Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

PHN 1: Lí LUẬN CHUNG
I. Lí do chọn chuyên đề:
(em nghe hơi cộc, anh diễn đạt lại cho mềm tí)Trong những năm qua để đáp ứng
yêu cầu đổi mới giáo dục, phát huy vai trò chủ động, sáng tạo của người thầy, khả
năng độc lập, chủ động tiếp thu kiến thức của học sinh, ngành giáo dục đã triển khai
dạy học theo chủ đề. Song trong q trình thực hiện giáo viên cịn gặp nhiều khó khăn,
cịn chưa hiểu chủ đề dạy học là gì? Cách xây dựng một chủ đề dạy học như thế nào?
Cách soạn, giảng như thế nào?
Thực hiện sự chỉ đạo của phòng GD&ĐT Kiến Xương, cùng với sự giúp đỡ của
các đồng chí trong tổ cán sự bộ mơn Tốn, tổ KHTN trường THCS Quốc Tuấn xây
dựng chun đề “ Dạy học theo chủ đề mơn Tốn ở trường THCS” với hy vọng cùng
đồng chí, đồng nghiệp trao đổi, đóng góp ý kiến để có những phương pháp xây dựng
và thực hiện dạy học theo chủ đề một cách hiệu quả, chuẩn bị tốt cho việc tiếp cận với
chương trình SGK mới vào năm 2018.

II. Mục đích của chuyên đề:

<= - Trao đổi cách xây dựng chủ đề dạy học phù hợp điều kiện, cơ sở vật chất, thiết
bị dạy học, đối tượng học sinh mà vẫn đảm bảo dạy học theo chuẩn kiến thức, kỹ năng
và khung chương trình quy định. Đồng thời phát huy vai trị chủ đạo của người thầy và
tính chủ động của học trị, qua đó hệ thống được kiến thức một cách xâu chuỗi, giúp
học sinh nắm vững và vận dụng kiến thức một cách sáng tạo hơn.
- Góp phần vào việc xây dựng “ Kế hoạch dạy học” bộ mơn Tốn ở các trường THCS
trong huyện.

III. Giải pháp thực hiện :
1. Khái niệm chủ đề dạy học:
Chủ đề dạy học là tập hợp các đơn vị kiến thức gần nhau, có mối liên hệ về lí
luận và thực tiễn trong một môn học hoặc nhiều môn học để xây dựng thành 1 chủ đề.

2. Khái niệm dạy học theo chủ đề:
Dạy học theo chủ đề ( Themes based learning) là phương pháp tìm tịi những
khái niệm, tư tưởng, đơn vị kiến thức, nội dung bài học, chủ đề,… có sự giao thoa,
tương đồng lẫn nhau, dựa trên cơ sở các mối liên hệ về lí luận và thực tiễn được đề cập
đến trong các môn học làm thành nội dung học trong một chủ đề có ý nghĩa hơn, thực
tế hơn, nhờ đó học sinh có thể tự hoạt động nhiều hơn để tìm ra kiến thức và vận dụng
vào thực tiễn sáng tạo hơn.
1


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

3. Nhng nột đặc trưng cơ bản của dạy học theo chủ đề:
Dạy học theo chủ đề theo chương trình, SGK có những yêu cầu khác với dạy
học theo bài thông thường của chương trình, SGK hiện hành. Điều này được thể hiện ở
một số điểm sau:
- Vấn đề học tập, nghiên cứu trong chủ đề phải là một vấn đề cơ bản của chương
trình có mối liên hệ mật thiết với nhau, có những điểm tương đồng về nội dung kiến
thức, về thiết bị, thí nghiệm thực hành. Khi hình thành chủ đề thì tạo ra một chuỗi các
vấn đề học tập cần giải quyết. Khi giải quyết được nhiệm vụ học tập đó sẽ tạo thành
một nội dung hồn chỉnh, tồn diện cả chiều dọc lẫn chiều ngang của chủ đề.
- Nội dung các chủ đề giúp học sinh hiểu biết những vấn đề cơ bản trong chương
trình, SGK, có khả năng củng cố, sử dụng kiến thức đó để tổng kết, hệ thống hóa chuỗi
kiến thức khơng chỉ ở một mơn học mà các mơn học có liên quan ( chủ đề liên môn).
Như vậy dạy học theo chủ đề không chỉ tạo ra húng thú, niềm đam mê, năng lực học
tập mà cịn hình thành cho học sinh năng lực tự học, tự tìm tịi nghiên cứu phù hợp với
trình độ, yêu cầu cần đạt của chương trình, SGK.
- Căn cứ vào yêu cầu của chương trình để lựa chọn những nội dung, những đơn
vị kiến thức, có thể mở rộng, đi sâu vào một vấn đề. Nội dung của chủ đề không dừng
lại ở mức độ yêu cầu học sinh nhận biết mà phải thông hiểu và biết vận dụng, vận dụng

ở cấp độ cao, đồng thời biết phân tích, tổng hợp, đánh giá. Như vậy dạy học theo chủ
đề không chỉ nhằm cung cấp kiến thức mà mục tiêu là hình thành năng lực và phẩm
chất người học.
- Các chủ đề dạy học ở trường phổ thông phải chú trọng đến việc giáo dục thái
độ, tình cảm, tư tưởng, kỹ năng sống, phát triển năng lực người học, quán triệt nguyên
lý học đi đôi với hành.
4. Những thuận lợi, khó khăn trong việc dạy học theo chủ đề
- Thuận lợi:
+ Có sự chỉ đạo của các cấp quản lí giáo dục từ bộ giáo dục, sở giáo dục đến
phòng giáo dục và các nhà trường.
+ Giữa các bài học trong chương trình (cùng một khối lớp hoặc trong các khối
lớp của bậc THCS) có nhiều bài có mối quan hệ chặt chẽ, GV dễ dàng trong việc chọn
chủ đề để xây dựng chủ đề dạy học.
+ Các bộ mơn tự nhiên có nội dung phong phú, nguồn tài liệu dồi dào để HS tìm
hiểu, GV tham khảo trong việc tổ chức cho HS học tập.
+ Là môn khoa học tự nhiên nên gắn liền với thực tiễn, đây chính là định hướng
để học sinh vận dụng kiến thức đã học vào thực tế.
2


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

- Kho khn:
+ Trước hết là nhận thức, là ý thức. Đổi mới bao giờ cũng gây khó khăn cho GV
vì thay đổi một thói quen đã thực hiện trong một q trình dài là điều khơng dễ.
+ Khơng có sẵn chương trình từ SGK, SGV mà GV tự biên soạn, cấu trúc lại
chương trình. Những gì cần lược bỏ, những gì cần tích hợp vào,… tự GV quyết định.
+ Mỗi chủ đề thường được thực hiện trong nhiều tiết. Thế nhưng khoảng cách
thời gian giữa các tiết khơng gần nhau, do đó việc thể hiện xâu chuỗi kiến thức bị gián
đoạn.

+ Việc tự học, tự nghiên cứu theo SGK còn hạn chế do SGK chưa được biên
soạn lại theo chủ đề dạy học. Tỉ lệ HS tích cực, chủ động trong học tập cịn q ít đã
làm ảnh hưởng lớn đến chất lượng tiết học.
5.Các bước xây dựng một chủ đề dạy học:
Bước 1: Xác định chủ đề: ( Đặt tên cho chủ đề)
Căn cứ vào chương trình, SGK của mơn học, giáo viên hoặc nhóm chun mơn
có thể xác định nội dung kiến thức liên quan với nhau được thể hiện ở một số bài hiện
hành. Từ đó xây dựng thành một vấn đề chung để tạo thành một chủ đề dạy học, và đặt
tên cho chủ đề
Như vậy một chủ đề dạy học có ít nhất từ 2 tiết trở lên, có thể ở một khối lớp
hoặc ở nhiều khối lớp.
Ví dụ: Chương II: Hình học 9: Với các bài “ vị trí tương đối của đường thẳng và
đường trịn” “tiếp tuyến chung của đường tròn” “ Dấu hiệu nhận biết tiếp tuyến”; “
Tính chất hai tiếp tuyến cắt nhau” ta xây dựng chủ đề “ Tiếp tuyến của đường tròn”.
* Lưu ý: - Tên chủ đề phải bao quát được nội dung của chủ đề.
- Không lấy tên chương đặt tên cho chủ đề.
- Giáo án soạn phải khớp với chủ đề đã xây dựng trong KHDH.
- Không phải bài nào cũng xây dựng được chủ đề dạy học.
Bước 2: Xác định những nội dung liên quan giữa các đơn vị bài học, cấu trúc lại
chương trình:
* Xác định chuẩn kiến thức, kỹ năng:
Xác định chuẩn theo chương trình hiện hành về kiến thức, kỹ năng, thái độ cần
đạt được của chủ đề và mức độ của các đơn vị kiến thức trong một chủ đề. Từ đó xác

3


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

nh cỏc nng lực và phẩm chất được hình thành cho học sinh trong chủ đề sẽ xây

dựng.
* Xác định thời lượng của chủ đề:
Giáo viên phải xác định được chủ đề xây dựng là bao nhiêu tiết học, thứ tự các
tiết.
( Số tiết học trong chủ đề khơng được ít hơn hoặc vượt quá tổng số tiết của các
bài gộp lại thành chủ đề) số lượn tiết học trong một chủ đề không nên qúa nhiều
* Xác định nội dung kiến thức liên quan, cấu trúc lại chương trình:
Giáo viên cần xác định những nội dung của chủ đề nằm trong bài nào, chương
nào của SGK hiện hành. Sắp xếp theo trình tự kiến thức từ dễ đến khó, từ đơn giản
đến phức tạp, sắp xếp thứ tự các tiết học theo trình tự kiến thức.
Ví dụ: Chương II - Hình học 9 cấu trúc lại như sau:
Chương trình hiện hành
Tiết 18: Sự xác định đường trịn.
Tính chất đối xứng.

Cấu trúc lại chương trình
Chủ đề 1:(2tiết): Cách xác định đường
tròn.
Tiết 1: Sự xác định đường trịn.
Tiết 19: Luyện tập
Tiết 2: Tính chất đối xứng của đường trịn.
Tiết 20: Quan hệ đường kính và dây của Chủ đề 2:(4tiết): Quan hệ giữa hai dây
đường tròn.
của đường tròn.
Tiết 1: Quan hệ về độ dài giữa hai dây.
Tiết 21: Luyện tập
Tiết 22: Liên hệ giữa dây và khoảng cách Tiết 2: Luyện tập.
Tiết 3: Quan hệ vng góc giữa đường.
đến tâm.
kính và dây.

Tiết 23: Luyện tập
Tiết 4: Luyện tập + Kiểm tra chủ đề (15’)
Tiết 24: Vị trí tương đối của đường thẳng Chủ đề 3:(4 tiết): Vị trí tương đối của
và đường trịn.
đường thẳng và đường trịn. Đường trịn
Tiết 29; 30: Vị trí tương đối của hai đường với đường tròn.
Tiết 1; 2: Vị trí tương đối.
trịn.
Tiết 3: Các hệ thức.
Tiết 31: Luyện tập
Tiết 4: Luyện tập.
Tiết 25: Các dấu hiệu nhận biết tiếp tuyến. Chủ đề 4: Tiếp tuyến của đường tròn.
Tiết 1: Tính chất tiếp tuyến.
Tiết 26: Luyện tập
Tiết 2: Dấu hiệu nhận biết.
Tiết 27: Tính chất hai tiếp tuyến cắt nhau. Tiết 3: Luyện tập
Tiết 4: Quan hệ giữa đường tròn với tam
Tiết 28: Luyện tập.
4


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

giỏc.
Vớ d: Mt số chủ đề mơn Tốn các khối như sau:
Khối

6

7


8

9

Chương trình hiện hành
Cấu trúc lại chương trình
Bài 11: Dấu hiệu chia hết cho 2, cho 5 Chủ đề : Dấu hiệu chia hết (4tiết)
Tiết 1: Dấu hiệu chia hết cho 2, cho 5
Luyện tập
Bài 12: Dấu hiệu chia hết cho 3, cho 9 Tiết 2: Dấu hiệu chia hết cho 3, cho 9
Tiết 3: Luyện tập
Luyện tập
Tiết 4: Luyện tập
Bài 3: Đơn thức.
Chủ đề 3: Đơn thức (3 tiết):
Tiết 1: Các khái niệm về đơn thức
Bài 4: Đơn thức đồng dạng.
Tiết 2: Phép nhân đơn thức, phép cộng
Luyện tập
đơn thức đồng dạng.
Tiết 3: Luyện tập
Chủ đề: Chia đa thức (4tiết)
Bài 10: Chia đơn thức cho đơn thức
Tiết 1: Chia đơn thức cho đơn thức,
Bài 11: Chia đa thức cho đơn thức
Chia đa thức cho đơn thức.
Bài 12: Chia đa thức một biến đã sắp
Tiết 2: Luyện tập.
xếp

Tiết 3: Chia đa thức một biến đã sắp
xếp.
Luyện tập
Tiết 4: Luyện tập.
Chủ đề: Ứng dụng TSLG vào giải
Bài 4: Một số hệ thức về cạnh và góc
mợt số dạng tốn (4tiết)
trong tam giác vng.
Tiết 1: Tính tỉ số lượng giác; Tính góc
khi biết tỉ số lượng giác.( HD sử dụng
máy tính)
Luyện tập
Tiết 2: Giải tam giác vuông.
Tiết 3;4 : Luyện tập.
Bài 6: Hệ thức vi – ét và ứng dụng
Chủ đề: Hệ thức vi – ét (2tiết)
Tiết 1: Định Lí vi – ét
Luyện tập
Tiết 2: Tìm hai số biết tổng và tích của
chúng

* Lưu ý: Không được đảo lộn mạch tư duy của học sinh, phá vỡ hệ thống kiến thức,
không cắt xén nội dung, khơng đưa nội dung bên ngồi vào nội dung bài học, không
nên xây dựng chủ đề quá dài, dồn ghép quá nhiều kiến thức.
Bước 3: Soạn giáo án, chuẩn bị ĐDDH, phương tiện dạy học.
* Hình thức giáo án soạn theo chủ đề
5


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017


Tun: T tun đến tuần
Tiết: Từ tiết……đến tiết
Ngày soạn:
Tên chủ đề.
A/ Mục tiêu cần đạt:
*Kiến thức
* Kĩ năng
* Thái độ
* Năng lực cần phát triển.
B/ Chuẩn bị: Của GV - Của HS
C/ Tiến trình hoạt động:
Hoạt động 1: Khởi động
Kiểm tra kiến thức cũ liên quan đến chủ đề hoặc tình huống có vấn đề mà việc giải
quyết sẽ đặt ra nhu cầu phải tìm hiểu kiến thức của chủ đề.
Hoạt đợng 2: Giới thiệu tổng quan về chủ đề.
+ Tên chủ đề
+ Chủ đề gồm mấy tiết
+ Tiết 1: Dạy nội dung nào? Cụ thể nghiên cứu những nội
dung gì?
+ Tiết 2: Dạy nội dung nào? Cụ thể nghiên cứu những nội
dung gì?
……..
Hoạt đợng 3: Hình thành kiến thức chủ đề:
Tiến hành các tiết dạy theo trình tự của chủ đề.
+ Tiết 1: ……………
+ Tiết 2: ……………
+ Tiết 3: …………….
…………..
Hoạt động 4: Tổng kết chủ đề:


6


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

Cui ch giáo viên và học sinh cùng hệ thống lại toàn bộ nội dung chủ đề
(Có thể hệ thống lại nội dung kiến thức trọng tâm bằng bản đồ tư duy) để xâu chuỗi lại
toàn bộ kiến thức của chủ đề. Từ đó giúp học sinh dễ nghi nhớ và vận dụng kiến thức
vào giải quyết các nhiệm vụ trong thực tiễn.
Hoạt động 5: Luyện tập, củng cố, nâng cao, liên hệ thức tế
- Tùy vào thời lượng của chủ đề, đối tượng học sinh mà GV soạn nội
dung Luyện tập, củng cố, nâng cao hoặc liên hệ thực tế cho phù hợp, tuy nhiên nên có
những bài tập nâng cao tổng hợp kiến thức chung của cả chủ đề.
- Sau khi luyện tập củng cố, cần nêu câu hỏi định hướng cho chủ đề ( bài
học) tiếp theo.
* Lưu ý: - Sau mỗi tiết dạy có phần củng cố và nêu câu hỏi định hướng cho
tiết học sau.
- Tùy thuộc đối tượng học sinh mà phân chia các đơn vị kiến thức cho từng
tiết học, nhưng vẫn phải đảm bảo chuẩn kiến thức, kỹ năng cho cả chủ đề.
- Khi soạn giáo án , mỗi chủ đề có những mục tiêu chung về : kiến thức, kĩ
năng, thái độ, năng lực hướng tới. Tuy nhiên, với những chủ đề mà các bài học trong
đó có những đơn vị kiến thức đòi hỏi phải chú trọng những kĩ năng chuyên biệt thì ở
mỗi tiết trong chủ đề, GV có thể xây dựng thêm những mục tiêu cụ thể.
Bước 4: Tổ chức dạy học:
- Căn cứ vào nội dung chủ đề, đặc trương bộ mơn, tình thực tế của nhà trường,
đối tượng học sinh mà lựa chọn hình thức tổ chức, phương pháp dạy học cho phù hợp.
Song việc lựa chọn hình thức tổ chức, phương pháp dạy học nào cũng phải đảm bảo
phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
- Tiết dạy học theo chủ đề thường được tiến hành giống như một tiết học bình

thường ngay tại lớp học hoặc ngồi trời, hoặc nơi khơng gian trải nghiệm. Tuy nhiên,
dạy học theo chủ đề thường gắn với các nhiệm vụ học tập cần giải quyết nên khâu
chuẩn bị có thể sẽ phải tiến hành trước tiết dạy nhiều ngày.
Bước 5: Tiến hành kiểm tra, đánh giá của giáo viên:
Sau khi dạy học theo chủ đề giáo viên tiến hành kiểm tra đánh giá việc học của
học sinh bằng các câu hỏi/ bài tập ( Câu hỏi/ bài tập đưa ra phải đánh giá được khả
năng tiếp thu và hình thành năng lực học sinh theo 4 mức độ nhận thức). Trong đó ưu
tiên những câu hỏi/ bài tập đòi hòi vận dụng kiến thức, kĩ năng vào giải quyết những
tình huống thực tiễn..
Sau mỗi chủ đề giáo viên có thể kiểm tra học sinh dưới dạng đề kiểm tra 15
phút. Nếu sau chương hoặc sau các bài không nằm trong một chương nhưng giáo viên
7


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

ó gp li dạy dưới dạng một chủ đề mà có bài kiểm tra 1 tiết theo quy định của khung
phân phối chương trình thì giáo viên xây dựng đề kiểm tra 1 tiết.

Sau mỗi chủ đề có phần rút kinh nghiệm về quá trình xây dựng và thực
hiện chủ đề, để điều chỉnh cho những lần học sau.
III. Kết luận và kiến nghị:
- Dạy học theo chủ đề (Themes based learning) là sự kết hợp giữa mơ hình dạy
học truyền thống và hiện đại. Là phương pháp dạy học tích cực nhằm phát huy tối đa
tính tự chủ, sáng tạo của người học. Rèn kỹ năng phối hợp, phân công, làm việc theo
nhóm, khả năng quan sát, đánh giá, phân tích, tổng hợp tư liệu, giải quyết vấn đề từ đó
phát huy tính tích cực học tập của học sinh.
- Tuy nhiên, khơng có phương pháp giáo dục nào là tồn năng. Khi tiến hành
dạy học theo chủ đề, mỗi giáo viên cần nghiên cứu, vận dụng phù hợp với đặc điểm
môn học, người học và điều kiện của địa phương, kết hợp với các phương pháp đã có

để phát huy tối đa hiệu quả mà mục tiêu dạy hoc đề ra.
- Thông qua chuyên đề này chúng tôi mong muốn cùng với đồng chí, đồng
nghiệp từng bước tiếp cận, làm quen với những phương pháp, mơ hình dạy học mới,
đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, chuẩn bị cho việc tổ dạy học
theo mơ hình trường học mới, thay SGK từ năm học 2018 - 2019.
- Qua đây tơi cũng xin kính đề nghị với các cấp quản lý giáo dục cần có những
đổi mới trong công tác quản lý, chỉ đạo hoạt động chuyên môn cụ thể:
+ Tổ chức cho GV xây dựng kế hoạch phù hợp với tình hình thực tế,
mang tính khả thi cao, song vẫn đảm bảo chuẩn kiến thức, kĩ năng theo yêu cầu.
+ Tăng cường thêm cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hỗ trợ cho việc
dạy học theo chủ đề đạt hiệu hơn.
+ Do đặc thù các tiết dạy theo chủ đề thường bố trí dạy gần nhau, nên cần
linh hoạt trong việc sắp xếp theo chủ đề.
+ Thường xuyên tổ chức các hoạt động sinh hoạt chuyên môn ở các cấp
theo định hướng dạy học theo chủ đề, để GV có cơ hội, điều kiện được trao đổi, học
hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
Chuyên đề được xây dựng trên sự hiểu biết, kinh nghiệm và sự giúp đỡ của tổ
cán sự bộ mơn Tốn. Chắc chắn cịn có nhiều thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng
góp ý kiến xây dựng của đồng chí , đồng nghiệp!

8


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

PHN 2: TIT DẠY MINH HỌA
Tuần: Từ tuần.......đến Tuần
Tiết: Từ tiết……đến tiết

Chđ ®Ị4:


tiÕp tuyến của đờng tròn

A. MC TIấU:
* Kin thc
- Phỏt biu được khái niệm tiếp tuyến của đường tròn, chỉ ra được tiếp điểm, tia tiếp
tuyến, nhận dạng được đường thẳng là tiếp tuyến của đường trịn.
- Phát hiện được tính chất của tiếp tuyến, chứng minh được tính chất tiếp tuyến, phát
biểu được tính chất của tiếp tuyến.
- Chỉ ra được các dấu hiệu nhận biết tiếp tuyến, chứng minh được khi đường thẳng
vng góc bán kính tại một điểm thuộc đường trịn thì đường thẳng là tiếp tuyến của
đường tròn.
- Phát biểu được khái niệm về tiếp tuyến chung của hai đường tròn.
* Kĩ năng
- Dựng được tiếp tuyến với đường trịn từ một điểm cho trước.
- Tìm tâm của vật hình trịn bằng thước phân giác.
- Vẽ được tiếp tuyến chung của hai đường tròn trong các trường hợp.
* Thái đợ
- HS có ý thức tự giác trong học tập.
- Thái độ tích cực, chủ động hợp tác trong nhóm.
- Thái độ hưởng ứng, phản đối, chấp hành, bảo vệ ý kiến của mình.
- Thơng qua tiết học, học sinh có ý thức say mê học tập và u thích mơn học.
* Hình thành phát triển năng lực:
- Tính tốn, chứng minh.
- Đặt vấn đề và giải quyết vấn đề.
- Tư duy, phân tích, tổng hợp, so sánh...
- Tự học, hợp tác.

9



Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

B. CHUN B.
Gv: Bảng thơng minh, máy tính, máy đa năng, thước vng góc, compa.
Hs: Bảng nhóm, BĐTD với từ khố “ Tiếp tuyến”.
C. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:

Hoạt động 1: Khởi động (3 phút)
1. Kiểm tra.

HS đọc yêu cầu?
1 HS lên bảng. Dưới lớp ng. Dưới lớp i lới lớp p
hoàn thành vào phiếu học n thàn thành vào phiếu học nh vàn thành vào phiếu học o phiếu học u học c
tập theo nhóm.p theo nhóm.
So sánh OH và R
Vị trí tương đối
của a và (O)

Hoàn thành bảng sau:

Hình vẽ

O

Số điểm chung

R

a

A

H

B

O

R

a
A,H

O

R

a
H

HS nhận xét bài của bạn.
GV sửa sai nếu có và cho điểm HS.
2. Đặt vấn đề : GV đưa ra vật hình trịn chưa xác định tâm. u cầu HS nêu cách
xác định tâm (tình huống khơng gấp được)
Hoạt động2: Giới thiệu chủ đề (2 phút)
Đại diện các nhóm báo cáo kết quả nghiên cứu của nhóm mình.
N1 :
- Khái niệm tiếp tuyến của đường tròn.

N2 : Bổ sung hoặc chất vấn thêm..


- Tính chất tiếp tuyến của đường tròn.

- Tiếp tuyến chung của 2 đường tròn.

- Dấu hiệu nhận biết tiếp tuyến.

- …vv..

- Ứng dụng của tiếp tuyến.

- Cách vẽ tiếp tuyến với đường tròn.
10


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

GV thng nht các nội dung và giới thiệu tổng quan về chủ đề : Gồm 4 tiết
Tiết 1: Tính chất tiếp tuyến.
- Khái niệm tiếp tuyến (nhắc lại)
- Củng cố tính chất 1 tiếp tuyến
- Phát hiện tính chất 2 tiếp tuyến cắt nhau.
- Vận dụng, liên hệ thực tế.
Tiết 2: Dấu hiệu nhận biết.
- Dấu hiệu nhận biết tiếp tuyến
- Cách vẽ tiếp tuyến khi biết nó đi qua 1 điểm thuộc; khơng thuộc đường trịn.
- Tiếp tuyến chung của 2 đường tròn.
Tiết 3: Luyện tập
Tiết 4: Quan hệ giữa đường tròn với tam giác.
- Đường tròn ngoại tiếp (nhắc lại)

- Đường tròn nội tiếp
- Đường tròn bàng tiếp.
- Tổng kết chủ đề - Kiểm tra 15 phút.
GV: Trong tiêt học hôm nay, thầy và các em sẽ cùng nghiên cứu về tính chất của tiếp
tuyến.
Tiết 1: TÍNH CHẤT TIẾP TUYẾN

Hoạt đợng3: Hình thành, vận dụng kiến thức ( 37 phút)
Ho¹t động của GV
HĐ của HS
Ghi bảng
Hot ng 1: Nhắc lại kh¸i niƯm tiÕp tun (3’)
GV : Nhắc lại định nghĩa HS đọc định nghĩa SGK. 1. Định nghĩa: (SGK/126)
tiếp tuyến của đường tròn?
O
a
C

a là tiếp tuyến của (O)
C là tiếp điểm.
Cho a là tiếp tuyến của
(O) em suy ra điều gì?
GV: giới thiệu tiếp điểm.

a và (O) chỉ có một điểm
chung.

11



Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

? Trong hỡnh vẽ, đường
thẳng a là tiếp tuyến của
đường trịn nào? Vì sao?

a
O
K
I

M
a là tiếp tuyến của (O)
vì a chỉ có một điểm chung với (O)..
HS lấy VD.

? Lấy ví dụ về hình ảnh
tiếp tuyến.
GV cho HS quan sát một
HS quan sát.
Chú ý: Một đường trịn có
số hình ảnh về tiếp tuyến.
vơ số tiếp tuyến.
? Một đường trịn có bao
nhiêu tiếp tuyến.
HS trả lời.
Hoạt động 2: TÝnh chÊt tiÕp tuyÕn (27’)
? Phát biểu lại tính chất
HS phát biểu định lý sgk/ 2. Tính chất tiếp tuyến:
tiếp tuyến ?

108.
a, Định lý (sgk/108)
GV vẽ hình lên bảng.
HS trả lời
GT: a là tiếp
? Nêu GT KL của định lý:
O
tuyến của(O)
C là tiếp điểm
a
KL: a  OC
C
Bài tập vận dụng:
BT20/110sgk
HS đọc bài
Định hướng :
BT20/110sgk
?  AOB đã biết độ dài 2
Ta có : AB là tiếp tuyến của
cạnh, tính cạnh cịn lại thế HS : Trả lời và trình bày
(O)  AB  OB
nào.
trên bảng.
Xét  AOB vng tại B có
10cm
Cả lớp trình bày bào vở.
OA2 = OB2 + AB2 (Pytago)
A
O
 AB2 = OA2 - OB2

6cm
Nhận xét bài của bạn.
= 102 - 62
B
= 64
 AB = 8 cm.
Chốt lại kiến thức.
HS : Tính chất tiếp tuyến
? Để làm bài tập vừa rồi, và định lý Pytago.
các em đã vận dụng những
12


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

kin thc no ?
GV: Cho điểm B (O). HS: Lên bảng vẽ tiếp
Vẽ tiếp tuyến với đường tuyến và nêu: Nối O với
B, qua B kẻ đường thẳng
trịn tại B?
vng góc với OB.
Em căn cứ vào kiến thức HS: Căn cứ vào tính chất
tiếp tuyến.
nào?

B

GV: Cách vẽ là trực quan
và đúng chúng ta sẽ tìm


O

hiểu cụ thể ở tiết 2 của CĐ
này.
GV: Lấy điểm C (O).
Tương tự các em vẽ tiếp
tuyến với đường tròn tại
C.

Hs quan sát

GV: Giả sử 2 tiếp tuyến
này cắt nhau tại A
Bài toán :
Cho AB, AC là hai tiếp HS đọc bài, tìm hiểu.
tuyến của (O) (B, C 
(O)).
Chứng minh rằng:
AB = AC

B
O

A
C



BAO
CAO



BOA
COA

GV yêu cầu hoạt động
nhóm (thời gian: 2 phút)
Đưa đáp án trên màn
chiếu.

HS hoạt động nhóm.
(N1,2) treo kết quả hoạt
động.
N3,4 đổi kết quả kiểm tra,
nhận xét chéo.

GV khẳng định lại kết quả
bài toán.
?Ta đã chứng minh được
AB = AC, em có nhận xét
gì về vị trí của giao điểm
A của 2 tiếp tuyến với các

Ta có : AB, AC là 2 tiếp
tuyến của (O)  AB  OB,
AC  OC
Xét AOB và AOC có:
ABO  ACO

900


AO chung
OB = OC (B,C  (O))
 AOB = AOC
(cạnh
huyền - cạnh góc vng)
 AB = AC


BAO
CAO

13


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

tip im B và C?
? Vậy 2 tiếp tuyến của một
đường tròn cắt nhau tại 1
điểm thì điểm đó có quan
hệ gì với 2 tiếp điểm ?
Gv giới thiệu :

là góc tạo bởi 2 tiếp
BAC
tuyến.. Em có kết luận gì
về tia kẻ từ giao điểm A
tới tâm O của đường
tròn ?

Yêu cầu HS khái quát
hóa?

Tương tự hóa : BOC
là
góc tạo bởi 2 bán kính đi
qua các tiếp điểm.
Em có kết luận gì ?
? Vậy hai tiếp tuyến của 1
đường tròn cắt nhau tại 1
điểm có tính chất gì ?
? Ghi GT, KL của định
lý với hình vẽ trên bảng.

Phần chứng minh của định
lý chính là nội dung hoạt
động nhóm các em vừa
làm.
Thầy có câu hỏi bổ sung:
Nối BC, em có nhận xét gì
về quan hệ của OA và
BC ?
(Mã 2 ? Nhận xét về góc
tạo bởi OA và BC.)
Em có thể chứng minh
nhận xét này?
GV thơng báo đây chính




.
BOA
COA

HS : Trả lời
HS : Cách đều 2 tiếp
điểm.

HS nghe và ghi nhớ.

AO là tia phân giác của

BAC

HS : Trả lời
HS : Trả lời

HS tổng hợp lại phát biểu
thành định lý.

GT: AB, AC là hai tiếp
tuyến của (O)
KL: AB = AC


BAO
CAO


BOA

COA

b, Tính chất hai tiếp tuyến
cắt nhau:
Định lý (sgk/114)
B
O

A

C
GT: AB, AC là 2 tiếp tuyến
của (O).
KL : AB = AC


BAO
CAO


BOA
COA

Mã 1 : OA  BC
Mã 2 : OA cắt BC
(HS có thể chứng minh
theo cách áp dụng tính
chất tam giác cân)
Hs lên bảng trình bày..


14

Bài tập 26a/115sgk


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

l ni dung của bài tập 26
câu a/115.B
O

A

C
Các câu còn lại về nhà
làm.

a, Ta có : AB = AC (T/c hai
tiếp tuyến cắt nhau)
OB = OC (B,C (O))
 OA là đường trung trực
của BC
 OA  BC.

Dùng BĐTD chốt lại kiến HS bổ sung vào BĐTD và
thức. Bổ sung: AO là ghi nhớ.
trung trực của BC và lưu ý
HS cần chứng minh t/c bổ
sung này trước khi áp
dụng.

Hoạt động 3: Luyện tập (7’)
d. Cho OA=2R. Tính số HS quan sát hình vẽ.
B
đo của góc tạo bởi hai tiếp Cách 1: Tính góc CAO
dựa vào tỉ số lượng giác.
tuyến?
A
O
Sau đó dựa vào tính chất
GV : u cầu xác định
tiếp tuyến để tính góc BAC
C
góc tạo bởi hai tiếp tuyến
= 60o
Ta có AB là tiếp tuyến của
GV: Yêu cầu HS nêu cách
Cách 2: Dựa vào tính chất (O).
tính?
tam giác vng
=> AB  OB.
(Câu hỏi định hướng)? Bài Trong tam giác vuông nếu Xét AOB vuông tại B có :
u cầu Tính góc BAC. cạnh góc vng bằng nửa Sin BAO = OB/OA = ½
=> góc BAO = 300
cạnh
huyền
thì
góc
đối
Có liên quan gì đến 2 cạnh
Mà góc BAC = 2 góc BAO

diện
với
cạnh
góc
vng
AO v à BO?)
(t/c 2 tiếp tuyến cắt nhau)
đó bằng 30o
=>BAC = 600
B
e. Trên nửa mặt phẳng bờ HS: Quan sát và tìm ra
M
BC chứa điểm A, lấy điểm cách tính chu vi tam giác
.D
A
D  (O). Vẽ tiếp tuyến tại AMN theo AB cố định.
O
D với đường tròn. Tiếp
N
C
tuyến này cắt AB, AC tại
15


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

M v N.
Cmr : Chu vi  AMN
không đổi khi D di chuyển
trên cung BC ?

Gợi ý: Khi D di chuyển Đường tròn (O), các điểm Ta có: MD = MB (Tính
trên cung BC thì những B, C, A, độ dài AB, AC... chất 2 tiếp tuyến cắt nhau)
Tương tự NC = ND
yếu tố nào là khơng đổi?
Lại có: MN = MD + ND
Hãy biến đổi chu vi của 
= MB + NC.
AMN theo độ dài AB ?
Chu vi tam giác AMN là:
AM + MN + AN = AM +
MB + NC + NA = AB+AC
= 2AB
(khơng đổi).
Cho HS quan sát hình HS quan sát và tư duy.
động trên màn chiếu.
? Kết quả bài tốn cịn
đúng khơng khi lấy D
thuộc nửa mặt phẳng
khơng chứa điểm A?
GV giới thiệu thước phân 1HS đại diện nêu và thực
giác.
hiện các bước xác định tâm
GV yêu cầu một HS đại của hình trịn.
diện lên bảng thực hành.

HS quan sát.

Áp dụng kiến thức nào?
GV: Toán học xuất phát từ
thực tế và luôn quay trở lại


HS nghe và ghi nhớ.

phục vụ thực tế. Thầy
mong các em ln tích cực
áp dụng những kiến thức
đã học để sáng tạo ra
những công cụ phục vụ
cho đời sống.
Hoạt động: Củng cố, định hướng ( 3 phút)
16


Chuyên đề: Dạy học theo chủ đề môn Toán THCS huyện Kiến Xơng năm học 2016 - 2017

Hot ng 1: Củng cố (2’)
GV: Tiết học này các em nhớ được những kiến thức nào?
HS phát biểu lại khái niệm và 2 định lý về tính chất tiếp tuyến.
Cho đường thẳng d là tiếp tuyến của đường tròn (O) em suy ra điều gì?
Điều ngược lại có đúng khơng ?
u cầu HS về tiếp tục nghiên cứu để tiết sau trả lời.
Hoạt động 2: Định hướng (1’)
- Hoàn thiện BĐTD, nghiên cứu dấu hiệu nhận biêt tiếp tuyến, cách vẽ tiếp tuyến, tiếp
tuyến chung..
- Đọc bài: "Có thể em chưa biết"trang 112 sgk.
Cho đường tròn (O) và một điểm A ở ngồi đường trịn. Nêu cách vẽ tiếp tuyến của
(O) đi qua A ?
.O

.A


Tích hợp mở rộng kiến thức ứng dụng
thực tế (Nếu còn thời gian)

HS nghe, ghi nhớ.

-----------------------------------------------LH: để đóng góp ý kiến và lấy file gốc đính kèm cho
tiết dạy. GV Phạm Việt Hưng 0978545911

17