ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TÂY NINH
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ TÂY NINH

GIÁO TRÌNH:
MƠ ĐUN: BẢO DƯỠNG THIẾT BỊ NÂNG ĐƠN GIẢN
NGÀNH: LẮP ĐẶT THIẾT BỊ CƠ KHÍ
TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 372 /QĐ-CĐN ngày 10tháng 08 năm
2021 của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Tây Ninh)

Tây Ninh, năm 2021
(Lưu hành nội bộ)

TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
1


Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể được
phép dùng ngun bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

2


LỜI GIỚI THIỆU
Trong những năm qua, dạy nghề đã có những bước tiến vượt bậc cả về số
lượng và chất lượng, nhằm thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực kỹ
thuật trực tiếp đáp ứng nhu cầu xã hội. Cùng với sự phát triển của khoa học
công nghệ trên thế giới, lĩnh vực cơ khí chế tạo Việt đã có những bước phát

triển đáng kể.
Chương trình khung Nghề Lắp đặt thiết bị cơ khí đã được xây dựng trên cơ sở
phân tích nghề, phần kỹ thuật nghề được kết cấu theo các môđun. Để tạo điều
kiện thuận lợi cho các cơ sở dạy nghề trong quá trình thực hiện, việc biên soạn
giáo trình kỹ thuật nghề theo theo các môđun đào tạo nghề là cấp thiết hiện
nay.
Mô đun: Bảo dưỡng thiết bị nâng đơn giản là mô đun đào tạo nghề được biên
soạn theo hình thức tích hợp lý thuyết và thực hành. Trong q trình thực hiện,
nhóm biên soạn đã tham khảo nhiều tài liệu cơ khí trong và ngoài nước, kết
hợp với kinh nghiệm trong thực tế sản xuất.
Mặc dầu có rất nhiều cố gắng, nhưng khơng tránh khỏi những khiếm khuyết,
rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của độc giả để giáo trình được hoàn
thiện hơn.


CHƯƠNG TRÌNH MƠ ĐUN ĐÀO TẠO
Tên mơn học: BẢO DƯỠNG VÀ SỬ DỤNG THIẾT BỊ NÂNG ĐƠN GIẢN
Mã môn học: MĐ 19
Thời gian thực hiện môn học: 75 giờ;
(LT: 10 giờ; TH: 60 giờ ;
KT : 5 giờ)
I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MƠ ĐUN:
- Vị trí:
Mơ đun Bảo dưỡng và sử dụng thiết bị nâng đơn giản là mô đun đào tạo nghề
trong danh mục các môn học, mô đun đào tạo nghề Lắp đặt thiết bị cơ khí.
Được thực hiện trước khi học các mô đun lắp đặt căn chỉnh các thiết bị.
- Tính chất:
Mơ đun Bảo dưỡng và sử dụng thiết bị nâng đơn giản mang tính tích hợp;
được ứng dụng để nâng hạ, di chuyển khi thực hiện các mô đun lắp đặt, căn
chỉnh các thiết bị.

II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN:
* Về kiến thức:
- Nêu được công dụng, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các máy và thiết bị
nâng đơn giản;
- Trình bày được các quy định bảo dưỡng kỹ thuật, quy định thử tải và tiêu
chuẩn an toàn khi sử dụng máy và thiết bị nâng (TCVN4244-86);
- Trình bày được cơng dụng, cấu tạo, cách sử dụng thiết bị, dụng cụ tháo lắp
và bảo dưỡng cơ khí;
- Nêu được cơng dụng, ký hiệu, tính chất dầu, mỡ bơi trơn máy và thiết bị
nâng đơn giản;
* Về kỹ năng:
- Sử dụng đúng kỹ thuật và thành thạo các thiết bị, dụng cụ dùng trong bảo
dưỡng kỹ thuật.
- Tết được khuyên cáp và chống sổ đầu cáp đúng yêu cầu kỹ thuật;
- Bảo dưỡng được cáp thép, xích, thiết bị kẹp cáp, múp, kích, pa lăng và tời
đạt yêu cầu kỹ thuật;
* Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
- Đảm bảo an toàn lao động và vệ sinh cơng nghiệp;
- Bố trí nơi làm việc khoa học.


III. NỘI DUNG MÔ ĐUN:
Nội dung tổng quát và phân phối thời gian:
Số
T
T
1
2
3
4

5
6

Tên các bài trong mô đun
Bảo dưỡng kỹ thuật cáp thép,
xích
Bảo dưỡng kỹ thuật thiết bị
kẹp cáp
Bảo dưỡng kỹ thuật múp
Bảo dưỡng kỹ thuật kích
Bảo dưỡng kỹ thuật pa lăng
Bảo dưỡng kỹ thuật tời
Cộng

Thời gian
Lý
Tổn
thuyế
g số
t

Thự
c
hành

Kiể
m tra

15


2

12

1

5

1

4

5
15
15
20
75

1
2
2
2
10

4
12
12
16
60


* Ghi chú: Thời gian kiểm tra được tích hợp giữa lý thuyết với thực hành
được tính bằng giờ thực hành.

1
1
2
5


BÀI 1: CÔNG TÁC CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI BẢO DƯỠNG, SỬA CHỮA
VÀ KHẮC PHỤC SỰ CỐ CỦA CÁC CẨU TRỤC, PA LĂNG.
Giới thiệu:
Nội dung bài học có tính quyết định đến chất lượng, năng suất cũng như cơng
tác an tồn cho người và thiết bị trước khi thực hiện các công việc bảo dưỡng
hệ thống điều khiển của máy công cụ.
Mục tiêu thực hiện:
Trình bày được cấu tạo, nguyên lý làm việc của cầu trục;
Lập được phiếu công nghệ tháo lắp, bảo dưỡng máy cầu trục;
Chuẩn bị đủ dụng cụ, phương tiện, chất liệu làm sạch khi bảo dưỡng, sửa
chữa;
Kiểm tra, xem xét và ghi được những hỏng hóc hoặc tình trạng khơng bình
thường của bộ phận cần bảo dưỡng, sửa chữa;
An tồn lao động;
Có tinh thần nghiêm túc, tự giác, cẩn thận, tỉ mỉ trong học tập.
Nội dung chính:
Những quy định chung khi bảo dưỡng cầu trục, Pa lăng
Cấu tạo, nguyên lý làm việc của cầu trục
Lập phiếu công nghệ tháo lắp, bảo dưỡng và sửa chữa hệ thống an toàn
Chuẩn bị dụng cụ, thiết bị, vật tư cho tháo lắp, bảo dưỡng và sửa chữa cẩu
trục Xem xét, kiểm tra thực trạng bên ngoài và bên trong của hệ thống an

toàn trước khi bảo dưỡng, sửa chữa
Hoạt động 1: Học lý thuyết.
1. Những quy định chung khi bảo dưỡng cầu trục, Pa lăng Môt trong các
nguyên nhân chiń h gây ra hiên tương hư hon̉ g cuả palăng chính là do ngườ i sử
duṇ g “quên” hoăc không bả o trì, bả o dương̃
điṇ h kỳ palăng. Để Palang
ln hoạt động tốt, việc bảo trì bảo dưỡng palăng trong q trình sử dụng là vơ
cùng quan trọng. Viêc này, nhằm đảm bảo an toàn cho ngườ I vân hành pa lăng
và đam
̉ baỏ hiêu quả công viêc.
Yêu cầu trướ c khi tiến hành bảo dưỡng đinh kỳ palăng Người tiến hành bảo
dươñ g phaỉ ngừng vận hành tất cả các máy móc và động cơ, đảm bảo ngăn
ngừa việc tái khởi động trong thời gian bảo dưỡng. Đóng bàn kẹp trên bộ phận
quay trước khi bắt đầu sửa chữa, tất cả các bộ phận đang quay phải được
ngừng lại.
Ngườ i bảo dưỡng phải tắt nguồn cấp điện trước khi bắt đầu công việc, để máy
pa lăng tránh xa các nguyên liệu dễ cháy, đồng thơì rà soát để khơng có lỗ rị,
khe hở ở những điểm chắp nối. Đóng lại tất cả các thiết bị bảo vệ và đóng tất
cả nắp sau khi hồn thành cơng việc.
6


Nhưñ g quy đinh chung khi baỏ dươñ g pa lăng Quy điṇh chung khi sử dung pa
lăng nâng ha:̣ Pa lăng phải đươc đảm bảo kiểmtra điṇ h kỳ ít nhất 1 lần/ 1
thá ng. Khi phá t hiên hoăc xả y ra cá c sư ̣ cố vớ i pa lăng cần đươc nhanh
chóng xác định vị trí và tính chất hư hỏng, biện pháp khắc phục và xác định
khả năng có thể xử lý. Bảo dưỡng các thiết bị điện đó là tuân thu theo quy
định của nhà sả n xuất, thưc hiên bả o dươñ g định kỳ phối hợp với lịch bảo
dưỡng định kỳ thiết bị pa lăng.
Quy điṇ h đối vớ i ngườ i quả n lý , vâṇ hà nh và sử a chữ a pa lăng: Phả i hiêủ

rõ về cać tiń h năng kỹ thuât, quy triǹ h vân haǹ h và baỏ dươñ g thiết bi ̣pa
lăng. Người vân hà nh cung̃ cần đả m bả o nguồn điên và các thiết bi điên đươc
ổn điṇ h và các nguyên tắc về an toàn khi sử dung điên.

Nhưñ g quy đinh chung khi baỏ dươñ g pa lăng.
Ngườ i bảo dươñ g điṇ h kỳ pa lăng cần phải đeo dây an toàn khi bảo dưỡng và
phải làm theo đúng hướng dẫn bảo dưỡng của nhà sản xuất.Chuẩn bị dụng cụ,
thiết bị, vật tư cho tháo lắp và bảo dưỡng Chuẩn bị dụng cụ, thiết bị
Căn cứ vào các phiếu công nghệ để đưa ra được:
Dụng cụ, thiết bị cần cho tháo và lắp các cơ cấu điều khiển trong máy;
Dụng cụ, thiết bị cần cho việc kiểm tra thực trạng các chi tiết sau khi tháo;
Dụng cụ, thiết bị cần cho các công việc bảo dưỡng.
Tất cả dụng cụ, thiết bị đưa ra phải đảm bảo chất lượng, quy cách và hợp với
tính chất của từng việc; những dụng cụ, thiết bị hư hỏng nếu không khắc phục
được phải loại bỏ và đổi lại cái mới.
Chuẩn bị vật tư, nguyên liệu cho bảo dưỡng
7


Căn cứ vào các phiếu công nghệ để đưa ra đủ và đúng các loại vật tư cần thiết
như: Giấy nhám, bột đánh bóng, chất liệu tẩy rửa, làm sạch .v.v.(kể cả các chi
tiết cần thay thế như: ổ bi, ổ trượt, doăng, phớt .v.v.).
Tất cả những thứ trên phải được bao gói cẩn thận và sắp xếp đúng nơi quy
định.
Cơng tác an tồn và vệ sinh cơng nghiệp An toàn về dụng cụ:
Dụng cụ tháo, lắp các mối ghép của các cơ cấu điều khiển với các bộ phận
máy và các mối ghép giữa các chi tiết trong cơ cấu điều khiển với nhau phải
đúng loại, đúng quy cách. Khơng được phép dùng những dụng cụ tháo, lắp có
khả năng làm hỏng bề mặt làm việc của chi tiết hoặc gây tai nạn cho người khi
thực hiện các bước tháo và lắp.

An toàn về thiết bị:
Khi tháo cơ cấu điều khiển của máy nào phải cắt cầu dao điện của máy đó và
treo biển báo “máy đang bảo dưỡng”;
Trong tháo, lắp các cơ cấu điều khiển của máy có vị trí trên cao phải dùng bàn
nâng hạ (h10) và kê đỡ chắc chắn, không được khập khiễng;
Nếu cần dùng phương tiện nâng hạ như cần cẩu, pa lăng để đưa bộ phận hoặc
chi tiết trên cao khi tháo, lắp phải kiểm tra vị trí móc hay buộc dây đảm bảo
không bị tuột;
Khay, bàn để cơ cấu, chi tiết phải đặt đúng vị trí thuận lợi để di chuyển chi
tiết sau khi tháo hoặc trước khi lắp.
Nơi tháo, lắp, bảo dưỡng:
Phải đảm bảo các yêu cầu sau:
Đủ ánh sáng
Thoáng mát và khơng có vật cản đến hoạt động khi tháo, lắp cũng như sử
dụng trang thiết bị.
Diện tích đủ và khơ ráo; xung quanh khơng có các chất liệu: dễ cháy, nổ và
gây lửa.
Trang bị bảo hộ
Quần,áo, dày, mũ phải mặc đúng loại đã được cấp phát và cài cúc cẩn thận
Khi giữ các chi tiết có dầu, mỡ trơn dễ tuột phải dùng găng tay đúng quy định.
Ở những vị trí trên cao mà tầm với của tay nằm ngoài phạm vi cho phép, trong
trạng thái dễ ngã phải có dây bảo hiểm cột vào vị trí an tồn.
Tại những nơi mà ánh sáng thiếu phải dùng đèn chiếu gắn trên mũ.Khi làm
sạch chi tiết bằng các loại dầu hóa chất phải đeo găng tay cao su.
Câu hỏi bổ trợ:
Tại sao trước khi tháo các cơ cấu điều khiển ta phải nghiên cứu về cấu tạo,
nguyên lý, chức năng và đặc điểm lắp ghép của các chi tiết ?
Lập phiếu công nghệ tháo, lắp và bảo dưỡng nhằm mục đích gì ?
Hoạt động 2: Thực hành.
Lập phiếu cơng nghệ tháo, lắp hệ thống máy nâng chuyển Địa điểm: Phòng

học lý thuyết ban đầu tại xưởng trường

8


Công việc chuẩn bị
Chuẩn bị giấy, bút, thước kẻ:
Khổ giấy phải đúng quy định, đủ số tờ.
Thu thập các tài liệu:
Bản vẽ khai triển; mẫu phiếu công nghệ tháo, lắp; bản kê các loại dụng cụ,
phương tiện tháo, lắp được trang bị.
Nghiên cứu bản vẽ của loại cơ cấu điều khiển cần lập phiếu cơng nghệ:
Xác định đặc tính các mối ghép, phương, chiều tháo, vị trí cần ghi nhớ của
các chi tiết, lựa chọn dụng cụ để tháo các mối ghép; các phương tiện kê đỡ,
nâng hạ, vận chuyển (nếu cần).
Quan sát thực tiễn trên máy:
Công việc này chỉ cần khi chưa hình dung được chính xác chi tiết hay cơ cấu
đã thể hiện trên bản vẽ khai triển; hoặc không gian khi tháo, lắp mà trong bản
vẽ không thể hiện.
Kẻ bản phiếu cơng nghệ theo mẫu
Trình tự lập các phiếu công nghệ tháo, lắp
Phiếu công nghệ tháo các cơ cấu điều khiển của hộp tốc độ
Phiếu công nghệ tháo các cơ cấu điều khiển của hộp trục chính
Phiếu công nghệ tháo các cơ cấu điều khiển của hộp chạy dao
Phiếu công nghệ tháo các cơ cấu điều khiển của hộp bàn dao
Phiếu công nghệ tháo các cơ cấu điều khiển khóa nịng và thân ụ động
Tất cả các chi tiết của các cơ cấu điều khiển trong các bộ phận máy phải
được tháo rời hồn tồn.
Kết thúc cơng việc lập phiếu công nghệ tháo, lắp
Kiểm tra và sửa chữa sai sót của các phiếu sau khi lập.

Đóng các phiếu công nghệ thành tệp
Chuẩn bị dụng cụ, thiết bị để tháo, lắp Địa điểm: Xưởng thực hành
Yêu cầu:
Căn cứ vào phiếu công nghệ đã lập để đưa ra đủ và đúng các loại dụng cụ,
thiết bị, phương tiện dùng khi tháo, lắp một loại cơ cấu điều khiển.Phát hiện
những sai hỏng của dụng cụ, thiết bị và xử lý các sai hỏng đó đạt yêu cầu về
quy cách và các chỉ tiêu kỹ thuật của dụng cụ, thiết bị.
Bố trí dụng cụ đúng nơi quy định; đảm bảo thuận lợi và an toàn khi sử dụng
Vật tư, dụng cụ, trang thiết bị:
Phiếu công nghệ tháo, lắp đã lập
Bản kê dụng cụ, thiết bị
Bàn, khay đựng dụng cụ
Xe đẩy loại nhỏ
Nguồn lực liên quan:
Người quản lý dụng cụ, thiết bị của xưởng;
Tài liệu phát tay về nguyên tắc sắp xếp dụng cụ tại nơi làm việc.
Công tác chuẩn bị
Thu thập các tài liệu: Gồm các phiếu công nghệ tháo, lắp đã lập
9


Lập bản kê các loại dụng cụ tháo, lắp đã xác định trong phiếu công nghệ tháo
lắp: Trong bước này phải phân hóa và đánh dấu được những dụng cụ nào dùng
chung cho các bước để tránh trường hợp đưa ra quá nhiều dụng cụ giống nhau.
Thu dọn và bố trí nơi để dụng cụ tháo lắp: Phải sạch sẽ, có đủ diện tích để sắp
xếp sao cho các dụng cụ đưa ra khơng chồng đè lên nhau.
Trình tự thực hiện
Liên hệ với người phụ trách để nhận dụng cụ, thiết bị: Biết được địa điểm, giờ
nhận.
Đưa phương tiện di chuyển dụng cụ đến nơi nhận

Nhận dụng cụ, thiết bị theo danh mục đã kê khai
Di chuyển dụng cụ đến nơi làm việc
Sắp xếp dụng cụ vào vị trí quy định; đúng nguyên tắc khoa học.
Kiểm tra quy cách, chất lượng của dụng cụ,thiết bị
Sửa chữa sai hỏng của dụng cụ, thiết bị (nếu có thể)
Đổi lại những dụng cụ, thiết bị hư hỏng không thể khắc phục được
k) Làm sạch dụng cụ, thiết bị trước khi sử dụng Kết thúc cơng tác chuẩn bị
Kiểm tra lại tồn bộ dụng cụ, thiết bị đã nhận và sắp xếp vào vị trí
Đưa ra quyết định tiến hành cơng việc

10


BÀI 3: SỬA CHỮA MỘT SỐ SỰ CỐ THÔNG THƯỜNG CỦA CẦU
TRỤC
Mục tiêu thực hiện:
Nắm được những sự cố hay gặp của cẩu trục, tìm hiểu các nguyên nhân gây sự
cố đưa ra được những biện pháp khắc phục;
Có tinh thần nghiêm túc, tự giác, cẩn thận, tỉ mỉ trong học tập.
Nội dung chính:
Cẩu trục, Pa lăng chuyển động lệch và không đều
Không nâng được vật nặng ngưỡng quá tải khi khởi động hoặc lỗi quá tải
Tời nâng không thể khởi động, có tiếng ù của động cơ
Hướng chuyển động không phù hợp với hộp điều khiển treo
Sự chuyển động về một hướng không vận hành được
Hoạt động 1: Học lý thuyết.

11



BÀI 4. PHƯƠNG PHÁP THÁO VÀ LÀM SẠCH CÁC CHI TIÊT MÁY
Mục tiêu:
Hiểu được cấu tạo, nguyên lý làm việc và phương pháp sử dụng các thiết bị,
dụng cụ dùng trong làm sạch và kiểm tra;
Làm sạch được các chi tiết hết bụi bẩn, màng gỉ, dầu mỡ bằng các chất liệu,
thiết bị và dụng cụ được trang bị trong phân xưởng;
Kiểm tra, xác định được các sai sót, khuyết tật hoặc hỏng của chi tiết
trong hệ thống an toàn;
Đảm bảo cơng tác an tồn và vệ sinh cơng nghiệp khi làm sạch;
Có tinh thần nghiêm túc, tự giác, cẩn thận, tỉ mỉ trong học tập.
Nội dung:
Phương pháp tháo chi tiết máy
Phương pháp tháo mối ghép liên kết giữa các bộ phận máy
Tháo các mối ghép của bộ phận cần bảo dưỡng
Tháo rời các chi tiết của của bộ phận bảo dưỡng
Lập bảng kê số lượng và mã hiệu chi tiết sau khi tháo
Cấu tạo, nguyên lý làm việc và phương pháp sử dụng thiết bị, dụng cụ làm
sạch
Các loại dụng cụ làm sạch
Cấu tạo, nguyên lý làm việc
Phương pháp sử dụng
Chất liệu làm sạch và phương pháp tẩy rửa chi tiết
Các loại chất liệu làm sạch
Các phương pháp tẩy, rửa chi tiết
Kiểm tra chi tiết sau khi làm sạch
Kiểm tra các khuyết tật, sai hỏng
Phân loại
Bố trí sắp xếp chi tiết tại vị trí bảo dưỡng
Cơng tác an tồn và vệ sinh công nghiệp khi làm sạch
Hoạt động 1: Học lý thuyết:


12


Cấu tạo, nguyên lý làm việc và phương pháp sử dụng thiết bị, chất liệu làm
sạch
Cấu tạo, nguyên lý làm việc của thiết bị làm sạch thường dùng
Thiết bị làm sạch:
Trong một số trường hợp, do máy, thiết bị để lâu ngày; các chi tiết bị tạo
thành màng ôxýt sắt bao bọc bên ngồi đo đó ta phải làm sạch màng ơxýt sắt
đó.
Thiết bị và dụng cụ làm sạch thường dùng cho người thợ sửa chữa máy là:
- Máy cầm tay chạy bằng khí nén: (H 17)
Có cấu tạo bên ngồi như máy khoan cầm tay; phía trong có động cơ khí nén.
Nguồn khí nén lấy từ hệ thống khí nén của nhà máy (nếu có) hoặc từ bình
nén khí lưu động. Dụng cụ làm sạch là bánh chải có các sợi kim loại có
đường kính từ 0,5 đến 0,7mm. Bánh chải được lắp vào đầu trục của máy nhờ
bầu cặp; chi tiết
cần làm sạch được gá lên hai mũi tâm của thiết bị gá
chun
dùng
Hình
17: Máy
màitạicầm tay
xưởng hoặc trên êtơ của bàn nguội.
Khi mở máy chạy đủ tốc độ quy định ta tỳ nhẹ lực và di chuyển cho bánh chải
qua lại trên vùng có màng ơxýt sắt bao bọc trên chi tiết.
Thùng rửa chi tiết: (hình 18)
3
Cấu tạo:

1 - Thùng chứa chất liệu rửa chi tiết 2 - Hệ thống ống dẫn
- Các Van xả (tay khóa)
- Động cơ điện xoay chiều
- Bơm chất lỏng (loại bơm bánh răng hoặc cánh gạt)
CT CT
2

4
5

1

6
CT

CT

7


- Ngăn rửa 7 - Lưới lọc
Nguyên lý làm việc:
Chất liệu làm sạch là chất lỏng được đổ vào ngăn (a) có lắp bơm đạt mức 2/3
chiều cao của lịng thùng; chi tiết cần rửa sắp xếp trên dàn (a) của thùng
chứa sao cho khoảng cách giữa các chi tiết là 30mm đến 50mm; vị trí đặt chi
tiết trên dàn (a) chỉ được phép nằm trong khoảng có lỗ phun của ống
dẫn.Trước khi mở máy phải đậy nắp thùng lại.
Đóng công tắc điện cho bơm làm việc ổn định vận tốc và từ từ mở van xả theo
thứ tự từ hai phía của các ống dẫn gắn trên thành thùng và nắp thùng. Chất
lỏng sẽ phun ra từ các lỗ của ống dẫn với vận tốc khoảng 100m/giây nhờ vậy

bụi bẩn và dầu mỡ bôi trơn lâu ngày bị phân hủy và kết dính trên bề mặt của
chi tiết sẽ được làm sạch. Chất lỏng sau khi làm sạch chi tiết được dẫn về ngăn
(b) của thùng chứa thông qua màng lọc tinh chảy vào ngăn (a); cặn bẩn nằm
lại ngăn (b) của thùng chứa, do đó cứ sau 10 lần rửa chi tiết ta phải dọn sạch
ngăn (b) một lần.
Để chi tiết được tẩy rửa toàn phần, sau khi mở van lần thứ nhất ta tắt động cơ
của bơm và mở nắp thùng để xoay chi tiết đi một góc 180 rồi tiếp tục phun
lần thứ hai. Sau khi đã rửa xong phải để nguyên chi tiết trong thùng khoảng 5
phút cho chất liệu trên chi tiết chảy hết mới lấy chi tiết ra.
Chất liệu dùng để tẩy rửa chi tiết:
Ta có thể sử dụng bảng dưới đây để chọn chất liệu khi rửa chi tiết của cơ cấu
điều khiển cho phù hợp với vật liệu chế tạo của chi tiết.
Thành phần dung dịch và chế độ làm việc của dung dịch tẩy dầu hóa học.
Kim loại tẩy
dầu mỡ

Thành phần dung dịch (g/l)
Na OH

Kim loại đen 20 - 60

Nhiệt

Thời
gian

Na2CO3

Na3PO4. Na2SiO3 độ oc
12H2O


20 - 30

10 - 20

5 - 10

80 - 90

20 - 40

50 - 60

50 - 60

3-5

80 - 90

20 - 40

20 - 25

20 - 25

5 -10

Đồng và hợp
kim đồng
10 - 15

Nhơm
kẽm chì
Hoạt động 2: Thực hành:
Làm sạch chi tiết


Địa điểm: Xưởng thực hành
Yêu cầu: Làm sạch các màng ôxýt sắt có trên bề mặt của các chi tiết của cơ
cấu điều khiển bằng bánh chải và máy cầm tay chạy bằng khí nén.
Vật tư, dụng cụ, trang thiết bị:
Máy cầm tay chạy bằng khí nén; bình khí nén
Bánh chải
Bàn nguội, êtô
Nguồn lực liên quan:
Bản chỉ dẫn sử dụng máy cầm tay chạy bằng khí nén
Tài liệu phát tay về an toàn khi làmm sạch chi tiết bằng bánh chải kim loại
Điều kiện an toàn
Chi tiết cần làm sạch phải gá lắp chắc chắn lên thiết bị gá kẹp
Khi làm sạch phải đeo khẩu trang, găng tay
Vị trí làm sạch phải bố trí ở cuối hướng gió để khơng ảnh hưởng đến người
khác
Công tác chuẩn bị
Gá lắp chi tiết lên êtơ
Lắp ống nối dẫn khí nén của máy vào bình khí nén
Gá lắp bánh chải vào máy
chạy thử máy làm sạch
Trình tự làm sạch
Làm sạch màng ơxýt sắt trên các chi tiết trong cơ cấu điều khiển của hộp tốc
độ.
Làm sạch màng ôxýt sắt trên các chi tiết trong cơ cấu điều khiển của hộp chạy

dao. Các chi tiết sau khi đã được làm sạch hết các màng ôxýt sắt phải được bố
trí theo cơ cấu và đúng vị trí quy định để thuận lợi cho cơng việc tẩy rửa dầu
mỡ.
Rửa các chi tiết của hệ thống điều khiển Địa điểm: Xưởng thực hành


Yêu cầu: Chọn đúng loại chất liệu dùng rửa sạch dầu, mỡ bám trên các chi tiết
của hệ thống điều khiển bằng thùng rửa thông dụng đảm bảo yêu các chi tiết
khơng cịn dầu, mỡ bám trên bề mặt.
Vật tư, dụng cụ, trang thiết bị:
Thùng rửa
Chất liệu rửa dầu mỡ
Nguồn lực liên quan:
Bản chỉ dẫn sử dụng thùng rửa
Tài liệu phát tay về vật liệu chế tạo các chi tiết
Điều kiện an toàn
Khi rửa chi tiết phải deo găng tay cao su; khẩu trang
Nắp thùng phải kiểm tra đảm bảo kín khít để khơng có sự văng té dầu ra
ngồi
Sau mỗi lần rửa, tắt bơm và để khoảng 5 phút để dầu trên chi tiết và thành
thùng ngưng đọng hết về khoang chứa mới lấy chi tiết ra.
Công tác chuẩn bị
Kiểm tra thùng rửa: Nắp thùng phải đảm bảo kín khít; các van xả ở vị trí
khơng làm việc. Kiểm tra bơm và công tắc điện: Bơm làm việc đúng chiều
quay, khơng có tiếng ồn. Đổ chất liệu đã chọn vào ngăn chứa: Đảm bảo lượng
chất lỏng làm sạch chiếm 2/3 thể tích ngăn chứa.
Trình tự thực hiện
Rửa các chi tiết của cơ cấu điều khiển hộp tốc độ
Sắp xếp các chi tiết vào dàn rửa của thùng: khoảng cách giữa các chi tiết là
30mm.

Đậy nắp thùng: Cài mấu giữ nắp thùng vào thân thùng.
Mở bơm: Đóng cơng tắc động cơ điện cho bơm làm việc đạt vòng quay ổn
định
Mở van xả: Thứ tự mở các van phía trước; tiếp tục mở van phía sau và van
phía trên của nắp thùng; mỗi van mở trong khoảng 30 - 40 giây rồi đóng lại
mới mở van tiếp theo.


Xoay chi tiết ở vị trí rửa thứ hai: Sau khi phun rửa lần thứ nhất ta tắt động cơ
điện để ngừng hoạt động của bơm trong vòng 5 phút; sau đó mở nắp thùng và
xoay chi tiết đi một góc 1800 để rửa lần thứ hai.
- Lấy chi tiết ra: Các chi tiết rửa xong được lấy ra để vào nơi quy định.
Các chi tiết của cơ cấu điều khiển hộp chạy dao
Trình tự thực hiện các bước giống như khi rửa các chi tiết của cơ cấu điều
khiển hộp tốc độ.
Kết thúc công việc rửa: Sau khi rửa xong phải kiểm tra xem cịn có những chi
tiết nào chưa sạch vì màng dầu, mỡ bám quá chắc ta dùng mũi cạo để tẩy và
rửa lại bằng tay.
Thổi khô chi tiết
Địa điểm: Xưởng thực hành
Yêu cầu: Thổi khô các chi tiết của hệ thống điều khiển bằng khí nén đạt
u cầu khơng cịn chất liệu làm sạch bám trên chi tiết.
Vật tư, dụng cụ, trang thiết bị:
Máy cầm tay chạy bằng khí nén; bình khí nén
Bàn sửa chữa
Khay để chi tiết
Nguồn lực liên quan:
Bảng chỉ dẫn sử dụng máy nén khí
Tranh an tồn khi thổi khơ chi tết bằng khí nén
Điều kiện an tồn

Vị trí thổi khơ chi tiết bằng khí nén phải đúng nơi quy định; khơng được
hướng thổi về phía có người.
Căn cứ vào độ lớn của chi tiết để bố trí cách thổi cho phù hợp; không làm
cho chi tiết va đập vào nhau trong khi thổi.
Kết thúc việc thổi phải đóng van xả mới di chuyển hướng thổi (khơng được
cầm vịi khí nén quay quanh trong không gian làm việc).
Công tác chuẩn bị


Kiểm tra nơi thổi bằng khí nén: Phải đảm bảo khơ ráo, khơng có người làm
việc phía trước hướng thổi.
Kiểm tra máy và bình khí nén: Dây dẫn từ bình đến vị trí thổi phải đủ; áp
suất trog bình nén khí phải đủ áp quy định.
Trình tự thực hiện
Thổi khơ các chi tiết của cơ cấu điều khiển hộp tốc độ
Sắp xếp các chi tiết vào vị trí để thổi khí nén
Điều chỉnh áp suất cần để thổi khơ các chi tiết
Thổi kho các chi tiết
Tắt máy thổi khí nén
Lấy các chi tiết ra khỏi vị trí thổi và để vào nơi quy định
Thổi khô các chi tiết của cơ cấu điều khiển hộp chạy dao
Trình tự thực hiện như khi thổi khô các chi tiết của cơ cấu điều khiển hộp tốc
độ.
Kết thúc công việc thổi khô chi tiết: Các chi tiết sua khi đã được thổi khô
phải kiểm tra lần cuối sao cho trên bề mặt khơng cịn bụi bẩn, ẩm ướt; Nếu có
phải dùng dẻ khơ lau sạch và chuyển đến vị trí để kiểm tra.
Kiểm tra chất lượng chi tiết Địa điểm: Xưởng thực hành
Yêu cầu: Kiểm tra các chi tiết của hệ thống điều khiển; xác định mức độ sai
hỏng và phân loại ra các dạng: Những chi tiết dùng lại; những chi tiết phải
thay thế; những chi tiết cần bảo dưỡng và sửa chữa nhỏ.

Vật tư, dụng cụ, trang thiết bị:
Bàn sửa chữa
Khay đựng chi tiết
Thước cặp 1/20; Panme
Giẻ lau
Dầu công nghiệp
Nguồn lực liên quan:


Tài liệu phát tay về các chỉ tiêu kỹ thuật của chi tiết
Giấy bút ghi chép các thông số kiểm tra
Điều kiện an toàn
Các dụng cụ đo trước khi đo kiểm phải dùng dẻ lau sạch bề mặt tiếp xúc với
chi tiết.
Trong q trình đo khơng được làm rơi hay va chạm mạnh vào dụng cụ đo.
Công tác chuẩn bị
Chuẩn bị dụng cụ đo: Nhận đủ các loại dụng cụ đo cần thiết để kiểm tra chi
tiết.
Chuẩn bị giấy bút ghi chép kết quả đo.
Đọc và ghi nhớ các chỉ tiêu kỹ thuật của chi tiết cần kiểm tra: Sai lệch kích
thước, độ khơng song song, độ khơng vng góc cho phép.v.v.
Trình tự thực hiện
Kiểm tra các chi tiết của cơ cấu điều khiển hộp tốc độ
Kiểm tra các chi tiết của cơ cấu điều khiển hộp chạy dao
So sánh các kết quả kiểm tra với chỉ tiêu kỹ thuật của chi tiết
c) Phân loại chi tiết: Những chi tiết dùng lại; những chi tiết phải thay thế;
những chi tiết cần bảo dưỡng và sửa chữa nhỏ.
Kết thúc công việc kiểm tra
Sau khi kiểm tra và phân loại xong phải sắp xếp các chi tiết vào các khay
đựng quy định để thuận tiện cho các công việc bảo dưỡng và sửa chữa tiếp

theo.
Bài tập bổ trợ: Làm sạch các chi tiết của cơ cấu điều khiển hộp chạy dao
máy phay P82
Thời gian thực hiện: 2 giờ Yêu cầu:
Làm sạch các màng ơxýt sắt; dầu mỡ có trên các chi tiết của cơ cấu điều
khiển hộp chạy dao máy phay P82.
Củng cố kỹ năng sử dụng thiết bị rửa và thổi khô chi tiết


BÀI 5: BẢO DƯỠNG, SỬA CHỮA VÀ CHUẨN BỊ CHI TIẾT THAY THẾ
Mục tiêu:
Lựa chọn phương án công nghệ để bảo dưỡng, sửa chữa chi tiết phù hợp với
điều kiện của phân xưởng;
Bảo dưỡng, sửa chữa những sai hỏng của chi tiết đảm bảo yêu cầu kỹ
thuật;
Lựa chọn chi tiết thay thế đảm bảo yêu cầu kỹ thuật;
Đảm bảo công tác an tồn và vệ sinh cơng nghiệp khi bảo dưỡng, sửa
chữa;
Có tinh thần nghiêm túc, tự giác, cẩn thận, tỉ mỉ trong học tập.
Nội dung:
Các phương pháp công nghệ thường áp dụng cho sửa chữa chi tiết
Bảo dưỡng các chi tiết trong hệ thống
Sửa chữa các chi tiết bị hỏng
Lựa chọn chi tiết thay thế đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật
Cơng tác an tồn và vệ sinh cơng nghiệp khi bảo dưỡng, sửa chữa chi tiết
Hoạt động 1: Học lý thuyết.
Các phương pháp công nghệ áp dụng cho bảo dưỡng và sửa chữa nhỏ chi tiết
Các phương pháp gia cơng cơ khí
Phương pháp cơng nghệ tiện
Khả năng của của phương pháp gia công cơ bằng tiện:

Tiện các mặt trụ trong và ngồi
Tiện mặt cơn trong, cơn ngồi
Tiện ren trong, ren ngoài
Tiện xén mặt đầu, cắt đứt
Tiện các mặt định hình
Độ chính xác và độ nhẵn bề mặt đạt được khi tiện
Phương pháp gia

Cấp chính xác

Giá trị thơng

Quy đổi ra

công

Kinh tế

Đạt được

số
Ra (m)

(tiêu chuẩn
cũ)

Tiện phá

15 - 14


-

25 - 100

2

Tiện nửa tinh

12 - 14

-

6,3 - 12,5

3

Tiện tinh

7-9

6

16 - 3,2

6

Tiện mỏng

6


5

0,4 - 0,8

7

Tiện bước tiến dọc

Tiện bước tiến ngang