BỘGIÁODỤCVÀĐÀOTẠO
TRƯỜNGĐẠIHỌCLUẬTTHÀNHPHỐHỒCHÍMINH
--o0o--

ĐỖTHANHHƯƠNG

PHÁPL U Ậ T V Ề B Ả O V Ệ V À P H Á T H U Y GIÁ
TRỊDISẢNVĂNHĨAPHIVẬTTHỂỞVIỆTNAM

LUẬNÁNTIẾNSĨLUẬTHỌC

TP.HỒCHÍMINH–NĂM2022


ĐỖTHANHHƯƠNG

PHÁPL U Ậ T V Ề B Ả O V Ệ V À P H Á T H U Y GIÁ
TRỊDISẢNVĂNHĨAPHIVẬTTHỂỞVIỆTNAM
LUẬNÁNTIẾNSĨLUẬTHỌC

Chunngành:
LUẬTHIẾNPHÁPVÀLUẬTHÀNHCHÍNHMãsố:

93.80.102

NGƯỜIHƯỚNGDẪNKHOAHỌC:
1. PGS.TS.NGUYỄNVĂNQUANG
2. TS.HỒNGMINHTHÁI

TP.HỒCHÍMINH-NĂM2022

Luậnán:“PHÁPLUẬTVỀBẢOVỆVÀPHÁTHUYGIÁTRỊDISẢN
VĂN HĨA PHI VẬT THỂ Ở VIỆT NAM”là cơng trình do chính tác giả tìm
hiểu,nghiên cứu và xây dựng nên. Những nội dung và ý tưởng của tác giả khác trong
cáctàil i ệ u t h a m k h ả o đ ề u đ ư ợ c t r í c h d ẫ n t h e o đ ú n g q u y đ ị n h . N ộ i d u n g c ơ n g t
r ì n h khơngsaochépbất kỳLuậnánhaytài liệunào.
Tácgiảcam đoanchịutráchnhiệmhồntồnvềtínhtrung thực củaLuận án.
Tácgiả

ĐỗThanh Hương


MỤCLỤC
LỜICAMĐOANMỤC
LỤC
DANH
MỤCH Ì N H DANHMỤC
BẢNG,BIỂU
PHẦN MỞ ĐẦU......................................................................................................1
1. Tínhcấpthiếtcủaluậnán....................................................................................1
2. Mụctiêuvànhiệmvụnghiêncứu.........................................................................4
3. Phạmvivà đốitượng nghiêncứu........................................................................5
4. Cáchtiếpcận, lýthuyếtnghiêncứuvàphươngphápnghiêncứu...........................6
5. Câuhỏivàgiảthuyếtnghiêncứu..........................................................................8
6. Những điểmmớivàýnghĩakhoahọccủaLuậnán................................................9
7. BốcụccủaLuậnán............................................................................................10
CHƯƠNG1.TỔNGQUANNGHIÊNCỨU............................................................11
1.1. Cácnghiêncứuchung về disảnvănhóa,disảnvănhóaphivật thể...................11
1.2. Cácnghiêncứuphápluậtvềdisảnvănhóa,disảnvănhóaphivậtthể..................17
1.3. Cácnghiêncứuphápluậtbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphi

vậtthể...........................................................................................................................24
1.4. Đánhgiátìnhhìnhnghiêncứuvàvấnđềđặtrachonghiêncứu..........................30
CHƯƠNG2.NHỮNGVẤNĐỀLÝLUẬNPHÁPLUẬTVỀBẢOVỆVÀPHÁT
HUYGIÁTRỊDI SẢNVĂNHĨAPHI VẬTTHỂỞVIỆTNAM...................................33
2.1. Nhữngvấnđềlý luậnvề dis ả n v ă n h ó a p h i v ậ t t h ể v à b ả o v ệ ,
p h á t huygiátrịdi sảnvănhóaphivật thể...........................................................33
2.1.1. Kháiniệmdisản vănhóavậtthểvàdi sảnvănhóaphivậtthể.....................33
2.1.2. Đặcđiểmcủadisảnvănhóaphi vậtthể......................................................38
2.1.3. Tiêuchícủadisảnvănhóaphivậtthể..........................................................40
2.1.4. Vai trịcủadisảnvănhóaphi vậtthể đốivớipháttriểnxãhội....................41
2.1.5. Bảovệ vàpháthuy giátrịdisảnvănhóaphivậtthể....................................43
2.2. Mụcđích,phươngphápđiềuchỉnhvàthựchiệnphápluậtvềbảovệ
vàphát huygiátrịdisảnvăn hóaphivậtthể............................................................45
2.2.1. Mụcđíchđiềuc hỉnhpháp luậttrongv iệcbảovệv à pháthuy các
giátrịdisảnvănhóaphivậtthể.............................................................................45
2.2.2. Phươngphápđiềuchỉnhphápluậtvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnv
ănhóaphi vậtthể...............................................................................................46


2.2.3. Thựchiệnphápluậtvềbảovệvàpháthuy giátrịdisảnvănhóa
phivậtthểnhằmđảmbảomụcđíchđiềuchỉnhcủaphápluậttronglĩnhvựcdi
sảnvănhóa phivật thể....................................................................................................47
2.3. Chủ thể, hìnht h ứ c v à t i ê u c h í b ả o v ệ v à p h á t h u y g i á
t r ị d i s ả n v ă n hóaphivậtthể.....................................................................48
2.3.1.Chủthểphápluậtvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphivậtthể.........................48
2.3.2. Hìnhthứcbảovệvàpháthuygiá trịdisảnvănhóaphivậtthể.....................49
2.3.3. Tiêuchíđánhgiámứcđộhồnthiệnpháp luậtvềbảovệvàpháthuy
giá trịdisảnvănhóaphivậtthể...........................................................................51
2.4. Yếu tốtác độngđến phápl u ậ t v à t h ự c h i ệ n p h á p l u ậ t v ề
b ả o v ệ v à pháthuygiá trịdisảnvănhóa phivậtthể..........................................53

2.4.1. Yếutốvềnhận thức,quanđiểm................................................................53
2.4.2. Yếutốkinh tế-xãhội................................................................................54
2.4.3. Điềuước quốc tếđãkíkết........................................................................55
2.5. Phápluậtcủamộtsốquốcgiachâvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóap
hivậtthể................................................................................................................ 57
2.5.1. PhápluậtcủaTrungQuốcvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphi
vậtthể................................................................................................................ 58
2.5.2. Phápluật củaHànQuốcvềbảovệ vàphát huygiátrịdisảnvăn hóa
phi vậtthể.........................................................................................................60
2.5.3. Phápluật c ủ a N hậtB ản về b ả o v ệ v à p h á t h uy g i á t r ị d i s ả n văn hó
aphi vậtthể.......................................................................................................63
2.5.4. Mộtsốkinhnghiệmtừphápluậtc ủ a m ộ t s ố q u ố c g i a C h â u Á tro
ngbảovệvàpháthuy giátrịdisảnvănhóaphi vậtthể..........................................65
KẾTLUẬNCHƯƠNG2.........................................................................................69
CHƯƠNG3THỰCTRẠNGPHÁPLUẬT VÀTHỰCHIỆNPHÁPLUẬTVỀBẢO
VỆVÀPHÁTHUYGIÁ TRỊ DISẢNVĂNHĨAPHI VẬTTHỂ
ỞVIỆTNAM...........................................................................................................70
3.1. Thựctrạngphápluậtvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphivậtthể....70
3.1.1. Hệthốngvănbảnphápluậtvềbảovệvàphát huygiátrịdisản vănhóaphi
vậtthể................................................................................................................ 70
3.1.2. Chủthểphápluậtvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphi
vậtthể................................................................................................................72
3.1.3. Kháchthể củaquanhệphápluật về bảov ệ
v à p h á t h u y g i á t r ị d i sảnvănhóaphi vậtthể..........................................79
3.1.4. Hìnhthứcbảovệvàpháthuygiá trịdisảnvănhóaphivậtthể.....................81


3.2. Hiệuquảđạtđược vàmộtsốvấnđềđặtr a đ ố i v ớ i p h á p l u ậ t
đ i ề u chỉnhlĩnhvựcdisảnvănhóaphi vậtthể......................................................86
3.2.1. Phùhợp vớicơng ướcquốctế màViệtNam thực hiện.............................86

3.2.2. Thểhiệnđượcđườnglối,chủtrươngcủaĐảngCộngsảnViệtNam..............87
3.2.3. Đảmbảohoạtđộngquảnlýnhànướcvềbảovệvàpháthuygiátrị
di sảnvănhóaphi vậtthể....................................................................................89
3.2.4. Mộtsốvấnđềđặtratrongqtrìnhđiềuchỉnhphápluậtlĩnhvực
di sảnvănhóaphi vậtthể....................................................................................91
3.3. Thựctrạngthựchiệnphápluậtvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóa
phivật thểở Việt Nam..........................................................................................94
3.3.1. Phápluật điều c h ỉ n h h o ạ t độ ng c á c c h ủ t h ể t r o n g v i ệ c b ả o vệ v à p
háthuy giátrịdi sảnvănhóaphivật thể.............................................................94
3.3.2. Nộidungthựchiệnhoạtđộngbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphi
vậtthể.............................................................................................................. 102
3.3.3. Thựchiệnquyđịnhvềkiểmtra,thanhtra,xửlýnghiêmminhcác
viphạmphápluật đốivớicácdi sảnvănhóaphivậtthể.........................................108
3.3.4. Ngunnhâncủanhững bấtcập............................................................110
KẾTLUẬNCHƯƠNG3.......................................................................................112
CHƯƠNG4QUANĐIỂMVÀGIẢIPHÁPHỒNTHIỆNPHÁPLUẬTVỀB
ẢO VỆVÀPHÁTHUYGIÁTRỊDISẢNVĂNHĨAPHI VẬTTHỂ
ỞVIỆTNAM.........................................................................................................114
4.1. Bốicảnhvàmộtsốucầuđặtrađốivớihoạtđộngbảovệvàpháthuygiátr
ịdisảnvănhóaphivật thể hiệnnay......................................................................114
4.1.1. Bốicảnhảnhhưởngđếnviệcbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphi
vậtthể.............................................................................................................. 114
4.1.2. Mộtsốucầuđặtrađốivớihoạtđộngbảovệvàpháthuygiátrị
di sảnvănhóaphivật thể hiệnnay....................................................................115
4.2. Quanđiểmhồnthiệnphápluậtvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóap
hivậtthể.............................................................................................................. 116
4.3. Cácgiảipháphồnthiệnpháp luật vềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnv
ănhóaphivậtthể.................................................................................................118
4.3.1. Đảmbảotínhtồndiện,thốngnhấtcácthuậtngữ,kháiniệm,tiêuchí
đánhgiátrongxây dựngvàhồnthiệnpháp luậtđiềuchỉnhvềdisản

vănhóaphivậtthể.............................................................................................119
4.3.2. Hồnthiệncácquyđịnhphápluậtvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvă
nhóaphi vậtthể...............................................................................................124
4.3.3. Đảmbảocáchìnhthứcvàphươngphápbảovệvàpháthuygiátrị


di sảnvănhóaphi vậtthể..................................................................................126
4.3.4. Bảo hộquyềntácgiảđ ố i v ớ i v ấ n đ ề s ở h ữ u t r í t u ệ v ề d i
s ả n v ă n hóaphi vậtthể.............................................................................127
4.4. Cácgiảiphápđốivớihoạtđộngthựchiệnquyđịnhphápluậtvềbảo
vệvàpháthuy giátrị disảnvănhóaphi vậtthể.....................................................129
4.4.1. Tăngcườnghiệulựcvàhiệuquảhoạtđộngquảnlýnhànướcđối
với disảnvănhóaphivậtthể..............................................................................130
4.4.2. Nângcaotráchnhiệmcủanhândân,cộngđồngdâncưtrongviệctuân
thủ các quy định của pháp luật về bảo vệ và phát huy giá trị di sản
vănhóaphivậtthể............................................................................................134
4.4.3. Đẩymạnhhợptácquốctếvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphi
vậtthểtrongthờigiantới..................................................................................141
KẾTLUẬNCHƯƠNG4.......................................................................................145
KẾTLUẬNCHUNG.............................................................................................147
DANHMỤCCÁCCƠNGTRÌNHLIÊNQUANĐẾNLUẬNÁNĐÃĐƯỢC
CƠNGBỐ
TÀI LIỆU THAM
KHẢOPHỤLỤC


DANHMỤCHÌNH
Hình 3.1.B i ể u đồsốlượngBáo cáokiểm kê di sảnvăn hóaphivậtthể
của
cáctỉnh,thành phố(2011-2019).................................................................75

Hình3.2.S ố l ư ợ n g d i s ả n đ ư ợ c g h i d a n h v à o D a n h m ụ c D i s ả n v ă n h ó a
phivậtthểquốcgiaquacác năm(tính đếntháng11/2020)..............................76
Hình 3.3.B i ể u đồsốlượngphânbốNghệnhânnhândânởcácloạihìnhdi
sảnvănhóaphivậtthể................................................................................77
Hình 3.4.B i ể u đồsốlượngphânbốNghệnhânưutúởcácloạihìnhdisản
vănhóaphivậtthểnăm2015và 2019...........................................................77
Hình3 . 5 . D i s ả n v ă n h ó a p h i v ậ t t h ể n h â n l o ạ i p h â n t h e o n ă m g i a i đ o ạ n
2008-2019.................................................................................................86


DANHMỤCBẢNG,BIỂU
Bảng
3.1.Mứcđộquyđịnhcủap h á p l u ậ t c ó l i ê n q u a n đ ế n h o ạ t đ ộ n g
t á c nghiệpcủadi sảnvănhóaphivật thể....................................................85
Bảng 3.2.Mức độquyđ ị n h c ủ a p h á p l u ậ t v ề l o ạ i h ì n h
d i s ả n v ă n h ó a p h i v ậ t thể..........................................................85


1

PHẦNMỞ ĐẦU
1. Tínhcấpthiếtcủaluậnán

Là một quốc gia thống nhất của các tộc người
cùng sinh sống, Việt Nam cómột kho tàng phong phú
di sản văn hóa gồm hai thành tố hữu cơ là di sản văn
hóavật thể và di sản văn hóa phi vật thể. Với sự quý
báu cần phải gìn giữ, bảo tồn và
táisinhkhotàngdisảnvănhóaquýgiáđóđểvừalàchấ
tkeogắnkếtcộngđồng54dân tộc1, vừa là cơ sở sáng

tạo những giá trị tinh thần mới và giao lưu văn hóa
trongbốicảnhhộinhậpthếgiới.Trongnhiềuthậpniênqua,ĐảngCộngsảnViệt
Nam đãban hành nhiều Nghị quyết bàn riêng về văn
hoá, với chủ trương xây dựng và pháttriển nền văn
hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc 2; xây
dựng và pháttriển văn hóa, con người Việt Nam đáp
ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước 3;bảo đảm
yếu tố văn hóa và con người trong phát triển kinh tế,
thích ứng với xu thếphát triển của cuộc Cách mạng
công nghiệp lần thứ tư, các công nghệ mới, hiện
đạivà biến đổi kinh tế - xã hội, con người do tác
động của thiên tai, dịch bệnh, khủnghoảng. Việt
Nam là một trong số quốc gia sớm phê chuẩn Cơng
ước
về
Bảo
vệ
disảnv ă n h ó a p h i v ậ t t h ể n ă m 2 0 0 3 ( g ọ i t ắ t l à C ô
n g ư ớ c n ă m 2 0 0 3 ) c ủ a T ổ c h ứ c Khoahọc,GiáodụcvàVăn
hóacủaLiênhợpquốc(UNESCO),phêchuẩnvàonăm20054, Việt Nam
cũng là thành viên của Ủy ban Liên chính phủ tham
gia xây dựngphương hướng hoạt động và các chính
sách quốc tế có liên quan đến Cơng ước này.Cùng
với việc tham gia Công ước, Việt Nam cam kết tuân
thủ các quy định củaCơngước phảiđượcluậthóa
vàophápluậtcủacácquốc giathànhviên.
Quốc hội Việt Nam khóa X kỳ họp thứ 9 ngày
29 tháng 6 năm 2001 thông quaLuậtDisảnvănhóanăm2001có
hiệulựctừngày01tháng01năm2002vàLuậtsửa đổi, bổ sung một số
điều của Luật Di sản văn hóa năm 2009. Sự ra đời

của Luậtcùng với các văn bản dưới luật hướng dẫn
chi tiết thi hành đã tạo cơ sở pháp lý quantrọngvàtrựctiếp
nhất để tăng cường hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước,
nângcaotráchnhiệmcủacộngđồngdâncưtrongviệct
hamgiabảovệvàpháthuygiátrị di sản văn hóa vật thể.Hàng
vạnd i s ả n v ă n h ó a p h i v ậ t t h ể đ ã
đ ư ợ c k i ể m k ê , nhận diện, lập hồ sơ khoa học


và nhiều di sản được vinh danh
ở trong nước và quốctế. Theo ý
kiến đánh giá của nhiều chuyên
gia pháp lý, nhà nghiên cứu
văn
hóa:
nếukhơngcóhệthốngvănbản
pháplýquyđịnhvấnđề bảovệvà
pháthuygiá trịdisản
1

Tổng

cục

Thống

kê

(2019),


Kết quả Tổng điều tra dân số
và nhà ở ngày 1-4-2019. “Việt Nam là
một quốc gia đa dântộc, trong đó người
Kinh chiếm đa số (chiếm 85,3% dân số
cả nước), 53 dân tộc cịn lại có 14.123
triệu người (chiếm14,7%dânsốcảnước)”.
2Đảng Cộng sản Việt Nam (1998),
Văn
kiện Nghị quyết Hội nghị TW Đảng cộng
sản Việt Nam lần thứ 5 khóa VIII
năm1998 về xây dựng và phát triển nền
văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản
sắc dân tộc, Văn kiện,Nxb Chính trị
Quốcgia- Sựthật,HàNội.
3
Đảng Cộng sản Việt Nam (2014),Văn
kiện Nghị quyết số 33/NQ-TW của Ban
Chấp hành TW Đảng khóa XI năm
2014về xây dựng và phát triển văn hóa,
con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu
phát triển bền vững đất nước,Nxb Chính
trịQuốcgiaSựthật,HàNội.
4Irina Bokova (2014), Nhìn lại 10 năm
thực hiện Cơng ước 2003,

Kỷ yếu Hội
thảo khoa học quốc tế 10 năm thực
hiệnCông ước UNESCO- Bài học kinh
nghiệm và định hướng tương lai, Nxb
Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, 2014,

tr.9.
“Hiệncó150quốcgiaphêchuẩnCơngước”.

2


văn hóa thì khơng thể có nhiều di sản của Việt Nam được UNESCO ghi danh là disản
văn hóa5. Tính đến nay, Việt Nam có 05 di sản văn hóa, 02 di sản tự nhiên và
01disảnhỗnhợp(duynhấttạiĐơngNamÁtrongsố38disảnhỗnhợpthếgiới),14disảnvănhóa
phivậtthểđạidiệnchonhânloại;06disảnkýứcthếgiớiđượcUNESCOcơngnhận6.
Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 đặt mục tiêu phấn đấu
khoảng70%sốdisảntrongDanhmụcdisảnvănhóaphivậtthểquốcgiađượcxâydựngđề
án,chươngtrìnhbảovệvàpháthuygiátrị.Cóítnhất05disảnđượcTổchứcGiáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên
hợp quốc (UNESCO) ghi danh theo cácCông ước của UNESCO. Nâng cao chất lượng
công tác sưu tầm, nghiên cứu, kiểmkê, phân loại di sản văn hóa phi vật thể và di sản tư
liệu; phục hồi và bảo tồn một sốloại hình di sản văn hóa phi vật thể, nghệ thuật truyền
thống có nguy cơ mai một, ưutiêndisảnvănhóacácdântộccósốdândưới10.000người,pháthuygiátrịcácdisản văn
hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh, góp phần quảng bá hình ảnh đấtnước và con
người Việt Nam, bảo vệ và phát huy giá trị các di sản văn hóa phi vậtthểcógiátrị7.
Tuy nhiên, so với những thành tựu trên lĩnh vực chính trị, kinh tế, quốc phịng,an
ninh,đốingoại,thànhtựutronglĩnhvựcvănhóachưatươngxứng,việcgiữgìn,bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa nói
chung, văn hóa phi vật thể nói riêng hiệu quảchưacao,nguycơmaimộtchưađượcngănchặn8. Trong nội
dung của Luật Di sảnvăn hóa cho thấy các quy định về di sản văn hóa vật thể rõ ràng
và bao quát hơn sovới nội dung liên quan đến di sản văn hóa phi vật thể, q trình rà
sốt các văn bảnpháp quy cũng dễ dàng nhận thấy quy chuẩn ứng xử trong thực tiễn
liên quan đến disảnvănhóavậtthểcụthể,chitiếthơnsovớidisảnvănhóaphivậtthể.Thựctiễntriển khai, áp dụng quy
định pháp luật trong Luật Di sản văn hóa về bảo vệ và pháthuy giá trị di sản văn hóa
phi vật thể cịn nhiều bất cập, vướng mắc do các quy địnhtrong luật chưa được làm rõ,
và/hoặc còn chưa được quy định, chồng chéo trong cácvănbản.
Thứ nhất, quy định pháp luật về di sản văn hóa phi vật thể sự chưa hồn chỉnhgây

khó khăn rất lớn cho các cơ quan quản lý nhà nước cũng như cộng đồng, ngườidân
trong việc giữ gìn, bảo vệ và phát huy giá trị di sản, có thể kể đến như: chưachuẩn hóa
thuật ngữ trong các văn bản luật quy định về di sản văn hóa phi vật
thểtheotinhthầncủaCơngướcnăm2003màViệtNamlàthànhviên,thiếunhấtqn
5

Quốc hội Việt Nam khóa XIII, Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng (2015),

Hội nghị tham
vấnvềtìnhhìnhthựchiệnchínhsách,phápluậttronglĩnhvựcDi sảnvănhóa,tháng8năm2015.
6
Cục Di sản văn hóa (2021), “Thơng tin Di sản văn hóa”,h t t p : / / d s v h . g o v . v n / t h o n g - t i n - d i - s a n - v a n h o a - 1 2 1 , truy cậpngày19/12/2021.
7
Thủ tướng Chính phủ (2021), Quyết định số 1909/QĐ-Ttg ngày 12 tháng 11
n ă m 2 0 2 1 v ề v i ệ c P h ê d u y ệ t c h i ế n l ư ợ c pháttriểnvănhóađếnnăm 2030.
8Đảng Cộng sản Việt Nam (2014),
Văn kiện Nghị quyết số 33/NQ-TW của Ban Chấp hành TW Đảng khóa XI năm 2014về
xây dựng và phát triểnv ă n h ó a , c o n n g ư ờ i V i ệ t N a m đ á p ứ n g y ê u c ầ u p h á t t r i ể n b ề n
v ữ n g đ ấ t n ư ớ c , tháng 9 năm2014.


trong sử dụng cụm từ ghi danh, danh sách quốc gia về di sản văn hóa phi vật thể,danh
mục di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại,…để thể hiện cam kết củaViệt
Namkhi thamg i a C ô n g ư ớ c q u ố c t ế l à t h ô n g q u a c á c b i ệ n
p h á p p h á p l ý c ủ a quá trình xây dựng văn bản luật và áp dụng pháp luật bảo vệ
và phát huy di sản vănhóa phi vật thể có hiệu quả trong thực tiễn. Quan điểm về phát
triển chưa được nhậnthứcthốngnhất,cácquyđịnhcủaphápluậtmớichỉgiớihạnởviệckhơngđượclàmmaimột,thấttruyềndisản
vănhóaphivậtthểmàchưađưarađượcđịnhhướngchung về ngun tắc, cách thức phát triển để đảm bảo
di sản văn hóa phi vật thể cóthể“sốngkhỏemạnh”trongxãhộihiệnđại.
Thứ hai, từ nghiên cứu thực tiễn, nhận diện những “khoảng trống” trong hệthống

pháp luật hiện hành về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thểnhư: sự
chồng chéo, không thống nhất trong hoạt động cơ quan chức năng về di sảnvăn hóa phi
vật thể; hoạt động kiểm kê, xếp hạng, lập hồ sơ khoa học, quy hoạch vàkhoanh vùng,
công tác bảo vệ, tôn tạo và phục dựng di sản văn hóa phi vật thể còntại nhiều bất cập;
hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý hành vi vi phạm pháp luật disản văn hóa phi vật thể
cịn một số vấn đề chưa được làm rõ, do vậy khó khăn trongviệc xác định chủ thể chịu
trách nhiệm và mức xử lý tương ứng hành vi vi phạm.Tình trạng bng lỏng quản lý,
hoạt động giám sát, thanh tra, xử lý của cơ quanquản lý nhà nước về văn hóa khơng
nghiêm minh đối với hành vi vi phạm gây tổnhại di sản văn hóa phi vật thể
như“thương mại”hố,“dị biệt”hóa hoạt động về tổchức lễhội, lợi dụng việc truyền bá
giátrị di sảnv ă n h ó a
phi vật thể
để
t i ế n h à n h cáchoạt
độngmêtíndịđoan,trụclợi…diễnrangàycàngphổbiến.
Thứ ba, đội ngũ những người làm công tác quản lý di sản văn hóa phi vật thể ởđịa
phương cịn thiếu về số lượng, yếu về chun mơn, tính chun nghiệp chưa
cao,lúngtúng trongviệcxử lý những vấnđềphức tạp dot h ự c t i ễ n đ ặ t r a ,
l à m ả n h hưởng đến chất lượng bảo tồn, tái tạo, phục dựng di sản, thậm chí làm sai
lệch, biếndạngtínhnguyêngốccủadi sản.
Thứt ư ,t h i ế u c á c q u y đ ị n h p h á p l u ậ t b ả o h ộ b ả n q u y ề n t á c g i ả c h o c á c t á c p
hẩmtrìnhdiễnnghệthuậtdângian,bíquyếtnghềthủcơng,ydượchọccổtruyền.Thiếu cơ sở xác định quyền sở hữu trí
tuệ đối với nghệ nhân nắm giữ di sản văn hóaphivậtthể.Quyềnsởhữutrítuệcácgiátrịvănhóaphivậtthểđãđược
đềcậptrongchínhsáchcủaUNESCO.Theođó,bảnquyềncủacáccộngđồngđãsảnsinhvàlưutruyềncácdisảnvănhóaphivậtthểphảiđược
tơntrọng.Tuynhiên,việcxácđịnhquyền sở hữu trí tuệ đối với di sản văn hóa phi vật thể là điều
khơng dễ dàng bởi nóđược thể hiện khơng phải chỉ là sản phẩm sáng tạo của cá nhân
mà còn là của cảcộng đồng. Nhìn sâu rộng ra đối với di sản văn hóa phi vật thể, việc
xác định quyềnsởhữutácgiảthậtsựlà một tháchthứcđối vớicácnhàquảnlý.
Những vướng mắc, bất cập nêu trên do nhiều nguyên nhân chủ quan và kháchquan
gâyra.Vềmặtkháchquan,quátrìnhhộinhậpquốctếsâu,rộngcủaViệt Nam



trên các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội đã đạt những thành tựu to lớn và sự biến
đổi nhanh chóng, phức tạp đó vừa là nguồn cảm hứng sáng tạo, vừa là nhữngvấn đề rất
mới mẻ, luôn biến động và chịu sự tác động nhiều chiều, dẫn tới sự bỡngỡ, lúng túng
trong hoạt động quản lý di sản văn hóa phi vật thể. Bản sắc văn hốdân tộc là vấn đề
trọng đại, sống cịn của mỗi quốc gia và trong bối cảnh tồn cầuhố, văn hố rất dễ bị
tổn thương, trong đó lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể dễ bịtổn thương hơn cả. Về
nguyên nhân chủ quan, có thể kể đến việc chậm ban hành,sửa đổi, hồn thiện các văn
bản
pháp
quy
của
các
cơ
quan
quản
lý
nhà
nước
tronglĩnhvựcdisảnvănhóaphivậtthể.Nghiêncứulýluậncịnthiếukhảnăngdựbáovà
địnhhướng,chưalàmrõnhiềuvấnđềcóliênquanđếndisảnvănhóaphivậtthểtrongnềnkinhtếthịtrườngđịnhhướngxãhộichủnghĩa,trong
việcxácđịnhnhữnggiátrịtruyềnthốngcũngnhưhệgiátrịmớicầnxâydựng,trongviệcxửlýcácmốiquan hệ giữa truyền thống
và hiện đại, dân tộc và quốc tế, bảo tồn và phát triển, vănhoá vàkinhtế.
Nhằm lấp đầy“khoảng trống”cần phải giải quyết liên quan đến các quy địnhpháp
luật về di sản văn hóa phi vật thể, cần có những cơng trình nghiên cứu lý luậnvới khả
năng dự báo và định hướng làm rõ các vấn đề liên quan đến bảo vệ và
pháthuygiátrịdisảnvănhóaphivậtthể,nghiêncứuđiềuchỉnh,bổsung,hồnthiện
cácvănbảnquyphạmphápluậtthíchhợp,tạođiềukiệnchocáccơquanquảnlýnhà nước có thẩm quyền chấn chỉnh
cơng tác bảo vệ và phát huy di sản văn hóa phivật thể, qua đó nâng cao hiệu lực và

hiệu quả quản lý nhà nước, nâng cao trách ýthức nhiệm của cộng đồng dân cư và mỗi
người dân trong việc tham gia bảo vệ vàphát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể ngày
một phát triển ổn định và bền vững.Bên cạnh đó, cho tới nay hầu như chưa có một
cơng
trình
khoa
học
pháp
lý
nàonghiêncứumộtcáchcóhệthống,sâusắcvàtồndiệnvấnđềphápluậtvềbảovệvà phát
huygiátrịđốivớidisảnvănhóaphivậtthể.Vìnhữnglýdođãnêu,tácgiảlựa chọn đề tài“Pháp luật về bảo vệ và
phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thểởViệtNam”làm Luậnántiếnsĩ luậthọccủa
mình.
2. Mụctiêuvànhiệmvụnghiêncứu
2.1. Mụctiêunghiêncứu
Mục tiêu khái quát của Luận án nhằm làm rõ pháp luật lý thuyết và pháp luậtthực
định điều chỉnh lĩnh vực bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể ởViệt
Nam. Phát hiện ra những bất cập của quy định pháp luật và áp dụng quy địnhpháp luật
đảm bảo được việc bảovệ và phát huygiá giá trị di sảnv ă n h ó a p h i v ậ t thể ở
Việt Nam. Tổng kết quan điểm, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật hiệnhành bảo vệ
hiệu quả và phát huy bền vững giá trị di sản văn hóa phi vật thể ở ViệtNam. Để thực
hiện được mục tiêu khái quát này, Luận án đi vào từng mục
tiêunghiêncứucụthểnhưsau:


Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận liên quan đến pháp luật về bảo vệ và pháthuy
giá trị di sản văn hóa phi vật thể ở Việt Nam, tham chiếu quy định pháp luật vàứng
dụng pháp luật của một số quốc gia cùng châu lục, vận dụng quy định trongCơngước
2003vềbảovệvàpháthuygiátrịdi sảnvănhóaphivậtthể;
Đánhg i á t h ự c t r ạ n g p h á p l u ậ t v à t h ự c t r ạ n g t h ự c h i ệ n p h á p l u ậ t V i ệ t N a

m trongbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphivậtthể,quađólàmrõcácvấnđềvướng mắc, bất cập, chồng chéo về
mặt lý luận cũng như chưa phù hợp, không khảthi, khó áp dụng trong thực tiễn của
pháp luật về bảo vệ và phát huy giá trị di sảnvănhóaphi vật thể;
Tổngkết quanđiểm, bối cảnh Việt Nam và tìnhhìnhquốctế, đềx u ấ t g i ả i pháp
hoàn thiện hệ thống pháp luật của Việt Nam đảm bảo hiệu lực và hiệu quả bảovệ
vàpháthuygiátrịdi sảnvănhóaphivật thể.
2.2. Nhiệmvụnghiêncứu
Đểđảm bảo kết quả khách quan, đạt yêuc ầ u m ụ c t i ê u n g h i ê n c ứ u ,
n h i ệ m v ụ cụthểnghiêncứunàylà:
Về lý luận, Luận án làm rõ cách hiểu nhất quán, phù hợp với tinh thần Côngước
quốc tế năm 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO qua việcnhận
diện chính xác khái niệm, tiêu chí đánh giá, kiểm kê, nhận diện và bảo tồn vănhóaphivật
thể.LàmrõnhữngnộidungchưatườngminhtrongcácquyđịnhcủaLuậtDisảnvănhóavềdisảnvănhóa phivật thể;
Tổnghợ p, rà sốt,phântíc h tìnhhìnhphápluậthiệnhà n h củaV iệtNa mvà của
mộtsốquốcgiakháctrongcùngchâulụcvềbảovệvàpháthuydisảnvănhóaphi vật thể, đối sánh pháp luật Việt
Nam với pháp luật của một số quốc gia quy địnhvề bảovệvàpháthuydisảnvănhóaphivật
thể;
Trên cơ sở quy định pháp luật, qua khảo sát thực tiễn áp dụng văn bản phápluật về
bảo vệ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể. Xác định những khó khăn, bấtcập, hạn
chế đang tồn tại trong hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóaphi vật
thểcủaphápluật hiệnhành;
Từ hiện trạng pháp luật và thực hiện pháp luật, Luận án đưa ra những
khuyếnnghịhoà n t h i ệ n q u y đ ị n h p h á p l u ậ t v ề di s ả n vă n h óa p h i v ậ t t h ể và đ ề x u ấ t g
i ả i pháptăngcườnghiệuquảđiềuchỉnhphápluật,tínhứngdụngphùhợptrongthựctiễncủapháp luậtViệtNamvề bảovệ
vàpháthuy giátrịdisảnvănhóaphivật thể.
3. Phạmvi vàđối tượng nghiêncứu
3.1. Phạm vinghiêncứu
Vềt h ờ i g i a n , L u ậ n á n t ậ p t r u n g n g h i ê n c ứ u n h ữ n g n ộ i d u n g l i ê n q u a n đ
ế n phápluậtvềbảovệvàpháthuydisảnvănhóaphivậtthểsaungàyđấtnướcViệtNam giành độc lập, thống nhất
nước nhà cho đến nay. Về khơng gian, nghiên cứucácvấnđề cóliênquantrongphạm

vikhơnggianlãnhthổcủa ViệtNam.


Nội dung nghiên cứu tập trung vào phân tích, bình luận, giải nghĩa các quyđịnh
pháp luật trong hệ thống pháp luật hiện hành về di sản văn hóa phi vật thể.Nghiên cứu
hướng ứng dụng pháp luậttrong điều chỉnh các quanhệ pháp luậtv ề bảo vệ và phát huy
giá trị di sản văn hóa phi vật thể ghi nhận trong Luật Di sản vănhóa; Luật sửa đổi, bổ
sung Luật Di sản văn hóa và các văn bản dưới luật gồm Nghịđịnh, Quyết định, Thông
tư hướng dẫn thi hành Luật Di sản văn hóa. Bên cạnh đó,Luận án cũng nghiên cứu,
xem xét thực trạng quá trình thực thi pháp luật về bảo vệvà pháthuydi sảnvănhóaphi
vậtthểtrongthựctiễn.
3.2. Đốitượngnghiêncứu
ĐốitượngnghiêncứucủaLuậnánlàquyđịnhphápluậttronghệthốngvănbản
quy phạm pháp luật điều chỉnh về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phivật thể.
Nhận diện q trình thực hiện pháp luật về bảo vệ và phát huy giá trị di sảnvăn hóa phi
vật thể trong thực tiễn cuộc sống hiện nay. Qua đó đánh giá tính khả thi,khả dụng của
pháp luật về di sản văn hóa phi vật thể và đề xuất giải pháp hồn thiệnpháp
luậtđểbảovệhiệuquảvàpháthuybềnvữnggiá trịdisảnvănhóaphivậtthể.
4. Cáchtiếpcận,lýthuyếtnghiên cứuvàphươngphápnghiên cứu
4.1. Cáchtiếpcận
Luậnánchủyếusửdụngcáccáchtiếpcậnnghiêncứudướigócđộluậthọcvới kỹ
thuậtnghiêncứulýthuyếtphápluật,đánhgiáphápluật,nghiêncứusosánhpháp luật và nghiên cứu giải pháp pháp lý.
Bên cạnh đó, cách tiếp cận nghiên cứuliên ngành và đa ngành cũng được sử dụng, theo
đó, vấn đề nghiên cứu khơng chỉđược cách tiếp cận từ góc độ luật học - xã hội học, mà
cịn từ góc độ tơn giáo, vănhóa học.
4.2. Lýthuyếtnghiêncứu
Một số lý thuyết nghiêncứu đượcsử dụng trong quát r ì n h n g h i ê n c ứ u
p h á p luật điều chỉnh quan hệ xã hội trong lĩnh vực bảo vệ và phát huy giá trị di sản
vănhóa phi vật thể. Về cơ bản các lý thuyết này nhằm mục đích điều chỉnh hành vi
củacá nhân và cộng đồng theo những chuẩn mực, khn khổ hình thành trật tự xã

hộiphùhợp vớiý chícủa Nhànước và thực tiễn đờisống xã hội. Trongq u á
t r ì n h nghiêncứuđểphùhợpvới nộidung,tácgiả lựa chọnmộtsốcáclýthuyếtsau:
- Lý thuyết luật học: Là phương pháp tạo ra thông tin về pháp luật và hệ
thốnghóa các quy định của pháp luật 9. Về mặt nội dung, lý thuyết luật học được
hiểu là sựtổnghợpcácquytắc,nguntắc,chuẩnmực,hướngdẫnvàcácgiátrịhệthốnghóahaybiệnminhchonộidungtrongvăn
bảnphápluậtvớitưcáchlàbộphậntronghệthống pháp luật. Về mục đích, lý thuyết luật học là hoạt
động
hướng
đến
việc
hệthốnghóa,phântíchvàdựbáovềphápluật.Luậnánápdụngcảhaimặtnộidungvàm
ụcđíchcủalýthuyếtluậthọcđểtrìnhbày,lậpluận,đốisánhphápluậtvềbảo
9

A u l i s Aarnio(2011),AnEsssaysOn theDoctricnalStudyofLaw,Springer, p.19


vệvàpháthuygiá trị disảnvănhóaphivậtthể.
- Lý thuyết kiểm sốt xã hội: Lý thuyết này sử dụng các chế tài kiểm soát
xãhội để cá nhân, nhóm người trong cộng đồng thực hiện hành vi theo các chuẩn
mực,giátrịmàxãhộiđãđềra.Kiểmsốtxãhộikhơngchỉđượcthựchiệnquacácthiếtchế pháp luật là chủ đạo mà
cịn dựa vào các thiết chế xã hội khác như gia đình, tơngiáo, kinh tế hay giáo dục.
Thơng qua các thiết chế này, cá nhân và nhóm người tựđiều chỉnh hành vi của mình
theo
các
chuẩn
mực
và
giá
trị

đã
định.
Lý
thuyết
kiểmsốtđ ư ợ c th ực hi ệ n t h ô n g q u a c ơ c h ế t h ư ở n g đ ố i v ớ i h à n h v i tíc h c ự c và c
h ế t à i phạtđốivớihànhviviphạmchuẩnmựctrongxãhội.Nhờnhữngchếtàikiểmsoátnày mà xã hội ổn định và
bền vững hơn. Lý thuyết này áp dụng trong cơ chế điềuchỉnh quá trình thực hiện
pháp luật về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phivậtthể.
4.3. Phươngphápluận và phươngphápnghiêncứu
- Phương pháp luận:Luận ándựa vào phươngphápl u ậ n c ủ a C h ủ n g h ĩ a
d u y vậtbiệnchứngvàChủnghĩaduyvậtlịchsửMác-Lênin,tưtưởngHồChíMinhvàđường lối của Đảng Cộng
sản Việt Nam khi nghiên cứu các vấn đề có liên quan đếnbảo vệ và phát huy các giá
trị về di sản văn hóa phi vật thể. Cụ thể các phương pháp:duyvậtlịchsử,duyvậtbiệnchứng;phương
phápphântích,sosánh,luậthọcsosánh, tổng hợp, quy nạp, diễn dịch, khảo sát, trắc nghiệm cụ thể
nhằm làm sáng tỏnhữngvấnđề lýluậnvàthựctiễncủaLuậnánnghiêncứu.
- Trên cơ sở phương pháp luận nêu trên, tác giả sử dụng các phương
phápnghiêncứusau:
+ Phương pháp nghiên cứu lý thuyết luật học: Đây là phương pháp nghiên cứutheo
đốitượngnghiêncứulàlýthuyếtphápluậtvềdisảnvănhóaphivậtthểvớikỹthuậtnghiêncứuchủđạolàphântích,bìnhluận,giảinghĩacáckhái
niệm, quy địnhpháp luật và khái qt, tổng hợp, lý thuyết pháp luật. Về phạm vi phương
pháp nàynghiên cứu cấu trúc bên trong hệ thống pháp luật là các văn bản luật, chế định
luậtvà các quy phạm pháp luật quy định về di sản văn hóa phi vật thể, về cách thức
bảovệ và phát huy giá trị bền vững của di sản. Bên cạnh đó, phương pháp tiếp cận
nàycũng được áp dụng để nghiênc ứ u ứ n g d ụ n g , g i ả i q u y ế t c á c v ấ n
đ ề t r o n g q u á t r ì n h áp dụng quy phạm pháp luật di sản văn hóa phi vật thể
vào cuộc sống mà phát sinhnhững hạn chế, bất cập, không mang lại hiệu quả đạt được
như chủ trương, đườnglối, mục đích đề ra. Không chỉ thế, phương pháp nghiên cứu lý
thuyết luật học cũngđược sử dụng để phân tích sự phát triển của hệ thống pháp luật
quốc
tế

ở
các
quốcgiaNhậ tBản,TrungQ u ố c , H à nQ uốc …
về bảovệvàpháthuy giá trị disả nvă n hóaphivậtthểngồiphạm vilãnhthổViệtNam.
Q trình viết Luận án khơng thể thiếu các tài liệu thứ cấp là các luận án, luậnvăn
trong các thư viện sách và thư viện điện tử. Bên cạnh đó, tiếp cận các nguồn
làcácđềtài,báocáo,bàibáokhoahọc,thơngtintrêncáccổngthơngtintrựctuyến,


thư viện của thế giới và Việt Nam với các tài liệu liên quan gần, liên quan trực tiếpđến
nội dung luận án. Trên cơ sở tài liệu đã thu thập, Luận án sử dụng phương phápnghiên
cứu lý thuyết luật học để đưa ra các nhận định, đánh giá về pháp luật bảo vệvà phát
huy di sản văn hóa phi vật thể ở Việt Nam. Đây là phương pháp được
sửdụngxuyênsuốt trongLuậnán.
+ Phương pháp nghiên cứu so sánh được sử dụng khi nghiên cứu các văn bảnpháp
luật về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể. Trong q trình đótiếnhànhso
sánhsựkhácbiệt,sựpháttriểncủacácvănbảnquyphạmphápluậttheo thời gian. So sánh sự khác biệt giữa quy
định pháp luật về di sản văn hóa vậtthể và di sản văn hóa phi vật thể để thấy được sự
thiếu hụt văn bản pháp luật quyđịnh về di sản văn hóa phi vật thể. Bên cạnh đó,
phương pháp nghiên cứu so sánhđược sử dụng trong đối chiếu, so sánh các quy phạm,
chế định luật quốc gia và quốctế.Việcnàylàhết sức cần thiếttrongviệctìmr a n h ữ n g đ ặ c
điểm,
sự
phù
h ợ p , thốngnhấthaynhữngmâuthuẫn,chồngchéotrongcácquyphạmphápluật.Tr
êncơsởđópháthiệnnhữngđiểmtiêntiến,phùhợpđểcóthểtiếpthunhằmhồnthiệnhệthốngphápluậtvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvăn
hóaphivậtthể.Phươngpháp nghiên cứu so sánh cũng được sử dụng để đối chiếu, so sánh Luật
của một sốquốc gia trên thế giới để tìm kiếm kinh nghiệm pháp luật nước ngồi có nền
văn hóatươngđồng,khơngqkhácbiệtvớinềnvănhóaViệtNam,nhưnềnvănhóacủacác quốc gia Châu Á, phương
Đông, phù hợp với thực tiễn xây dựng và hồn thiệnpháp luật Việt Nam trong q trình

bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vậtthể.
+ Phương pháp thống kê, tổng hợp được sử dụng trong q trình ra sốt vănbản
pháp luật quy định về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể, ràrốt và
thống kê tập hợp di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh theo thời gian
vàtheokhơnggianđểpháthiệnnhữngsựhỗtrợthiếtthựckhiLuậtđược thihành.
Song song với đó, Luận án cũng sử dụng các phương pháp góp ý kiến các bênliên
quan cũng như ý kiến chuyên gia về lĩnh vực pháp luật về bảo vệ và phát huy disảnvănhóa
phivậtthểởViệtNam,cáccánbộđịaphươngthựchiệncácnhiệmvụtrực tiếp trong kiểm kê, lập hồ sơ khoa học,
quản lý di sản văn hóa phi vật thể trênđịa bàn, cá nhân là Nghệ nhân dân gian, nhà
nghiên
cứu
văn
hóa,
cán
bộ
thi
hànhphápluật,cáccấpquảnlýđốivới
disảnvănhóaphivậtthể.
5. Câu hỏivàgiảthuyếtnghiên cứu
-Câuhỏinghiêncứu
Câu hỏi 1: Các quy định pháp luật Việt Nam về di sản văn hóa được xây dựngđể
bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể có phù hợp với Công
ướcnăm2003vàđápứngyêucầuthựctiễncuộc sống.


Câu hỏi 2: Thực trạng quy định pháp luật và thực hiện pháp luật Việt Nam vềbảo
vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể đã phát sinh những vấn đề
giữalýluậnkhoa họcpháplývàqtrìnhtriểnkhaiápdụng.
Câu hỏi 3: Có cần phải đề xuất giải pháp để hoàn thiện pháp luật về bảo vệ vàphát
huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể ở Việt Nam. Giải pháp được đề xuất cóđáp ứng

yêu cầu nâng cao hiệu lực và hiệu quả trong hoạt động bảo vệ và phát huygiá trị di sản
văn hóa phi vật thể, đảm bảo tiếp cận đúng với tinhthần Côngư ớ c quốc tế năm 2003
về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể và tương thích với điều
kiệnthựctiễnViệtNamtronggiaiđoạnhiệnnayvàsaunày.
-Giảthuyếtnghiêncứu
Giả thuyết 1: Văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ và phát huy giá trị di sảnvăn
hóa phi vật thể hiện nay ở Việt Nam xây dựng trên tinh thần Công ước năm2003 và
đáp ứng yêu cầu điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực disảnvănhóaphi
vật thể.
Giả thuyết 2: Thực trạng pháp luật và thực hiện pháp luật về bảo vệ và
pháthuygiátrịdisảnvănhóaphivậtthểởViệtNamđãpháthuytácdụng,điềuchỉnhcóhiệ
uquảhoạtđộngbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphivậtthểnhưngsau một thời gian triển
khaithựchiệnbộclộnhữngbấtcập,khiếmkhuyếttrongvănbảnphápquyvànhữnghạnchế,tồntạiqtrìnhápdụngphápluậtđiềuchỉnh
cácquanhệphápluậtvềdisảnvănhóaphivật thể.
Giả thuyết 3: Hồn thiện hệ thống văn bản pháp luật về văn hóa phi vật thể làgiải
pháp căn bản, khả quan, là công cụ điều chỉnh hữu hiệu nhất để bảo vệ và
pháthuygiátrị dis ả n vă n hóap h i vật thể ởV iệ t Namđá p ứng mục tiêu xâydự ng v à ph
áttriểnnềnvănhóaViệtNamtiêntiến,đậmđàbảnsắcdântộc,tiếpthutinhhoavănhóanhânloại.
6. Nhữngđiểmmớivàýnghĩakhoahọc củaLuậnán
Thứ nhất, Luận án chuẩn hóa thuật ngữ trong các văn bản quy phạm pháp
luậtvềdisảnvănhóaphivậtthểtheotinhthầncủaCơngướcnăm2003màViệtNamlàthàn
hviên;thốngnhấtnhấtqnsửdụngcáccụmtừghidanh,danhsáchquốcgia về di sản văn
hóaphivậtthể,danhmụcdisảnvănhóaphivậtthểđạidiệnnhânloại…thể hiện cam kết của Việt Nam khi tham
gia Công ước quốc tế là thông quacác biện pháp pháp lý quá trình xây dựng văn bản
luật và áp dụng pháp luật về bảovệ vàpháthuydisảnvănhóaphivậtthểthựchiệnphùhợpthực
tiễncuộcsống.
Thứ hai,Luận án đề xuất hồn thiện khái niệm và tiêu chí đánh giá cơng nhậndi
sản văn hóa phi vật thể trong Luật Di sản văn hóa; xác định rõ và luật hóa hìnhthức
biểu đạt di sản văn hóa phi vật thể; cơng nhận và bảo hộ quyền tác giả đối vớinghệ
nhânđangnắm giữloại hìnhdisảnvănhóaphivậtthể;



Thứ ba, từ nghiên cứu thực tiễn, Luận án nhận diện những “khoảng trống”trong hệ
thống pháp luật hiện hành về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa
phivậtthểnhư:sựchồngchéo,khơngthốngnhấttronghoạtđộngcơquanchứcnăngvề
disảnvănhóaphivậtthể,hoạtđộngkiểmkê,xếphạng,lậphồsơkhoahọc,quyhoạch và khoanh vùng, cơng tác bảo
vệ, tơn tạo và phục dựng di sản văn hóa phi vậtthểcịntồntạinhiềubấtcập,hoạtđộngthanhtra,kiểmtra,xửlý
hànhviviphạmpháp luật di sản văn hóa phi vật thể chưa được làm rõ gây khó khăn trong
việc xácđịnhchủthểchịutráchnhiệmvà mứcxử lýtươngxứnghànhviviphạm
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu lý luận pháp lý và thực tiễn áp dụng pháp luật về di
sản văn hóa phi vật thể, Luận án đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật để hoạtđộng
bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể phù hợp với bối cảnh
hiệnnayvàsaunày.
Luận án là cơng trình đầu tiên nghiên cứu một cách có hệ thống, chuyên sâudưới
góc độ luật học về di sản văn hóa phi vật thể. Việc tiếp cận lĩnh vực di sản
vănhóaph iv ậ t thể q ua lăngkính k hoa học phá p l ý s ẽ l à m căn c ứ xâ y d ựn g cơ sởlý luậ
nhồnchỉnhvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphivậtthểởViệtNam.Nhữngkiếnnghị,giảiphápnhằmhồnthiệnhệthốngphápluật
củaViệtNamvềbảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể cung cấp luận cứ khoa
học chocác cơ quan chức năng, chủ thể có thẩm quyền, nhà khoa học trong q trình
xâydựnghồnthiệnphápluậtvềdisảnvănhóaphivậtthểnhằmbảovệvàpháthuygiá trị
disảnvănhóaphivậtthểcủaViệtNambềnvững,khẳngđịnhvịthếtrênbảnđồvănhóathếgiới.
Luận án là nguồn tài liệu tham khảo có ý nghĩa cho sinh viên, học viên, nghiêncứu
sinh, cán bộ đang học tập, cơng tác và nghiên cứu về di sản văn hóa phi vật thể,pháp
luật về di sản văn hóa phi vật thể, về sở hữu trí tuệ để bảo vệ và phát huy hiệuquả giátrị
disảnvănhóaphi vật thể.
7. Bố cụccủaLuậnán
Luận án được trình bày thành các phần: Danh mục mục lục, bảng biểu, hình vẽ,viết
tắt; phần nội dung; phần kết luận; phần phụ lục. Phần nội dung chính của
Luậnánđượctrìnhbàythành4chương,cụthểnhưsau:
Chương1:Tổngquannghiêncứu.

Chương 2: Những vấn đề lý luận pháp luật về bảo vệ và phát huy giá trị di
sảnvănhóaphi vật thểởViệt Nam.
Chương3:Thựctrạngphápluậtvềbảovệvàpháthuygiátrịdisảnvănhóaphivật thểở
Việt Nam.
Chương4:Q ua n đ i ể m v à g i ả i p h á p hoà n t h i ệ n p h á p l u ậ t v ề bả o vệ và p h á t huygiá
trịdi sảnvănhóaphivật thể.