp hoặc bị
“đông miên”. Thêm vào đó, các
chức năng bên trong tế bào có thể
làm tăng nhạy cảm với các yếu tố
tăng trưởng, làm kích thích các gen
tạo mạch máu, tăng sản xuất các
yếu tố tăng trưởng nội mạc mạch
máu (VEGF) và các yếu tố tăng trưởng khác. Kích
thích trực tiếp các gen tạo mạch máu bởi làm tăng sự
di trú, tăng sinh tế bào nội mạc và tế bào cơ trơn
trong các cấu trúc mạch máu ở gần, cũng như các tế
bào gốc trong tủy xương và trong máu ngoại vi có
thể biến đổi thành các thành phần của mạch máu. Có
một số lượng rất lớn các yếu tố tăng trưởng tham gia
vào quá trình phức tạp này và thường có sự tương
tác giữa các thành phần với nhau.
Các yếu tố tăng trưởng nội mạc mạch máu có thể
sinh ra mạch máu đã được nghiên cứu và đưa vào
điều trị, mở ra nhiều hy vọng cho các bệnh nhân bị
thiếu máu cơ tim nặng. Người ta tiến hành tiêm các
yếu tố tăng trưởng nội mạc mạch máu cho bệnh
nhân và thấy rằng: Hơn 95% các bệnh nhân đau
Mạch máu đư
ợc
tái tạo nuôi v
ùng
cơ tim b
ị thiếu
máu.
chân khi nghỉ không có loét và hoại tử chi đã có biểu
hiện cải thiện triệu chứng và các tiêu chuẩn để đánh
giá khách quan sự tưới máu ở vùng mạch máu bị tắc.
Những lợi ích lâm sàng này kéo dài ít nhất 2 năm.
Các bệnh nhân có loét và hoại tử thì có đáp ứng rất
khác nhau. Những bệnh nhân trẻ và những người có
động mạch phía sau chỗ tắc còn thông có đáp ứng
tốt hơn.
Các bệnh nhân có thiếu máu cơ tim nặng có thể đáp
ứng với phương pháp điều trị này. Hiện tượng đau
ngực thường bắt đầu giảm sau 2 tuần và cải thiện tối
đa sau 2-3 tháng. Tất cả các bệnh nhân lấy vào
nghiên cứu đều có đau ngực mức độ 4 trước khi điều
trị, sau 6 tuần mức độ đau ngực trung bình là 0,7.
Thú vị là cải thiện cả thiếu hụt tưới máu cơ tim cố
định và thoáng qua.
Những triển vọng cho một phương pháp điều trị
mới
Các yếu tố tăng trưởng được sử dụng để kích thích
tân tạo mạch máu ở vùng cơ tim bị thiếu máu có thể
làm phát triển mạnh các tế bào ung thư ở người bệnh
ung thư, nguy cơ xuất huyết các mạch máu ở mắt
người bệnh tiểu đường và cũng như các biến chứng
đặc trưng khác của các yếu tố tăng trưởng. Dùng
đường tĩnh mạch các chất này cũng gây lo ngại,
nhưng chỉ dùng trong thời gian ngắn có thể giảm
thiểu các tác dụng không mong muốn. Tiêm trực tiếp
các yếu tố tăng trưởng vào cơ tim bằng ống thông
qua da có kết quả tương tự như với dùng phẫu thuật.
Do vậy cần phải cân nhắc giữa những lợi ích lâm
sàng có thể mang lại với những nguy cơ lâu dài của
cách điều trị này. Tuy nhiên, ban đầu nên thận trọng
chỉ điều trị cho các bệnh nhân bị đau ngực nặng cho
đến khi sự an toàn lâu dài được khẳng định.
Rõ ràng việc sử dụng các yếu tố tăng trưởng để tân
tạo mạch máu là một hướng điều trị mới có nhiều
triển vọng cho các bệnh nhân bị thiếu máu cơ tim
hay thiếu máu chi nặng mà không thể phẫu thuật bắc
cầu hay can thiệp mạch máu qua da như cách thông
thường được. Nhưng việc áp dụng rộng rãi phương
pháp mới này cho các bệnh nhân thì cần phải chờ kết
quả từ các nghiên cứu với số lượng lớn bệnh nhân
trong khoảng thời gian đủ dài để tìm hiểu rõ tỷ lệ các
tác dụng không mong muốn có thể xảy ra.