Ngộ độc nitrat, nitrit ở trẻ: Hiểm nguy luôn rình rập pdf
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (92.77 KB, 5 trang )
Ngộ độc nitrat, nitrit ở trẻ:
Hiểm nguy luôn rình rập
Báo chí vừa đưa tin: ở Trung Quốc lại có trẻ chết vì
uống sữa nhiễm độc, nhưng lần này không phải do
nhiễm melanin mà do nitrit. Tân hoa xã ngày 8/4/2011
cho biết, tại tỉnh Cam Túc có ít nhất ba trẻ em thiệt
mạng và 35 trẻ khác bị bệnh do uống sữa co nitrit.
Mới đây, BV. Nhi Đồng I TP.HCM thông báo có trẻ phải
nhập viện để cấp cứu ngộ độc do tím tái, suy hô hấp và
được phát hiện do ăn uống quá nhiều cà rốt. Cách đây khá
lâu, hai bệnh viện nhi tại TP.HCM thông báo khẩn cấp
tình trạng các bà mẹ dùng nước nấu củ dền pha sữa cho
trẻ dưới 6 tháng tuổi bú và các cháu bị ngộ độc rất nặng.
Tình trạng trẻ bị ngộ độc nước củ dền sau đó thỉnh thoảng
lại xảy ra do các bà mẹ thương con nghĩ rằng nước củ dền
có màu đỏ là “bổ máu”, cứ thế dùng pha sữa cho trẻ sơ
sinh bú.
Nguyên nhân gây ngộ độc
Các vụ việc trong và ngoài nước xảy ra nêu trên thực chất
do cùng một nguyên nhân là trẻ đã bị ngộ độc nitrat, nitrit.
Nitrat, nitrit là tên gọi của hai hợp chất vô cơ là muối kali
(hoặc muối natri) của hai ion nitrat (công thức NO3 -),
nitrit (công thức NO2 -). Thật ra ngộ độc ở đây là ngộ độc
nitrit, nhưng do nitrat, nitrit có thể chuyển hóa lẫn nhau
nhờ phản ứng hóa học (phản ứng oxy hóa khử) và cả phản
ứng sinh học (do vi khuẩn chuyển hóa) nên nitrat biến
thành nitrit gây ngộ độc, vì thế gọi chung là ngộ độc
nitrat, nitrit.
Hạn chế cho trẻ
nhỏ uống nước ép
cà rốt vì dễ gây
ngộ độc nitrit
Trước hết, vì sao củ dền, cà rốt gây ngộ độc nitrat, nitrit ở
trẻ? Củ dền, cà rốt là loại rau củ chứa rất nhiều nitrat,
nitrit. Trẻ dưới 6 tháng tuổi có một số đặc điểm sinh lý
khác với trẻ lớn hơn và người lớn, trong đó sự chuyển hóa
các chất, đặc biệt là chất độc, chưa hoàn chỉnh. Nếu cho
trẻ dưới 6 tháng tuổi bú sữa với nước pha củ dền, cà rốt sẽ
uống phải một lượng lớn nitrat, nitrit. Riêng nitrat cũng sẽ
bị các vi khuẩn ở đường tiêu hóa chuyển hóa thành nitrit
cộng với nitrit có sẵn phân tán khắp trong máu của trẻ.
Nitrit có tác dụng oxy hóa hemoglobin chứa trong hồng
cầu (hemoglobin hay huyết sắc tố là chất làm cho hồng
cầu có màu đỏ), biến hemoglobin thành methemoglobin
và chất sau này không thể làm nhiệm vụ cố định và
chuyên chở oxy hay thán khí giống như hemoglobin, tức
là cơ thể trẻ bị ngộ độc nitrit không thể làm tròn chức
năng hô hấp, mặc dù vẫn có đủ không khí để hít thở bình
thường. Vì thế trẻ bị ngộ độc củ dền, cà rốt hay ngộ độc
nitrat, nitrit được gọi là bị chứng methemoglobin huyết
(methemoglobinemia, tức trong máu có chất
methemoglobin) và triệu chứng ngộ độc là khó thở, tím
tái, suy hô hấp. Trẻ lớn hơn và người lớn dùng củ dền, cà
rốt không việc gì bởi vì cơ thể có khả năng chuyển hóa,
giải độc tốt hơn, sẽ khử methemoglobin biến trở lại thành
hemoglobin, trong khi trẻ dưới 6 tháng tuổi thì sự giải độc
này rất chậm và khó khăn hơn nhiều.
Thế còn trường hợp trẻ lớn hơn so với trẻ dưới 6 tháng
tuổi ăn nhiều cà rốt vẫn bị ngộ độc nitrat, nitrit? Trẻ lớn
hơn ăn nhiều cà rốt vẫn bị ngộ độc loại này. Bởi vì, trẻ đã
ăn uống quá nhiều cà rốt (theo báo cáo của bệnh viện
chữa ngộ độc, trẻ đã ăn uống cà rốt ngày 3 bữa và dùng
trong thời gian dài), lượng hấp thu nitrat, nitrit quá nhiều
trong khi không loại trừ trường hợp là trẻ bị ngộ độc bị
suy giảm hệ thống enzyme chuyển hóa chất độc. Trường
hợp trẻ ngộ độc sữa có chứa nitrit ở tỉnh Cam Túc, Trung
Quốc, được cho biết dưới 14 tuổi, tức có trẻ lớn hơn 6
tháng tuổi vẫn bị ngộ độc nitrit là vì thế.
Những điều cần lưu ý
- Trẻ dưới 6 tháng tuổi hoàn toàn không nên cho bú sữa
với nước pha củ dền, cà rốt (trẻ dưới 4 tháng tuổi hàng
ngày chỉ bú sữa, nếu hoàn toàn được cho bú sữa mẹ thì
càng tốt, với thêm uống nước đun sôi để nguội; không nên
cho bú hoặc uống thứ nào khác).
- Trẻ trên 6 tháng tuổi có thể ăn uống củ dền, cà rốt nhưng
với lượng thật vừa phải (trong tuần, trẻ chỉ nên ăn uống cà
rốt, củ dền 2 - 3 ngày).
Nhân đây, xin được nói thêm về một chất phụ gia chứa
nitrat, nitrit đã bị cấm từ lâu do nguy cơ gây ung thư. Đó
là muối kali nitrat, nitrit, còn gọi là diêm tiêu. Từ những
năm 1920, người ta phát hiện diêm tiêu có tác dụng giữ
màu đỏ cho thực phẩm và ức chế hoạt động của một số
loại vi khuẩn trong chế biến thịt cá và sử dụng tràn lan
chất này trong thực phẩm. Trước đây, ở ta thực phẩm
thường hay cho thêm phụ gia diêm tiêu là lạp xưởng. Bởi
vì, có thêm diêm tiêu lạp xưởng sẽ giữ được lâu và đặc
biệt có màu đỏ trông rất bắt mắt. Nhưng sau đó, ngoài
việc phát hiện nitrat, nitrit gây ngộ độc chứng
methemoglobin huyết, người ta còn phát hiện trong cơ thể
nitrit kết hợp với một số chất sinh học trong cơ thể tạo
thành nitrosamin gây ung thư dạ dày. Vì thế, diêm tiêu đã
bị loại khỏi danh mục các chất phụ gia được phép sử dụng
trong thực phẩm từ khá lâu. Điều đáng quan tâm là nhiều
chất phụ gia bị cấm nhưng vẫn được lén lút sử dụng, như
hàn the (borax). Nhìn lạp xưởng bày bán ở ta hiện nay với
màu đỏ thắm tươi hấp dẫn thế kia, người tiêu dùng vẫn
nên nghi ngờ có thể chúng đã được trộn vào diêm tiêu.
Rất mong các cơ quan chức năng ở ta làm tốt công tác
quản lý an toàn thực phẩm và xử lý các hành vi vi phạm
để không xảy ra các vụ ngộ độc thực phẩm do sử dụng
phụ gia độc hại, thậm chí là đã bị cấm
